XOJALI’QTI’N’ ELEKTR SHI’NJI’RI’ QI’SQA TUTASI’W

No’kis rayoni’ XBMXMThSHBne qarasli’

№ - 22- sanli' uluwma worta bilim beriw mektebinin'

Fizika pa'ni mug'allimi

Ag’i’lash   Saylauovti’n’

XOJALI’QTI’N’ ELEKTR SHI’NJI’RI’ QI’SQA TUTASI’W

atli’ temasi’ boyi’nsha

sabaqli’q is jobasi’

2015-2016 ji’l

No’kis Rayoni’                                                                                                          22-mektep  Saylauov Ag’i’lash

№ 28-TEMA    XOJALI’QTI’N’ ELEKTR SHI’NJI’RI’ QI’SQA TUTASI’W.

Sabaqti’n’ maqseti

a)Bilimlendiriw maqseti

Woqi’wshi’larg’a Xojali’qti’n’ elektr shi’nji’ri’ qi’sqa tutasi’w haqqi’nda uluwma tusinikler beriw ha’m bul temani’n’ basqa temalardan wo’zgesheligin ayti’p wo’tip temani’ baslaw.

b) Tarbiyali’q maqseti.

Woqi’wshi’larg’a temadan kelip shi’qqan halda wo’mirde jaqsi’ menen jamanni’n’ birdey juriwin biraq jaqsi’li’qti’n’ jen’ip shi’g’i’wi’n tusindirip, woqi’wshi’lardi’ jaqsi’li’q ruwxi’nda ta’rbiyalaw.

c)Rawajlandi’ri’w maqseti’

Woqi’wshi’lardi’n’ pa’nge degen qi’zi’g’i’wshi’li’g’i’n artti’ri’w na’tiyjesinde wolardi’n’ woqi’w ha’m jazi’w ko’nlikpelerin artti’ri’p bari’w

Sabaqti’ qurallandi’ri’w

Sabaqli’q kitap,tarqatpa materiallar, ha’m korgizbeli qurallar.

Sabaqta paydalani’lg’an metodlar: «Ba’seki sa’wbet» interaktiv metodi’ «Debatlar» interaktiv metodi’

Sabaq jobasi

Sabaqti’n’ bari’si’

Sholkemlestiriw

Woqi’wshilardi’n’ nawbettegi sabaqqa tayarli’g’i’n tekseriw

Uyge tapsi’rma soraw

Elektr qi’zdi’rg’i’sh a’sbaplari’ temasi’n soraw

TEMA

Xojali’qti’n' elektr shi’nji’ri’:

Barli’q xojali’qlardi’n' elektr shi’nji’ri’ bir-birine uqsas boladi’. Xojali’qti’n' elektr shi’nji’ri’ basqa xojali’qlar menen wo'z ara parallel tu'rde 220 V kernewiik uli’wma elektr tarmag'i’na jalg'anadi’.

Xojaliq’lardag'i’ barli’q elektr tuti’ni’wshi’lar wo'z ara parallel jalg'anadi’

100- su'wrette u'lgi sipati’nda xojali’q plani’. elektr shi’nji’ri’ ha'm woni’n' sxemasi’ ko'rsetilgen.

Qi’sqa tutasi’w:

Elektr shi’nji’rdag’i’ si’mlar belgili bir yen' u'lken tok ku'shine yesaplang’an boladi’. Yeger shi’nji’rdag'i’ tok ku’shi shegaradan asi’p ketse, si’m qi’zadi’ ha'm woni’ worap turg'an izolatsiya materiali’ yerip ketiwi mu'mkin.

Si’m’ar ushi’n shegarali’q tok ku'shi material tu'rine ha'm kese kesimine baylani’sli’ (10- keste).

No’kis Rayoni’                                                                                                          22-mektep  Saylauov Ag’i’lash

No’kis Rayoni’                                                                                                          22-mektep  Saylauov Ag’i’lash

Izolaciyalang'an mi’s ha'm alyuminiy si’mlar ushi’n jol qoyi’li’wi’ mu'mkin bolg'an yen' u'lken tok ku’shinin’ mug'dari’

Xojali’qta quwatli’ elektr tuti’ni’wshi’ a'sbaplar. ma'selen. elektr plita, elektr qi’zdi’rg'i’sh, elektr shaynik, utyug bir waqi’tta iske qosi’lsa, elektr shi’nji’rdag'i’ tok ku'shi keskin arti’p ketedi. Na'tiyjede shi’nji’rdag'i’ izolyatsiyalang'an si’mlar qatti’ qi’zi’wi’ ha'm qi’sqa tutasi’w ju'z beriwi mu'mkin.

