Конспект урока по кабардинскому языку по теме "Псалъэ лъэпкъыгъуэхэмк1э гуры1уэгъуэ" (3 класс)

Темэр. Псалъэ лъэпкъыгъуэхэмк1э гуры1уэгъуэ.   Мурадыр. Псалъэ лъэпкъыгъуэ щы1эхэр ящ1эн. Псалъэухар псалъэурэ  зэрызэхэтыр, псалъэхэр лъэпкъыгъуэк1э зэрызэхагъэк1ыр ящ1эн.  Псалъэхэм  зыхуеину упщ1эхэр хуагъэувыфу есэн. Я бзэм, тхыбзэм зегъэужьын.   Урокым къэдгъэсэбэпыпхъэр. «Адыгэбзэ тхылъым зэрелэжьын тетрадь»  (С. Л.), «Псалъэ лъэпкъыгъуэхэр» таблицэ (Т. С.), компьютор, интерактивнэ доска, тест лэжьыгъэхэр.                                  Урокыр зэрек1уэк1ынур 1. Урокым зыхуэгъэхьэзырын 2. Къабзэрытхэмк1э лэжьыгъэ  1 1у  1эминэ 1элъэщ1 1уащхьэмахуэ  1ущ 1ущыцэ 1ухьащ 1уидащ  1эминэ 1элъэщ1ым  дахэу 1уащхьэмахуэ сурэт 1уидащ.     1) 1, 1у хьэрфхэм сыт хужыф1эфын? (1, 1у хьэрфхэр хьэрф дэк1уашэ дэгу  п1ыт1ащ).     2) Псалъэхэм фыкъеджи упщ1э хуэвгъэув, псалъэхэр зэхэвдз. (Хэт? – 1эминэ, сыт? – 1элъэщ1, 1уащхьэмахуэ, сурэт –предмет къок1. Сыт хуэдэу? – дахэу – предметым и щытык1эр къегъэлъагъуэ. Сыт ищ1ар? – 1уидащ – предметым ищ1ар къегъэлъагъуэ).      3) Псалъэухам фыкъеджэ. Мы псалъэухар сытурэ зэхэт,  дапщи хъурэ? ( Псалъэухар псалъэурэ зэхэтщ, псалъэу хы мэхъу).    4) 1уащхьэмахуэ теухуауэ сытхэр жыф1эфын? (1уащхьэмахуэ Кавказ  къуршхэм нэхъ лъагэ дыдэщ. Абы и щхьэщыгур дыкъуакъуэщ,уэсылъэщ. Хамэ къэрал куэдым къик1ыурэ 1уащхьэмахуэ лъапэм зыплъыхьак1уэ  ц1ыху куэд къок1уэ). 3. Темэм елэжьын     Лэжь. 138. а) Фыкъеджэ, упщ1э яхуэвгъэув.       б) Псалъэхэр мыпхуэдэу зэхэвгъэк1:   1)Предмет къызэрык1хэр: (хэт?сыт?) кхъуэщын, елыркъэш, дыгъэ,  мазэ, уэсэпс, уэздыгъей, к1эрт1оф, къэбыстэ, бэлагъ, 1эмырбий,  бдзэкъунтх, вагъуэ, бабыщ, дыжьын.   2) Щытык1э къэзыгъэлъагъуэхэр: (сыт хуэдэ?) ф1э1у, абрагъуэ, лъэщ,  к1эщ1, хуабэ, лъахъшэ.   3) Лэжьыгъэ къызэрык1хэр: (сыт ищ1эрэ?, сыт ящ1эр?, сыт  къыщыщ1ынур? …) яухащ, къос, тк1ужащ, етхьэщ1, етхъу.    в) Абрагъуэ, лъахъшэ, к1эщ1 псалъэхэм мыхьэнэк1э япэщ1эувэ псалъэ  къэфхь. ( Абрагъуэ – ц1ык1у дыдэ,  лъахъшэ – лъагэ,  к1эщ1 – к1ыхь).     г) Къыхэгъэща псалъэхэр хэту псалъэуха зэхэфлъхьэ (къос, тк1ужащ).  Словарнэ лэжьыгъэ: елыркъэш. Елыркъэш – псым щыпсэу хьэпщхупщхэм ящыщщ, бэджым ещхьу лъакъуэ  куэд щ1эту.   Правилэм къегъэджэн. Езыхэм къащ1амрэ правилэм жи1эмрэ зралъыт.    Лэжь. 139. а) Хъыбарым фыкъеджи къи1уатэр къыжыф1эж. Точкэхэм я  п1эк1э щытын хуей хьэрфым  и ц1э къиф1уэ.    б) Къыхэгъэща псалъэхэр зэхэфтхык1, упщ1эхэр хуэвгъэув. Тхыгъэм  къыхэфхи абыхэм псалъэ т1урыт1 япыфтхэ.   Щы1эц1эхэр: бжьо, жьынду, жыг, къудамэ.   Плъыфэц1эхэр: псыгъуэ, к1ыхьхэм, щ1ы1эм, куум.   Глаголхэр: кърещ1ых, к1уэц1рок1, къек1ухь, лъэщ1охьэ. 4. Адыгэбзэ тхылъым зэрелэжьын тетрадь    Лэжь. 1. Псалъэхэр зэхэтхык1, хьэрф дэгъэхуахэр дэгъэувэж. Хэт? – Хьэсэнбий, Хьэтэлий, Ланэ, 1эмырбий, Алий, Фариз, Кэзибан,  тхыдэдж, Нурхьэлий. Сыт? – к1эрт1оф, балий, шынакъжьей, мывэ, елыркъэш, театр.    Лэжь. 2. Сыт ищ1эр?, сыт ищ1ар? упщ1эхэм жэуап хуэхъу псалъэхэр  къэгупсыси тхы.     Лэжь. 3. Сыт хуэдэ? упщ1эхэм жэуап хуэхъу псалъэхэр къэгупсыси тхы.    Лэжь. 4. Щы1эц1э псалъэхэр къэбгъэсэбэпурэ компьюторым и зэхэлъык1эр  тхы. (Системнэ блок,монитор, клавиатура, процессор,мышь, сканер,  принтер).    Лэжь. 5. Псалъэр зэрызыхэт 1ыхьэк1э зэпкърых.   Сынэк1уэнукъым    Лэжь. 6. Ц1ыхум и ц1эр езым зыф1ещыж – псалэжьыр дауэ  къыбгуры1уэрэ? Уэ хэт ещхь ухъуну ухуейт, сыт щхьэк1э? 5. Яджар къызэщ1экъуэжын Тест лэжьыгъэ 1) Щы1эц1эщ: а) Плъыжь;               б) сурэт;                  в) йоджэ 2) Плъыфэц1эщ: а) жэмыщ1э;             б) мэщак1уэ;           в) щхъуант1э1уэщ 3) Глаголщ: а) агроном;                б) яжьыщ1ащ;        в) щ1ы1э 6. Унэ лэжьыгъэ     Лэжь. 140.  а) Хъыбарым фыкъеджи къи1уатэр къыжыф1эж.Къыхэгъэща  псалъэхэр зыщыщ лъэпкъыгъуэхэр къафщ1э.     б) Планыр и к1эм нэвгъэсыжи Фат1имэт зэрылэжьам фытетхыхь.     в) Фи адэ­анэхэм фазэрыдэ1эпыкъур къызыхэщ хъыбар к1эщ1 фтхыи  къэфхь.