Рзработка внеклассная "Дарындылар додасы"

Тақырыбы: Дарындылар додасы Мақсаты: Мақсаты: Оқушылардың танымдық – тапқырлық дағдысын жетілдіру, пәнге деген қызығушылықтарын арттыра отырып, ой­өрісін және танымдық қабілетін  дамыту, шығармашылыққа баулу, өз ойын еркін жеткізе білу және өткенді жылдам  еске түсіру дағдыларын қалыптастыру.. Сабақтың түрі: Сайыс сабақ Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, слайд, таратпа материалдар Пәнаралық байланыс: Қазақ тілі, Әдебиет Сабақтың барысы: 1. Сәлемдесу, сайыс тақырыбы, мақсат­міндеттері. 2.  Ұйымдастыру. 1.1   Қатысатын оқушыларды таныстыру 1.2.  Әділ­қазылар алқасын сайлау 1.3   Сайыстың кезеңдерімен таныстыру  3.   Марапаттау.       4.   Қорытынды. Жүргізуші: Құрметті ұстаздар мен оқушылар! «Дарындылар додасы» атты танымдық сайысына  қош келдіңіздер. Сайысқа қатысушылар 9 сынып оқушылары.Сайысымыз мына кезеңдерден тұрады. 1 кезең. Таныстыру. 2 кезең. «Сезім жағалауы»  3 кезең. «Білім минуты» 4 кезең. «Сақ құлақ» 5 кезең. «Біз өнерліміз» 6 кезең. «Казино»  7 кезең. «Импровизация» 8 кезең. «Дода»  1­жүргіруші : «Асыл тастан , өнер жастан  Шығады деп дарынды  Халық айтса қалт айтпайды  Әрқашанда нанымды » деп Абай атамыз айтқандай өмірдің өзі сайыс. Бүгін біздіңмектепте биология пәнінің алғырлары күш сынасып өздерінің білім  деңгейін көрсетпекші 1­жүргізуші : Шақырамыз ,келіңдер жарысуға . Күш , өнер ,біліммен алысуға Бар өнерді салайық , ортамызға  Қанеки, кім шығады сайысуға  Сонымен ортаға сайыскерлерді шақырамыз.  Әділқазы алқасы армысыздар! Бейне бір жауатұғын қармысыздар.  Топтарға әділ баға беретұғын,  Әділеттен жаралған жандарсыздар! Сайыскерлеріміздің біліміне,шеберлігіне әділ­бағасын беретін әділ қазылармен таныс  болыңыздар: 1. 2. 3. 4. Жүргізуші  Ойын – толқын жатқандай асып, тасып, Біреуі мығым, біреулер шалыс басып. Бұл ойыннан өтеді ғұлама ойлар, Жеңсең де, жеңбесең де қалма жасып Сайыскерлерімізге сәттілік тілей отырып,сайысымыздың 1–ші кезеңін бастаймыз. Жүргізуші:  Ізгі арманын, үмітін Бабалардың жалғаймыз! Білім көкжиегінде Жалындаймыз, самғаймыз! Жүргізуші:  Өнер қуып сайыскерлер өтер деймін, Бір басына өнері жетер деймін. Бәсекеге түскен сайыскерлер кезектесіп, Таныстырып өздерін өтсе деймін. Сайыскерлер өздерін таныстырады. І. КЕЗЕҢ «ТАНЫСТЫРУ» Әр топтың топ басшылары: топтың атын және топтың ұранын, эмблемасын  таныстырып қорғайды. Жүргізуші: Тапқыр, білгір, дарынды Жарыс бар бүгін арынды Биология пәнін сүйсең сен Ортаға сал барыңды — деп, келесі кезеңімізіді бастаймыз. ІІ.КЕЗЕҢ «СЕЗІМ ЖАҒАЛАУЫ»  Алма, кызылша, сәбіз, лимон,   Алмұрт, мандарин, пияз, қызанақ,  Киви, картоп, баклажан, кияр, Жүргізуші: 2030­дың бағдарлы биігі Білімнің еншісі мұны әркім біледі Сондықтан достар­ау дарынды қарайсың Алынбас қамал жоқ шыңдайын жігер ІІІ.КЕЗЕҢ «БІЛІМ МИНУТЫ» Бұл кезеңде әр топ ұяшық таңдайды. Әр ұяшықта 10 сұрақ оқылады. Сайыскерлер  оқылған сұраққа толық жауап береді. Дұрыс жауап үшін 1 ұпай беріледі. Ендеше іске  сәт.    