Конспект урока по кабардинской литературе по теме "Махуэгъэпс деж" Щоджэнц1ык1у 1э.(3 класс)

Темэр. ЩоджэнцIыкIу Iэдэм «Махуэгъэпс деж» Мурадыр.  Сабийхэм я къеджэкIэр егъэфIэкIуэн, я бзэм зегъэужьын,   щIымахуэм и нэщэнэхэм щыгъэгъуэзэн, сабийхэр жыджэру зэхьэзэхуэхэм  хэту, я ныбжьэгъухэм я текIуэныгъэхэм дэгушхуэу,  я зэманыр узыншагъэм,  Iэпкълъэпкъым зегъэужьыным хуаунэтIу гъэсэн. Урокым ехьэлIапхъэр. «ПцIащхъуэ» рассказым сабийхэм хуащIа сурэтхэр, компьютер   презентациехэр,   «ПцIащхъуэ»   рассказым   рассказхэр. хуэгъэхьэзыра   сурэт   гъэлъэгъуэныгъэхэр,   компьютер   презентациехэр, «Спортыр   узыншагъэщ»   сурэт   гъэлъэгъуэныгъэр,   «Къабэрдей­Балкъэрым щыщ   олимпийскэ   чемпионхэр»   сурэт   гъэлъэгъуэныгъэхэр.   Приэлбрусьем теухуа кинофильмыр. Урокыр зэрекIуэкIынур. I. Унэ лэжьыгъэр къэпщытэжын. 1. ЕджакIуэхэр   тхыгъэм   щыщ   «ПцIащхъуэ»   расказым   щыщу   нэхъ   гурыхь ящыхъуа   пычыгъуэхэм   къегъэджэн,     абы   хуэгъэува   упщIэхэм   жэуап   ирегъэтын 2.  Тетрадым ит лэжьыгъэхэр зэращIыжам зыщыгъэгъуэзэн.  3. Гуп­гупу   загуэшу   рассказым   хуащIа   сурэт   гъэлъэгъуэныгъэмкIэ   е компьютер презентациемкIэ рассказым тегъэпсэлъыхьын. 4.   «ПцIащхъуэхэр»   зи   фIэщыгъэцIэ   тхылъ   IэрыщI   ящIам,   сабийхэр тегъэпсэлъыхьыжын.   5. ПцIащхъуэхэм   я   псэукIэм,   я   бын   гъэсэкIэм,   я   унэ   щIыкIэм   теухуауэ ялъэгъуахэр къегъэIуэтэжын. ТемэщIэм елэжьын. II. 1. УпщIэхэм жэуап кърегъэтын.   Фэ дауэ феплърэ, къуршыбгъэхэм сыт хуэдэ цIыхухэра ирагъэщхьыр?      КъарууфIэхэр, пагэхэр, лъагапIэм щIэхъуэпсхэр, ерыщхэр, хуитыныгъэ  фIыуэ зылъагъухэр,….  Тхьэрыкъуэм ирагъэщхьхэр сыт хуэдэ хэра? ЦIыху щабэхэр, мамырхэр, цIыху пэжхэр,  зи зэхуаку зэпыщIэныгъэ  быдэ, зэныбжьэгъуныгъэ, лъагъуныгъэ дэлъхэр, Iэдэбхэр, …  ПцIащхъуэм сыт хуэдэ цIыхухэр ирагъэщхьрэ? Жыджэрхэр, нэжэгужэхэр, нэфIэгуфIэхэр, лэжьыгъэр фIыуэ зылъагъухэр,   цIыху Iэпкълъэпкъ псынщIэхэр. …  Къуршыбгъэм хуэдэу улъэщу, лIыгъэ, къару пхэлъу, зышыIэныгъэ уиIэу,  ужыджэру, уIэпкълъэпкъ псынщIэу, унафIэгуфIэу, унэжэгужэу ущытын  папщIэ сыт Iэмал имыIэу уиIэн хуейр? (Узыншагъэ)  Узыншагъэ ущиIэныр сытым деж? (Уи Iэпкълъэпкъым зезыгъэужь спортыр  фIыуэ плъагъум узыншагъэ уиIэм къыщымынауэ зэхьэзэхуэхэм  текIуэныгъэхэр къыщыпхьынщ, уи лъэпкъыр, хэкур цIэрыIуэ пщIынщ.) 2. Спортсменхэм теухуа сурэт гъэлъэгъуэныгъэм  егъэплъын. Спортсменхэм я зэфIэкI къагъэлъэгъуам яхутепсэлъыхьын. (Шырыхъу Борис ­велогонкэ,  Батыр Фатимэ – теннис, Къардэн Мурат –бэнакIуэ,  Тау Хьэсэнбий ­бэнакIуэ,  Аккаев  Хаджимурат  ­ штангэ, Мэз Каринэ – альпинист, …. Мыхэр Урысейми дунейпсоми къыщацIыху, я зэфIэкIыр псоми спортым къыщыгъэлъэгъуащ.  Ахэри фэ фхуэдэу цIыкIуу щытащ. Иджыри сабийуэ спортым дихьэхри  текIуэныгъэ къахьын папщIэ, ерыщу лэжьахэщ.  3. ЩоджэнцIыкIу Iэдэм и «Махуэгъэпс и деж» рассказым сабийхэр езыр­ езыру къегъэджэн. Псалъэ гурыIуэгъуейхэр доскам кърегъэтхэн. Рассказым  къеджа нэужь, псалъалъэмкIэ я мыхьэнэхэр егъэубзыхун.  4. Рассказым хуэгъэува упщIэхэм жэуап ирегъэтын.  ЗэкъуэшитIым сыт хуэдэ хьэл­щэн ядэфлъагъурэ?  Сыт хуэдэ псалъэжькIэ къэвгъэлъэгъуэфыну а тIум я зэхущытыкIэр?  Махуэгъэпс бгыр здэщыIэр дэнэ?  Къэбэрдей­Балъкъэр Республикэм лыжэкIэ зэпеуэ щрагъэкIуэкIыр дэнэ? А  щIыпIэм, бгым теухуауэ сыт фщIэрэ?  ЩIымахуэ спорт лIэужьыгъуэхэу сыт хуэдэхэр фщIэрэ? Абыхэм щыщу  олимп джэгукIэхэм сыт хуэдэхэр хыхьэрэ?  Спорт лIэужьыгъуэ фыдэзыхьэхым  фыкъытхутепсэлъыхь. III. Унэ лэжьыгъэ.  Тхыгъэм щыщу нэхъ гурыхь фщыхъуа Iыхьэм псынщIэу фыкъеджэу  зевгъасэ. Тетрадым ит лэжьыгъэхэр вгъэзащIэ. Газетхэм спортсменхэм  теухуауэ тет статьяхэмрэ сурэтхэмрэ урок къакIуэ къефхьэлIи  фыкъытхуеджэ.