План урока по производственному обучению "Тігін машиналармен арнайы машиналарды сабақтап, тігіп үйрету. "

Бекітемін                                                                                               дир.  ӨОЖ орынбасары                                                                                              ________________                                  №  5  сабақ жоспары Бағдарлама жоспары:    4.  Машина тігістерін жасау.     Сабақ тақырыбы:    1. Тігін машиналармен арнайы машиналарды  сабақтап,  тігіп үйрету.   Сабақ  мақсаты:   Білімділік:  Тігін машиналармен арнайы машиналарды сабақтап,  тігіп үйрету                          барысында практикалық дағдыларын   қалыптастыру.   Дамытушылық:    Оқушыларды   өндірістік   жұмыс   орнында   теориядан   алған білімдерін дамыту. Тәрбиелік:     Оқушыларды жұмыс барысында төзімділікке, жабдықтарға деген ұқыптылыққа  тәрбиелеу. Сабақтың   материалдық   жабдықталуы:   машиналары. Сабақ түрі: Аралас.  Бор,   сызғыш,   күнделік,   Тігін Сабақ барысы: І. Ұйымдастыру бөлімі – 5­6 мин. 1 Оқушылармен амандасу. 2 Жоқ оқушыларды белгілеу. 3 Жұмыс орындарының сабаққа дайындығын тексеру. ІІ. Кіріспе нұсқау:   Қол тігістердің түрлері?   Айқастырылған тігістін қолданылуы?   Ілмектің неше түрі бар, қандай?   Ілгектің түрлері?   Қол жұмыстарын орындау тәртіптері мен шарттары?   Көктеу дегеніміз не?   Айналдыра көктеу дегеніміз не?   Жапсырып көктеу дегеніміз не?   Қондыра көктеу дегеніміз не? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.  Торлау дегеніміз не? Сабақ тақырыбы мен мақсытын хабарлау: Тігін машиналармен арнайы машиналарды сабақтап, тігіп үйрету. Жаңа   материалды   баяндау:            Машина   жөнінде   жалпы   түсінік.   Қазіргі уақытта машинасыз өмірді елестету мүмкін емес. Машина адамға және жұмыста, тұрмыста көмектеседі.Бір машиналардың көмегімен өмірге қажетті бұйымдарды – мата, киім, аяқ киім, жиһаз, үйге керекті нәрселерді жасайды..  Тігін машинасы ­ адам еңбегін жеңілдететін машиналардың бірі. Үйде, ательеде, фабрикада тігін машинасымен киім тігеді. Киімді қолмен тігетін де кез болған.    Тігін   машинасы   –   тері,   бұйым   және   бас   киім   өндірістеріндегі   қолданылатын машиналардың әр түрлі және ең көп тараған түрі. Тігін машиналары құрастырып щығару және зауыттық деп жіктеледі. Құрастырып   шығару   белгісі   бойынша жіктеу   негізіне   оның   осы   типді сипаттайтын   құрастыру   ерекшеліктері жатады.   Бұл   жіктелім   бойынша   тігін машиналары екі топқа бөлінеді: әмбебап және тігін машиналарына   бірнеше   технологиялық операция   жасайтын   тігін   машиналары   жатады,   мысалы:   1022   кл,   97   кл   және тұрмыстық тігін машиналары ПМЗ – 2, Чайка – көйлек, пальто, бас киімдер тігу кезінде әр түрлі операциялар жасайды.  Арнайы тігін машинасына белгілі бір технологиялық операция жасайтын, мысалы: ілмекті торлау, торлау, жасырын тігісті, т.б машиналар жатады. Технолоялық   белгісі   бойынша   жіктелім   міндеттеріне қарай мынадай топтарға бөлінеді:   тігін   машинасының   атқаратын   арнайы.   