No’kis rayoni’ XBMXMThSHBne qarasli’
№ - 22- sanli' uluwma worta bilim beriw mektebinin'
Fizika pa'ni mug'allimi
Ag’i’lash Saylauovti’n’
TEN’ WO’LSHEWLI WO’ZGERMELI QOZG’ALI’STAG’I’ TEZLENIW
atli’ temasi’ boyi’nsha
sabaqli’q is jobasi’
|
|
2015-2016 ji’l
No’kis Rayoni’ 22-mektep Saylauov Ag’i’lash
№ 7-TEMA TEN’ WO’LSHEWLI WO’ZGERMELI QOZG’ALI’STAG’I’ TEZLENIW
Sabaqti’n’ maqseti
a)Bilimlendiriw maqseti
Woqi’wshi’larg’a Ten’ wo’lshewli wo’zgermeli qozg’ali’stag’i’ tezleniw haqqinda ken’nen tusinik berip,bul temani’n’ bsaqa temalardan wo’zgesheligin bildiriw.
b) Tarbiyali’q maqseti.
Woqi’wshi’larg’a temadan kelip shi’qqan halda wo’mirde jaqsi’ menen jamanni’n’ birdey juriwin biraq jaqsi’li’qti’n’ jen’ip shi’g’i’wi’n tusindirip, woqi’wshi’lardi’ jaqsi’li’q ruwxi’nda ta’rbiyalaw.
c)Rawajlandi’ri’w maqseti
Woqi’wshi’lardi’n’ pa’nge degen qi’zi’g’i’wshi’li’g’i’n artti’ri’w na’tiyjesinde wolardi’n’woqi’w ham jazi’w ko’nlikpelerin artti’ri’p bari’w
Sabaqti’ qurallandi’ri’w
Sabaqli’q kitap,tarqatpa materiallar, ha’m ko’rgizbeli qurallar.
Sabaqta paydalani’lg’an metodlar: «Blits» interaktiv metodi’ «Skarabey» interaktiv metodi’
Sabaq jobasi’
1 |
Sholkemlestiriw bolimi |
2-minut |
2 |
Uyge tapsi’rmalardi soraw |
10-minut |
3 |
Taza temani’ tusindiriw |
15-minut |
4 |
Taza temani’ bekkemlew |
16-minut |
5 |
Uyge tapsi’rma beriw |
2-minut |
Sabaqti’n bari’si’
Sholkemlestiriw
Klassqa kirip woqi’wshi’lardi’n’tazali’g’i’na,klass tazali’g’ina itibar qarati’w.Woqi’wshi’lardi’n’ woqi’w qurallari’n ko’zden keshirip na’wbettegi sabaqqa tayarli’g’i’n tekseriw
Uyge tapsi’rma soraw
Ten’ wo’lshewsiz qozg’ali’stag’i’ tezlik temasi’n soraw.
Tema
Ten’ wo’lshewli wo’zgermeli qozg’ali’s haqqi’nda tu’sinik:
Ten’ wo’lshewsiz qozg’ali’sti’n' yen' a’piwayi’ ko’rinisi - ten’ wo’lshewli wo'zgermeli qozg'ali’s. Qi’ya nawadan domalap tu’sip ati’rg’an shariktin’ yamasa qi’ya tegislikten do’n’gelep tu’sip ati’rg’an arbashani’n’ qozg’ali’si’ ten’ wo’lshewli wo’zgermeli qozg’ali’s mi’sal boladi’. Ten’ wo’lshewli wo’zgermeli qozg’ali’sti’ tu’sindiriwde tami’zg’i’sh wornati’lg’an arbashani’n’ qi’ya tegisliktegi qozg’ali’si’na baylani’sli’ wo’tkerilgen ta'jiriybeni qarayi’q (23-su’wret). Tami’zg’i’shtan tami’p ati’rg’an ha’r bir tamshi’ arasi’ndag’i’ waqi’t birdey.Arbasha qi’ya tegislikten qozg’alti’p jiberilgende tamshi’lar arasi’ndag’i’ arali’q bir tegis arti’p barg’an. Bunda arbashani’n’ tezligi birdey waqi’t aralig’i’nda birdey artadi’.
Qa’legen ten’dey waqi’t arali’g’i’nda tezligi sa’ykes tu’rde ten’dey shamalarg wo’zgerip baratug’i’n qozg’ali’s ten’ wo’lshewli wo’zgermeli qozg’ali’s dep ataladi’.
|
Avtomobil worni’nan qozg’ali’p, tezligin bir tegis artti’ri’p barsa, woni’n’ qozg’ali’si’n ten’ wo’lshewli wo’zgermeli (tezleniwshi) qozg'ali’s dew mu’mkin. Dene tezligi wo’lshewli arti’p barg’anda g’ana yernes, al tezligi bir tegis kemeyip barg’anda da ten' wo’lshewli wo’zgermeli qozg’ali’s boladi’. Sharikti qi’ya tegislikte to’mennen joqari’g’a domalatqanda woni’n' tezligi ten’ wo’lshewli wo’zgermeli (a’steleniwshi) boladi’.
