Конспект урока по кабардинской литературе по теме "Удз гъэгъахэр" Тхьэмокъуэ Б. (3 класс)

Яджынур: «Удз гъэгъахэр» (Тхьэмокъуэ Барэсбий). Мурадхэр: Я нэгу къыщIагъэувэурэ хъыбар зэхалъхьэнымкIэ я зэфIэкIым хэгъэхъуэн;   хъыбар   гъэщIэгъуэнхэр   къащIэн   папщIэ  щыIэ  Iэмалхэр къэгъэсэбэпын; я къеджэкIэм, я бзэм зегъэужьын. Урокыр зэрекIуэкIыныр Унэ лэжьыгъэр къэпщытэжын. I. 1. ТетрадымкIэ лэжьыгъэ 5 зэращIам кIэлъыплъын. 2. Гугъуэт Масирэт и «Дыгъэр сурэтыщIщ» усэм гъэхуауэ къегъэджэн, псалъэ къыхэгъэщыпхъэхэм кIэлъыплъын. 3. Тхылъ   цIыкIу   ящIам   иратха   усэ   цIыкIухэм   къегъэджэн,   удз   гъэгъа иращIыхьахэм (трагъэпщIахэм) тегъэпсэлъыхьын. ТемэщIэм хэзышэ псалъэмакъ. II. 1. Фи тхылъ цIыкIухэм ифщIыхьа удз гъэгъахэм нэмыщI  сыт хуэдэ удз гъэгъахэр фи нэгу къыщIэвгъэувэфыну пIэрэ? Ди нэ цIыкIухэр зытедывгъапIи девгъэгупсысыт. (Зы дакъикъэкIэ я нэхэр зэтрапIэри мэгупсысэ. Щхьэж и нэгу къыщIэува удз гъэгъахэм кIэщIу тыдогъэпсэлъыхь). Иджы   дыкъеджэнщ   «Удз   гъэгъа»   фIэщыгъэцIэр   Тхьэмокъуэ   Барэсбий зыфIища рассказым. 2. Псалъэ тщIэхэм хыдогъахъуэ:  къэухьышхуэ – Iэгъуэблагъэ, ихъуреягъкIэ къэзыхъуреихьыр; теблаблэу – къелэлэхыу; заул – зыкъом, зыбжанэ; тыгъэ – саугъэт; уэндэгъухэр – хьэлъэхэр. 3. Рассказым япэ Iыхьэм къахуеджэн, езыр­езыру къегъэджэн. 4. УпщIэхэм жэуап ирегъэтын. 1) Исуф   цIыкIу   и   адэшхуэм   и   деж   хэлъыну   щхьэ   нэхъ   къищтэрэ? (Хъыбар гъэщIэгъуэн куэд кърегъэдаIуэ). 2) ЩIэныгъэм   хуэпабгъэу,   набдзэгубдзаплъэу   Исуф   зэрыщытыр къызыхэщ едзыгъуэхэм къегъэджэн. 3) Дунейяплъэ ежьа цIыкIухэр сыт хуэдэ псэущхьэм IущIа?  4) I Iыхьэм къеджа иужькIэ адэкIэ къэхъуныр къегъэгупсысын. 5. Рассказым и етIуанэ Iыхьэм къахуеджэн, езыр­езыру къегъэджэн. 6. УпщIэхэм жэуап ирегъэтын: 1) Вагъуэм   щетIысэха   цIыкIухэр   зыIущIа   псэущхьэхэр зэрызэкIэлъыкIуэм хуэдэу схемэкIэ къэвгъэлъагъуэ: Дыгъужь        Благъуэ       Уд фызыжь       Уэзрэдж ябгэ       Иныжь       Номин                                                                           Адакъэш     Блэ      Хьэндыркъуакъуэ 2) Вагъуэм  щыпсэу  псэущхьэхэр  сыту  пIэрэт  Исуф  цIыкIу  сымэ удз гъэгъакIэ къащIыпежьар? (Ирагъэблагъэну арат). 3) Теплъэгъуэ   нэхъ   телъыджэ   ящыхъуам   жьэрыIуатэ   сурэт хуегъэщIын. III. ТетрадымкIэ гъэлэжьэн. 1. Псалъэхэм къарыкIыр уигу иубыдэ, зэгъащIэ (иджыри зэ къыдогъаджэ, ахэр хэту псалъэуха зэхыдогъалъхьэ). 2. Исуф   цIыкIу   дадэ   щIыкIэрыхъыжьэр   сыту   пIэрэ?   (Хъыбар жригъэIэжыну). 3. Уэ сыт хуэдэ хъыбархэр нэхъыжьхэм къыбжаIэжауэ пщIэрэ? Абыхэм щыщ зы нэхъ гъэщIэгъуэн къыпщыхъуар къыжыIэжын. 4. ПщIыхьым щызэгъусэхэр екъуакIэ зэхуэшэ: Дыгъужьышхуэ                    Джэдуужь ХьэмаскIэ                               Мэлыжь гуэр Абыхэм я зэгъусэкIэр къазэрыщыхъуар къыжегъэIэн. IV. Унэ лэжьыгъэ. 1. НапэкIуэцI I40­I49 къеджэн. 2. ТетрадымкIэ лэжьыгъэ 4, 5, 7 гъэзэщIэн: 4) Мазэмрэ вагъуэмрэ уэ пщIэр къыжыIэ. УмыщIэIамэ, абыхэм теухуауэ тхылъ къэлъыхъуи еджэ. КъэпщIаIамэ, къыжыIэж. Вагъуэхэм я цIэхэр зэгъащIэ, пщыхьэщхьэкIэрэ кIэлъыплъ. 5) Исуф и пщIыхьым щилъэгъуахэр планым тету къыжыIэж: А) Кхъухьлъатэ плъыжьышхуэ. Б) Вагъуэ щIыIум щилъэгъуахэр. В) Исуф и гумащIагъыр. Г) Вагъуэм щыпсэухэм я тыгъэр. Д) Исуф къоушыж. 7) «Сэ вагъуэм сызэрылъэтар» фIэщыгъэцIэ иIэу сочиненэ тхы.