Конспект урока по кабардинской литературе по теме "Гузэвэгъуэ" Шыбзыхъуэ М. (3 класс)

Темэр:  Шыбзыхъуэ Мухьэдин  «Гузэвэгъуэ» Мурадыр:  Рассказым гъэхуауэ къеджэфу, гупсысэ нэхъыщхьэр къахутэфу  сабийхэр егъэсэн. ЕджакIуэхэм я бзэм зегъэужьын. Псэущхьэхэм гулъытэ  хуащIу, ахэр щIыуэпсым и Iыхьэ нэхъыщхьэхэм зэрыщыщыр къагурыIуэрэ  ахэр хъумэным хущIэкъуу къэгъэхъун. Урокым ехьэлIапхъэр. «Быцэ» рассказым сабийхэм хуащIа сурэтхэр,  компьютер презентациехэр, рассказхэр. «Гузэвэгъуэ» рассказым  хуэгъэхьэзыра сурэт гъэлъэгъуэныгъэхэр, компьютер презентациехэр. I. Унэ лэжьыгъэр къэпщытэжын. 1. ЕджакIуэхэр тхыгъэм  хуэгъэува упщIэхэм жэуап ирегъэтын. 2. Тетрадым ит лэжьыгъэхэр зэрагъэзэщIам щыгъуазэ зыщIын. 3.  Рассказым хуащIа  сурэт гъэлъэгъуэныгъэхэмкIэ рассказыр жегъэIэжын. 4. Компьютер презентациер къагъэсэбэпурэ КIурацэрэ Быцэрэ  я хьэл­щэнхэм тегъэпсэлъыхьыжын.  5. «Гуапагъэ» зи фIэщыгъэцIэ  рассказ ятхам къегъэджэн.  6. Фэ дауэ феплърэ, рассказым и лIыхъужь нэхъыщхьэр КIурацэ, хьэмэ Быцэ? 7. Авторыр и лIыхъужьхэм дауэ хущыту къэфлъытэрэ? 8. Фэ сыт хуэдэ дерс щхьэпэ къыхэфха «Быцэ» рассказым? II. ТемэщIэм елэжьын. 1. ЕтIуанэ классым щаджа  Жаным Борис и «Къуалэбзу пшыналъэ» усэр ягу къэгъэкIыжын. Усэ сатырхэм я щIэдзапIэр бзухэм я сурэт щIагъым кIэщIэтщ,   сабийхэм   бзухэм   я   цIэр   къыжаIэри   сурэт   щIагъым   е кIэщIатхэ,   е   тха   хьэзырыр   кIэщIэгъэувэ.   (Бзухэм     макъ   ягъэIур зэхебгъэхмэ, нэхъыфIщ). ЛъакъуапцIэр  (адэжынэрщ), ЖылэгъапцIэр (кIыгуугущ), Уэгум итыр (къуршыбгъэщ), Зи бгъэ хужьыр (дудакъщ), Бзу кIакIэр (къанжэщ), АкIэ зиIэр (хьэгуагуэщ), Гъуабжафэмэ (шыгъуэгу бзущ), Ар фIыцIафэмэ (бжэндэхъущ), Къазыхъу макъмэ (жьындущ), Дамэ пхъашэмэ (къашыргъэщ), Дуурысмэ (хьэрхьупщ), И пщэр псыгъуэмэ (псыхэуэщ), Уэшхыр фIэфIмэ (псы джэдщ),  Пхуэмыгъасэмэ (мэзджэдщ). 2. Мэз   джэдым   теухуауэ   сабий   гуэрым   игъэхьэзыра   къэпсэлъэныгъэ ирегъэкIуэкIын.   Сабийм   мэз   джэдым   теухуауэ   хъыбар   жиIэжым   сурэт гъэлъэгъуэныгъэхэр дыщIыгъун.  3. Сабийхэр езыр­езыру рассказым къегъэджэн. КъыщеджэкIэ,  къагурымыIуэ псалъэ зыхуэзэхэр   сабийхэм доскам кърегъэтхэн   (езыр­езырурэ сабийхэр къыдэкIыурэ къратхэн хуейуэ аращ). 4. Сабийхэм   къагурымыIуа   псалъэхэм   я   мыхьэнэр   зы   сабийм   псалъалъэм къыщилъыхъуэурэ   дэлъхьэн   напэкIуэцIым   хуещI.   А   сабийм   рассказым къеджэн   ипэ   къихуэу   псалъэлъэр   етын   хуейщ,     доскам   къратхэ   псалъэм занщIэу  лъыхъуэу  щIидзэн   папщIэ. Рассказым  къеджэн  яуха  нэужь,  псалъэ зыщымыгъуэзахэм я мыхьэнэм ар и ныбжьэгъухэм къыхуегъэджэжыпхъэщ.  5. Рассказыр   зытеухуар     зы   псалъэкIэ   жегъэIэн.   Ар   къазэрыщыхъуам тегъэпсэлъыхьын. 6. Рассказыр упщIэхэмкIэ зэпкърегъэхын.  Сыт рассказыр зытеухуар?  Рассказым   хэт   дэтхэнэ   зыми   и   хьэл­щэныр   сыт   хуэдэ   псалъэхэмкIэ къэбгъэлъагъуэфыну?   СыткIэ   ещхь   мы   рассказым   хэт   дадэ   «Анэ   бгъафэм»   хэт   Датрэ  «Гуэлым» рассказым хэт Муридрэ?  Фызэджа тхыгъэхэм яхэт сыт хуэдэ сабийхэм ещхьу къыфщыхъурэ мы рассказым хэт щIалэ цIыкIур?  СыткIэ   ещхь   мы   щIалэ   цIыкIум   ищIар   «ямыцIыху   щIалэ   цIыкIум» ищIам?  Адыгэ хабзэми дин хабзэхэми псэущхьэхэм теухуауэ сыт къигъэувыр? Фи нэхъыжьхэм деж фыщыщIэупщIэ. 7. Урок кIуа   дызэлэжьа псалъэжьхэм къыхэвгъуатэ   мы рассказым нэхъ хуэфащэ псалъэжьхэр. 8. Сыт псэущхьэхэр хъумэн хуей хабзэ щIыщыIэр? III. Унэ лэжьыгъэ. ЕджакIуэхэр тхыгъэм еджэу  абы хуэгъэува упщIэхэм жэуап иратыну, тетрадым ит лэжьыгъэхэр ящIыжыну къалэн ящыщIын.  Гуп­гупу   загуэшу   рассказым   е   сурэт   гъэлъэгъуэныгъэ,   е   компьютер презентацие   хуегъэщIын,   тхылъ   IэрыщI   «Къуалэбзухэр   хъумэн»   зи фIэщыгъэцIэ  тхылъ  ящIыну,  ар  зи  фIэщыгъэцIэ сочиненэ  ятхыну  сабийхэм къалэн ящыщIын.