Конспект урока по кабардинскому языку по теме "Плъыфэц1э" 3-урок (3 класс)

Темэр. Плъыфэц1э.  (3 урок)   Мурадыр. Псалъэмакъ зэмыл1эужьыгъуэхэм плъыфэц1эхэр нэхъыбэу  къыщыгъэсэбэпын. Я бзэм, тхыбзэм зегъэужьын. Дыкъэзыухъуреихь дунейм  к1элъыплъыфу есэн.   Урокым къэдгъэсэбэпынур. «Адыгэбзэ тхылъым зэрелэжьын тетрадь»          (С. Л.) компьютор, интерактивнэ доска, практическэ лэжьыгъэхэр.                       Урокыр зэрек1уэк1ынур 1. Урокым зыхуэгъэхьэзырын 2. Къабзэрытхэмк1э лэжьыгъэ   Б б бэ аб би уб бы бе Быбэ Батун бэдж балыджэ Батун Быбэ балыджэ къыхуричащ.     1) Б хьэрфым сыт хужыф1эфын? (Б – р хьэрф дэк1уашэ жьгъыжьгъ гуэгъу  зи1эщ).    2) Псалъэхэр сыт хуэдэу зэхэбдз хъуну? (Ц1э унейрэ ц1э зэдайрэ).  Псалъэхэр пычыгъуэк1э зэпывуд.    3) Псалъэухам зэ фыкъеджэж. Псалъэухам хэт псалъэхэм мыхьэнэк1э  езэгъыну плъыфэц1э къыхуэфхьи фтхы. Псалъэухам и къулеягъ хъуам гу  лъыфтэ. (Батун ц1ык1у Быбэ дахэ балыджэ хъуа къыхуричащ).     4) Псалъэухам хэт псалъэхэм упщ1э хуэвгъэув. (Хэт?) Батун (сыт хуэдэ?) ц1ык1у (хэт?) Быбэ (сыт хуэдэ?) дахэ (сыт?) балыджэ (сыт хуэдэ?) хъуа  (сыт ищ1ар?) къыхуричащ. 3. Темэм елэжьын    Лэжь. 173. а) Щы1эц1эхэмрэ плъыфэц1эхэмрэ зэщ1ывгъу. Щы1эц1эхэм  къабгъэдэк1ыу плъыфэц1эхэм упщ1э яхуэвгъэув.   1)Лент1 бгъузэ, щэк1 бгъузэ, хьэсэ бгъузэ; уэрам бгъуф1э, пхъэбгъу  бгъуф1э.   2) Бжэ1упэ гъущэ, хъыдан гъущэ, щыгъын гъущэ; хъыдан псыф, лъэпэд  псыф.   3) Мастэ псыгъуэ, чы псыгъуэ, 1уданэ псыгъуэ; лъэдий гъум, 1эпщэ гъум.   4) Мэз 1ув, шатэ 1ув; шэ п1ащ1э, хьэнтхъупс п1ащ1э.     б) Зэпэщ1эуэ псалъэхэм гу лъыфтэ. (Бгъузэ – бгъуф1э, гъущэ – псыф,  псыгъуэ – гъум, 1ув – п1ащ1э).    в) Предмет пл1имэ, хъурей, лъагэ, лъахъшэ къэзыгъэлъагъуэ хэту псалъэ  зэпыщ1ахэр фтхы. (ст1ол пл1имэ, 1элъэщ1 пл1имэ, унэ пд1имэ, пхъэбгъу  пл1имэ; 1энэ хъурей, топ хъурей; унэ лъагэ, пкъо лъагэ, къурш лъагэ, бгы  лъагэ; унэ лъахъшэ, ст1ол лъахъшэ, шэнт лъахъшэ). Лэж. 174. а)Точкэхэм я п1эк1э къыхэгъэща плъыфэц1эхэм мыхьэнэк1э  къыпэщ1эуэ плъыфэц1эхэр вгъэувурэ фыкъеджэ. Щы1эц1эм къыбгъэдэк1ыу  плъыфэц1эм упщ1э хуэвгъэув.     К1апсэ (сыт хуэдэ?) к1ыхь – к1апсэ (сыт хуэдэ?) к1эщ1, к1э (сыт  хуэдэ?) к1ыхь – к1э (сыт хуэдэ?) к1эщ1, гъуэгъу (сыт хуэдэ?) к1ыхь –  хъыбар (сыт хуэдэ?) к1эщ1.   