Орта ғасырлық Қазақстандағы ғылымның дамуы. Қазақстан тарихы 11 сынып

Ұзақ мерзімді жоспардың тарауы: Тәуеліздікке жол және ұлттық мемлекеттіліктің қайта жаңғыртылуы

Мектеп: «М.Хасенов атындағы Бестерек орта мектеп – бақша және мектеп жанындағы интернат» КММ

 Күні:

Мұғалімнің аты-жөні: Жагалбаева М.Н.

Сынып: 11

Пән: Қазақстан тарихы

Қатысқандар: -

Қатыспағандар:-

Сабақтың тақырыбы

Орта ғасырлық Қазақстандағы ғылымның дамуы

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

11.4.1.1 әртүрлі тарихи кезеңдердегі ғылымның жетістіктерін анықтау;

Сабақтың мақсаты

Барлық оқушылар: Ортағасырлық Қазақстандағы ғылымның жетістіктерін анықтайды;

Оқушылардың басым бөлігі: Ортағасырлық Қазақстандағы ғұламалардың  ғылыми еңбектері мен зерттеулерін сипаттайды;

Кейбір оқушылар: Ортағасырлық Қазақстандағы ғұламалардың ғылыми еңбектерінің маңыздылығын талдайды;

Бағалау критерийі

-Ортағасырлық дәуірдегі  ғылымның жеткен жетістіктерін  анықтайды;

Тілдік мақсаттар

 1. Ортағасырлық Қазақстандағы ғылымның дамуы мен дамытуға үлес қосқан ғұламалардың еңбектерімен танысып ақпарат алады (оқылым,тыңдалым)

2. Ортағасырлық ғұламалардың  ғылым салаларына сәйкес  кестені толтырады (жазылым)

3. «Ежелгі түркі жазуының қалыптасуы » тақырыбы бойынша айтады (айтылым)

Лексика мен термиалогия:

Руна жазуы (руническая надпись,Runik inscription);

Трактаттар (трактаты,Тreatise)

Сыныптағы диалог жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер

Талқылауға арналған тармақтар :

Орта ғасыр ғылым дамуындағы араб тілінің рөлі маңызды болды, себебі...

Неліктен...   екенін айта аласыз ба?

Жазылым үшін ұсыныстар:

Руна жазуы-

Трактат-

«Кодекс Куманикус»-

Құндылықтарға баулу

«Мәңгілік Ел» аясындағы мәдениетпен тіл тұтастығы бағытында Отан тарихы мен Орта ғасырлардағы ғылымның дамуына талдау барысында жүзеге асады.

Пәнаралық байланыс

Қазақ әдебиеті, дүние жүзі тарихы, география

Тақырып бойынша алдыңғы білім

10.4.1.1 - Қазақ халқының мәдени жетістіктерін сипаттау үшін «мәдениет», «дала өркениеті», «материалдық мәдениет», «рухани мәдениет», «қолданбалы өнер», «мәдени мұра» ұғымдарын пайдалану;

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жоспарланған жаттығу түрлері

Ресурстар

Тарихи концепт; маңыздылық

Сабақтың басы

(10мин)

2 мин

6 мин

    2 мин

Ұйымдастыру шаралары (сәлемдесу, оқушыларды түгендеу)

Ғұламалардың суреттері бойынша топқа бөлу(құрылымдалған топ)

1-топ «Махмұт Қашқари»

2-топ «Жүсіп Баласағұни»

3-топ «Әл Фараби»

Оқушылар зейінін сабаққа аудару

Тапсырма №1 /Ұ/ Үй тапсырмасын тексеру: «Блум түймедағы» әдісі арқылы жүреді. Интербелсенді тақта арқылы  « Қазақстан қоғамының жалпыұлттық құндылықтары» тақырыбы бойынша сұрақтар қойылады.

1. «Мәңгілік Ел»  идеясының құндылықтарын атаңдар?

2. Халқымыздың дала заңдары  мен бүгінгі күнгі әдет-ғұрып  заңдарының айырмашылығын анықта?

3. Жасы үлкен адамдарды құрметтеуге байланысты қандай мақал мәтелдерді білесіңдер?

4. Қазақтардың қонақжайлық қасиетін басқа бір ұлттпен салыстыр;

5. Болашақта бабалар дәстүрінің бәрін қолдана аламыз ма? (болжау)

6. Бабалардан қалған салт –дәстүр уақыт өте келе өзгеріске ұшырады ма?