Ботаника бөлімі бойынша сұрақтар: 1. Гүлдің құрылысын ата: Гүл сағағы, гүл табаны, аналық, аталық, тостағанша  және күлте жапырақша 2. Төменгі сатыдағы өсімдіктер: Балдырлар 3. Біржасушалы талшықты балдыр: Хламидомонада, хлорококка, хлорелла 4. Фотосинтездегі хлорофилдің рөлін алғаш сипаттаған ғалым: К. А. Тимирязев 5. Жапырақ сағағына ұқсаған гүлдің жіңішкерген жері: Гүл сағағы 6. Жүгері өсімдігінің гүлшоғыры: Собық 7. Қостанай далалы аймағында орналасқан қорық: Наурызым қорығы 8. Микроскоптың барлық бөлшектері бекінетін орын: Табаны 9. Алма жеміске не жатады: Алма, алмұрт, беже   Зоология бөлімі бойынша сұрақтар: 1. Зоология ғылымының балықтарды зерттейтін саласы: Ихтиология 2. Денесінің түсі тез өзгерте алатын қабыршақтылар отрядының өкілі: Құбылғы 3. «Гирудин» деп аталатын ерекше зат бөліп шығарады: Сүлік 4. 150 млн. жыл бұрын тіршілік еткен құстардың арғы тегі: Көне құс 5. Сүтқоректілерде кеуде мен құрсақ қуыстарын бөліп тұратын: Көкет (диафрагма) 6. Салқанқанды жануарлар: Қосмекенділер, жорғалаушылар, балықтар,  дөңгелекауыздылар 7.Бауырсорғыштың кірпікшелі дернәсілінің аралық иесі: Тоспа ұлуы 8. Қосарлы тыныс алатын жануарлар. Құстар. 9. Құрттар — топырақтан, шыбындар — шіріген еттен пайда болады деп есептеген  ғалым. т Аристотель. Анатомия бөлімі бойынша сұрақтар: 1. Адам денесіндегі бұлшықеттердің саны: 600 2. Бүйрекүсті безінен бөлінетін гормон: Адреналин 3. Инсулин жетіспегенде болатын ауру: Қант ауруы 4. Есте сақтаудың төмендеуі немесе бұзылуы: Амнезия 5. Адамның көзінің түсі неге байланысты: Нұрлы қабық 6.Оқукезіндекітапкөзденмынадайқашықтыққаалысболуыкерек: 30 — 35см 7. Адам жүрегініңсалмағы: 250 – 300 гр 8. Қайқантобынәмбебап донор депатайды? I топ 9. Жүректыныштықкүйдеминутынанешеретжиырылады? 60 – 70 рет Цитология бөлімібойыншасұрақтар: 1. Жасушағабелгіліпішінжәнемықтылыққасиетбереді:Қабықша 2. Жұмыртқаның ақуызына ұқсас мөлдір, желім тәрізді созылмалы қоймалжың тірі зат: Цитоплазма 3. Жасушаның көбеюіне қатысады: Ядро 4. Тек өсімдік жасушасына ғана тән денешіктер: Пластид 5. Жасушаларды энергиямен қамтамасыз етеді: Митохондрия 6. Жасушада 1 г май ыдырағандақанша энергия бөлінеді: 38,9 кДж 7.Цитоплазманыңтүпнегізі — гиалоплазма 8. Жасушадағыорганикалыққосылыстар: Нәруыздар, май, амин қышқылдары 9. Нәруызды түзетін аминқышқылдардың саны: 20 Генетика бөлімі бойынша сұрақтар: 1.Организмгетәнішкіжәнесыртқыбелгілерініңжиынтығы: Фенотип 2.Генетика ғылымыненізерттейді? Тұқымқуалаушылық пен өзгергіштік 3.Мендельдің 1,2,3 заңдарыната: Біркелкілік, ажырау заңы, тәуелсіз ажырау заңы 4.Мендель өз тәжірибеіне қандай өсімдікті пайдаланды: Бұршақ 5.Тұқым қуалаушылықтың хромосомалық теориясының негізін қалаған кім: Т.  Морган 6.Адамда қанша хромосома бар: 46 хромосома 7.Адамның қандай тұқым қуалайтын ауруларын білесің: Шерешевский – Тернер,  Даун, Клайнфельтер, гемофилия жәнет.б 8.Адамныңкейбірқабілеттерінің, мысалы, музыкаға, шешенсөйлеуге, математикағабейімділігіқандайәдіспенанықталады: Генеалогиялықәдіс 9.Басылыңқыгендер: Рецессивті   Эволюция бөлімібойыншасұрақтар: 1. 2. Ең ұзақ заман: Архей (900млн) Қосмекенділердің жерде кеңтараған дәуірі: Полеозой 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Эволюция терминіне анықтама: Өрлеу, өркендеу дегенді білдіреді. Ең көрнекті трансформист: Жан Батист Ламарк «Динозаврлардәуірі» болып есептелетін заман: Мезозой Ароморфоз дегеніміз не: Ағзалардың жаңа тіршілік ортасына көшуі «Табиғи жүйе» еңбегінің авторы: К.