Конспект урока по кабардинскому языку по теме "Ц1эпапщ1э" (3 класс)

Темэр. Ц1эпапщ1э. Мурадыр. Еджак1уэхэр щыгъэгъуэзэн  щхьэ къэзыгъэлъагъуэ ц1эпапщ1эхэм,  апхуэдэ псалъэхэм ц1эпапщ1эк1э щ1еджэр гуры1уэгъуэ ящыщ1ын.    Еджак1уэхэр зэдэлэжьэфу, зэдэ1эпыкъуу, я пащхьэм егъэджак1уэм  кърилъхьа къэлэныр зэдагъэзащ1эу, нэхъыщхьэр къыхагъэбелджылык1ыфрэ  абы жэуап тэмэм иратыфу егъэсэн.     Сабийхэм я бзэм, зэхэщ1ык1ым зегъэужьын.     Быныр адэ­анэф1ым зэригъэгушхуэм хуэдэу, адэ ­ анэхэри быным  игъэгушхуэмэ, унагъуэр зэрынасыпыф1эр ящ1эн. Урокым къэдгъэсэбэпыпхъэр. «Адыгэбзэ тхылъым зэрелэжьын тетрадь», «Ц1эпапщ1э» таблицэ, анэм теухуа хъыбархэр, усэхэр, псалъэжьхэр,  интерактивнэ доска.                     Урокыр зэрек1уэк1ынур 1. Урокым зыхуэгъэхьэзырынымк1э (зэрылэжьэну 1эмэпсымэхэмк1э  къызэрызэгъэпэщар) еджак1уэхэм зыкъегъэпщытэжын. 11. Зэджа темэхэр къэпщытэжын  1. Пэжырытхэмрэ къабзэрытхэмк1э лэжьыгъэ егъэк1уэк1ын.          Хьэрфхэр, пычыгъуэхэр, псалъэхэр, псалъэухар егъэтхын. А а  У у М м мо ом ам ма  мэ ми им му анэ  мажьэ мэлажьэ морэ Мурэ  Аринэ Анэ гумащ1эм быныр ф1ыуэ елъагъу.          Ятхар зэрыбгуэш хъуну гупхэр, псалъэхэр зыщыщ лъэпкъыгъуэхэр  зэхегъэгъэк1ын. А, у, м – хэр хьэрфхэщ. Мо, ом, ма, мэ, ми, им, му – хэр пычыгъуэхэщ.  Мажьэ, мэлажьэ, морэ, Мурэ, Аринэ – псалъэхэщ. Анэ гумащ1эм быныр  ф1ыуэ елъагъу. – псалъэухащ.          Хьэрфхэм ягъэ1у макъхэр къыжегъэ1эн. А, у – макъзешэхэщ, м – макъ дэк1уашэ жьгъыжьгъ гуэгъу зимы1эщ. (Хэт?)  Мурэ, Аринэ –щы1эц1эхэщ, ц1э унейхэщ, (хэт?)анэ, (сыт?) мажьэ  – щы1эц1эхэщ, ц1э зэдайхэщ. (Сыт хуэдэ?) морэ – плъыфэц1эщ. (Сыт ищ1эр ?) мажьэ, мэлажьэ – глаголщ. Мажьэ псалъэм мыхьэнэуэ т1у къызэрик1ыр егъэщ1эн. А псалъэр и  мыхьэнэк1э зэтемыхуэу псалъэухаит1 зэхегъэувэн.        Псалъэухам хэт псалъэхэм упщ1э яхуэувымк1э зыщыщ лъэпкъыгъуэхэр  къегъэщ1эн. (Хэт?) Анэ (сыт хуэдэ?) гумащ1эм (хэт?) быныр (сыт хуэдэу?) ф1ыуэ (сыт ищ1эр?) елъагъу.      Дэтхэнэ анэри быным щхьэк1э зэрыгумащ1эр, зэрыдахэр, зэрыгумыгъуэр зэхегъэщ1ык1ын. «Быныр адэ­анэф1ым зэригъэгушхуэм хуэдэу, адэ­анэхэри  быным ягъэгуф1эмэ, унагъуэр насыпыф1эщ» псалъэухам къик1ыр къазэрыгуры1уэр къыжегъэ1эн. 111. Темэщ1эм елэжьын      Правилэм къыдогъаджэри  къагурыдогъа1уэ,  ц1эпапщ1эр – ар  щхьэхуэу хэхауэ езым и мыхьэнэ зимы1эж, ауэ нэгъуэщ1 псалъэ  лъэпкъыгъуэхэм я п1эк1э къак1уэ псалъэхэр къызэщ1эзубыдэу  зэрыщытыр. Щапхъэхэмк1э ц1эпапщ1эр щы1эц1эм, плъыфэц1эм,  бжыгъэц1эм я п1э зэриувэр къыдогъащ1э.    