Конспект урока по кабардинскому языку по теме "Зэры-, мы- префиксхэр зэратхыр" (3 класс)

Темэр. Зэры­, мы префиксхэр ц1э унейхэм зэрапыувэ щ1ык1эр.   Мурадыр. Хьэрфышхуэк1э кърагъажьэу ятх псалъэхэм я пэ зэры­, мы­  префиксхэр и пэм щиувэм, абыхэм я зэхуакум екъуа ц1ык1у зэрыдагъэувэр  ящ1эн. Я бзэм, тхыбзэм зегъужьын. «Насыпыф1э» псалъэм къик1ыр ящ1эн.   Урокым къагъэсэбэпыпхъэр. «Адыгэбзэ тхылъым зэрелэжьын тетрадь» (С. Л.),                    Урокыр зэрек1уэк1ынур 1. Урокым зыхуэгъэхьэзырын. 2. Къабзэрытхэмк1э лэжьыгъэ.   З з С с зэ сэ зэз Зинэ Симэ Зарэ Сарэ зэрыджэ Зинэ, Симэ, Зарэ, Сарэ сымэ зэрыджэ сэмб сымаджэм къыхуахьащ.    1) Тхыгъэр дауэ бгуэш хъуну? Хьэрф, пычыгъуэ, псалъэ, псалъэуха).    2) Хьэрфхэм сыт хужып1эфын? (З –хьэрф дэк1уашэ жьгъыжьгъ гуэгъу зи1эщ; с­ р хьэрф дэк1уашэ дэгу гуэгъу зи1эщ, з – с хьэрф дэк1уашэ  зэгуэгъухэщ).    3) Псалъэхэр сыт хуэдэу вгуэшынт? (Ц1э унейрэ ц1э зэдайрэ; хэт? упщ1эм жэуап хуэхъурэ сыт ? упщ1эм жэуап хуэхъурэ. Зинэ,Симэ, Зарэ, Сарэ – ц1э унейхэщ, зэ, сэ,зэз, зэрыджэ –ц1э зэдайхэщ).                                                4) Псалъэухар сыт хуэдэ псалъэухауэ п1эрэ? (Псалъэуха убгъуащ,  зэра1уатэ псалъэухащ). 3. Темэщ1эм елэжьын.     Лэжь. 110. а) Фыкъеджэ. Зэры­, мы ­префиксхэр псалъэхэм зэрапыувэ  щ1ык1эм гу лъыфтэ.      б) Сытым деж зэры­, мы­ префиксхэм я ужьк1э екъуа ц1ык1у щагъэувыр? (Зэры­, мы­ префиксхэр хьэрфышхуэк1э къегъэжьа псалъэхэм я пэм  щитым и деж екъуа ц1ык1у ягъэув).     Правилэм къыдогъаджэри езым къащ1ам идолъыт.    Лэжь. 111. а) Фыкъеджэ. Скобкэхэм дэт префиксхэр, зэрытхыпхъэм хуэдэу, къызыхуэхьа псалъэхэм пывгъэувэурэ къифтхык1. (Мы­Ахьмэду,                 мы­1эминату, мыпортфелу, зэры­Налшыкыр).     б) Сыту п1эрэ дадэ Ахьмэдрэ 1эминатрэ насыпыф1эу къыщ1илъытэр? (Ахьмэдрэ 1эминатрэ школыр къаухауэ щ1эныгъэ зрагъэгъуэтыну Налшык  еджап1э нэхъыщхьэм зэрыщ1эт1ысхьам щхьэк1э ахэр дадэ насыпыф1эу  къелъытэ).      в) Фэ насыпыф1э фыхъун щхьэк1э сытхэр фщ1эн хуей?     Лэжь. 112. Фыкъеджэ. Скобкэхэм дэтхэм щыщу  префиксхэр къэвгъуэтурэ  къак1элъык1уэ псалъэхэм гъусэ яхуэфщ1. (Мы­Хьэзиз, мы­Хьэзизмэ,           мы­Хьэт1ым, мы­Хьэбыжмэ, мы­Алийуэ, мы­Ахьмэду). 4. Адыгэбзэ тхылъым зэрелэжьын тетрадь. Лэжь. 1. Префиксхэр скобкэм къыдэхи тхы. (Зэры­Нэхъуат1эр, мы­Билъостэн, зэрыегъэджак1уэр, мыщ1эныгъэл1мэ,  Мыкъаплъэнмэ, мымы1эрысэмэ, зэрымэрак1уэр).      