SHI'NJ'IRD'IN’ BIR BO’LEGi USHI'N OM NI'ZAMI'.

Nókis rayonı XBMXMThSHBne qaraslı

№ - 22- sanli' uluwma orta bilim beriw mektebinin'

Fizika pa'ni mug'allimi

Aǵılash   Saylauovtıń

SHINJIRDIŃ BIR BÓLEGI USHIN OM NIZAMI.

atlı teması boyınsha

sabaqlıq is jobası

2015-2016 jıl

Nókis Rayonı                                                                                                   22-mektep  Saylauov Aǵılash

№ 16 TEMA    SHINJIRDIŃ BIR BÓLEGI USHIN OM NIZAMI.

Sabaqtıń maqseti

a)Bilimlendiriw maqseti

Oqıwshılarǵa Shınjırdıń bir bólegi ushın Om nızamı haqqında uluwma tusinikler beriw hám bul temanıń basqa temalardan ózgesheligin aytıp ótip temanı baslaw.

b) Tarbiyalıq maqseti.

Oqıwshılarǵa temadan kelip shıqqan halda ómirde jaqsı menen jamannıń birdey juriwin biraq jaqsılıqtıń jeńip shıǵıwın tusindirip, oqıwshılardı jaqsılıq ruwxında tárbiyalaw.

c)Rawajlandırıw maqsetı

Oqıwshılardıń pánge degen qızıǵıwshılıǵın arttırıw nátiyjesinde olardıń oqıw hám jazıw kónlikpelerin arttırıp barıw

Sabaqtı qurallandırıw

Sabaqlıq kitap,tarqatpa materiallar, hám korgizbeli qurallar.

Sabaqta paydalanılǵan metodlar: «Blits» interaktiv metodı «Skarabey» interaktiv metodı

Sabaq jobasi

Sabaqtıń barısı

Sholkemlestiriw

Oqıwshilardıń nawbettegi sabaqqa tayarlıǵın tekseriw

Uyge tapsırma soraw

Elektr qarsılıǵıtemasın soraw

TEMA

Tok ku’shiniń kernewge baylanısliliǵı

Tok deregi, nikelin spiral, ampermetr, voltmetr ham gilitten ibarat elektr shınjiırın jiynayıq. Gilt jalǵanǵanda voltmetr 2V, ampermetr 0.5 A kórsetsin (1- su’wret). Tok deregine basqa bir sonday tok deregin izbe-iz jalg'ayıq. Shınjır gilti qosılǵanda voltmetr 4 V kernewdi, ampermetr 1 A tok ku’shin kórsetedi, yaǵruy spiraldaǵı kernew de, tok ku’shi de 2 ma'rte artadı (2-su'wret). Tap usınday tok dereginiń sanı 3 yewge jetkizilse, spiraldaǵı kernew de. tok ku’shi de 3 márte artadı. Tájiriybeniń kórsetiwinshe, ótkizsishtiń qarsılıǵı turaqlı bolǵanda og'an tu’sirilgen kernew neshe mártebe artsa. ondaǵı tok ku’shi de sonsha ma'rte artadı.

O'tkizgishtegi tok ku’shi usı ótkizgishtiń ushları arasındaǵı kernewge tuwrı proportsional.

Yaǵniy:                                                                    I-U

Tok ku'shinin' elcktr qarsılıqqa baylanısı

Da'slepki ta'jiriybede spiral ózgertirilmegen, yag'niy ótkizgishtin' elektr uzınlıǵı turaqlı yetip alınǵan yedi. Onın' ushlarındaǵı kernew ha'r tu'rli bolǵan.

Yendi o'tkizgish ushlarındaǵı kernew turaqlı, onın' qarslıǵı hárqiylı bolg'an jaylardı ko'remiz.

3- su'wrette ko'rsetilgen shınjırdı jiynayıq. 1, 2, 3, 4 cifrlar menen ha'r tamniń elektr qarsılıǵı 1  Omnan bolg'an spiral ótkizgishler ańlatıladı. Birinshi jayda shınjırg'a 1 cifrlı o'tkizgishti jalg'ayıq. Gilt qosılg'anda voltmetr 2 V  kernewdi. ampermetr 2 A tok ku'shin kórsetedi.

Nókis Rayonı                                                                                                   22-mektep  Saylauov Aǵılash

Nókis Rayonı                                                                                                   22-mektep  Saylauov Aǵılash

Yekinshi jag'dayda 1 hám 2 cifrli ótkizgishlerdi  izbe-iz jalg'ayıq. Bul jaǵdayda olardın' birgeliktegi qarsılıg'ı 2 Om dı quraydı. Gilt qosılg'anda voltmeter o'tkizgish ushlarındag'ı kernewdiń ózgesheligin ko'rsetedi, ampermetr shınjırdan o'tiwshi tok ku'shinin' 2 ma'rte- kemevgenligin ko'rsetedi (4-su’wret).

