Конспект урока по кабардинской литературе по теме "Уэт л1ы" Мэзыхьэ Б. (3 класс)

Темэр: Мэзыхьэ Борис «Уэт лIы». Мурадхэр.  ЕджакIуэхэм   я   жьэнахуагъыр,   я   къеджэкIэр,   я   зэхэщIыкIыр егъэфIэкIуэн,   гъэхуауэ,   удихьэхыу   къеджэу   есэным   елэжьын,   я   бзэм зегъэужьын.   Рассказыр   къазэрыщыхъуар   къаIуэтэфу,     я   гупсысэр   тэмэму яухуэфу,   я   жэуапхэр   тхыгъэм   хэт   псалъэхэмкIэ   щIагъэбыдэфу,   гулъытэ яхэлъу лэжьыгъэр фIыуэ  ялъагъууу, яджым дерс къыхахыфу гъэсэн.   Сыт   хуэдэ Iуэхуми   мыпIащIэу,  чэнджащэу  акъылкIэ  бгъэдыхьэн,  егугъун, зэрыхуейм хуэущиин.       Урокым къыщыгъэсэбэпын хуейхэр.  Сабийхэр адэ­анэм зэрадэIэпыкъур щыплъагъу   сурэт   гъэлъэгъуэныгъэхэр,   усэхэр,    гуапагъэм,   гулъытэм,   анэм теухуа псалъэжьхэр. Урокыр зэрекIуэкIынур I. Унэ лэжьыгъэр къэпщытэжын. 1. Псалъэжьхэм   къегъэджэн,   къазэрыгурыIуэр   жегъэIэн.   Яджа   тхыгъэхэм хэтхэм ящыщу мы псалъэжьхэр зыхужыпIэ хъунухэм я цIэ кърегъэIуэн.  Щхьэхынэ и махуэ кIыхьщ. ФIы зыщIэ и пщIэ кIуэдкъым. ПхуэмыщIэн зыкIэрумыщIэ.  Уемызэш, умышыни лIы ухъунщ. Уи анэ къыбжиIэм едэIу, уи адэ къыбжиIэр гъэзащIэ. Уи Iуэху гъэфIи IэфI уащыхъунщ. ЦIыхум и цIэр езым зыфIещыж.  Iущыр щэ мэчэнджащэ. Анэм лIыуэ къилъхуащ. Зыри зымыщIэ хущIэмыхьэ. И гушыIэ­акъылщ. 2. «Дыщэ сом» таурыхъым тхылъым щыхуэгъэува упщIэхэм жэуап ирегъэтын. 3. Сабийхэм   ящIа   сурэтхэм   я   гъэлъэгъуэныгъэ   къызэгъэпэщын.   Сурэтхэр таурыхъым къыщыхъу Iуэхугъуэхэм я зэкIэлъыкIуэкIэм тету зэкIэлъыхьын. Псалъэжь езэгъхэр таурыхъым хагъэувэурэ сурэтхэмкIэ къегъэIуэтэжын. 4. Сабийхэм я бзэр таурыхъым нэхъ къулей зэрищIауэ къалъытэ псалъэхэр, псалъэухахэр, псалъэжьхэр жегъэIэн. II. 1. ИпэкIэ зэлэжьа псалъэжьхэм щыщу сабийхэм я ныбжьэгъухэм, езыхэм   я щхьэм   нэхъ   ирапэсыр   жегъэIэн,   апхуэдэу   щIегупсысым   и   щхьэусыгъуэри ТемэщIэм елэжьын. къегъэIуэтэн.  2. Сабийхэр адэ­анэм зэрадэIэпыкъур щыплъагъу сурэт гъэлъэгъуэныгъэмкIэ зэпсэлъэныгъэ егъэкIуэкIын. 3. Мэзыхьэ Борис и рассказ яджынум и «Уэт лIы» фIэщыгъэцIэм сыт хуэдэ гупсысэхэм   хуишэми   сабийхэр   тегъэпсэлъыхьын.   Авторым   «Уэт   лIы» хужыпIэн хуэдэу илэжьахэм яхутепсэлъыхьын.  