Лэжь. 2. а) Префиксхэмрэ псалъэхэмрэ зэрызыпыщ1эн хуейм хуэдэу  зэгъэзэхуэж. (Сыдохутырщ, ущ1эныгъэл1щ, зэрыжэмыр, мыбзумэ, зэры­Жаннэр, У­Залинэщ, зэрыдудакъыр, мымыщэмэ, зэрызэрыджэр, фытхыдэджщ,      мы­1уащхьэмахуэмэ, щ1эмы­Оксанэр, у­Анзорщ, мы­Хъусейнмэ).    б) Сыт хуэдэ псалъэхэра екъуа ц1ык1ук1э къыпыфхар? ( Префиксхэр ц1э  унейхэмю екъуа ц1ык1ук1э къыпытхащ).      Лэжь. 3. Угупсысащ, благъэф1, иугъащ1э псалъэхэр макъ, хьэрф  елъытак1э зэпкърыфх.     Угупсысащ, у­гу­псы­сащ    у/уы/ ­ хьэрф дэк1уашэ жьгъыжьгъ гуэгъу зимы1эщ   ­/ы/ ­ хьэрфзешэ ударенэ зытемылъщ    гу/гуы/ ­ хьэрф дэк1уашэ жьгъыжьгъ гуэгъу зи1эщ   ­ /ы/ ­ хьэрфзешэ ударенэ зытемылъщ    п/п/ ­ хьэрф дэк1уашэ дэгу гуэгъу зи1эщ    с/с/ ­ хьэрф дэк1уашэ дэгу гуэгъу зи1эщ    ы/ы/ ­ хьэрфзешэ ударенэ зытемылъщ    с/с/ ­ хьэрф дэк1уашэ дэгу гуэгъу зи1эщ    а/а/ ­ хьэрфзешэ ударенэ зытелъщ    щ/щ/ ­ хьэрф дэк1уашэ дэгу гуэгъу зи1эщ    хьэрфу 8, макъыу 10.              Благъэф1, бла­гъэф1    б/б/ ­ хьэрф дэк1уашэ жьгъыжьгъ гуэгъу зи1эщ   л/л/ ­ хьэрф дэк1уашэ жьгъыжьгъ гуэгъу зимы1эщ   а/а/ ­ жьэрфзешэ ударенэ зытемылъщ   гъ/гъ/ ­ хьэрф дэк1уашэ жьгъыжьгъ гуэгъу зи1эщ   э/э/ ­ хьэрфзешэ  ударенэр зытелъщ  ф1/ф1/ ­ хьэрф дэк1уашэ дэгу п1ыт1а гуэгъу зимы1эщ  хьэрфу 6, макъыу 6.     Иугъащ1э, и­у­гъа­щ1э  и/йы/ ­   у/уы/ ­ хьэрф дэк1уашэ жьгъыжьгъ гуэгъу зимы1эщ ­/ы/ ­ хьэрфзешэ ударенэ зытемыхуэщ  гъ/гъ/ ­ хьэрф дэк1уашэ жьгъыжьгъ гуэгъу зи1эщ  а/а/ ­ хьэрфзешэ ударенэ зытехуэщ  щ1/щ1/ ­ хьэрф дэк1уашэдэгу п1ыт1агуэгъу зимы1эщ  э/э/ ­ хьэрфзешэ ударенэ зытемылъщ хьэрфу 6, макъыу 8. Лэжь. 4. Портфель псалъэм и тхык1эр уигу иубыдэ.дэлъын хуейхэр тхы. ( Портфелым дэлъын хуейщ: тхылъ, тетрадь, дневник, ручкэ, къэрэндащ,  линейкэ, хьэфэтегъэк1). 5. Яджар егъэбыдыл1эн.    Зыхуэмыдэ карточкэхэмк1э гъэлэжьэн.     1) Екъуа ц1ык1у здэщытын хуейм деж гъэувыж. (мы) бажэмэ, (мы)Мухьэмэдмэ, (у) егъэджак1уэкъэ, (зэры) Тэрчыр,  (зэры) агрономыр, (у) Елдармэ.     2) Пэжу тха псалъэхэр къыхэтхык1. Мы­Арсенмэ, зэры­ тхылъыр, у­ артисткъэ, зэры­ Тэрчыкъуэр, мы­мыщэмэ, Узалинэщ, мы­хьэмидмэ. 6. Унэ лэжьыгъэ.     Лэжь. 113. Скобкэхэр къызэ1уфхыурэ псалъэухахэр къифтхык1.  Упщ1эхэм жьэры1уатэу жэуап ефт. 1уащхьэмахуэ бгым теухуауэ сыт фщ1эми къыжыф1э.