Конспект урока по кабардинской литературе по теме "К1эху" Шыбзыхъуэ М. (3 класс)

Темэр: Шыбзыхъуэ Мухьэдин «КIэху» Мурадхэр.  сабийхэм   я   къеджэкIэр   егъэфIэкIуэн,   я   бзэм   зегъэужьын,   тхылъ   еджэным   Рассказым   и   темэр,   гупсысэр,   сюжетхэр   къахутэфу   егъэсэн, гупыж хуегъэщIын.  Хэзышэ  Iыхьэр,     Iыхьэ   нэхъыщхьэр,   кIэухыр   зэхагъэкIыфу,    гупсысэ нэхъыщхьэр   къэзыIатэ   псалъэхэр   рассказым   къыхагъуэтэфу   сабийхэр егъэсэн.  Псэущхьэхэм гулъытэ хуащIу, фIыуэ ялъагъуу гъэсэн. Урокым   ехьэлIапхъэр.         гъэлъэгъуэныгъэр, псалъалъэхэр.       «Хьэр   цIыхум   и   ныбжьэгъу   пэжщ»   сурэт Урокыр зэрекIуэкIынур. I. ЕджакIуэхэм яджар къэпщытэжын. 1. Унэ лэжьыгъэр къегъэпщытэжын.  Рассказым сурэт хуащIахэмкIэ тегъэпсэлъыхьыжын.   Рассказым хуэгъэувауэ тхылъым ит  упщIэхэм жэуап ирегъэтын.     Тетрадым ит лэжьыгъэхэр зэрагъэзэщIам щыгъуазэ зыхуэщIын.    «Бзухэр   щIымахуэм»   IэрыщI   тхылъ   цIыкIу   ящIахэмкIэ   зэпсэлъэныгъэ къызэгъэпэщын.  Рассказым къыщыIуэтар къыщыхъуар дэнэ? (мэзым) 2. ИпэкIэ зэджа темэхэр къызэщIэкъуэжын. УпщIэхэм жэуап кърегъэтын.  Унагъуэр зыбгына насыпыр лIыжьым къыщигъуэтыжар дэнэ?  (Мэзым, къуэ дыджым   дэсу).   Зы   псалъэкIэ   мы   таурыхъыр   зытеухуар   къыжыфIэ. (ЗэгурыIуэныгъэм, гулъытэм).  ЩыкъумцIий и гупыр здэкIуар дэнэ? (Мэзым.) Мыбы и гупсысэ нэхъыщхьэр псалъэжькIэ къэфIуатэ.  Акъыл зиIэм имыIэ щыIэкъым. Акъылыр жьыгъэ­щIагъэм елъытакъым. Iэмалрэ хьилэрэ акъылщ. Лъэщ нэхърэ, Iущ.  АфIэунэ   Лиуан   зытепсэлъыхь   мы   псэущхьэр   сыт   хуэдэ   литературэ таурыхъым хэт? КъигъэпцIар хэт сымэ? Дэнэ ахэр щыпсэур? Ар пэ лулэщ, щабэрыкIуэщ,  Iущщ, губзыгъэщ, уэт, кIэломпI! Фи джэдэщми  къыщыкIуэм Къащти гъащтэ, фиIэм щIопщ! (Бажэ) СыткIэ вгъэкъуаншэрэ бажэ цIыкIур? Бажэм и  уэчылу хэт къэувын,  абы ищIахэр игъэзахуэу?   Иджыри сыт хуэдэ тхыгъэ феджа мэзыр хэту?  Фэ дауэ феплърэ, сыт мэзым апхуэдиз гулъытэ адыгэм щIыхуищIыр?  Псэущхьэхэм теухуауэ сыт хуэдэ тхыгъэхэм феджа?   Псэущхьэхэм апхуэдиз гулъытэ адыгэхэм щIыхуащIыр сыту пIэрэ?  Тхыгъэ   фызэджахэм   хэт   псэущхьэхэр   цIыхухэм   дауэ   къахущыт,   сыткIэ къащыгугърэ?  ЦIыхухэр псэущхьэхэм дауэ яхущыт, сыткIэ ящыгугърэ?  