SU'YKELIW KU'SHI. TI'NI'SHLI'QTAG'I' SU'YKELIW

`

No’kis rayoni’ XBMXMThSHBne qarasli’

№ - 22- sanli' uluwma worta bilim beriw mektebinin'

Fizika pa'ni mug'allimi

Ag’i’lash   Saylauovti’n’

SU’YKELIW KU’SHI. TI’NI’SHL’IQTAG’I’ SU’YKELIW

atli’ temasi’ boyi’nsha

sabaqli’q is jobasi’

2015-2016 ji’l

No’kis Rayoni’                                                                                                         22-mektep  Saylauov Ag’i’lash

№29-TEMA           SU’YKELIW KU’SHI. TI’NI’SHL’IQTAG’I’ SU’YKELIW

Sabaqti’n’ maqseti

a)Bilimlendiriw maqseti

Woqi’wshi’larg’a Suykeliw kushi,Ti’ni’shli’qtag’i’ suykeliwler temasi’  haqqi’nda uluwma tusinikler beriw ha’m bul temani’n’ basqa temalardan wo’zgesheligin bildiriw.

b) Tarbiyali’q maqseti.

Woqi’wshi’larg’a temadan kelip shi’qqan halda wo’mirde jaqsi’ menen jamanni’n’ birdey juriwin biraq jaqsi’li’qti’n’ jen’ip shi’g’i’wi’n tusindirip, woqi’wshi’lardi’ jaqsi’li’q ruwxi’nda ta’rbiyalaw.

c)Rawajlandi’ri’w maqseti

Woqi’wshi’lardi’n’ pa’nge degen qi’zi’g’i’wshi’li’g’i’n artti’ri’w na’tiyjesinde wolardi’n’woqi’w ham jazi’w ko’nlikpelerin artti’ri’p bari’w

Sabaqti’ qurallandi’ri’w

Sabaqli’q kitap,tarqatpa materiallar, ha’m ko’rgizbeli qurallar.

Sabaqta paydalani’lg’an metodlar: «Blits» interaktiv metodi’ «Skarabey» interaktiv metodi’

Sabaq jobasi’

Sabaqti’n bari’si’

Sholkemlestiriw

Klassqa kirip woqi’wshi’lardi’n’tazali’g’i’na,klass tazali’g’ina itibar qarati’w.Woqi’wshi’lardi’n’ woqi’w qurallari’n ko’zden keshirip  na’wbettegi sabaqqa tayarli’g’i’n tekseriw

Uyge tapsi’rma soraw

Jerdin’ jasalma joldaslari’ temasi’n soraw ha’m maselelerdi tekseriw

Tema

Suykeliw kushi

Su’ykeliw ku’shi payda boli’wi’ni’n’ birinshi sebebi bir-birine tiyip turati’n denelerdin’ gedir-bu’dirligi.

Ha’tte ju’da tegis ko’rinetin denelerdin’ betlerinde de gedir bu’dirlikler ha’m ti’rnalg’an wori’nlar boladi’.Bir dene yekinshi denenin’ betinde ji’lji’g’anda yamsa do’ngelengende bul gedir-bu’dirlikler bir-birine ilesip qozg’alg’anda tosqi’nli’q yetiwshi ku’shti payda yetedi.

Su’ykeliw ku’shi payda boli’wi’ni’n’ yekinshi sebebi bir-birine tiyip turati’n deneler molekulalari’ni’n’ woz-ara tarti’si’wi’.Yeger denelerdin’ betleri jaqsi’ tegislengen bolsa deneler bir-birine tiygende wolardi’n’ betindegi molekulalar bir-birine ju’da jaqi’n boladi’.Bunda bir-birine tiyip dene molekulalari’ arasi’nda tarti’si’w ku’shleri sezilerli boladi’.

No’kis Rayoni’                                                                                                         22-mektep  Saylauov Ag’i’lash

No’kis Rayoni’                                                                                                         22-mektep  Saylauov Ag’i’lash

Denelerdin’ bir-birine su’ykeliw qubi’li’slari’n u’sh tu’rge bo’liw mu’mkin.Ti’ni’shli’qtag’i’ (ti’ni’sh haldag’i’) su’ykelis,si’rg’anaw su’ykelisi ha’m domalap su’ykelis jasaw.

Ti’ni’shli’qtag’i’ su’ykelis.

