Разработка урока по обслуживающему труду : Национальный орнамент

Сабақтың тақырыбы: «Ою ойғанның ойы ұшқыр». Сабақтың  мақсаты: ою ­ өрнектің құдіреттілігін, әрбір оюдың  терең мағынасын аша отырып, білімін арттыру, ою ­ өрнектің  түрлерімен таныстыру.  Білімділігі: оқушыларды ұлттық өнер түрлерімен таныстыру. Дамытушылығы: ою ­ өрнектің тілін түсіндіру, сырына мән  беру, мәдени шежірені түсіндіру арқылы оқушылардың  шығармашылық қабілетін дамыту. Тәрбиелігі: оқушыларға ою ­ өрнектер өнерін үйрету үстінде  эстетикалық талғандыру мен өнерге үйрету үстінде  эстетикалық талғандыру мен өнерге деген шеберлік ынта,  қабілетін арттырып, көркемділікпен, әсемдікпен жасалғанына  көздерін жеткізе отырып тәрбиелеу.  Сабақ түрі: аралас, теориялық. Пәнаралық байланыс: тарих, сурет, геометрия.  Көрнекіліктері: ою ­ өрнек түрлерінің плакаттары, қолөнер  бұйымдары. Сабақ барысы:  I. Ұйымдастыру: Сәлемдесу, түгендеу, оқушылардың әзірлігін тексеру, техника  қауіпсіздігіне көңіл бөлу. II.Білімін тексеру:  өткен сабақтарға шалу. (тест сұрақтары бойынша). III. Жаңа сабақ. А) Сабақтың тақырыбын, мақсатын, міндетін түсіндіру. ә) Жаңа сабаққа байланысты сұрақ – жауап әдісімен пікір  алысу. Сарамандық жұмыс:  Өз бетімен ою – оюды үйрену үшін мынадай құралдары сайлап  алу қажет: қайшы, қарындаш, өшіргіш.  Бір парақ шаршы қағаз  аламыз 1 сурет, 2 – суреттегідей екіге бүктемейміз. Содан кейің  3 суретте көрсетілгендей төрт қабаттап бүктейміз үшбұрыш  пайда болады. 3 – суретте көрсетілгендей, сол үшбұрыштың  бетіне болашақ өрнектің суретін салып, ақ бөлігі мен қара  бөлігінің арасын қуалап қайшымен ойып аламыз. Ойып болған  соң, 4 суретте көрсетілген ретпен қағаздың бүктеуін жазсаңыз,  5 – суреттегідей қарапайым өзіңіз сызған ою үлгісін аласыңдар. 5 – суреттегі оюдың қара бояумен боялған бөлігін өрнегі деп  атайды, ал 6 суреттегі көрсетілгендей қара бояумен боялғанын  өрісі(фон) дейді. Оюдың өрнегі мен өрісін түрлі түсті (аша түсу  үшін өрнек пен өрістің арасын) бояуға үйлестіре бояп қояды.  Кейде екі түсті аша түсу үшін өрнек пен өрістің арасын жіңішке етіп үшінші түспен бөледі. Оны су жүргізу деп атайды. Енді  жаңағы қиып алынған оюдың өрнегін суретте көрсетілгендей  тәртіппен ортаға орналастырып, күрделі композиция құрып  көрелік. 5 – суреттегі қара бояумен бояған өрнекті соңғы  суреттің сол жоқ болігіндегідей етіп ортаға орналастырамыз,  оң жақтағы ақ бояумен бояған өрнектер қатар түседі. Осының  екеуінде орта гүл деп атайды. Орта гүлді 4 – суретте  көрсетілгендей ортасынан бөлеміз. Мұны қолтықша деп  атайды. Кнді қолтықшаны соңғы суреттегідей екі орта гүлдің  арасына бір – біріне қарама – қарсы орналастырамыз. Сонда  күрделі композицияның екі варианты дайын болады. Оң жағы  мен сол жағы қарама – қарсы боялған себебі, екі вариантты  бірдей көрсетудің тәсілі. Міне осы әдіспен әр түрлі жазықтың  алып, (шаршы, ромб, үшбұрыш, шеңбер т.б) солардың ішіне әр  түрлі өрнектермен композиция құруға болады. V. Білімдерін тексеру: Аяқталған жұмысты оқушылар талдай отырып өздері  бағалайды. Суреттері VI. Сабақты қорытындылыу: Түрлері 1. Зооморфтық 2. Өсімдік тектес 3. Геометриялық  4. Космогониялық Мысалдары Құсқанат,  қошқармүйіз Арпабас, сегіз ­  жапырақ Ирек, сызық т.б. Айшық, жұлдызша Суреттерін салдыру: VII. Білімдерін бекіту: Талдау және кеткен кеншіліктерді жою. Бағалау. VIII. Үйге тапсырма: өз беттерінше қатты қағаздан ою ойып  келу керек. Б) Сарамандық жұмыс:  Сонау жазу – сызу шыға қоймаған ерте заманда одан өз ойын  тасқа, сүйекке, ағашқа ойып қашап түсіріп отырған. Қазіргі  қолөнер саласындағы «сүйек ою өнері», «ағаш ою өнері» деген  сөздер сол ерте заманда қалыптасқан ұғымдар. Демек, бұдан  қазақ халқының ою ­ өрнек өнері де осы тұста басталғанына  көзімізді жеткіземіз. Қазақ халқының қолөнерінің сала –  саласыңда кең қолданып келген, өнердің өте көне, әрі күрделі  түрі – ою ­ өрнек өнері.  Қазақтың қолтума сәндік өнерінің  барлық түрлеріне де оюлер мен өрнектер алғашқы элементтер  ретінде қолданылады. Ою мен өрнек қолөнер бұйымдарының  тұтынушылық және эстетикалық мәнін аша түседі.  Сондықтан да қолөнер заттарының әрқайсындағы оюлар мен  өрнектеуге, әшекейлеуге жіті зер сала білу керек.