Линней Адаптация дегеніміз не: Тірі ағзалардың қоршаған ортаға бейімделуі Тіршілік жаратылысының ең жоғарғы деңгейі: Биосфера Өсімдіктердің арғы тегі: Балдырлар Жүргізуші: Ойла­ойла тереңнен, Жақсы емес көп бөгелген. Оны сен білмесең, Өте алмайсың көпірден – дей келес IV. КЕЗЕҢ «САҚ ҚҰЛАҚ»  Қарға, жолбарыс, маса, жаңбыр, ит, кит, индюк, көлік,   Әтеш, мысық, ара, жел, есек, жылқы, қаз, ұшақ,  Көкек, қасқыр, шегіртке, найзағай, сиыр, тотықұс, үйрек, паравоз, Жүргізуші: Мықты болсаң ­ алдағыны басып оз, Мықты болсаң – арттағыны жеткіз бе! Мықты болсаң – тайғанама көк мұзда, Мықты болсаң – бөгеттерді бұзып өт. Сал кәнеки өнерінді ортаға V.КЕЗЕҢ «БІЗ ӨНЕРЛІМІЗ» (Алдын – ала берілген уйге берілген тапсырмаларға сәйкес өз өнерлерін көрстеу) Жүргізуші: Ғылымның сырын ұғына, Шығыңдар білім шыңына, Дарындылық пен тапқырлық, Жеткізеді сіздерді, Биология  сырына. VI. КЕЗЕҢ «ТҰЛҒАНЫ ТАНЫ» Бұл кезеңде оқушылар берілген  мәтіннен жасырылған ғалымдарды табу керек.   1. Мен француз микробиологімін. Ашу жәнешірупроцестерінзерттедім.  Микроорганизмдердіңөздігіненпайдаболмайтынындәлелдедім. Л. Пастер 2. Мен тіріорганизмдердіңбіртіндеп даму теориясыныңнегізінсалған философ әрі жаратылысзерттеушіғалыммын.  Табиғаттыңқарапайымнанкүрделігеөзгеретініндәлелдедім. Аристотель 3. Мен алғашқы эволюциялық теорияның негізін қалаушы француз    жаратылыстанушысымын. Организмдердің бейімделушілік қасиетін сыртқы орта Жағдайымен байланыстыра зерттедім. «Зоология философиясы» деген еңбегім бар. Ж.Б. Ламарк 4. Органикалықдүниеэволюциясыныңнегізінсалғанағылшынныңұлыжаратылыстанушығ алымымын.Эволюцияілімініңнегізінқаладым. Ч. Дарвин 5. Мен жасушатеориясын XIX  ғасырдағыашылғанүшұлыжаңалықтардыңбірідепжоғарыбағаладым. Олжаңалықтар:  “энергияныңсақталуыжәнебіртүрденекіншітүргеайналуы”, “жасушатеориясы”,  Ч.Дарвиннің “эволюциялықілімі”. Ф. Энгельс 6. «Ұрықтықұқсастық»  жөніндегііліміндебарлықомыртқалыжануарлардыңұрықтықдамуыныңбастапқыкезеңіөт еұқсасекендігіндәлелдеп, эмбриология ғылымыныңнегізінқаладымК.Бэр 7. «Жану дегеніміз – жанатындененіңауадағыоттекпенқосылуы» депатап,  тынысалуілімініңнегізінқаладықЛомоносов пен Лавуазье 8. Алғашжайкөзгекөрінбейтінұсақағзаларды, тағамдағызеңсаңырауқұлақтарынкөріп,  олардыңпішіндерін, қозғалыстарынсипаттапжаздым. Антони ван Левенгук Медецинаның атасымын: Гиппократ 9. 1­Жүргізуші: VII. КЕЗЕҢ «ИМПРОВИЗАЦИЯ» 1 топ: микроскоп, ағаш, жолбарыс, сиыр, бақа, тышқан, 2 топ: лупа, гүл, горилла, жылқы, балық, пингвин, 3топ:  окуляр, кактус, аю, қоян, түлкі,  тасбақа Жүргізуші: Ең қиыны жарыстың «Дода» келді Мықтылары қалыпты жеңсін енді. Осы ойыннан көреміз ерен ерді. Сайысымыздың соңғы кезең «Дода» VIII. КЕЗЕҢ «ДОДА» Жүргізуші: Сайысымыздың соңғы сәті таяп қалды, Ал қазір әділ қазылар сөз алады Сайысымыздың жеңімпаздарын анықтап Мақтау қағаз, сыйлықтарын тапсырады Сондықтан «Ешқашан да бәрін білемін, енді маған бұдан арттық үйренетін ештеңе жоқ деп санаушы болма» ­ дегендей Н.Д.Зеленскийдің сөзімен бүгінгі  «Дарындылар додасы » атты сайыс сабағын аяқтаймыз. .