Конспект урока по кабардинскому языку по теме "Псалъэпкъ" 1-урок (3 класс)

Темэр. Псалъэпкъ. (1 урок)    Мурадыр. Псалъэ 1ыхьэхэр тэмэму зэхагъэк1ыфу есэн. Префиксхэри  суффиксхэри псалъэщ1э къэзыгъэхъурэ къэзымыгъэхъуу зэрызыхагъэк1ыфыр  егъэф1эк1уэн. Я бзэм, тхыбзэм зегъэужьын. Чэнджэщыф1хэр  зэрызэхалъхьэным хущ1эгъэкъун.    Урокым къэдгъэсэбэпыпхъэр.                           Урокыр зэрек1уэк1ынур 1. Урокым зыхуэгъэхьэзырын 2. Сочиненэм хащ1ыхьа щыуагъэхэр гъэзэк1уэжын 3. Къабзэрытхэмк1э лэжьыгъэ (интер. доска)    В в Ф ф вэ фэ вы фы ва фа выфэ фочышэ Вовэ Фырэ Вовэрэ Фырэрэ выфэм вакъэ къыхащ1ык1а?    1) Тхыгъэр вгуэш. ( Хьэрф, пычыгъуэ, псалъэ, псалъэуха).    2) Хьэрфхэм сыт хужыф1эн? (В – хьэрф дэк1уашэжьгъыжьгъщ, Ф – хьэрф дэк1уашэ дэгущ; в­ф – хьэрф дэк1уашэ зэгуэгъущ).    3) Псалъэухар сыт хуэдэ? (Зэрыупщ1э псалъэухащ, псалъэуха убгъуащ). Сыт хуэдэ псалъэуха къыхэфщ1ык1ыфын? (Зэра1уатэ псалъэуха – Вовэрэ  Фырэрэ выфэм вакъэ къыхащ1ык1ащ. Хэ1этык1а псалъэуха – Вовэрэ  Фырэрэ выфэм вакъэ къыхащ1ык1ай!) 4. Темэщ1эм елэжьын.      Лэжь. 122.  а)Чэнджэщхэм фыкъеджэ. Къыхэгъэща псалъэхэм хэт щхьэ  префиксхэр къэвгъэлъагъуэ.     б) Щхьэ префикс ф – м в – уэ зыщ1ихъуэжыр къыжыф1э. (Щхьэ префикс    ф –р макъ дэк1уашэ жьгъыжьгъхэм я пэ къыщиувэм щхьэ префикс в –уэ  зихъуэжащ).     в) Текстым хэт чэджэщхэр къазэрыгуры1уам тыдогъэпсэлъыхь.       Лэжь. 123. Фыкъеджэ. Къыхэгъэща псалъэхэм яхэт префиксхэр къэвгъуэт.   (Щхьэ префиксхэр къыдопщытэж таблицэмк1э).         Лэжь. 124. Фыкъеджи къифтхык1. Къыхэгъэща суффиксхэм гу лъыфтэ.       Правилэм къыдогъаджэ ягу ираубыдэху.      Лэжь. 125. а) Префиксхэр пывгъэувэурэ къифтхык1. Псалъэхэр я  мыхьэнэк1э зэфлъыт. Къагъэхъуу п1эрэ мы префиксхэм псалъэщ1э?     б) Псалъэхэм къарык1 мыхьэнэ зэхуэмыдэхэр къафщ1э: Щ1ыхьэ – Уэ унэм щ1ыхьэ.  Щ1эхьэ – Хьэщ1эм и шхыныр унэм щ1эхьэ. Хыхьэ – Ц1ыху гупым  хыхьэ. Хэхьэ – Псалъэ пэжищэр ц1ыхухэм хэхьэ).       Лэжь. 126. а) Суффиксхэр пывгъэувэурэпсалъэхэм фыкъеджэ. Псалъэхэр  я мыхьэнэк1э зэфлъыт. Къагъэхъуу п1эрэ мы суффиксхэм псалъэщ1э?    б) Псалъэхэр хэту псалъэуха зэхэфлъхьи  нэхъ купщ1аф1эхэр фтхы. в) Дахащэ, дахэ1уэ, дахэк1ей псалъэхэм э –уэ щыдгъэ1у макъыр  хьэрфзешэ а – к1э къэгъэлъэгъуэн щ1ыхуейр къыжыф1э. (Къызэрапщытэж  псалъэр дахэ). 5. Адыгэбзэ тхылъым зэрелэжьын тетрадь.     Ягу ирегъэубыдэн: ­щ, ­т, ­къэ, ­рэ, ­ми, ­тэми, ­мэ, ­тэмэ, ­ну, ­и, ­къым  суффиксхэми, сы­(с­, з­), ды­(д­, т­), у­(б­, п­), фы­(в­, ф­), и­, е­, я­, о­, мэ­, ма­ префиксхэми, ­р, ­м, мк1э­, к1э­, у­, рауэ­ к1эуххэми псалъэщ1э  къагъэхъуркъым, псалъэпкъми хыхьэркъым.     Лэжь. 1. Псалъэхэм я 1ыхьэк1э зыхэгъэк1и псалъэпкъыр щ1этхъэ.  (правилэр къэгъэсэбэп)      Лэжь. 2. Псалъэхэр зэрызэхэт 1ыхьэк1э зэпкърых. ( «Псалъэм и  зэхэлъык1э» таблицэр къэгъэсэбэп).     Лэжь. 4. Илъэсыщ1э псалъэм хэт хьэрфхэмк1э псалъэ 35 пхузэхэлъхьэнум еплъ. (и, лъэ, сэ, лъэс, щ1ы, щ1э, щ1эс, сэщ1э, лъы ,лъэщ1, ищ1э, сэщ1э,  сэлъэ, щ1ищ, лъыщ1э, щ1эсэ, илъэс, сыщ1, сэлъ, щ1ылъэ, ищ1, илъ, ис,  силъ,щ1илъ, исэ, илъэ, ищ1э, сыс, лъыс, щ1ыщ1э, сэ, …. ?(30)   Лэжь. 5. Мы сурэтыр нэгъэсыж. Сытк1э сэбэп уэсыр?  6. Яджар егъэбыдыл1эн.     Тест лэжьыгъэхэр 1) Псалъэщ1э къэзымыгъэхъу префиксхэр:   а) о­;      б) с­;    в) мэ­;     г) д­;    д) ма­;     е) ды­ 2) Псалъэщ1э къэзымыгъэхъу суффиксхэр:    а)  ­щ;    б) –ну;   в)­рей;     г) –тэми;    д) –къэ;     е) –рэ 7. Унэ лэжьыгъэ    Лэжь. 127. Суффиксхэр пывгъэувэурэ псалъэхэр къифтхык1. Суффиксхэр  къыхэвгъэщ. Псалъэхэр я мыхьэнэк1э зэфлъыт. Къагъэхъуу п1эрэ мы  суффиксхэм псалъэщ1э?