Дескриптор

- «Мәңгілік Ел» идеясының құндылқтарын атайды;

- дала заңдары мен бүгінгі күндегі әдет-ғұрып заңдарының   айырмашылықтарына тоқталады;

- Үлкенге құрмет туралы мақал-мәтелдерді айтады;

- Қазақтардың қонақжайлық қасиеттерін өзге ұлттармен салыстырады;

- болашақта осы дәстүрлер сақталады ма деп болжам жасайды;

-Өзгеріске ұшыраған салт-дәстүрге мысал келтіреді;

(ҚБ) «плюс» «минус»  « керемет»

Тапсырма № 2 Миға шабуыл. Тәсілі: «Төрт сурет, бір сөйлем» 

Мақсаты: эвристикалық әңгіме арқылы жаңа сабақ тақырыбын ашуға қадам.

1.Бұл суреттер негізінде сіздерде қандай ой туындайды?

2.Бұл суреттердің ортақ байланысы неде деп ойлайсыздар?

3.Осы суреттерге қарап қандай болжам жасауға болады? деген сұрақтар негізінде оқушылардың ой-пікірлері сұралып,сабақ тақырыбына болжам жасалады.

Оқушыларға жауаптары тыңдалғаннан кейін ауызша қолдау жасалып, жаңа сабақтың тақырыбын анықтаймын.

/М/ Оқу мақсаты.

11.4.1.1 Әртүрлі тарихи кезеңдердегі ғылымның жетістіктерін анықтау;

Оқу мақсаттары, сабақ мақсаттары, бағалау критерийлері жазылған слайд.

Интербелсенді тақта

Сабақтың ортасы

 (25 мин)

  10 мин

    15 мин

Тапсырма №3 /т/ «ЖИГСО» әдісі.

/Т/ Жаңа тақырыпты меңгеру үшін оқулықтағы мәтін қосымша деректерді топтарға  бөліп  беру. (Дереккөз арқылы саралау)

1)Мәтінді жекелей оқиды

2) Топпен талқылайды

3) Сыныпқа түсіндіреді

1-топ. «Махмұт Қашқари» (1 үлестірме)

2-топ. «Жүсіп Баласағұни» (2 үлестірме)

3-топ. «Әл Фараби» (3 үлестірме)

Зерттеу сұрағы:

-  Махмұд Қашқаридың еңбегін  сипаттайды;

-  Ж. Баласағұнидың  «Құтты білік» еңбегінің негізгі айтар ойын талдап,баға береді;

- Әл-Фарабидің шығармашылық жолындағы ізденісін зерттеп еңбегінің құндылығын жіктейді?

Дескрипторлар:

-Әр түрлі тарихи кезеңдегі ғалымдардың ғылымды дамытуға қосқан үлестерін талқылайды;

-  М.Қашқариды энциклопедист-ғалым екендігін атайды;

-  М.Қашқаридың еңбегін сипаттайды;

-  Ж.Баласағүнидің еңбегінің негізгі айтар ойын талдайды;

-  Әл-Фарабидің шығармашылық жолындағы ізденісін зерттейді;

-  Әл-Фарабидің еңбектерінің құндылығын жіктейді;

ҚБ. «3+2+1» активатор (3 білгені, 2 түсінгені, 1 қолданатыны)

Тапсырма №4 Оқушының таңдауы бойынша деңгейлік тапсырмалар А, В, С (қиындық деңгейіне байланысты)

А- деңгейлі тапсырма: (оқулықтағы мәтіннен) Ерте орта ғасыр дәуіріндегі түрік жазуының қалыптасуы  мен жазба деректері.

 БББ кестесін толтырады.

Дескриптор:

1.Ерте орта ғасырдағы түрік кезеңін сипаттайды;

2.түрік жазуының қалыптасуы кезеңін атайды;

3.Ерте орта ғасырларда түркі жазуын зерттеген ғалымдарды айтады;

В-деңгейлі тапсырма: Ортағасырлық ғылымның дамуындағы ислам дінінің рөлін қос жазба күнделігін толтыру арқылы анықтайды

Дескриптор:

1. Түркі жазуының қолданыстан ығыстырылу себебін түсіндірелді;

2.Орта ғасырлардағы ғылымның дамуында араб тілінің енуімен болған өзгерістерді сипаттайды;

3.Ғылымның дамуына исламның кем дегенде 3әсерін дәлелдейді;

С-деңгейлі тапсырма: «Ортағасырлық ғұламалар» тақырыбына эссе жазу

Дескриптор:

1.Ғұламалардың ғылыми еңбектері туралы ой толғайды.