Yendi 1. 2. 3. 4 cifrli o'tkizgishlerdi szbe-iz jalg'ap, qarsılıǵı 4 Om ǵa teń bolǵan ótkizgishti payda yetedi.

Gilt qosılǵan o'tkizgishtiń ushlanndag'ı kernew o'zgermegenligin, toktın' birinshi jaǵdayındaǵıǵa qaraǵanda tórt yese kemeygenligin anıqlaw mu’mkin.Bul tájriybelerden shıǵaratuǵı juwmaq kernew turaqlı bolǵanda ótkizgish qarsılıǵı neshe márte arttırılsa onnan ótiwshi tok ku’shi sonsha márte kemeyedi

Ótkizgish ushları arasındaǵı kernew turaqlı bolǵanda tok ku’shi ótkizgish qarsılıǵIna keri propocional.     

 Yaǵniy                                                                        (2)

Om nızamı

Om mzaminiń formulasinan kernew hám qarsiliq to'mendegishe an'latiladi

 (4) :      (5)

5) formuladan elektr qarsiliǵi birliginiń táripleniwi kelip shig'adi

1/ Om  dep sonday ótkizgishtiń qarsiliǵi qabil yetilgen, onin' ushlanndaǵi kernew 1 V bolǵanda onnan 1 A tok ku'shi ótedi. Yagniy (5-suwret) 

Nókis Rayonı                                                                                                   22-mektep  Saylauov Aǵılash

Nókis Rayonı                                                                                                   22-mektep  Saylauov Aǵılash

Sabaqtı bekkemlew

«Jalpı pikirge hu’jim» interaktiv metodı bunda oqıwshılardı 3 toparǵa bolıp olarǵa tema boyınsha qayta sorawlar berip,qosımsha tapsırma tu’rinde yesaplar beriledi 10 minut ishinde berilgen tapsırmalar boyınsha topardan bir oqıwshı juwap beredi hám yeń kóp durıs juwap bergen topar jeńilpaz boladı. Soń boslıqlardı tolıqtırıw maqsetinde bilimlerin bekkemlep barıw ushın yadtan formula jazıwǵa kirisedi .

1.Ótkizgishtin" elektr qarsiliǵi turaqli etip aling'anda shinjirdaǵi tok ku'shi kernewge baylamshlig'i qalay boladi?

2.Kemew turaqli bolǵ anda tok ku’shinin' ótkizgish qarsiliǵina baylamslilig'in ańlatiń.

3.Shinjirdm’ bir bólegi ushin Om nizamin ańlatiń hám táriplep beriń.

4.Om nizami formulasinda ótkizgish qarsiliǵi hám onnan ótiwshi tok ku’shi belgili bolsa. o'tkizgishtin' ushlari arasindaǵi kemew qalay tabiladi?

5.Om mzami formulasinda o'tkizgishtin' ushlanndaǵi kernew hám onnan o'tiwshi tok ku'shi belgili bolsa, ótkizgishtiń qarsihǵi qalay tabiladi?

6.1 om dep nege aytiladi?

Másele sheshiw:

1.Elektr shınjırındaǵı tutınıwshı 2 V kernew berilgende ondaǵı tok ku’shi 0,1 A ge teń boladı.Usı tutınıwshıda tok ku’shi 0,3 A ge jetiwi ushın oǵan qanday kernew beriliwi kerek?

2.Qalta fonariginiń lampochkası 4,5 V kernew astında 0,3 A tok alıp janadı.Sol lampochkanıń spiralınıń qarsılıǵI qansha ?

3.220 V kernewli elektr tarmaǵına jalǵanǵan elektr lampochkasınan 0,5 A tok ótedi.Lampochka spiralınıń qarsılıǵIn tabıń

4.Qarsılıǵı 110 Om bolǵan óztkizgish arqalı 2 A tok ótkiziw ushın ótkizgish ushlarına qanday kernew tu’siriw kerek?

Uy tapsırma tapsırıw

Shınjırdıń bir bólegi ushın Om nızamı’temasın oqıp keliw

Sabaqtı juwmaqlaw

Uy jumısın qayta yadına salıp ótip,bugingi sabaqqa belsene qatnasqan oqıwshilarga tiyisli bahaların qoyǵan halda bugingi sabaǵıma juwmaq jasayman

Nókis Rayonı                                                                                                   22-mektep  Saylauov Aǵılash