Фэ дауэ феплърэ, унэ псэущхьэхэр дэнэ къыздикIар?  II. 1. АфIэунэ Лиуан зытетхыхь псэущхьэр къегъэщIэн.  ТемэщIэм елэжьын.  И ныбжьэгъукъым ар дыгъуакIуэм, Ягъэшынэу щIэмыпхъуэж, Хейм и телъхьэщ, и хъумакIуэщ, Ебгъэз дзыхьри егъэпэж.   (Хьэ) 2. Хьэр сыт хуэдэ псэущхьэ Iэлым ещхьми зэхегъэкIын. (Дыгъужьым) 3. Хьэм   теухуа   сурэт   гъэлъэгъуэныгъэр,   компьютер   презентациер къагъэсэбэпурэ хьэхэм теухуауэ сабийхэм  ящIэр жегъэIэн. 4. Унагъуэм щаIэ хьэхэм сабийхэр тегъэпсэлъыхьын. 5. «КIэху» рассказым зым зыр къыпищэу сабийхэр къегъэджэн. КъыщеджэкIэ псалъэ гурыIуэгъуейхэм я мыхьэнэр зэхегъэкIын. 6. Рассказыр къазэрыщыхъуам тегъэпсэлъыхьын. 7. Рассказым   и   хэзышэ   Iыхьэр     сабийхэм   къегъэхутэн,     къегъэджэн.   Абы игъэзащIэ къалэныр жегъэIэн. 8. Рассказым   и   Iыхьэ   нэхъыщхьэр   къегъэхутэн.   Абы   авторым къыщигъэлъэгъуар сабийхэм жегъэIэн. 9. Рассказым и кIэухым сабийхэр къегъэджэн. Абы къызэфIигъэкIми щыгъуазэ щIын. 10.  КIэху къазэрыщыхъуам тегъэпсэлъыхьын. Рассказым   и   гупсысэ   нэхъыщхьэр   къызэрыIуэта   псалъэхэр 11. къыхегъэджыкIын. Зэджа тхыгъэхэм хэтхэм ящыщу мы псалъэхэр зыхужыпIэ хъунур   ягу   къегъэгъэкIыжын.   ЗэхегъэкIын:   цIыкIу   пэтми,   хэт   къару къыкъуэкIами, хэт и къарур акъылкIэ къигъэлъэгъуами.  12. Адыгэ псалъэжьыр къазэрыгурыIуэр къэщIэн. «Бжьыгуэщ» ­ жыпIэу зомыпщыт, къылъыкъуэкIыну лIыгъэр пщIэнукъым.    Мы   пычыгъуэм   ягу   къигъэкIыж   тхыгъэхэр   зытеухуар   сабийхэм 13. жегъэIэжын. Сытыт лIыхэр зылъыхъуэр? Сыт къыщIалъыхъуэр? СыткIэ зэщхь мы лIитIыр? Абдеж щожьэри лъэужьыр мэзымкIэ макIуэ. Сэри абы сытоувэри сыкIуэурэ лъэужьыр чыцэ Iувым деж щокIуэд. Сыхэмыхьэу ар ихъуреягъкIэ къызокIухь. Абы хэкI нэгъуэщI лъэужь лъэпкъ щыIэкъым. 14. Шыбзыхъуэ Мухьэдин и рассказхэм насыпу къыщилъытэр къэфхутэ. (Дуней укъэзыухъуреихьым щыпсэу дэтхэнэми гулъытэ ягъуэту, зэгурыIуэу зэдэпсэунырщ,  дыкъызыхэкIа,  дыщыпсэу   щIыуэпсыр,   ди  унэщи,  ар   къабзэу хъумэнырщ.) III. Унэ лэжьыгъэ. 1. Рассказым хуэгъэува упщIэхэм жэуап етын. 2. Тетрадым ит лэжьыгъэхэр гъэзэщIэн. 3. Хьэхэм теухуауэ тхыгъэхэр   интернетым къыщылъыхъуэн,   тхылъ еджэн, IэрыщI тхылъ щIын.