Көз қызметінің бұзылуы және гигиенасы.

Сабақтың тақырыбы: Көз қызметінің бұзылуы және гигиенасы. Сабақты «Оқу мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту»  стратегиялары: 1.Топтастыру. 2.Венн диаграммасы. 3.Суретпен жұмыс: А.Көздің қосымша мүшелері Б.Жарықтың көз бұрышағына өткендегі сынуы В.Жақыннан, алыстан көргіштік сызбанұсқасы Г.Линза ойыс және дөңес, фотоаппарат, суреттер Д.Көз аурулары (топтастыру стратегиясы) көрнекіліктерін пайдаландым. І. «Ой қозғау» бөлімі. Үйге берген тапсырманы жұмбақ шешу арқылы еске  түсірту. Сұрақ қойдым бәріңе,                          Кәне айтшы Үлкен кіші кәріңе.                               Кімнің қандай пайдасы бар? Кімдер бұрын оянар,                           Тіршілікке адамның Ала кеуім сәріде ?                               Алуан түрлі айласы бар.                          1.Сақтандырар ол сені                        Жасырдым мен бір жұмбақ,                     Сансыз түрлі қауіппен.                    Күшті болсаң тауып көр.         (Көз) 2.Әрі жүрер қараша ат,                        Су бойында тұнық көл,    Бері жүрер қараша ат                        Таңдап ішер қараша ат.      (көздің шыны тәрізді денесі, қарашығы, бұлшықет) 3.Сәуле астында жүз ине,                     Тапқыр болсаң тауып көр,    Деген сөзді жасырдым.                      Қулығымды асрдым.   (Кірпік) 4.Тағы бірін айтайын,                            Жетіспеуінен оның,    Қараңғыда түзіліп,                               Тауық соқырға кезігеді.    Жарықта үзіледі.                                  (Родопсин) 5.Көреді бәрін өзгенің,     Көре алмайды өздерін.                        (Көз) ІІ. «Мағынаны тану» бөлімі.            Жоспары: 1.Көз қызметі және бұзылуы. 2.Көз аурулары. 3.Көз гигинасы. 4.Көз зақымданғанда көрсетілетін жәрдем. Офтальмология­көз аурулары жайындағы медицина ғылымының бір бөлімі.  1924 жылы. В.П.Филатов дүние жүзінде тұңғыш рет қасаң қабықты көшіріп  қондыру операциясы жетілдіріп, оны жүзеге асырады.                                                                                                                     Гиперметропия­ алыстан көргіштік Қылилық:1.Қосақтасқан  қылилық 2.паралитикалық  қылилық Миопия­жақыннан көргіштік Трахома­созылмалы  жұқпалы ауру Катаракта­көз бұршағы беті Тауық соқыр­ родопсиннің      жетіспеуінен болатын     Дальтонизм­туапайда  болған түс айыра  алмаушылық Кератит­қасаң  қабықтың қабынуы      Көз  аурулары Ақ шел­қасаң  қабатында Глаукома­көз іші  қысымы ІІІ. «Ой толғаныс» бөлімі.       Бұл бөліміде топ оқушылары, бір­біріне үйге берілген тапсырмалар  бойынша сұрақтар қойып, топ болып, толықтырып жауап береді. І топ.                                1.Ноцицепторлар дегеніміз не? 2.Көз құрылысына сипаттама беріңдер? ІІ топ. 1.Родопсин дегеніміз не? 2.Көздің қосымша мүшелерін атаңыз?  ІІІ топ. 1.Иодопсин дегеніміз не ? 2.Соқыр дақ және сары дақ дегеніміз не? Венн диаграммасы бойынша үш топқа тапсырма беріледі.                                                                                                                                І топ. Ақ қабық­торлы қабық. ІІ топ.Тамырлы қабық­нұрлы қабық. ІІІ топ.