Әмбебап   а) Түзу тігісті қайықты; б) Түзу тігісті бір жіпті ілмекті; в) Түзу тігісті көп жіпті ілмекті; г) Ирек тігісті д) Түйме қадайтын жартылай автоматтық; е) Ілмек торлайтын жартылай автоматтық; ж)   Жартылай автоматтандырылған әр түрлі бұйым бөлшектерін өңдеуге арналған, мысалы: жаға, қаттама, жеңді қондыру(302 кл ПМЗ) Алғашында   Ресейге   шетелдерден   тігін   машиналарын   әкелген.   Кейін   Ресейде шеберхана ашылып, бөлшектерден жинастырды. Соңынан 1923 жылы Подольск механикалық   заводы   салынды.   Онда   тігін   машинасын   жасап   шығарды.   Бұдан басқа Тула қаласында завод ашылды. 1022   м   әмбебап   класс   машинасы:   Бұл   машина   Орша   «Легмаш»     зауытында шығарылған, 1022 класс машинасының негізінде жасалған.  Кез  кедген тігін машинасының негізгі  жұмыс механизмдері:  ине механизмі;  қайық механизмі  жіптартқыш механизмі; мата қозғаушы механизмі. Машинаның негізгі бөлшектері:   1 –  жазық платформасы; 2 – білек; 3 –  инежүргізгіш; 4 – ине; 5 – шеге  арналған саңылауы бар пластина; 6 –  баспа табан, 7 – ысырмалы пластина, 8  – жіпбағыттаушы, 9 – жоғарғы жіптің керуін реттегіш, 10 – тетік, 11 –  жіпбағыттаушы бұрыштың ілмегі, 12 – жіпбағыттаушы серіппе, 13­15 –  жіпбағыттаушылар, 16 – жіпкергіштің көзі, 17 – бұрышты жіпбағыттаушы, 18 –  жіпбағыттаушы, 19 – жіп, 20 – жіптің қосымша керуін реттегіш, 21 – қозғаушы  дөңгелек, 22 – шөлпек, 23 – шпиндель, 24 – автоматтық орағыш, 25 – шаппа тіс. Жоғарғы жіптін сабақтау тізбегі: 1. Инені жоғарғы деңгейге жеткізі. 2. Тетікпен баспа табанды көтеру. 3. Төменнен жоғарғы жіпбағыттаушының көзінен жіпті  өткізеді, бобина ұстатқыш тіреуішінен. 4. Жіпбағыттаушының оң жақ тесігіне жоғарыдан төмен қарай жіп өткізіледі. 5. Қосымша жіп керуін реттегішінің шайбаларын сағат тілі бойынша жіп орап өтеді. 6. Үш тесікті жіпбағыттаушыдан төменнен жоғарғы қарай жіпті кіргізеді. 7. Жоғарғы жіптің керуін реттегіштің шайбалары арасынан жіпті өткізеді. 8. Жіпбағыттаушының серіппесінің теңелту 9. ілмегінен өткізіледі.  Жіпбағыттаушы бұрыштың ілмегінен жіп өткізіледі. 10.Жіпбағыттаушыға жіп өткізіледі. 11.Жіпбағыттаушының көзіне оңнан солға қарай жіп сабақталады. 12.Жіпбағыттаушы арқылы жоғарыдан төмен қарай жіп өткізіледі. 13.Инежүргізгіштің жіпбағыттаушысына жоғарыдан төмен қарай жіп  өткізіледі. 14.Ине көзіне солдан оңға қарай жіп өткізіп, оның ұшын шығару қажет. 15.Екі қабатталған матаға байқау тігісін орындау қажет. 16.Тігістің сапасы инешаншым ұзындығы және төменгі жоғарғы жіптің керуі  бойынша анықтау. Тігін машинасының төменгі жібін  өткізу ережесі. 1.   Жібі оралған шөрікті қабына кигіз. 2.   Жіпті   шөрік   қабының   жіпті   тартып   тұратын серіппесінің   астынан   өткіз.Жіптің   ұшын   10­15 см артық қалдыр. 3.  Шөрікті   тігін   машинасының   астыңғы құрылғысына   орналастыр,сырт   еткен   дыбыс естілгенде шөріе дұрыс орналасқаны. 4.  Ысырмалы   қақпақшаны   жауып,инені   жоғары­ төмен   қозғап   төменгі   жіпті   суырып   шығару керек.