XOJALI’Q ELEKTR SHI’NJI’RI’NDAGI’ TUTASTI’RI’WLAR.

Nókis rayonı XBMXMThSHBne qaraslı

№ - 22- sanlı uluwma orta bilim beriw mektebiniń

Fizika páni muǵallimi

Aǵılash   Saylauovtıń

XOJALIQ ELEKTR SHINJIRINDAGI TUTASTIRIWLAR

atlı teması boyınsha

sabaqlıq is jobası

2015-2016 jıl

Nókis Rayonı                                                                                                          22-mektep  Saylauov Aǵılash

№ 29-TEMA    XOJALIQ  ELEKTR SHINJIRINDAGI TUTASTIRIWLAR.

Sabaqtıń maqseti

a)Bilimlendiriw maqseti

Oqıwshılarǵa Xojalıq elektr shınjırındaǵı tutastırıwlar haqqında uluwma tusinikler beriw hám bul temanıń basqa temalardan ózgesheligin aytıp ótip temanı baslaw.

b) Tarbiyalıq maqseti.

Oqıwshılarǵa temadan kelip shıqqan halda ómirde jaqsı menen jamannıń birdey júriwin biraq jaqsılıqtıń jeńip shıǵıwın tusindirip, oqıwshılardı jaqsılıq ruwxında tárbiyalaw.

c)Rawajlandırıw maqsetı

Oqıwshılardıń pánge degen qızıǵıwshılıǵın arttırıw nátiyjesinde olardıń oqıw hám jazıw kónlikpelerin arttırıp barıw

Sabaqtı qurallandırıw

Sabaqlıq kitap,tarqatpa materiallar, hám korgizbeli qurallar.

Sabaqta paydalanılǵan metodlar: «Pikirge hújim» interaktiv metodı «Pikirdiń qatań hújimi» interaktiv metodı

Sabaq jobasi

Sabaqtıń barısı

Shólkemlestiriw

Oqıwshilardıń nawbettegi sabaqqa tayarlıǵın tekseriw

Úyge tapsırma soraw

Xojalıqtıń elektr shınjırı qısqa tutasıw temasın soraw

TEMA

Xojalıq elektr shınjırınıń tarmaqqa tutastırılıwı:

Nókis Rayonı                                                                                                          22-mektep  Saylauov Aǵılash

Nókis Rayonı                                                                                                          22-mektep  Saylauov Aǵılash

Kernewdiń bar-joǵin anıqlaw:

Vilka liám razetkanı jalǵaw:

Kóshedegi stolbalardan xojalıq shınjırına tutastırılǵan sımlardan biri neytral, ekinshisinde kernew boladı. Kernew sım menen neyiral sım arasındaǵı kernew 220 V qa teń boladı. Xojalıqtıń barlıq bóleginde óz ara qatara hám parallel boladı (100-súwret). Bul sımlar hesh bir jerde btr-biri menen tuwrıdan-tuwrı jalǵanıp qalmawı kerek. Xojalıqtaǵı barlıq elektr ásbaplarınıń bir sımı shınjırdıń kernewli sımına. ekinshisi neytral sımǵa jalǵanadı. Elektr ásbapları xojalıq elektr shınjırına tuwrıdan-tuwra emes, al, vilka hám rozetka arqalı tutastırıladı. Elektr ásbaptan shıqqan shıjır ishinde bir-birinen izolyaciyalanǵan eki otkizgish (sım) bar. Shnur ushı vilkaǵa jalǵanǵan. Kópshihk jaǵdaylarda vilka hám shnur birgelikte boladı. Ayırım jaǵdaylarda vilka shnurǵa vintlar járdeminde bekitiledi (105- súwret). Bunıń ushın shnurdaǵı hárbir ótkizgish ushınan 10—15 mm uzınliqtaǵı izolyaciyası tazalanadı. Keyin izolyaciyadan tazalanǵan ótkizgishler ushı saqıyna tárizli etip buraladı hám vintler járdeminde vilkaǵa bekitiledi.

Múmkinshiligi bolsa saqıyna formasında buralǵan ótkizgishler ushı payalnik penen payatlamp qoyılıwı lazım. Rozetkanı jalǵawdan aldın xojalıqtaǵı elektr sımınan tarmaqtan úziliwi (ajıratılıwı) shárt. Bul jumıs elektr yesaplaǵıshlarda ámelge asırıladı. Rozetkanı jalǵawǵa kirisiw ushın ótkizgishlerdiń ushların izolyaciyadan tazalap saqıyna formasına keltiriledi. Keyin vintler saqıyna ishine kirgizilip. rozetkaǵa buraladı (106- súwret).Ótkizgishlerge jalǵanǵan rozetka tiyisli or’inǵa bekitip qoyıladı. Ayırım jaǵdaylarda elektr ásbapları rozetkaǵa uzayttırǵısh arqalı tutastırıladı. Uzaytırǵıshtıń bir ushı vilkalı bolsa. ekinshi ushı rozetka wazıypasın atqaradı. Uzaytırǵıshtıń ekinshi ushı bir ernes, al birneshe rozetkalı bolıwı múmkin (107- súwret).

