Ішекқуыстылар типіне жататын жәндіктердің негізгі ерекшеліктері

Ішекқуыстылар типіне жататын жәндіктердің негізгі ерекшеліктері Сабақтың   тақырыбы:   Ішекқуыстылар   типіне   жататын   жәндіктердің   негізгі ерекшеліктері. Сабақтың мақсаты: а) Оқушыларға типтің ішекқуыстылар деп аталу себебін, денесі екі қабаттан тұратындығы, олардың атқаратын қызметін, қайда тіршілік ететіндігі, ішекқуысты жәндіктер типінің кластарға жіктелуі, олардың өкілдерін салыстырмалы беру. б) Жаңа технологияларды пайдалану арқылы оқушылардың пәнге қызығуын, белсенділігін, арттыру. в)   Оқушылардың   табиғат   байлықтарын   қорғай   білуге   тәрбиелеу. өздігінен олардың ізденуін түсінік түрде                 көрнекілігі:   түрі: 1.     Интерактивті   Электрондық     Түрлі     Сұрақ   ­ ­     түсті   жауап,     ауызша Зерттеу. оқулық. тақта. Флипчарт. суреттер баяндау     Сабақтың Сабақ 2. 3. 4. Сабақ     Сабақтың Үй 1. 2.   әдісі:     Көпжасушалы   Жануар   әлемінің   дүние   барысы:   тапсырмасын   жәндіктер   Ұйымдастыру   кезеңі. сұрау. не? тармағы   нешеге   бөлінеді. дегеніміз         сабақ Жаңа Ішекқуыстылар типі Денесі   өте   көп   жасушалардан   тұратын   жәндіктер   мен   жануарлар көпжасушалылар   деп   аталады.   Жасушадан   ­   мүше,   мүшеден   ­   мүшелер жүйесі,   мүшелер   жүйесінен   ­   тірі   ағза   (тіршілік   иесі)   түзіледі.   Біз көпжасушалы жәндіктер (яғни омыртқасыз жануарлар) тобына тақталамыз. Ішекқуыстылар   типі   ­   көпжасушалы   жәндіктердің   ең   құрылысы   қарапайым тобы.   Бұл   тип   3   класқа   жіктеледі:   гидратәріздестер,   табақша   тәріздестер және көпқармалауышты маржандар. Бір затқа бекініп, отырықшы қалыпта өмір сүретін   ішекқуыстылар   ­   көпқармалаушылар,   ал   суда   еркін   жүзетіндер   ­ медузалар.  Ішекқуыстылардың   денесі   екі   қабаттан:   эктодерма   және   энтодермадан тұрады. Олар жеке дара да, шоғырланып та өмір сүреді. Денесінде бір ғана қуыс   ­   ішек   қуысы   болғандықтан,   ішекқуыстылар   аталған.   Бұлар   сәулелі симметриялы   жәндіктер.   Жүйке   жасушалары   жүйке   торын   түзеді.   Ішек қуыстылардың барлығында атпа жасушалары болады. Олар ­ жыртқыш, суда, көбінесе теңізде өмір сүреді. Бүршіктену арқылы ­ жыныссыз және жынысты жолмен көбейеді.   Көпқармалауышты   маржандар   дүниежүзілік   теңіздерде   кең   таралған. Олардың   әктен   түзілген   қаңқаларынан   тропиктік   теңіздерде   су   астында үйінді   пайда   болады.   Қаңқалар   үйіндісінен   жартас   ­   риф   және   шеңберлі жартас ­ аттол түзіледі. Бұлардың үш түрі бар: тосқауыл риф, жағалық риф және   шеңберлі   риф   немесе   атолл.   Рифтерде   түзілген   қалың   әкті   қаңқа кемелердің   жүзуіне   кедергі   келтіреді.   Әк   алуға   көбінесе   рифтегі көпқармалауышты   пайдаланылады. Көпқармалауышты маржандардан түзілген рифте мұхит мақұлықтарының сан алуан   түрлері   мекен   етеді.   Теңіздердегі   терең   суларда   ішекқуыстылардың жарық етеді. Ғалымдар медузаларды дыбыс тербелісін сезгіштігін зерттеді. Соның негізінде теңіз дауылын алдын ала болжайтын «медуза құлағы» деген аспап жасалды. маржандардың шығаратын   қаңқалары     түрлері тіршілік     де     Табақшатәрізді ішекқуыстылардың құлақты медуза (аурелия) деген түрі теңіз суында   еркін   жүзеді.   Оның   қолшатыр   пішінді   денесінің   диаметрі   25   ­   40 сантиметрге дейін жетеді. Қолшатыр пішінді денесінің астынғы жағына ауыз орналасады. Төрт бұрышты ауызының әр бұрышында бір ­ біріне төрт қалақша бар.   Қорек   ауыздан   жұтқыншаққа,   одан   қарынға   жылжып   барады.   Ас қарында қорытыла  бастайды. Өзекше  түтікшесі  жыбырлауық  кірпікшесі бар жасушалармен   астарланады.   Қорек   тармақталған   өзекшелерде   қорытылып, денеге сіңеді. Ал тармақталған өзекшемен қарындағы сұйықтық кері қайтады.  Қорытылмаған   ас   тармақталған   өзекшемен   ауызға   барып,   сыртқа шығарылады.   Құлақты   медуза   ­   дара   жынысты.   Аналықтың   пісіп   жетілген жұмыртқасы   мен   аталықтың   сперматозоид   өзекшелер   жүйесіне   және қарынға түседі. Жұмыртқа мен сперматозоид ауыз арқылы суға шығарылады. Жұмыртқаның ұрықтануы суда жалғасын табады. Ұрықтанған жұмыртқадан денесі   кірпікшелермен   қапталған   дернәсілі   планула   деп   аталады.   Планула біраз уақыттан соң су түбіне батып, төсемікке бекінеді. Плануладан төсемікте кішкене полип пайда болады. Одан әрі жыныссыз көбею басталады. Кішкене полип   бүршіктену  арқылы   бөлініп,   бірнеше   табақшадан  тұратын   бүрлемеге айналады. Кейінірек бүрлемеден табақша жеке бөлініп, жас медуза қалпына келеді.