No’kis Rayoni’ 22-mektep Saylauov Ag’i’lash
No’kis Rayoni’ 22-mektep Saylauov Ag’i’lash
Tuwri’ jolda u'lken tezlikte kiyatirg'an avtomobildin’ motori’ wo'shirilse, wol wo’lshewli wo’zgermeli (a’steleniwshi) qozg'ali’s jasap. belgili bir joldi’ basi’p keyin toqtaydi’. Son' ten’ wo’lshewli wo’zgermeli qozg'ali’s degende, tezligi wo'lshewli tezleniwshi yamasa ten’ wo’lshewli a’steleniwshi qozg'ali’s, ko’zde tuti’ladi’.
Tezleniw ha’m woni’n’ birligi:
Ten’ wo’lshewli wo’zgermeli qozg’ali’sti’ ta’riplew ushi’n tezleniw dep atali’wshi’ shama kirgizilgen.
Waqi’t birliginde dene tezliginin’ wo’zgeriwi tezleniw dep ataladi’.
Tezzkniwdin’ formulasi’ to'mendegishe an'lati’ladi’.
-denenin' baslang’i’sh tezligi, - qozg’ali’s baslang’annan t waqi’t wo’tkennen keyingi tezligi.
Tezleniw tezlik wo'zgerisinin’ usi’ tezlik wo’zgeriwi payda bolg’an waqi’t arali’g’i’na qatnasi’ menen ani’qlanadi’ ha’m ha’ribi menen belgilenedi.
Tezleniwdin’ formulasi’nan paydalani’p, tezleniw birligin tabi’w mu'mkin. tezleniwdin’ tiykarg’i’ birligi yetip ali’ng'an.
Xali’q arali’q birlikler sistemasmdag'i’ tezleniw birligi sonday birlik boli’p, bunda denenin' qozg'ali’s tezligi ha’r 1 s ta 1 m/s qa wo’zgeredi.
Tezleniw birligi sipati’nda ko’p qollani’ladi’. Bunda qatnasi’ wori’nli’ boladi’.
Tezleniwdin’ formulasi’ a’steleniwshi qozg’ali’s ushi’n da wori’nli’ boladi’. Ma’selen: Ten’ wo’lshewli a’steleniwshi qozg’ali’s jasawshi’ denenin’ baslang’i’sh tezligi . waqi’t wo’tkendegi tezligi bolsa, wonda tezleniw to’mendegishe tabi’ladi’: .
Ten’ wo’lshewli tezleniwshi qozg’ali’sta denenin’ tezleniwi won’, ten' wo’lshewli a’steleniwshi jag'dayda bolsa teris boladi’.
Tezleniw vektorli’q shama. Woni’n’ vektor ko'rinisindegi an’latpasi’ to’mendegishe
Ma’sele sheshiw u’lgisi:
Ten’ wo’lshewli tezleniwshi qozg’ali’s jasap «Matiz» 10 s dawami’nda tezligin 45 km/saat tan 135 km/saatqa artti’rdi’. «Matiz» din’ tezleniwin tabi’n’.
Berilgeni:
|
Formulasi’:
|
|
Sabaqti’ bekkemlew
Bekkemlew ushi’n «Debat», «klaster» interaktiv metodi’ usi’ni’s yetiledi. Tema boyi’nsha woqi’wshi’larg’a qayta sorawlar berip ha’m qosi’msha tapsi’rma tu’rinde ha’r toparg’a krosvordlar tarqati’ladi’.tapsi’rma wori’nlani’p bolg’annan son’ bosli’qlardi’ toli’qti’ri’w maqsetinde,bilimlerin bekkemlep bari’w ushi’n yadtan formulalar jazadi’.
2.23-su’wrettegi qiya tegislikte arbashamn’ qozg’ali’si’n analiz jasan' arbashani’n’ ten’ wo’lshewli o’zgermeli qozg’ali’s jasag’ani’n tiykarlan’
3.Tezleniw dep nege aytiladi’? Tezleniwdin’ formulasi’ qalay an'lati’ladi’?
4.Xali’q arali’q birlikler sistemasi’nda tezleniw birligi qalay an’lati’ladi’':
5.Tezleniwshi ha'm a’steleniwshi qozg’ali’sta a tezleniwdin' belgisi qanday?
6.Siz juwi’ra basladi’n’i’z ha’m belgili waqi’ttan keyin toqtadin’i’z. Bunday jag’dayda tezleniwshi, qaysi’ jag’dayda a’steleniwshi qozg'ali’sta boldi’n’i’z?
Uy tapsi’rma tapsi’ri’w
Ten’ wo’lshewli wo’zgermeli qozg’alistag’i tezleniw temasi’n woqi’p keliw
Sabaqti’ juwmaqlaw
Uy jumi’si’n qayta yadi’na sali’p wotip,bugingi sabaqqa belsene qatnasqan woqi’wshi’larg’a tiyisli bahalari’n qoyg’an halda bugingi sabag’i’ma juwmaq jasayman
No’kis Rayoni’ 22-mektep Saylauov Ag’i’lash
Скачано с www.znanio.ru
© ООО «Знанио»
С вами с 2009 года.