Жоғарғы жіп пен төменгі жіптің ұшын   тартып,табан   астынан   кері жібер. Әр түрлі бұйымдарды тіккен кезде, қиықтарын торлау үшін торлау машиналарын  қолданады. Торлау машиналары былайша жіктелінеді, олар: Торлау машинасы  Бір жіпті тізбекті айқаспалы торлау;  Екі жіпті тізбекті айқаспалы торлау;  Үш жіпті тізбекті айқаспалы торлау.      51 класс торлау машинасы көйлектік, ішкиімдік, трикотаж бұйым бөліктерінің  қиықтарын екі немесе үш жіпті тізбекті айқасумен торлау. Машинаны «Подольск» заводында шығарған. Торлау машинасының сабақтау тізбегі: (үш жіпті тұтас айқаспалы торлау тігісі) 1. Тізбектелген пластинка жіпбағыттаушы (1) мүйіз   иығы   артынан   саңылау   арқылы (катушка   немесе   бобинадан)   жоғарыдан төмен жіп өтеді. 2. Сағат   тілі   бойынша   керу   реттегіш   (2) шайбасы жіпті орайды. 3. Пластинка жіпбағыттаушы мүйіздің сол жақ саңылауына (3) жіпті өткізеді. 4. Пластинка мүйіздің оң жақ саңылауы арқылы (5) жіптарқыштың (4)   сол жағына жіпті жібереді. 5. Инежүргізгішке бекітілген жіпбағыттаушы (6) саңылауға жіп өткізіледі. 6. Жіптің   соңын   шамамен   5   см   қалдырып   (өзіңнен),   стрелка   бойынша   ине көзіне жіпті сабақтау. Машинада дұрыс отыру тәсілдері:  Жұмыс   орнына   жарық   сол   жақтан   немесе   алдыңғы   жақтан   түсіп   тұру қажет.  Отыратын орындық пен тігін машинасының ара қашықтығы 10­15 см болуы керек.  Құрал – жабдықтар арнайы қорапта тұруы керек.  Тігін машинасының айналатын бөлшектеріне жақындауға болмайды.  Ине және түйреуіштер өз арнайы инетүйреуіште тұру керек  Аяқта жеңіл аяқ киім, алжапқыш, орамал болуы керек  Машинанын үстінен артық нарселер болмау керек  Қайшыны ашык тастамау керек. Қайшыны бір – біріне ұшы бар жағымен беруге болмайды  Жіпті мінтетті түрде қайшымен қию керек.  Машинаның педалін жәймен басу керек. Жаңа тақырыпты игеру байланысты еңбек  тәсілдерін көрсету:        Тігін машиналарын сабақталуын көрсету және тігілуі көрсету.  Еңбек тәсілдерін көрсеткенде оқушылар назарын аудару:   Машинаны жоғарғы жіптін сабақтаған кезде  саусақты ине астына түсіп кетпеуіне  назар аудару. Төменгі жіптін сабақтаған кезде дұрыс сабақталуына назар аудару.  Тігін машинасында отырған кезде дұрыс отыруына назар аудару.     Кіріспе нұсқаудың жаңа материалы бойынша білімдерін пысықтау:   1. Тігін машиналары неше топқа бөлінеді және қандай? 2. Әмбебап машинары дегеніміз не? 3. Арнайы тігін машиналары дегеніміз не? 4. Тігін машинасының негізгі  жұмыс механизмдері? 5. Тігін машинасының атқаратын міндеттеріне қарай неше топтарға бөлінеді? 6. Жоғарғы жіптін сабақтау тізбегі? 7. төменгі жібін  өткізу ережесі? 8. Машинада дұрыс отыру тәсілдері?       ІІІ. Жаттығулар мен  оқушылардың  өз бетімен жұмыстандыру: (155­165 мин) Оқушылар тігін машинасын өз беттерімен сабқтауын, тігілуін орындайды. ІV. Соңғы нұсқау: 25 мин. 1 Өндірістік оқыту  сабағын қорытындылау. Бүгінгі сабақта оқушылар тігін  машиналарын түрлерін білді, жіптін сабақтаруын үйренді, кардон қағазға  тігіп үйренді.  