No’kis rayoni’ XBMXMThSHBne qarasli’
№ - 22- sanli' uluwma worta bilim beriw mektebinin'
Fizika pa'ni mug'allimi
Ag’i’lash Saylauovti’n’
SUYI'QLI'Q HA'M GAZLERDIN'
QOZG'ALI'SI’
atli’ temasi’ boyi’nsha
sabaqli’q is jobasi’
|
|
2015-2016 ji’l
No’kis Rayoni’ 22-mektep Saylauov Ag’i’lash
№43-TEMA SUYI'QLI'Q HA'M GAZLERDIN' QOZG'ALI'SI’
Sabaqti’n’ maqseti
a)Bilimlendiriw maqseti
Woqi’wshi’larg’a Suyi'qli'q ha'm gazlerdin' qozg'ali'si haqqi’nda uluwma tusinikler beriw ha’m bul temani’n’ basqa temalardan wo’zgesheligin ayti’p wo’tip temani’ baslaw.
b) Tarbiyali’q maqseti.
Woqi’wshi’larg’a temadan kelip shi’qqan halda wo’mirde jaqsi’ menen jamanni’n’ birdey juriwin biraq jaqsi’li’qti’n’ jen’ip shi’g’i’wi’n tusindirip, woqi’wshi’lardi’ jaqsi’li’q ruwxi’nda ta’rbiyalaw.
c)Rawajlandi’ri’w maqseti
Woqi’wshi’lardi’n’ pa’nge degen qi’zi’g’i’wshi’li’g’i’n artti’ri’w na’tiyjesinde wolardi’n’woqi’w ham jazi’w ko’nlikpelerin artti’ri’p bari’w
Sabaqti’ qurallandi’ri’w
Sabaqli’q kitap,tarqatpa materiallar, ha’m ko’rgizbeli qurallar.
Sabaqta paydalani’lg’an metodlar: «Blits» interaktiv metodi’ «Skarabey» interaktiv metodi’
Sabaq jobasi’
1 |
Sholkemlestiriw bolimi |
2-minut |
2 |
Uyge tapsi’rmalardi soraw |
10-minut |
3 |
Taza temani’ tusindiriw |
15-minut |
4 |
Taza temani’ bekkemlew |
16-minut |
5 |
Uyge tapsi’rma beriw |
2-minut |
Sabaqti’n bari’si’
Sholkemlestiriw
Klassqa kirip woqi’wshi’lardi’n’tazali’g’i’na,klass tazali’g’ina itibar qarati’w.Woqi’wshi’lardi’n’ woqi’w qurallari’n ko’zden keshirip na’wbettegi sabaqqa tayarli’g’i’n tekseriw
Uyge tapsi’rma soraw
Energiyani’n’ aylani’wi’ ha’m wonnan mashinalarda paydalani’w temasi’n soraw
Tema
Laminarli’q ha’m turbulent ag’i’mlar
Suwi’ mol bolg’an kanal yamasa da’riyalardi’n’ suwi’ bir tegis a’ste ag’i’wi’n bilesiz.Bunda suw betindegi ju’zip kiyati’rg’an sho’pler bir-birine parallel tu’rde ag’i’p kete beredi.Sali’sti’rmali’ kishi tezliktegi suyi’qli’q ta’rtipli,ag’i’sqa parallel qatlamlar payda yetip ag’adi’.Suyi’qli’qti’n’ bunday ag’i’si’ laminarli’q ag’i’s dep ataladi’.Lati’nshada laminya so’zi qatlam degen ma’nisti bildiredi.
|
Laminarli’q ag’i’sli’ suw joli’na bir dene qoyi’lsa woni’n’ do’gereginde ag’i’sti’n’ ko’rnisi 99-suwrettegidey boladi’. Qi’yali’q boylap ag’i’p ati’rg’an salma kanali’ ha’m da’riya suwlari’ tez ha’m iyrim payda yetip ag’adi’.Bunday ag’i’s turbalentlik ag’i’s dep ataladi’. |
99-suwret |
No’kis Rayoni’ 22-mektep Saylauov Ag’i’lash
No’kis Rayoni’ 22-mektep Saylauov Ag’i’lash
Turbalentlik ag’i’sta suw ag’i’si’ni’n’ tezligi u’lken boladi’ ha’m iyirim payda yetip ag’adi’.
Turbalentlik ag’i’s joli’na bir dene qoyi’lsa,woni’n’ do’gereginde ag’i’sti’n’ qanday boli’wi’ 100-suwrette ko’rsetilgen. Salma,kanal ha’m da’riyalarda suwdi’n’ ag’i’si’ ushi’n ko’rilgen laminarli’q ha’m turbalentlik ag’i’slar trubada ag’i’p ati’rg’an suyi’qli’qlar,sonday-aq gazler ushi’nda wori’nli’.Bir to’mende tek laminarli’q ag’i’s jag’dayi’ndag’i’ suyi’qli’qlar qozg’ali’si’n ko’remiz. |
|
100-suwret |
Suyi’qli’qti’n’ qozg’ali’s tezligi.
Aytayi’q,kese-kesimi ha’r qi’yli’ bolg’an trubada suyi’qli’q su’ykelissizag’i’p turg’an bolsi’n.Yeger trubag’a kese kesimi arqali’ ko’lemdegi suyi’qli’q ag’i’p kelse, kese kesimi arqali’ ko’lemdegi suyi’qli’q ag’i’p shi’g’adi’.Bul piker trubani’n’ qa’legen kesimi ushi’n wori’nli’.