Қарашық­көз бұршағы. Миға шабуыл. 3 топқа тапсырма беріледі. (Тапсырмаға физика пәнімен  байланыстыра жауап береді). 1­тапсырма. А4 өлшемінде бір қағазға шиыршықтап орап, оң көзге тақап,  жанына алақаныңызды қойып, екі көзбен бірдей қарағанда алақан ортасы тесік болып тұрады. Бұл неге?  2­тапсырма. Екі  қарындаштың бірін көз алдыңызға жақын қойып, екіншісін  әрмен қойыңыздар, кескіні қалай ерекшеленеді? Соны қарастырыңыздар. Осы  бақылаған құбылысты түсіндіріңіздер. 3­тапсырма. Сол көзді қолмен жабыңыздар. Шаршы, қара дөңгелек салынған  қағазды 15 см қашықтықта ұстаңыздар. Оң көзбен шаршыға қараңыздар да,  дөңгелек көрінбей кеткенше біресе өздеріңізге жақындатыңыздар біресе  қашықтатыңыздар. Не байқадыңыздар ? «Ой толғау» 1.Біз неге қара көлеңкеде заттын бояуын ажырата алмаймыз ? Жауабы:таяқшалар  ымырт жабылған кездегі әлсіз жарықпен жарықта ыдырап, қараңғыда қайта түзіліп отырады. 2.Ұлттық тәрбие­ қлағат көзі. Үш көз.1.Су анасы­ бұлақ.               2.Жол анасы­тұяқ.               3.Сөз анасы­құлақ. Осы жерде көз деген сөздің, адам организміндегі көз мүшесімен қандай  байланысы бар? 3.Жылау дегеніміз не? Оның пайда­зияны бар ма ?      Жылау­жинақталып қалған эмоцияны сыртқа шығарып тастаудың ең  зиянсыз түрі ол еш жеріңді ауыртпайды, бойдағы жағымсыз энергияны жойып  жібереді және күйгелектіктен құтқарады.                                               Көзіне жас келіп тұрған кезде іркіп қалатын адамдар стрестік бірқатар  ауруларды асқындырып алуы да ғажап емес. Әйел адамдарда ер адамдарға  қарағаңда көз жасын бөліп шығаратын гормондар (пролактиндер) әлде қайда  басым келеді. Соған байланысты әйел адамдар ер адамдарға қарағанда  көбірек жылайды, ұзақ өмір сүреді. Суретпен жұмыс. «Ойша саяхат» І топқа. Табиғат пейзажы бейнеленген сурет беріледі. Әр оқушы ненің суреті  және сол суреттен қандай әсер алады. Өз ойын қағазға түсіреді. ІІ топқа.Фотоаппарат беріледі. Оқушылар көз бен фотоаппарат құрылысы  арасындағы байланысты айтады. Диафрагма­көз қарашығы, обьективті линза­ көз бұршағы, пленка­тор қабық. Көздегі оптикалық заңдылық негізіндегі  инжинерлер фото және басқа да аппараттарды жасады.  ІІІ топқа. Әр түрлі суреттер беріледі. Оқушылар қандай суреттер екенін  анықтау керек. Бір суретте көмескіленген бірнеше сурет. Көздің көру  жітілігін байқау.                                                                                                                         Қорытынды:Тест бойынша оқушы білімін тексеру    1. Мидың шүйде бөлігі зақымданғанда қандай  анализаторға хабар бармайды? А) есту анализаторы; Ә) Көру  Б) Иіс сезу 2. Айналадағы өзгерістердің ақпаратын адам қай сезім мүшесімен қабылдайды? А) Есту және сипап сезу; Ә) Көру; Б) Иіс сезу, дәм сезу. 3. Қасаң қабық дегеніміз:   А) Көздің түссіз қабықшасы: Ә) Көздің пигментті қабықшасы: Б) Қан тамырлары бар қабықша. 4. Жақыннан көрмеушілікте сәуле қайда түседі?   А) Торлы қабықтың артына ; Ә) Торлы қабықтың алдына;Б) Торлы қабыққа. 5. Қай бөлімнің күңгірттенуінен көз көрмей қалады? А) қасаң қабықша; Б) нұрлы қабықша; Ә) Ақ қабықша В) торлы қабықша.     Үйге тапсырма: 1.Көз аурулары, көздің бұзылу гигиенасы туралы оқу. 2.“Көз ­ өмірдің айнасы” эссе жазу.