Краткосрочный план по казахскому языку на тему "Ырым деген не?" (7 класс)

Ырым деген не? 7 сынып         04.05.2017ж Сабақтың  тақырыбы Сабақтың  мақсаты Кобзаренко Т.А. а) тақырып бойынша ұғымдарын кеңейту, қатысымдық негізінде оқушылардың ауызекі сөйлеу тілдерінің дамуына жағдай жасау;  ә) жаңа сөздер, ұғымдар үйрену арқылы тіл байлығын арттыру және сауатты  жазу дағдысын дамытуға жағдай туғызу;  б) тілді меңгерту мен алған білімдерін өмірде қолдана алатын сапалы тұлға  оқытып, тәрбиелеу  жекеше, топтық  Қатыспаған оқушыларды анықтау  Тіл кеңестігін қалыптастыру үшін сұрақ­жауап әдісін қолдану арқылы диалог  жүргізу Өткен тақырып пен жаңа тақырыпты ұштастыруда істелетін іс­әрекеттер,  жұмыс түрлері: кластер, кесте толтыру, сұрақ­жауап жүргізу (ауызша,  жазбаша, тақырыпты бекіту, практикалық тапсырмаларды орындау)  ырым – примета  еліктегіш – склонный к подражанию  тәубешіл – благоразумный  кішіпейіл – вежливый  тәуекелшіл – рискованный, решительный  тділдік ­ справедливость  елгезек – чуткий, отзывчивый  дәуір – эпоха  кеңпейіл – доброжелательный  ахуал ­ житье  зерделі ­ разумный  • Қазақ халқы қандай халық?  • Ырым деген не?  • Халқымыздың қандай ырымдарын білесіңдер?  • Ата­бабаларымыз нені бағалай білген?  • Қазақтар қандай ырымдарға сенген?  Қазақ – көне дәуірден бастау алатын күрделі де бай тарихы, сан қырлы  мәдениеті, өзіндік игі салт – дәстүрі бар, этнографиялық ахуалы әр қилы,  пейілі өзінің байтақ даласындай кең де қонақжай халық. Халқымыздың бітім  болмысын зерттеген этнограф ғалымдардың атап өткеніндей, қазақ –  жайшылықта тәубешіл, жаугершілікте тәуекелшіл, зерделі де ойшыл, сабырлы да төзімді, шыдамды да жомарт, елгезек те еліктегіш, кеңпейіл де кішіпейіл,  ерегіскенмен ерегісетін, доспен дос бола алатын, әділдікті бағалай білетін  халық. Қазақ халқы ертеден ырымға сенген, баласын жақсылыққа баулитын,  ұғымы мол халық.  Мәтін бойынша тапсырма • 1. Әр оқушыға мәтінді ішінен бір рет оқу ұсынылады.  • 2. Мәтінге сұқбаттасу мақсатында 5 сұрақ жаз деп тапсырма беріледі.  • 3. Мәтіндегі ырымдар атауын талдау үшін озық тапсырмалар деңгейі жоғары оқушыларға беріледі.  І. Тұсау кесу – бала тәрбиесіндегі әдет­ғұрып, ырым. Баланың аяғын жіппен  немесе қойдың піскен майлы ішегімен тұсап, бала­шағалы, аяғы жеңіл,  Жұмыс   түрлері: Ұйымдастыр у кезеңі: Үй  тапсырмасы н тексеру: Негізгі  бөлім  ІІ. Тілдік  бірлік  Ой шақыру  Оқылым.  Мәтінмен  жұмыс  Оқылым.  Топпен жұмыс Жазылым.  Грамматика лық  тапсырма  •  Карточкаме н жұмыс  жүргізу:  Бекіту  Бағалау. ақкөңіл адамға кескізеді. Тұсау кесу құрметіне тағам дайындап, көршілерді  жинап, жеңіл­желпі құрмет көрсетіледі. Тұсау кескен адамға сыйлық беріледі. Тұсауды ала жіппен кесу көне шаман дінінен қалған.  ІІ. Шөміш қағу – ырым. Көктемде сәуір айының бас кезінде көкжиекті бұлт  торлап, күн күркіреп, найзағай жарқылдайды. Осы кезде ата­бабаларымыз  «күн күркіреді, көк дүрілдеді» деп, үлкен қуанышпен қарсы алған. Осы  алғашқы күн күркіреген кезде киіз үйдің босағасына, табалдырығына ағаш  шөмішті тигізіп:  Айран, сүт көп болсын,  Жақсылық көп болсын,  Жабырқау жоқ болсын.  Ел­жұрт тоқ болсын, –  ІІІ. Аластау – ырым. Шамандық наным­сенімнен қалған. Аластау арқылы көз,  тіл тигенді қайтару, ауру­сырқауды, үй­жайды бәле­жаладан аластау арқылы  тазаланады. Үй­ішін аластауға қазақтар ертеден бастап адыраспанды, аршаны  пайдаланған, аршаны үйдің кез келген бұрышына іліп қойған. Егер үйге көз  тиген болса, адыраспанды немесе аршаны табаға салып тұтатып, түтінімен  бүкіл үйді аластап, есіктерді жауып қойған. Қазіргі кезде жаңа үйге кірген  кезде үйді аластау әдетке айналған.  ІІІ. Тоқым қағар – қазақтың ескі дәстүрі бойынша, жас жігіт алғаш рет  жолаушы жүргенде берілетін жолаяқ, кәде. Алыс жолға кеткен жігіт аман­ есен келсін, тоқымы жерде қалмасын деген жақсы тілек білдіруге байланысты берген. Тоқым қағуға арнайы қой немесе қозы сойылады, болмаса қазы­қарта  асылады.  1. Ырым, еліктегіш, тәубешіл, кішіпейіл сөздерімен сөз тіркестерін құраңдар  2. Тәуекелшіл, әділдік, елгезек, дәуір, кеңпейіл сөздерін құрамына қарай  талда  3. Сөйлемдерге синтаксистік талдау жасаңдар  *Тұсау кескен адамға сыйлық беріледі.  * Үй­ішін аластауға қазақтар ертеден бастап адыраспанды пайдаланған.  • Біз бүгін қазақ халқының ырымдарымен таныстық. Халқымыз ырымға неге  сенген, олардың мағынасын зерттедік. Мәтін оқыдық, оны талдадық.  (Берілген сұрақтарға жауап айтыңыз)  • 1. Ырым деген не?  • 2. Ырымға неге сенген?  • 3. Қандай ырымдармен таныстық?