2.Ортағасырлық ғұламалардың ғылыми жетістіктеріне тоқталады;

3.Ортағасырлық ғұламалардың еңбектерінің құндылығына 1-4 дәлелдер келтіреді;

Қ.Б. «Ашық микрафон» тәсілі арқылы топтарға кері байланыс жасау

Үлестірме№1, Үлестірме №2, Үлестірме№ 3

«Қазақ халқының тарихи тұлғалары»

1-кітап

Көпішев Ә. «Өнер» баспасы,2016

(66-80беттер)

Картамен жұмыс

Сабақтың соңы

(5 мин)

3 мин

2 мин

 Тапсырма 5. Қалыптастырушы бағалау тапсырмасы:

Ортағасырлық ғылым мен білімнің дамуы кезеңдерімен зерттеген ғалымдарды   кестеге белгілеңіз

Дескриптор:

- Ортағасырлық ғылым мен білімнің даму кезеңін  анықтайды;

- Ортағасырдағы ғылым дамуындағы араб ілімінің рөлін анықтайды;

- Ортағасырлық ғылым мен білімнің дамуын зерттеген ғалымдарды белгілейді;

- Әл-Фарабидің ғылымдағы жетістіктерін көрсетеді;

- Әл-Идрисидің ғылымдағы жетістігін атайды;

Рефлексия «Табыс баспалдағы» (оқушылар мұғалімге кері байланыс береді)

Мен толық түсіндім....

Мен түсінген сияқтымын..

Маған көмек керек болды...

Үй тапсырмасы: § 39-40 оқу.

 Қосымша материалды пайдаланып, ортағасырлардығы Қазақстан мен Батыс Еуропа елдерінің ғылыми жетістіктерін ВЕЕН кестесіне салып салыстырмалы талдау жасаңдар.

А4 кесте

Саралау – Сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау көрсетпексіз? Сіз басқаларға қарағанда қабілетті оқушыларға қандай тапсырмалар бересіз? 

Бағалау – Сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау

Т 1. Блум түймедағы қиындық деңгейі бойынша саралау.

Т 2. «Төрт сурет, бір сөйлем» визуал оқушылардың қажеттілігін қанағаттандыруға арналған

Т 3. «ЖИГСО» әдісінде саралаудың жіктеу тәсілі қолданылады сонымен қатар оқушыларға дереккөз арқылы да саралау жүреді.

Т4.Қиындық деңгейі арқылы саралау тапсырмасы беріледі мысалы  алымы төмен оқушы БББ кестесін толтырады, мықты оқушылар эссе жазады

Т 1.«плюс», «минус»,         « керемет»

Т 2. «3+2+1»

Т 3. «Ашық микрафон»

Т 4.Табыс баспалдағы

Денсаулық сақтау технологиялары.

Сабақта сергіту жаттығулары мен белсенді жұмыс түрлерін қолдану.

Осы сабақта қолданылатын

Қауіпсіздік техникасы ережелерінің тармақтары

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары немесе оқу мақсаттары шынайы, қолжетімді болды ма?

Барлық оқушылар оқу мақсатына қол жеткізді ме? Егер оқушылар оқу мақсатына жетпеген болса, неліктен деп ойлайсыз? Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақ кезеңдерінде уақытты тиімді пайдаландыңыз ба? Сабақ жоспарынан ауытқулар болды ма және неліктен?

Бұл тарауды сабақ туралы рефлексия жасау үшін пайдаланыңыз. Сол бағандағы өзіңіз маңызды деп санайтын сұрақтарға жауап беріңіз.

Жалпы бағалау

Сабақта ең жақсы өткен екі нәрсе (оқыту мен оқуға қатысты)?

1:

2:

Сабақтың бұдан да жақсы өтуіне не оң ықпал етер еді (оқыту мен оқуға қатысты)?

1:

2:

Осы сабақтың барысында мен сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістіктері/ қиыншылықтары туралы нені анықтадым, келесі сабақтарда не нәрсеге назар аудару қажет?