Презентация по самопознания" Жеке тұлғаны қалыптастыруда «Өзін-өзі тану» пәнінің ролі "

Тақырыбы:  Жеке   тұлғаны   қалыптастыруда   «Өзін­өзі   тану»   пәнінің   ролі      «Өзін­өзі тану» оқушыны өзінің қадірін өзі білуге, өзін сыйлауға, өзін­өзі  жетілдіруге,қоғамда және қоршаған өмір жағдайларында өзінің бағыт­ бағдарын анықтауына,өз бетінше шешім қабылдай алуына және өз сөзі мен  әрекеттері үшін жауапкершілікті сезіне білуге тәрбиелейді.  Сабақ барысында оқушылардың бір­біріне деген алақан жылуын беру арқылы  бір­біріне ақ жүрекпен айтқан тілектері, арман тілегін айта отырып, өзіндік  «менін» қалыптастыру, бойындағы күш қуатын жақсылыққа бағыттау, өзін  жеке тұлға ретінде сезінуі – «өзін­өзі» танудағы игі нәтижелер екені анық.    «Өзін­өзі тану» пәні болашақ ұрпақтың бойында рухани­адамгершілік  қайнарын сіңіріп,мінез­құлқын тәрбиелеуге,жалпыадамзаттық  құндылықтарды, адамгершілік принциптері мен мұраттарды өмір бойы  басшылыққа алатын жеке тұлға қалыптастыруға негізделген.  Әрбір балаға жеке тұлға ретінде қарап, оның өзіне тән санасы, еркі, өзіндік  әрекет жасай алатын ортасы бар екенін ескере отырып, оқушының білімге,  ғылымға деген ынтасын арттыру, олардың ақыл­ой қабілетін, диалектикалық  дүниетанымын, өмірлік мақсат­мүддесін айқындауға, жеке басының  қасиеттерін дамытып оны қоғам талабына сай іске асыруға көмектесу мектеп  өміріндегі үздіксіз оқу­тәрбие процесінің ғана жемісі болып табылады.  Осы орайда «Өзін­өзі тану» пәнінің басты ерекшелігі өскелең ұрпақтың  тұлғалық потенциалының дамуына, өзіндік қасиетінің ашылуына,  шығармашылық және танымдық белсенділігін ынталандыруға, балаларға  сүйіспеншілік, мейірімділік, ақиқат, адалдық, шыншылдық, сұлулық,  рақымдылық, мінез­кұлық дұрыстығы арқылы үйлесімді жан­жақты дамыған  адам қалыптастыруға бағдарланған.  «Өзін­өзі тану» пәні басқа пәндерден  алған білім мазмұнын толықтырып, адам баласын адамгершілікке,  мейірімділікке, кішіпейілділікке баулитын пән. Бұл пәннің әрбір сабағы  балаларды достыққа, сыйластыққа, әсемдікке, әдептілікке шақырады. Себебі:  күнделікті сабақ шаттық шеңберінде бір­біріне деген сезімдерін білдіріп,  қуанышпен басталса, жүректен жүрекке әдісі арқылы алдағы күндеріне  сәттілік тілеу арқылы аяқталады. Мінекей, ал осы екі әдіс­тәсіл арасында  оқушыларға қаншама жақсы игі тілектер мен өмірдің әсем де керемет және ол  қайталанбайтындығын мұғалім мейірімділікпен жеткізеді. Әрбір сабақта адам  баласына қуаныш сыйлау, мейіріммен қарау, кішіпейіл болу, үлкенді  құрметтеу туралы бойына сіңіріп өскен жас ұрпақ міндетті түрде солай  болуға тырысады. Қоршаған ортаның әсемдігін көріп, оның сұлулығын сезе  білген адамзат баласы жақсылыққа ұмтылады. Атам қазақ қашанда ар­ ұжданды, намысты дүние­мүліктен жоғары қойған. Дос үшін өзінің күш­ жігерін аямаған, бауырына, досына, жақындарына көмекке қай кезде де дайын тұрған. «Өзін­өзі тану» пәні біздің бойымызға осындай қасиеттерді ұялатып, жан­жағындағыларға тек жақсылық тілеп, жанашырлық танытатын, кез­келген ортада өзін жақсы ұстай алатын, өмір сүруге құштар тұлға қалыптастырады.  Өзін­өзі тану арқылы жеке тұлғаның бойында рухани­адамгершілік  қасиеттердің қалыптасып, дамуын қамтамасыз етуімен, адамзаттың  табиғатпен үйлесімділікке дамуын сезіндірумен айқындалады. Өзін­өзі тану  бастауыш буында оқитын жеке тұлғаның рухани­адамгершілігін дамытуда,  оның бойында жалпы адамзаттық құндылықтарды қалыптастыруда ең  маңызды орын алады, адамгершілікке тәрбиелеудің негізі, қарым­қатынас  жасау мен дүниетанудың құралы, баланың зердесі мен шығармашылығын  дамытудың арнасы. Ол арқылы оқушы қоршаған ортаны таниды, ұлттық  мәдениетті, дүниетанымды сезіне бастайды, өзіндік пікірі қалыптасады, өзін­ өзі танудың қарапайым қадамдарын жасай алады.  Өзін­өзі тану әңгімелесуге, шындықты бірлесе іздестіруге, білімді бірге  игеруге, өздік шығармашылықты, ішкі белсенділікті оятуға бағытталған. Жеке тұлғаның бойында жақсы көру, бейбітшілік, әдептілік, шыншылдық,  аяушылық, адалдық, имандылық, сыйластық, достық, сүйіспеншілік,  кішіпейілділік, жанашырлық, жақсылық жасау, әділеттілік, елжандылық,  ізеттілік, сенім, махаббат, қайырымдылық, қамқорлық жасау сияқты  құндылықтарды қалыптастыру көзделген.  «Өзін­өзі тану» сабақтарының өзіндік ерекшелігін байқататын «Шаттық  шеңбері», «Армандайық», «Өзіммен­өзім», «Әңгімелесейік», «Сергіту сәті»,  «Сахналау», «Ойын­Жаттығу», Жүректен –жүрекке шеңбері» балалардың  дамытушы ортасын құруға ықпал етеді.  «Өзін­өзі тану» сабақтарында ұсынылып отырған ойындардың басым көпшілігі балаларды мейірімділікке, достыққа, сүйіспеншілікке, сыйластыққа үйретуді  көздейді, яғни сабақтардағы ойындардың өздері бала бойына  жалпыадамзаттық құндылықтарды сіңіруді көздейді.  Рухани­адамгершілік тәрбиесінде алдымен баланы тек жақсылыққа­ қайырымдылық, мейірімділік, ізгілікке тәрбиелеп, соны мақсат тұтса,  ұстаздың, ата­ананың да болашағы зор болмақ.  «Мен   үш   қасиеттімді   мақтан   тұтам»,   —   депті   Ақан   сері.   Олар:   жалған айтпадым,   жақсылықты   сатпадым   һәм   ешкімнен   ештеңені   қызғанбадым.  Жеке тұлғаны қалыптастыруда, олардың жан дүниесіне сезіммен қарап, әрбір іс­әрекетіне мақсат қоюға, жоспарлауға, оны орындауға, өзіне­өзі талап қоя білуге тәрбиелеу — адамгершілік тәрбиенің басты мақсаты. Мақсатқа жету үшін сан алуан кедергілер болуы мүмкін. Ондай қасиеттерді бала бойына жас кезінен   бастап   қалыптастыру   жеке   тұлғаны   қалыптастырудың   негізін қалайды.   Рухани   адамгершілік   тәрбиенің   қайнар   көзі   саналатын   «Өзін­өзі тану»   пәні   баланы   жастайынан   отаншылдыққа,   әдептілікке,   достыққа, тазалыққа, ұқыптылыққа, мейірімділікке, табиғатты сүюге, отбасын сыйлауға, ұйымшылдыққа үйретуге, ұрпақ бойына жалпы адамзаттық құндылықтарды, адамгершілік принциптер мен мұраттарды ғұмыр бойы басшылыққа алатын тұлға негізделген.  қалыптастыруға Адамзат   табиғаттың   ажырамас   бір   бөлшегі,  адам   табиғатта   тіршілік   етеді, оның мөлдіреген суын, биік тауларын, әсем бұлттарын, әсем де ерекше жыл мезгілдерін тамашалай отырып, осы кең байтақ жерімізді аялауға, кәусардай мөлдір суын ластамауға баулуымыз керек деген тәрбиенің қайнар көзі – осы «Өзін­өзі тану» пәні десек қате емес.   Туған ел, туған жер, өскен орта туралы түсініктерін   кеңейту,   туған   елге   деген   сүйіспеншілік,   құрмет   сезімдерін дамыту,   туған   тілін   сүюге,   елжандылыққа   тәрбиелеу   –   пәннің   негізгі мақсатының бірі.   «Өзін­өзі тану» пәні сабағында көзделген мақсат әрбір  баланың өз бойындағы шығармашылық әлеуетін тани және аша білуге, өзінің эмоциялық   көңіл   күйі   мен   мінез­құлық   мотивтерін   ұғына   білуге,   бағалай білуге   мүмкіндік   туғызу.   Мұғалім   балалармен   жеке   тұлға   ретінде   қарым­ қатынасқа  түсе  отырып  баланы  өзі туралы  айтуға,  баға  бере  білуге,  өзінің сезімін, мінез­құлқын, әдет дағдысын бақылай және басқара білуге, сонымен бірге жанындағы адамдарды табиғи болмысымен қабылдау,  ізгі ниет, ықылас таныта білуге үйретуді көздейді.   Осы пән арқылы оқушы бойына мейірім мен рахымшылдықтың, адамгершіліктің, әділдіктің, шынайылықтың дәнін себуге болады.   Болашақ   ұрпақтың   бойына   рухани   адамгершілік   қайнарын   сіңіріп, мінез­құлқын тәрбиелеуге, жалпы адамзаттық құндылықтарды, адамгершілік принциптер   мен   мұраттарды   ғұмыр   бойы   басшылыққа   алатын   тұлға қалыптастыруға негізделген. Жас ұрпақтың қабілеті мен мүмкіншілігін жан­ жақты ашып, адамгершіліктің биігіне көтеретін, ізгілік пен сұлулықтың шын мағынасын түсінуге, шынайы мейірімділік пен ақиқатқа ұмтылуға, өз өмірін жоғары мәнмен өткізуге жетелейді.    Әр баланы керемет рухани күш иесі деп қарап, оның шетсіз шексіздікті үйренсем деген ұмтылысына уақытында көңіл бөліп, демеу жасасақ, қуаттандырсақ жүрегі нұрға толы, жан­жағына шуағын шашып тұрған мейірімді, адамгершілігі мол, үнемі талпынып тұратын, өз елін, жерін,   тілін.   отбасын   сүйетін,   еңбекқор,   адал   адам   тәрбиелеп   шығарымыз сөзсіз.