Бдзапц1э (сыт хуэдэ?) хьэлъэ – бжьэхуц (сыт хуэдэ?) псынщ1э, гъущ1  к1апсэ (сыт хуэдэ?) быдэ – щ1эп к1апсэ (сыт хуэдэ?) щабэ, фэтыджэн  (сыт хуэдэ?) тк1уатк1уэ – ф1амыщ1 (сыт хуэдэ?) быдэ.   б) Макъ э –р хьэрф а –к1э къыщыгъэлъэгъуа псалъэхэр къэвгъуэти абыхэм я  тхык1эр къэфпщытэ. (К1апсэ к1ыхь, к1апсэ к1эщ1 – к1апсэ; бдзапц1э  хьэлъэ­ бдзапц1э; к1апсэ быдэ, к1апсэ щабэ – к1апсэ; ф1амыщ1 быдэ – ф1амыщ1).    в) Словарнэ лэжьыгъэ : бдзапц1э, фэтыджэн (интер. доска)        Бдзапц1э – гъэтк1угъуаф1эу, уп1эщ1ыгъуаф1эу, щабэу щыт металл  щхъуэ­щ1ыхуфэ; фэтыджэн – щ1ыдагъэм къыхах гъэсыныпхъэ.        Псалъэщ1эхэр хэту псалъэуха зэхегъэувэн.    г) Бдзапц1э, фэтыджэн псалъэхэр пычыгъуэ, макъ, хьэрф ехьэл1ауэ  вариантк1э зэпкърегъэхын (интер. доска).    Бдзапц1э, бдза­пц1э б/б/ ­ хьэрф дэк1уашэ жьгъыжьгъ гуэгъу зи1эщ дз/дз/ ­ хьэрф дэк1уашэ жьгъыжьгъ гуэгъу зи1эщ а/а/ ­хьэрфзешэ ударенэ зытелъщ п/п1/ ­ хьэрф дэк1уашэ дэгу п1ыт1ащ э/э/ ­ хьэрфзешэ ударенэ зытемылъщ Хьэрфу 5, макъыу 5     Фэтыджэн, фэ­ты­джэн ф/ф/ ­ хьэрф дэк1уашэ дэгу гуэгъу зи1эщ э/э/ ­хьэрфзешэ ударенэ зытемылъщ т/т/ ­ хьэрф дэк1уашэ дэгу гуэгъу зи1эщ ы/ы/ ­ хьэрфзешэ ударенэ зытемылъщ дж/дж/ ­ хьэрф дэк1уашэ жьгъыжьгъ гуэгъу зи1эщ э/э/ ­ хьэрфзешэ ударенэ зытелъщ н/н/ ­ хьэрф дэк1уашэ жьгъыжьгъ гуэгъу зимы1эщ Хьэрфу 7, макъыу 7. 4. Адыгэбзэ тхылъым зэрелэжьын тетрадь    Лэжь. 1. Мыхьэнэк1э езэгъыну псалъэхэр къэгупсыси пытхэ. Зи мыхьэнэ дыдэхэр къызэрык1 плъыфэц1эхэр щ1этхъэ.    Лэжь. 2. Мыхьэнэк1э пэгъунэгъу псалъэхэмк1э зэхъуэк1.   Уэлбанэ махуэ – уэт1псыт1 махуэ, гушы1э уэрэд – гууз уэрэд, псынэ  щ1ы1э – псынэ щ1ы1эмыл, зауэл1 хахуэ – зауэл1 хъыжьэ. Лэжь. 3. Точкэхэм я п1эк1э а  е  э дэтхэж, къызэрапщытэ псалъи къыхуэхь.   Уанэш – уанэ, гъатхэпэ – гъатхэ, джанэщ1э – джанэ, вакъэф1 – вакъэ 5. Яджар егъэбыдыл1эн.    Зыхуэмыдэ лэжьыгъэхэр (интер. доска)   1) Псалъэхэм плъыфэц1эхэр къыхэгъуатэ, ахэр хэту псалъэ зэпыщ1а  зэхэгъэувэ. Щхъуэ, джанэ. Къэбыфэ, ц1ык1у1уэ, фэтыджэн, ц1ык1унит1э, бдзапц1э,  унэ, гуащ1аф1э. 6. Унэ лэжьыгъэ.     Лэжь. 175. Фи к1элъыплъыныгъэм къыхэк1ыу щ1ымахуэм фытетхыхь.  Плъыфэц1эхэр екъуа нэшэкъашэк1э щ1эфтхъэж.