Derektin' tu'rli polyus (faza) lari’nan keliwshi yeki elektr si’mni’n’ ashi’q jerinin’ bir-birine tiyip ketiwine qi’sqa tutasi’w delinedi. Qi’sqa tutasi’w elektr a'spaplari’nan naduris paydalani’wda. toqli’ izolyatsiyalang'an si’mlarg'a si’rtqi’ zi’yan jetkizilgende payda boladi’. Qi’sqa tutasi’w si’mlardi’n' bir-birine tiyip qalg'an jerinde ju'da' u'lken tok ag'adi’ ha'm ku'shli jarqi’ldi’ ju'z beredi. (101-su'wret). Ma'selen, qi’sqa tutasi’w payda bolg'an worni’nan elektr tarmaqqa jalg'ang'an wori’ng'a shekem bolg'an arali’q 5 m, yag'niy qi’sqa tutasi’w waqti’nda payda bolg'an elektr shi’nji’rdag'i’ mi’s si’mni’n' uzi’nli’g'i’ /=10 m. kese-kesiminin' maydani’ 5= 1 mm¹ = \0^b m² bolsi’n. Bunday jag'dayda wo'tkizgishtin' qarsi’li’g'i’ qansha boli’wi’n ha'm qanday mug'darda tok ag'i’wi’n yesaplaymi’z.

Saqlag'i’shlar:

Qi’sqa tutasi’w waqti’nda qa'wipsizlik sharasi’ maqsetinde uli’wma elektr tarmaqtan xojali’q elcktr shi’nji’ri’na jalg'anatug’i’n wori’ng'a saqlag'i’shlar qoyi’ladi’. Wol xojali’q shi’njii’ri’na keliwshi yeki si’mg'a jalg'ang'an boladi’.Saqlag'i’shti’n' waziypasi’ shi’nji’rdag'i’ tok  ku'shi mo'lsherden arti’p ketkende shi’nji’rdi’  aji’rati’wdan ibarat.

No’kis Rayoni’                                                                                                          22-mektep  Saylauov Ag’i’lash

No’kis Rayoni’                                                                                                          22-mektep  Saylauov Ag’i’lash

Sabaqti’ bekkemlew

«Klaster» interaktiv metodi’ woqi’wshi’larg’a qalegen mashqala (tema) lar haqqi’nda yerkin,woni’n’ woylaw jeke pikirlerin biyma’lel bayan yetiwi ushin sha’rayat jarati’wg’a ja’rdem beredi.Ha’r bir woqi’wshi’g’a jeke tu’rde sorawlar ha’m tapsi’rmalar beriw ja’rdeminde taza tema bekkemlenedi..

1. Xojaliqtag'i’ elektr tuti’ni’wshi’lari’ ne sebepten izbe-iz yemes. al parallel jalg'anadi’?

2.100-su'wrette keltirilgen xojali’q elektr shi’nji’ri’n analizlep berin".

3.Qi’sqa tutasi’w degen ne? Wol qanday jag'daylarda ju'z beriwi mumkim?

4.Yerigish saqlag'i’shlardi’n' du'zilisi ha'm islewin tu'sindirin'.

5.Radio, televizor. magnitofon si’yaqli’ elektr a'sbaplari’nda qollani’latug'i’n yerigish saqlag'i’shlardi’n' du'zilisi ha'm islew printsipin ayti’p berin

Uy tapsi’rma tapsi’ri’w

Xojali’qti’n’ elektr shi’nji’ri’ qi’sqa tutasi’w temasi’n woqi’p keliw

Sabaqti’ juwmaqlaw

Uy jumi’si’n qayta yadi’na sali’p wo’tip,bugingi sabaqqa belsene qatnasqan woqi’wshilarga tiyisli bahalari’n qoyg’an halda bugingi sabag’i’ma juwmaq jasayman

No’kis Rayoni’                                                                                                          22-mektep  Saylauov Ag’i’lash