Конспект урока по кабардинской литературе по теме "Боцэ" Ацкъан Р.. (3 класс)

Темэр: Ацкъан Руслан «Боцэ» Мурадыр: Текстыр зыщыщ жанрыр къахутэфу, ар зэпкърахыфу есэнымкIэ лэжьыгъэм къыпыщэн. Рассказым и лIыхъужьхэм я псэлъэкIэмкIэ, я IуэхущIафэхэмкIэ абыхэм я хьэл-щэнхэр къахутэфу сабийхэр егъэсэн. ЕджакIуэхэм я къеджэкIэр егъэфIэкIуэн, я бзэм зегъэужьын, гущIэгъу яхалъу, гулъытэ яIэу къэхъунымкIэ лэжьыгъэ ядегъэкIуэкIын. я щытыкIэмкIэ, Урокыр зэрекIуэкIынур. Урокым ехьэлIапхъэр. Унэ псэущхьэхэмрэ псэущхьэ Iэлхэмрэ я сурэтхэр, Сонэ Абдулчэрим и «Бжьыхьэ» усэм сабийхэм хуащIа сурэтхэр, компьютер презентациехэр. ТемэщIэм хуэгъэхьэзыра сурэт гъэлъэгъуэныгъэхэр, унэ псэущхьэхэм зэрыкIэлъыплъын хуейм теухуа презентациер. I. Унэ лэжьыгъэр къэпщытэжын. 1.ЕджакIуэхэм ягъэхьэзыра компьютер презентациехэр, сурэт гъэлъэгъуэныгъэхэр къагъэсэбэпурэ усэм удихьэхыу къегъэджэн. 2.Усэр упщIэхэмкIэ зэпкърегъэхын.  Сыт усэр зытепсэлъыхьыр?  Сыт усакIуэм мы усэмкIэ гу зылъыдигъэтэну хуейр?  Мы усэм и едзыгъуэхэр сыткIэ епха и фIэщыгъэцIэм? (псори бжьыхьэм и нэщэнэщ)  Сыт хуэдэ плъыфэхэр уи нэгу къыщIигъэувэрэ усэм (къыщIигъэувэмэ)?  Бжьыхьэм и теплъэр нэхъ наIуэу уи нэгу къыщIэувэн папщIэ, сыт хуэдэ псалъэхэр уэ дэпщIыгъунт усэм?  Усэр усэ зыщI нэщэнэхэр мы усэм къыщывгъуэти къыжыфIэ. (ритм, рифмэ)  Усэ сатыритIым хэт псалъэхэм ударенэ тевгъэувэ, ар зытехуэ пычыгъуэхэм я бжыгъэр къыжыфIэ.  Рифмэхэр зэдзылIарэ зэблэдзарэ зэхэвгъэкI. ТемэщIэм елэжьын.  Усэр нэхъ щIэщыгъуэ, и бзэр нэхъ къулей ищIын папщIэ усакIуэм сыт хуэдэ Iэмалхэр къигъэсэбэпа? Абыхэм я щапхъэхэр усэм къыхэвджыкI. (зэгъэпщэныгъэ, къэгъэпсэуныгъэ, метафорэ) 3.Усэм хуэгъэува упщIэхэм жэуап ирегъэтын. 4.Тетрадым ит лэжьыгъэхэр зэрагъэзэщIам щыгъуазэ зыщIын. II. 1.Къуажэхьыр зытеухуа псэущхьэр сурэтхэм къахэвгуати щыпсэум щIэвгъэтIысхьэж. (Мэзым, унагъуэм) И ныбжьэгъукъым ар дыгъуакIуэм, Ягъэщынэу щIэмыпхъуэж, Хейм и телъхьэщ, И хъцмакIуэщ, Ебгъэз дзыхьри егъэпэж. (хьэ). Мэл кIапэ ещэу мэз къэущыхь. КъыIэрыхьэр зышх, ишхри зымыпшыныж. (Дыгъужь) Бжыхь зыщыхъуэ хъурей бын. (Хыв) Зи кIэр зылъэфу зи фэр зи бий. (Бажэ) Унащхьэ тхыцIакIуэ, дзыгъуэ кIуапIэр зи гъуэгу. (Джэду) Хэлъщи абы къаруушхуэ, ХуащI унафи фIэмылIыкI. Зэрыжьажьэм, ирогушхуэ Зэрыжьажьэм щогуфIыкI… (шыд) АфIэунэ Лиуан Зи тхьэкIумэр дзасэ, зи пэр сыринэ, Зин эр вагъуэ, зи гъуэр махэ. (ТхьэкIумэкIыхь) Зи бжьэр дыгъэрыгъу, Зи кIэр мыгъуэIус, ХьэдэIус хэмылъхьэ. (Бжэн) Къыпачауэ джэдум ещхьрэ Джэду пащIэ пIий хъужауэ. Къыпачауэ джэдум ещхьрэ ДжэдуукIэ кIыхь хъужауэ. Хъэлат къуэлэн дахэ щыгъмэ, Зиусхьэну ар …. (къэплъэнщ) Пхацэ, цыбэ, щхьэхынэжь. (Мыщэ) ПщIантIэкум Iэтэ итщи и гупэр гуахъуэщ и щIыбыр жыхапхъэщ (Жэм) БлагъитI диIэщи зым дехъумэ, зым дегъашхэ. (Хьэ, жэм,) НэгъуэщIхэри….. 2.УпщIэхэм жэуап кърегъэтын.  Сыт псэущхьэхэм бжьыхьэм къащыщIыр?  ЦIыхухэр сыткIэ дащыгугърэ псэущхьэ Iэлхэмрэ унэ псэущхьэхэмрэ?  СыткIэ къытщыгугърэ дэ ахэр?  Унэ псэущхьэхэмрэ фэрэ сыт хуэдэ зэпыщIэныгъэ фиIэ? 3.Рассказым егъэлэжьын.  Рассказым и цIэ «Боцэ»-м сыт къывжиIэрэ?  Рассказым зыр зым къыпищэу къегъэджэн.  Мы хъыбарыр къэзыIуэтэж щIалэ цIыкIум сыт хуэдэ щытыкIэ иIэ рассказым и щIэдзапIэм? Сыт ар къызыхэкIар?  Сыт хуэдэу къыщыхъурэт хьэщIэр щIалэ цIыкIум? А щIыпIэр рассказым къыхэвгъуати фыкъеджэ. Апхуэдизу хьэщIэр гурымыхь къыщIыщыхъур сыту пIэрэ щIалэ цIыкIум?  Боцэ щыдашым сыт хуэдэу зищIа, сыт ар къызыхэкIыр?  Адэм и хьэлыр сыт хуэдэ? Абы теухуа сатырхэм фыкъеджэ.  Сыт хуэдэ щытыкIэ иIэ щIалэ цIыкIум рассказым и кIэм деж? Ари сыт къызыхэкIар?  Дауэ къащыхъуа унагъуэм ис псоми Боцэ зэрыдашар?  Дауэ къащыхъуа унагъуэм ис псоми Боцэ къызэригъэзэжар?  Боцэ къыщигъэзэжам и щытыкIэр сыт хуэдэт?  Сыт хуэдизу мыгурыхьми, щIалэ цIыкIур зыщIыпIэ деж щыкъуэншащ. Сыт хуэдэ хабзэ ар зэбэкъуар? 4.Антуан Де Сент Экзюпери и тхыгъэм (Маленький принц) щыжиIащ: Дэ сыт щыгъуи щытхьын хуейщ жэуап зэдгъэсахэм я деж. Фэ абы дауэ феплърэ? 5.Рассказыр зытхар Ацкъан Русланщ. (Ацкъаным и гъащIэмрэ и литературэ творчествэмрэ сабийхэр щыгъэгъуэзэн. 6.Сыт Ацкъан Руслан мы рассказымкIэ къыджиIэну зыхуейр? 7.Уэ сыт хуэдэ дерс къыхэпха рассказым? Тхыгъэм хуэгъэува упщIэхэм жэуап етын. Тетрадым ит лэжьыгъэхэр щIыжын. Рассказым сурэт хуэщIын. III. Унэ лэжьыгъэ етын.