4. Рассказым   езыр­езыру   къегъэджэн. гурыIуэгъуейхэм я мыхьэнэр къегъэхутэн, псалъалъэхэм кърегъэгъуэтэн.   Зэчэнджэщыжурэ   псалъэ 5. Рассказым  къызэраIуэтэжын  план хуегъэувын (гуп­гупу зэчэнджэщурэ).  6. Рассказыр къазэрыщыхъуам тегъэпсэлъыхьын. 7. Тхыгъэм   и   гупсысэ   нэхъыщхьэр   къэзыIуатэ   псалъэжь   зэлэжьахэм къыхегъэгъуэтэн. 8. Псалъэжьхэм   ящыщу   рассказым   хэбгъэувэ   хъунухэр   здекIум   деж хагъэувэурэ къегъэджэн. 9. Сыт Зариф и анэр жьыуэ дэкIын хуей щIэхъур, сыт абы  и IэщIагъэр?   10. Дэнэ Зариф щыпсэур? (Къуажэ, къалэ?) Ар сыт къозыгъащIэр. Зэриф и щыуагъэхэм и щхьэусыгъуэр сабийхэм жегъэIэн. Ахэр щIалэ цIыкIум къыщиIуэтэжыр тхыгъэм къыхегъэджыкIын. Псалъэжьхэм щыщу Зэриф дерс къызыхихыфыну къалъытэр жегъэIэн. (Iущыр щэ мэчэнджащэ.) Зэриф   зэрызыхуэарэзыжыр   къэзыгъэлъагъуэ   псалъэхэм   къегъэджэн. 11. (ЦIыхум   ищIэр   фIэфIу,  ищIар   къехъулIэным   хущIэкъуу,   игу   загъэу   Iуэхур зэфIигъэкIам, зыхуэарэзыжу щытын зэрыхуейр сабийхэм я фIэщ щIыпхъэщ. Ар   зэрымыщхьэщытхъуагъыр   къагурыгъэIуапхъэщ.  СлъэкIащ,   сщIащ, зэфIэзгъэкIыфащ,   сыпэлъэщащ    псалъэ   сабийм   зыхужиIэжхэм   ар   куэдым трагъэгушхуэ. НэгъуэщI Iуэхухэми зэрагъэпщыт, ерыщагъыр я хьэл мэхъу). 12. Анэр Зариф къызэрыщытхъуа псалъэхэм къегъэджэн.  13. Фэ   дауэ   феплърэ,   Зариф   и   анэм   апхуэдизу   темыпыIэжу   сытыт щIыпэплъэр? (Зыщигъэтхъуну арат, игъэгуфIэну арат?)   УпщIэм и жэуапыр рассказым къыхегъэгъуэтэн, къегъэджэн. Тхыгъэм   хэт   псалъэхэр,   абы   къыщыгъэлъэгъуа   и   IуэхущIафэхэр 14. тегъэщIапIэ ящIу Зэриф и хьэл­щэным  сабийхэр тегъэпсэлъыхьын. Тхыгъэ зэджахэм, Зэриф хуэдэу, Iуэху щIэн зыфIэфIу хэт  сабийхэм я 15. цIэр   жегъэIэн.   Абыхэм   «Уэт   лIы»   е   «Уэт   хъыджэбз»   щIыхужыпIэ   хъунур егъэгъэбелджылын.  16. Езы еджакIуэхэр адэ­анэм щIэгъэкъуэн зэрахуэхъум тегъэпсэлъыхьын.  III. Унэ лэжьыгъэ. 1. Рассказым  хуэгъэува  упщIэхэм я жэуап егъэгъэхьэзырын. 2. Рассказым  сурэт хуегъэщIын. 3. Тетрадым ит лэжьыгъэхэр ягъэгъэзэщIэн. 4. Адэ­анэхэмрэ   бынхэмрэ   зэрызэхущытын   хуейм     теухуа   псалъэжьхэр къегъэгъуэтын.