"Кірпікшелі кебісше".7-сынып.

Жануартану Сабақтың тақырыбы: Кірпікшелі кебісше Сабақтың мақсаты: 1) Кәдімгі амебамен салыстырғанда кірпікшелі кебісшенің                                        әлде­ қайда күрделі құрылысты қарапайым екендігін және тіршілік                                         әрекеті процесстері туралы білім беру.                                       2) Кірпікшелілер класының жалпы сипаттамасы туралы ұғым                                           қалыптастыру.                                       3) Оқушылардың жануартану пәніне қызығушылығын                                         арттыру.Оқушыларды өз бетінше жұмыс істеуге дағдыландыру.                                       4)Жинақылыққа, ұқыптылықққа баулу. Сабақтың типі: Жаңа білім беру сабағы. Сабақтың түрі: аралас сабақ Сабақтың әдісі: түсіндіру, әңгіме­демонстрация, сұрақ­жауап, ойын, проблемалық әдіс. Сабақтың көрнекілігі: дидактикалық материалдар, үлестірмелі карточкалар,                                             қарапайымдылар бейнеленген сызба нұсқа. Сабақтың құрылымы: 1) Ұйымдастыру                                            2) Жаңа сабақты түсіндіру                                            3) Білімдерін тексеру (өткен материал мен жаңаның байланысы).                                            4) Бекіту                                            5) Үйге тапсырма                                            6) Бағалау Сабақтың барысы:  І. Ұйымдастыру кезең а) оқушыларды түгелдеу б) оқушыларды сабаққа дайындау. ІІ. Жаңа сабақты түсіндіру Өткен тарауға шолу (лото ойыны) Оқушылар өткен тарауды қайталай отырып, мына фишкалар арқылы суретті  құрастырайық (фишканың бір беті сурет, ал бір бетінде сұрақ бар), егер сол сұраққа жауап  берсек, бізге керек сурет құрастырылып шығады. Енді сол сұрақтарға жауап берейік:  1) «Жануартану» оқулығы нені оқытады?        (Жануарлар әлемімен танысамыз) 2) «Зоология » нені зерттейді?                                                                                                 (Зоология (грекше «зоон» ­ жануар, «лагос» ­ ғылым) – жануарлар туралы ғылым ). 3) Зоология ғылымының негізін кім қалаған?       (Зоология ғылымының негізін грек ғалымы Стагрит Аристотель қалаған) 4) Төрт түлік малды ата?       (Түйе,сиыр, жылқы, қой­ешкі) 5) Жануарлардың табиғаттағы маңызы қандай?      (Топырақты қопарыстырады, өсімдіктің тұқымын таратады, тазалықты сақтайды,          табиғаттағы тепе­теңдікті сақтауда жануарлардың маңызы зор). 6) Адам өміріндегі жануарлардың пайда­зияны қандай?      (Пайдасы: мал өнімдерін ішсе­сүт, жесе­ет, кисе­киім.       Зияны: кемірушілер астықтың жауы, ауру таратушы). 7) Жануарларды қорғаудың қандай шараларын білесің?       (ХТҚО құрылды, Қызыл кітап ұйымдастырылды, Қазақстанда – 7 қорық,                    62 қорықша бар) 8) Қазақстанда қанша қорық бар, солардын атын ата? (Алматы, Ақсу­Жабағылы, Барса­Келмес, Қорғалжын, Наурызым, Марқакөл, Үстірт).  Осы лотоны құрастырғанда кірпікшелі кебісшенің нұсқасы құралды. Сонымен  бүгінгі Сабақтың тақырыбы: Кірпікшелі кебісше.                   (деп тақтаға жазылады). Жаңа сабақты түсіндіру төмендегідей сабақ жоспарымен құрастырдым. Сабақтың жоспары: Нені білу керек? 1. Систематика 2. Кебісшенің тіршілігі, сыртқы құрылысы 3. Тыныс алуы 4. Зәр шығаруы 5. Қоректенуі Осы жоспар бойынша жаңа материалды салыстырмалы түрде түсіндіремін: 1. Систематика       Тип: Қарапайымдар        Класс: Кірпікшелілер       Өкілі: Кірпікшелі кебісше (инфузория­туфелька) 2. Кірпікшелі кебісшенің пішіні кебіске ұқсас, оның бүкіл денесін кірпікшелер қаптап  жатады, осыдан бұлардың аталуы. Бір ғана кебісшенің денесіне 10­15 мың кірпікше  болады, осы кірпікшелер ескекше қозғалады. Денесін тығыз қабықша қаптайды.  Денесінің негізгі бөлігін цитоплазма толтырады да онда екі ядро орналасқан (үлкен  және кіші). Кірпікшенің алдынғы жағы доғал, ал артқы жағы жалпақтау келіп  сүйірленеді. 3. Кебісшенің тыныс алатын ерекше мүшесі жоқ, сондықтан денесінің жұқа қабықшасы арқылы, суда еріген оттегімен тыныс алып, газ алмастырады. 4. Денесінде екі жиырылған жұлдызша тәрізді вакуольдері бар, солар арқылы денедегі  артық мөлшердегі сұйықты айдап шығарады, осы жиырылғыш вакуольдері зәр шығару  қызметін атқарады. 5. Кірпікшелілердің негізгі қорегі бактериалар және ұсақ ағзалар. Денесінің бір  қапталында ауыз қуысы орналасқан, сол арқылы қорек ішке түседі. Коректік зат  цитоплазмаға түсісімен асқорыту вакуоліне айналып, қоректі өзгеріске ұшыратады. ІІІ. Білімдерін тексеру Өткен материалмен жаңаны байланыстыра отырып «Ойлан тап» ойыны арқылы  білімдерін тексердім. Тақтаға үш оқушы шығарамын, олардың тапсырмасы магнит тақтасына, қолдарына  қарапайымдардың үш өкілін беремін (амеба, эвглена, кебісше) осылардың ішкі құрылысын  табу керек. «Ойлан тап» ойыны Перфокарталар мен жұмыс (6 оқушыға жұмыс) «Қатесін жөнде» ойыны Қалған оқушылар тобымен мына ойынды жүргізіледі, оның шарты, жазылған  сөйлемде қате сөздерді табу, өзгерту. 1. Амеба кірпікшелілер класына жатады. 2. Жасыл эвглена жалған аяқтарымен қозғалады. 3. Кірпікшелі кебісшеде хлоропласт бар. 4. Амебаның қызыл көзшесі бар. 5. Кірпікшелі кебісше үнемі пішінін өзгертіп тұрады. IV. Қорытынды Қарапайымдар типінің үш өкілін салыстыру, ол үшін магнит тақтасына олардың  сызба нұсқасы ілінеді. Салыстыра отырып мынадай шешім шығаруға болады, кірпікшелі  кебісше қарапайымдар типіне жата тұрып, оның құрылысының әлдеқайда күрделі  ерекшеліктерін байқадық. V. Үйге тапсырма : § 6 (7 сурет салып келу). VI. Оқушылардың білімін бағалау.