Город Караганда

Омарова Гульшат Амангельдиновна                                            №18 жалпы білім беретін орта мектеп                                                       Тарих пәні мұғалімі                                                        Қарағанды қаласы Сабақтың тақырыбы:   «Кешегі және бүгінгі Қарағанды» Сабақтың мақсаты: 1. Білімділік: Қарағанды қаласының бүгінгі бейнесін көркем тілде  суреттеп,айта білуге үйрету.  2. Дамытушылық: Оқушыларды шығармашылыққа баулу, сөздік қорын молайту.  3. Тәрбиелік: Туған қаласының әдемілігін бағалай білуге үйрету арқылы эстетикалық тәрбие  беру.  Сабақтың түрі: Тіл дамыту сабағы.  Сабақта қолданылатын әдістер: Көрнекілік пайдалана отырып баяндау, ізденіс, сын  тұрғысынан ойлау әдісі, сөздік жұмысы.  Сабақтың көрнекілігі: Қарағанды туралы фотосуреттер, слайд. Сабақтың барысы:  1. Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылардың назарын сабаққа аудару. 2. Сабақтың мақсатымен  таныстыру. Мәтінмен жұмыс істеп, өздерің ізденіп, шығармашылық қасиеттерін көрсетіп, біздің  қаламыздың сұлу бейнесі туралы айта білу.      Қарағанды қаласы облыстың ірі индустриалды­өнеркәсіпті, ғылыми және мәдени орталығы болып   табылады.   1934   жылғы   10   ақпанда   Қарағанды   поселкесі   ЖОАК   Президиумының қаулысымен   қала   болып   қайта   құрылды.   Қала   аумағы   543,3   шаршы   километрге   тең.   Қала халқының   саны   2007   жылғы   1   қаңтарда   453,4   мың   адамды   құрады.   Қалалық   әкімшілікте   1 ауылдық елді мекен бар. Мемлекеттік ЖОО­лар Қарағанды өзінің мол жерасты байлығының арқасында   өмірге   келіп,   өсімі   тараған   қала.   Қарағанды   облысының   әкімшілік­орталығы. Петропавл­Шу   темір   жол   бойындағы   ірі   темір   жол   стансасы,   әуе,   автомобиль   қатынасының торабы.   Іргесі   Қарағанды   көмір   алабының   орталығындағы   шахтерлер   кенттерінің   негізінде қаланды.   Тұрғындарының   тез   өсуіне   байланысты   1934   жылы   қалаға,   1936   жылы   облыс орталығына айналды. Сарыарқаның ұсақ шоқылы, сәл белесті жазығының орта тұсында, жазда тартылып қалатын Бұқпа өзенінің екі жағалауында орналасқан. Климаты айқын континенттік, қысы суық, ұзақ, қары жұқа, боранды; жазы ыстық, құрғақ, аңызақ желді. Қаланы сумен Нұра өзені, Ертіс­Қарағанды каналы, жер асты сулары қамтамасыз етеді. Қарағандының 170 жылдық тарихы бар. Қараған көп өсетіндіктен қала «Қарағанды» деп аталған. Бұл жерден 1833 жылы Байжанов Аппақ тас көмір тапқан. Өтепов деген бай Қарағанды өңірін Н. Ушаковқа 250 сомға сатқан. Орыс кен кәсіпкерлері Ушаков пен Рязанов 1856 жылдан бастап Қарағандыдан көмір өндіре   бастайды.   Өндірілген   көмір   Спасск   мыс   қорыту   зауытына   тасылып   тұрған.   Қазан төңкерілісінен   кейін   Қарағанды   шахталары   мемлекет   меншігіне   айналды.   1920­30   жылдары жүргізілген   барлау   жұмыстары   мұнда   көмір   қорының   мол   екенін   анықтады.   1929   жылы «Қазаққұрылыскөмір» тресі құрылды. Қарағандыда елдің үшінші көмір базасын  салу туралы шешім шығарылды. Бұл Қарағанды көмір алабының дамуындағы жаңа кезең болды. Алғашқы бесжылдық жылдары Қарағандыда ірі көмір өндіру орталығы пайда болды. Оны салуға Донбасс кеншілері   жан­жақты   кәсіби   көмек   көрсетті.   Шахталарды   кен   қазатын   құралдар   және жабдықтармен қамтамасыз етті. Қарағанды көмірін Оралға, Батыс Сібірге, Орта Азияға жеткізу үшін   темір   жолдар   салынды.   Екінші   дүниежүзілік   соғыс   жылдары   Қарағанды   көмір   алабы қорғаныс өнеркәсіптерін, теміржол көлігін қамтамасыз етті. Өнеркәсібі: Негізгі экономикалық бағыт: энергетика; тамақ өнеркәсібі. Қаланың негізгі  кәсіпорындары: «Қарағанды­Жарық» ЖШС, «Қарағанды Маргарин зауыты» АҚ, «Эфес  Қарағанды Сыра қайнату зауыты» АҚ ЖК, «Қарағанды конфеті» АҚ, Қарағанды  металлоконструкция заводы «Имсталькон» АҚ филиалы, «Қарағанды Жылу» ЖШС.  