Dene salsti’rmali’ ti’ni’shli’qta turg’anda su’ykelis ku’shi woni’ bir wori’nda uslap turadi’ ha’m wol denenin’ worni’nan qozg’ali’si’na tosqi’nli’q jasaydi’.Bul ku’sh ti’ni’shli’qtag’i’ su’ykeliw ku’shi.Transporter ja’rdeminde ju’klerdi qi’ya tegislik boyi’nsha joqari’g’a ali’p shi’g’i’w mu’mkin.Bunda ju’k beti menen transporter lentasi’ni’n’ beti arasi’ndag’i’ ti’ni’shli’qtag’i’ su’ykelis ku’shi ju’kti uslap turadi’.

Bo’lmedegi stol - stuller,bufet ha’m basqada u’skeneler ti’ni’shli’qtag’i’ su’ykelis ku’shi sebepli polda qi’ymi’ldamay turadi’.Yeger su’ykelis ku’shi bolmag’anda wolardi’ tarti’p jibergen waqi’tta bo’lme ishinde si’rg’anap ju’rer yedi.

Pol u’stinde turg’an deneni gorizantal bag’i’tta qozg’ali’sqa keltiriwq yag’niy qozg’alti’w ushi’n wog’an ti’ni’shli’qtag’i’ su’ykeliw ku’shine tan’ ha’m qarama qasi’ bag’i’tlang’an ku’sh nen ta’sir yetiwimiz kerek.

Ju’rgenimizde ayaq kiyimimizdin’ ultani’ menen jer beti wortasi’nda ti’ni’shli’qtag’i’ su’ykeliw ku’shi payda boladi’.Su’ykelis ku’shi bolmag’anda biz ju’re almas yedik,muz u’stinde ju’rgende si’rg’anap keter yedik.Biz jerdi artqa F ku’shi menen iyteremiz.Su’ykeliw ku’shi F qozg’ali’si’mi’z bag’i’ti’nda boli’p,mug’dari’ jag’I’nan F ku’shine ten’.(78-a suwret) Juwi’rg’ani’mi’zda jerdi artqa iyteriwimizdi ko’z aldi’mi’zg’a keltiriw ushi’n sportshi’lar shi’ni’g’i’w isleytug’i’n rolikli joldi’ mi’sal yetip keltiriwimiz mu’mkin.Bunda sportshi’ aldi’g’a juwi’rmaqshi’ bolsa rolili jol artqa qaray qozg’aladi’.(78-b suwret)

No’kis Rayoni’                                                                                                         22-mektep  Saylauov Ag’i’lash

No’kis Rayoni’                                                                                                         22-mektep  Saylauov Ag’i’lash

Avtomobil shinasi’ da jerdi artqa iyteredi.Shina beti menen jer beti arasi’nda ti’ni’shli’qtag’i’ su’ykilis payda boli’wi’ sebepli do’ngelek avtomobildi aldi’g’a qozg’altadi’.

Ti’ni’shli’qtag’i’ su’ykelis ku’shin wo’lshew mu’mkin.Yeger taqtayshani’ (deneni) gorizantal betke qoyi’p,dinamometr menen tartsaq,dene turg’an wworni’nan qozg’almasada dinamometrdin’ ko’rsetkishi arti’p baradi’ ha’m belfili maksimal  ma’niske jetkende dene turg’an worni’nan qozg’aladi’.(79-suwret)

Denenin’ ti’ni’shli’qtag’i’ hali’nan qozg’ali’sqa keliw waqi’ti’ndag’i’ suykeliw kushi ti’ni’shli’qtag’i’ suykeliw ku’shi dep ataladi’.

Sabaqti’ bekkemlew

Bekkemlew ushi’n «Debat», «klaster» interaktiv metodi’ usi’ni’s yetiledi. Tema boyi’nsha woqi’wshi’larg’a  qayta sorawlar berip ha’m qosi’msha tapsi’rma tu’rinde ha’r toparg’a krosvordlar tarqati’ladi’.tapsi’rma wori’nlani’p bolg’annan son’ bosli’qlardi’ toli’qti’ri’w maqsetinde,bilimlerin bekkemlep bari’w ushi’n yadtan formulalar jazadi’

1.Suykeliw kushi ani’qlamasi’n ayti’p berin?

2.Suykelis kushi qaysi ta’repke bag’darlang’an?

3.Ti’ni’shli’qtag’i’ suykeliw kushi dep nege ayti’ladi’?

Uy tapsi’rma tapsi’ri’w

Suykeliw ku’shi,Ti’ni’shli’qtag’i’ suykeliw temasi’n woqi’p keliw. 

Sabaqti’ juwmaqlaw

Uy jumi’si’n qayta yadi’na sali’p wotip,bugingi sabaqqa belsene qatnasqan woqi’wshi’larg’a tiyisli bahalari’n qoyg’an halda bugingi sabag’i’ma juwmaq jasayman

No’kis Rayoni’                                                                                                         22-mektep  Saylauov Ag’i’lash