Nókis Rayonı                                                                                                          22-mektep  Saylauov Aǵılash

Nókis Rayonı                                                                                                          22-mektep  Saylauov Aǵılash

Patron hám vklyuchateldi tutastırıw:

Patrondı jalǵaw ushın eki ótkizgishtiń ushları izolyacsiyadan tazalanadı. Patronnıń bir bólegin burap. onıyekinshi bóIeginen ajıratıladı (108- súwret).Ótkizgishtiń ushları patronnıń ishindegi 3-bólekke vintler menen (bekitiledi) jalǵanadı. Keyin patronnıń 3-bóleginiń ornına bekitip. 1-bólegi yekinshi bólegine burap bekitiledi.Vilka, rozetka hám patrondı jalǵawda qaysı ótkizgish neytral, qaysısında kernew bolıwına itibar berilmeydi. Lekin vklyushateldi jalǵawda buǵan áhmiyet beriledi.

Vklyushatel. Tiykarınan, elektr lamposhkanı jaģip óshiriwde qollanıladı.Eger lamposhkaǵa jalǵanǵan ótkizgishlerden biri úzip qoyılsa. lamposhka óshedi. Vklyushatel usı úzip qosıw wazıypasın atqaradı. Vklyushatel lamposhkag 'a baratuǵın kerrnewli ótkizgishke de, neyrtal ótkizgishke de jalǵasa boladı. Lekin vklyushateldi lamposhkaǵa baratuǵın kernewli ótkizgishke jalǵaw maqsetke muwapıq boladı. Solay jalǵanǵanda vklyushatel óshirilgende lamposhkada kernew bolmaydı.Vklyushateldi jalǵaw ushın dáslep xojalıq elektr shınjırındaǵı yeki saqlaǵıshtı alıp taslap xojalıqqa keliwshi kernew ulıwma tarmaqtan úziledi (ajıratıladı). Keyin lamposhkaǵa barıwshı kernewli ótkizgish kesiledi. Kesilgen ótkizgishtiń yeki ushı izolyaciyadan tazalanıp. olar vklyushateldiń tiyisli eki ornına vintler menen bekkemlenedi. Sonnan keyin vklyushatel diywalǵa ornatıladı.Vilka, rozetka. patron hám vklyushateldi jalǵawda eki wо 'tkizgishtiń izolyaciyadan tazalanǵan bólekleriniń bir-birine tiyip qalıwına jol qoymaw kerek. Buǵan jol qoyılsa qısqa tutasıw júzege keledi. Bunday jumıslardı ońnlawda qáwipsizlik qaǵıydalarına boysınıw kerek.

Sabaqtı bekkemlew

«Juwmaqlar qabıl yetiw texnologiyası» interaktiv metodı bunda oqıwshılarǵa bir qansha quramalıraq temalardı ózlestiriw,belgili mashqalalardı hár tárepleme puxta analiz etiw tiykarında olar boyınsha belgilengen juwmaqlarǵa keliw bir mashqa tiykarında bildiriletuǵın bir neshe juwmaqlar arasınan eń qolaylı hám de tuwrısın tabıwǵa úyretiw.Oqıwshılarǵa oqıwlıqtan tısqari basqa ádebiyatlardan qosımsha sorawlar,krossvordlar beriw menen bilimlerin bekkemlep barıw

1.Xojalıq elektr shınjırı kóshedegi stolbalar sımlarına qalay jalǵanadı?

2.Elektr ásbapları shnurına vilka qalay jalǵanadı?

3.Xojalıq elektr shınjırına rozetkanıń qalay jalǵanıwın túsindirip berin".

4.Elektr lamposhkanıń patronın jalǵaw qalay orınlanadı?

5.Vklyushateldiń(ahıp-japqıshtıń) jalǵanıwın túsindirip beriń

Uy tapsırma tapsırıw

Xojalıq elektr shınjırındaǵı tutastırıwlar  temasın oqıp keliw

Sabaqtı juwmaqlaw

Úy jumısın qayta yadına salıp ótip, búgingi sabaqqa belsene qatnasqan oqıwshilarga tiyisli bahaların qoyǵan halda búgingi sabaǵıma juwmaq jasayman

Nókis Rayonı                                                                                                          22-mektep  Saylauov Aǵılash