Өндірілетін өнімнің негізгі түрлері: электр энергиясы; жылу энергиясы; маргарин өнімі; сыра;  конфеттер. Өнеркәсібінің басты саласы – тас көмір өндіру. Олармен «Қарағандыкөмір», «Көмір­ Инвест», «Трансэнерго» ЖШС­терінің ірі кәсіпорындары шұғылданады. Ауыл шаруашылығы: 2006 жылы ауыл шаруашылығы өнімнің айтарлықтай бөлігін өсімдік  шаруашылығы құрады. 2006 жылғы 1 шілдеге ауыл шаруашылығы өндірушілерінің нақты бары:  20 ауыл шаруашылығы кәсіпорыны, 14,9 мың халықтың жеке қосалқы шаруашылығы. Аймақта  ауыл шаруашылық өнім өндіруге 10,3 мың гектар ауыл шаруашылық жерлер пайдаланылады,  оның ішінде 3,0 мың га – егістік алқаптар.* 2006 жылғы астыққа 2,9 мың гектар ауыл  шаруашылық дақылдары егілетін егістік жерлер пайдаланылды, оның 0,1 мың гектарын дәнді  дақылдар, 1,3 мың гектарын картоп, 0,5 мың гектарын көкөніс алады. 2006 жылы 0,1 мың тонна  дән дақылдар, 23,5 мың тонна картоп, 12,5 мың тонна көкөніс­бақша дақылдары, 0,7 мың тонна  ет (тірі салмақта), 3,5 мың тонна сүт; 1991,0 мың дана жұмыртқа өндірілді. 2007 жылғы 1  қаңтарға ірі қара мал саны 3,0 мың бас; қой мен ешкі – 1,1 мың бас; шошқа – 2,4 мың бас; жылқы  ­ 0,1 мың бас; құс ­ 22,8 мың басты құрады.* Қалада 2006/2007 оқу жылы басына • 103 күндізгі  жалпы білім беретін мектеп жұмыс істейді, онда 62917 оқушы оқиды, • 18 колледжде – 23427  оқушы, • 11 кәсіби­техникалық оқу орнында – 4567 оқушы, • 12 жоғары оқу орнында ­ 56222  оқушы оқиды. Қалада • 26 кітапхана, • 9 клуб типті мекеме, • кино көрсету қызметін жүзеге  асыратын 7 ұйым, • 4 мәдениет және демалыс паркі, • 3 театр, • 2 мұражай, • 1 концерт залы, • бір хайуанаттар паркі жұмыс істейді. 2006 жылғы қаланың ірі және орта кәсіпорындар  жұмыскерлерінің тізімдік саны 118844 адамды құрады, орташа атаулы еңбекақы ­ 34150 теңге.  2006 жылғы өндірістік өнім көлемі (үй шаруашылық есебінсіз) 77505,5 млн теңгені құрады. 2006  жылы негізгі капиталға инвестициялар 49855,6 млн теңге сомасында игерілді, бұл 2005 жылғы  көлемге 132,5%­ды құрайды. Кәсіпорындардың өз күштерімен орындаған мердігерлік жұмыстар  көлемі 2006 жылы 21687,7 млн теңгені немесе 2005 жылғы көлемнің 140,7%­ын құрады. 2006  жылғы бөлшек тауар айналым көлемі (қоғамдық тамақтандыру қызметін есепке алмағанда) 131272,1 млн теңге шамасында құралды, қызмет көрсету көлемі (мемлекеттік басқару  қызметінсіз) – 21379,2 млн теңге. Білім және ғылым саласы: Қарағанды ғылым, білім, мәдениет орталығы. Мұнда Қазақстан  Республикасы Ғылым Академиясының Орталық Қазақстан бөлімшесі, 19 ғылыми­зерттеу және  жобалау институттары орналасқан. Қарағанда мемлекеттік университеті, техникалық  университет, медицина академиясы, ішкі істер Министрлігінің заң институты және әр саладан  мамандар даярлайтын мемлекеттік емес 10 жоғары оқу орны жұмыс істейді. 10 кәсіптік­ техникалық мектеп, 7 колледж, 80 мектеп, 39 мектепке дейінгі балалар мекемесі, 40 аурухана,  84 амбулатория мен емхана, 24 кітапхана, 3 мұражай, 6 мәдениет үйі мен клубтар, 2 драма  театры, музыкалық комедия театры, филармония, цирк, спорт кешені, стадион, екі үлкен саябақ  бар. Қаланың орталық бөлігінің архитектурасын жасағаны үшін авторлар­тобы (архитектор  Э.Г.Меликов, С.И. Мордвинцев, М.О. Жандәулетов) Қазақстанның Мемлекеттік сыйлығына ие  болды (1978). Қалада Н.Ә.Әбдіровке ескерткіш орнатылды (1958), «Шахтер Даңқы» (1976) және  2­ші дүниежүзілік соғыс жылдары қаза болған қарағандылықтарға (1978), арналған монументтер  қойылды. Қарағандыда әр түрлі білім орындары бар.Олар ҚарМУ ҚарМТУ ҚММУ ҚЭУ ҚУ  Болашақ ҚЗИ және әр түрлі білімді мектептер қалыптасқан,олар НЗМ, сшод  "Мурагер","Дарын", Ктл және тағы да басқа білімді мекемелер қалыптасқан.Қарағанды  облысының білімі мен ғылым жоғары деңгейде .