Сэ, дэ, уэ, фэ псалъэхэр ц1ыхухэм я ц1эхэм я п1эк1э къызэрык1уэм, ар, абы, ахэр  псалъэхэр предметыц1эхэм я п1эк1э къызэрык1уэм гу  лъыдогъатэ, ягу ирыдогъэубыдэ. Сэ, дэ,  уэ, фэ, ар, ахэр, абы, абыхэм  псалъэхэм щхьэ ц1эпапщ1эк1э зэреджэр, ахэр псалъэ лъэпкъыгъуэу  зэрыщытыр идогъащ1э.    1. Лэжьыгъэ 192,193 – хэр условием тету гуп гупурэ идогъэгъэзащ1э.    2. « Сэламыр гуапэщ ик1и хъуэхъущ» псалъэжьым и мыхьэнэр жыдогъэ1э.   Сэлам, хъуэхъу псалъэхэм я мыхьэнэр псалъалъэмк1э къыдогъэгъуэт,  сэламыр – зы гупым, хъуэхъур – ет1уанэ гупым. Сэлам хык1э, хъуэхъу  ящ1эхэр жыдогъэ1э. 3. Лэжьыгъэ 194 – р тхыгъэк1э условием тету идогъэгъэзащ1э. Макъзешэ     э – р хьэрфзешэ а –к1э къызыщыгъэлъэгъуа псалъэхэр къыдогъэгъуэтри  къызэрапщытэ псалъэхэр къыхудогъэгъуэт. 4. Адыгэбзэ тхылъым зэрелэжьын тетрадь    1) Лэжьыгъэ 1 – р езыр ­ езыру условием тету идогъэгъэзащ1э. Щхьэ  ц1эпапщ1эхэр къыхыдыдогъэщ.    2) Лэжьыгъэ 2 – р условием тету идогъэгъэзащ1э.    3) «Анэр зыгъэгуф1эм  гуф1э лей хуэфащэщ» псалъэжьыр  къазэрыгуры1уар къыжыдогъэ1э. Езыхэм я анэхэр сытк1э ягъэгуф1эми  жыдогъэ1э, идогъэтх. Анэм теухуауэ ящ1э псалъэжьхэр ягу къыдогъэк1ыж. 5. Тест лэжьыгъэхэр идогъэгъэзащ1э.     1) Псалъэ лъэпкъыгъуэхэу ди1эхэщ:         а) подлежашэ                             г) щы1эц1э;         б) плъыфэц1э;                            д)ц1эпапщ1э;         в) глагол;                                    е) сказуемэ.      2) Щхьэ ц1эпапщ1эхэщ:           а) сэ;             в) ди;               д) фэ;           б) ар;             г) уэ;               е) мы. 1111.Яджар къызэщ1ыдокъуэж        1. Псалъэухахэм къыпегъэщэн.            Сэ нобэ къэзгубзыгъащ …  .            Сэ нобэ щ1эуэ къэсщ1ащ …  .             Сэ нобэ урокым сэбэпу къыхэсхащ …  .             Гъэщ1эгъуэн сщыхъуащ …   . 2. Упщ1эхэм жэуап ирегъэтын.             Урокым узэрыщылэжьар дауэ къыпщыхъуа?                                             Узэрыхуейм хуэдэу улэжьэфа?               Зыгуэр зэран къыпхуэхъуа?             Уэ сытк1э уи ныбжьэгъухэм сэбэп уахуэхъуфа?             Сыт иджыри узэрыхуейм хуэдэу умыщ1эр?              Абы зыщыбгъэгъуэзэн папщ1э сыт пщ1эну уи мурад? 11111.Унэ лэжьыгъэ.                                                                                                1. Уи анэм теухуауэ хъыбар тхы.                                                                            2. Анэм теухуа псалъэжьхэр къэлъыхъуи тхы.