Trubani’n’ ha’r tu’rili wori’nlari’ndag’i’ kese-kesimleri arqali’ birdey waqi’t ishinde birdey ko’lemdegi suyi’qli’q ag’i’p wo’tedi.
|
Trubani’n’ kesimdegi ag’i’si’ni’n’ tezligi kese kesimdegi tezligi bolsa bolsi’n.(101-suwret) Wol jag’dayda t waqi’tta ha’m kesimler arqali’ ag’I’p wo’tiwshi suyi’qli’q bag’anasi’ni’n’ uzi’nli’qlari’ sa’ykes tu’de ha’m ge ten’ boladi’.t waqi’t ishinde ha’m kesimler arqali’ ag’i’p wo’tiwshi suyi’qli’q ko’lemleri sa’ykes tu’rde ha’m ge ten’. yekenligi yesapqa ali’nsa to’mendegi an’latpa payda boladi’. |
101-suwret |
yamasa
Ha’r tu’rli kese kesimli trubada suyi’qli’q ag’i’mi’ni’n’ tezligi trubani’n’ kese kesiminin’ maydani’na keri proparcional.
Suyi’qli’q ishindegi basi’m.
|
Kese-kesimi ha’r turli bolg’an trubalardan suyi’qli’q wo’tkende woni’n’ ishindegi basi’m qanday boladi’? Basqasha aytqanda trubani’n’ kewse-kesimi u’lken bolg’an jerde ag’i’m tezligi kishi,soni’n’ ushi’n basi’m kishi dew mu’mkindey tu’yiledi.Biraq tiykari’nda buni’n’ kerisi boladi’.Kese-kesimi ha’rturli bolg’an trubani’n’ ha’r jerine vertical tu’rde nay shi’g’ari’li’p qoyi’lsamkese-kesimi u’lken bolg’an wori’nda nay boyi’nsha suyi’qli’q kesimi kishi bolg’an jerlerdegi nayg’a Sali’sti’rg’anda biyikrek ko’teriledi (102-a suwret).Yeger kese-kesimi ha’tr tu’rli bolg’an trubani’n’ ha’r jerine monometr wornati’li’p,trubadan gaz wo’tkizilse kesimi u’lken bolg’an jerde monometr u’lkenrek basi’mdi kesimi kishi bolg’an jerde bolsa kishi basi’mdi’ ko’rsetedi.(102-b suwret) .
|
102-suwret |
No’kis Rayoni’ 22-mektep Saylauov Ag’i’lash
No’kis Rayoni’ 22-mektep Saylauov Ag’i’lash
To’medegi a’piwayi’ ta’jriybeni islep ko’rin’.Yeki qag’az betin ali’n’ wolardi’ bir-birinen 1-2sm uzaqli’qta parallel tu’de uslap tui’n’.Yeger wolar arasi’na u’plesen’iz,qag’azlar bir-birinen uzaqlasi’w worni’na jaqi’nlasadi’.Bug’an sebep qag’azlar arasi’ndag’i’ hawa tezlikke iye bolg’ani’ ushi’n basi’m kemeyedi.Qag’azlardi’n’ si’rti’ndag’i’ hawa derlik ha’reketsiz boladi’.
Ken’ da’riyada ag’i’s boylap yeki keme bir-birine parallel turg’an bolsa wolar wo’z-wo’zinen bir-birine jaqi’n turg’an kemelerdin’ de bir-birine soqli’g’i’si’p ketken hallari’ bolg’an.Buni’n’ sebebi yeki keme arasi’ndag’i’ suw ag’i’si’ni’n’ tezligi u’lkenrek bolg’ani’ ushi’n basi’m kemeyedi ha’m kemeler bir-birine jaqi’nlasi’p baradi’.
Sabaqti’ bekkemlew
Bekkemlew ushi’n «Debat», «klaster» interaktiv metodi’ usi’ni’s yetiledi. Tema boyi’nsha woqi’wshi’larg’a qayta sorawlar berip ha’m qosi’msha tapsi’rma tu’rinde ha’r toparg’a krosvordlar tarqati’ladi’.tapsi’rma wori’nlani’p bolg’annan son’ bosli’qlardi’ toli’qti’ri’w maqsetinde,bilimlerin bekkemlep bari’w ushi’n yadtan formulalar jazadi’.
1.Laminarli’q ag’i’m dep nege ayti’ladi’? Bunday agi’sti’n’ tezligi ha’m qatlami’ qanday boladi’?
2.Turbalentlik ag’i’s ne? Bunday ag’i’sti’n’ teligi qanday?
3.Trubani’n’ ha’r tu’rli jerlerindegi kese-kesimleri arqali’ birdey waqi’t ishinde birdey ko’lemdegi suyi’qli’q ag’i’p wo’tiwin tiykarlap berin’.
4.Ha’r tu’rli kese kesimli trubada suyi’qli’q ag’i’sti’n’ tezligi menen trubani’n’ kese-kesi maydani’ arasi’ndag’i’ qatnaslardi’ ayti’p berin’
5.Kese-kesimi ha’r tu’rli bolg’an trubada suyi’qli’qti’n’ (gazdi’n’) qozg’ali’si’nda suyi’qli’q ishindegi basi’m qalay bo’listirilgen?
Uy tapsi’rma tapsi’ri’w
Suyi'’qli'’q ha'm gazlerdin' qozg'ali'si’ temasi’n woqi’p keliw.
Sabaqti’ juwmaqlaw
Uy jumi’si’n qayta yadi’na sali’p wotip,bugingi sabaqqa belsene qatnasqan woqi’wshi’larg’a tiyisli bahalari’n qoyg’an halda bugingi sabag’i’ma juwmaq jasayman
No’kis Rayoni’ 22-mektep Saylauov Ag’i’lash
© ООО «Знанио»
С вами с 2009 года.