2 Оқушылардың жеке бағаларын хабарлау. 3 Үй жұмысын тапсыру. 4 Жұмыс орындарын және шеберхананы жинау.    . Жоғарғы жіптін сабақтау тізбегі: 1. Инені жоғарғы деңгейге жеткізі. 2. Тетікпен баспа табанды көтеру. 3. Төменнен   жоғарғы   жіпбағыттаушының   көзінен   жіпті     өткізеді,   бобина ұстатқыш тіреуішінен. 4. Жіпбағыттаушының оң жақ тесігіне жоғарыдан төмен қарай жіп өткізіледі. 5. Қосымша жіп керуін реттегішінің шайбаларын сағат тілі бойынша жіп орап өтеді. 6. Үш тесікті жіпбағыттаушыдан төменнен жоғарғы қарай жіпті кіргізеді. 7. Жоғарғы   жіптің   керуін   реттегіштің шайбалары арасынан жіпті өткізеді. 8. Жіпбағыттаушының   серіппесінің теңелту ілмегінен өткізіледі.   Жіпбағыттаушы   бұрыштың   ілмегінен 9. жіп өткізіледі. 10. Жіпбағыттаушыға жіп өткізіледі. 11.  Жіпбағыттаушының көзіне оңнан солға қарай жіп сабақталады. 12.  Жіпбағыттаушы   арқылы   жоғарыдан төмен қарай жіп өткізіледі. 13.  Инежүргізгіштің   жіпбағыттаушысына жоғарыдан төмен қарай жіп өткізіледі. 14.  Ине   көзіне   солдан   оңға   қарай   жіп өткізіп, оның ұшын шығару қажет. 15. Екі қабатталған матаға байқау тігісін орындау қажет. 16. Тігістің сапасы инешаншым ұзындығы және төменгі жоғарғы жіптің керуі бойынша анықтау. Тігін машинасының төменгі жібін  өткізу ережесі. 1.   Жібі оралған шөрікті қабына кигіз. 2. Жіпті шөрік қабының жіпті тартып тұратын серіппесінің астынан өткіз.Жіптің ұшын 10­ 15 см артық қалдыр. 3.  Шөрікті   тігін   машинасының   астыңғы құрылғысына   орналастыр,сырт   еткен   дыбыс естілгенде шөріе дұрыс орналасқаны. 4.  Ысырмалы   қақпақшаны   жауып,инені   жоғары­төмен   қозғап   төменгі   жіпті суырып шығару керек.Жоғарғы жіп пен төменгі жіптің ұшын тартып,табан астынан кері  жібер. Торлау машинасының сабақтау  тізбегі: (үш жіпті тұтас айқаспалы торлау тігісі) 1. Тізбектелген   пластинка   жіпбағыттаушы   (1)   мүйіз   иығы   артынан   саңылау арқылы (катушка немесе бобинадан) жоғарыдан төмен жіп өтеді. 2. Сағат тілі бойынша керу реттегіш (2) шайбасы жіпті орайды. 3. Пластинка жіпбағыттаушы мүйіздің сол жақ саңылауына (3) жіпті өткізеді. 4. Пластинка мүйіздің оң жақ саңылауы арқылы (5) жіптарқыштың (4)   сол жағына жіпті жібереді. 5. Инежүргізгішке бекітілген жіпбағыттаушы (6) саңылауға жіп өткізіледі. 6. Жіптің   соңын   шамамен   5   см   қалдырып   (өзіңнен),   стрелка   бойынша   ине көзіне жіпті сабақтау. Машинада дұрыс отыру тәсілдері:  Жұмыс   орнына   жарық   сол   жақтан   немесе   алдыңғы   жақтан   түсіп   тұру қажет.  Отыратын орындық пен тігін машинасының ара қашықтығы 10­15 см болуы керек.  Құрал – жабдықтар арнайы қорапта тұруы керек.  Тігін машинасының айналатын бөлшектеріне жақындауға болмайды.  Ине және түйреуіштер өз арнайы инетүйреуіште тұру керек  Аяқта жеңіл аяқ киім, алжапқыш, орамал болуы керек  Машинанын үстінен артық нарселер болмау керек  Қайшыны ашык тастамау керек. Қайшыны бір – біріне ұшы бар жағымен беруге болмайды  Жіпті мінтетті түрде қайшымен қию керек.  Машинаның педалін жәймен басу керек.