Жарық. Табиғи жарық көздері дегеніміз не?

Қызылорда облысы,Қармақшы ауданы, А.Жанпейісов атындағы №105 мектеп-лицейінің бастауыш сынып мұғалімі Нұрханова Жанат Бидәкеқызы Жаратылыстану 1 А сынып Сабақтың тақырыбы Сабақ тақырыбы: Жарық. Табиғи жарық көздері дегеніміз не? Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме) 1.5.2.1 жарық пен қараңғылықты салыстыру; 1.5.2.2 жарықтың табиғи және жасанды көздерін ажырату; Сабақтың мақсаттары Барлық оқушылар:табиғи және жасанды жарық көздерін ажыратады; Оқушылардың басым бөлігі: қоршаған ортадағы құбылыстарға бақылау жасайды. Кейбір оқушылар: жаңа сабақта алған білімдерін өмірде қолданады. Ресурстар: Тәуліктің күндізгі және түнгі уақыттарын көрсететін cюжетті суреттер. Тордағы қоян, өсімдік. Интернет-ресурстар: http://intellect-video.com/2888/2-seriya-pochemuchka-family-online/. Бағалау критерийлері Оқушылар:әртүрлі жарық көздерінің жарық шығаратынын біледі табиғи жарық көздерін негізгі белгілер арқылы ажыратады; күн сәулесінің барлық тірі ағзалар үшін қажет екенін біледі Құндылықтарды дарыту Оқушылардың бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу. Топтасып, жұптасып жұмыс жасауға дағдыландыру. АКТ қолдану дағдылары Найзағайдың пайда болуы туралы бейнефильмнен үзінді. Жарқырауық қоңыздар бейнефилмнен үзінді. Пәнаралық байланыс Математика. Жарық көзін санау. Текше ұғымы. Көркем еңбек. Сурет салу, жапсырмалау. Тілдік құзыреттілік Оқушы мәтінді оқып:жарық, жарық көзі, табиғи жарық тірек сөздерін бейнелеп айтады. Сабақ барысы Сабақтың жоспарланған кезеңдері Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет Ресурстар Сабақтың басы Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру 3 мин. Топтарға бірігу: Оқушылар «Күн», «Ай», «Жұлдыз», «Найзағай» суреттерін таңдау арқылы топтарға бірігеді. «Күн», «Ай», «Жұлдыз», таратпа суреттері Кіріспе тапсырма. 3 мин. Топпен жұмыс Оқушы қиялын жетелеу! Өлеңді хормен оқу. Оқушыларды позитивтік көңіл күйге келтіру және сабақтың тақырыбына логикалық түрде ауысу үшін “Арайлап атқан таң, жасыл қыр, орман, бұлақ, таңғажайып бинелерді” тек жарықтың көмегімен көре алатындығымызды ұғынуға жетелеу. 71-бет Суретпен жұмыс 1-топ. Күндізгі мезгіл суреті 2-топ. Қараңғы бөлме суреті 3-топ. Түн мезгілінің суреті. Ойлан! Енді сұрақтарды кері ойлауды ұсынамын: “Дүниежүзінде жарық жоқ деп елестетіңіз. Не болады?”. Oқушылар күнделікті тәжірибелеріне сүйене отырып, әр уақыттағы адамның іс-әрекетін көрсетеді. Ойын аяқталған соң, оқушылардан “Неліктен адам қараңғыға қарағанда жарықта тым белсенді болады?” — деп сұраңыз. Оқушылар “жарықта айнала жақсы көрінеді” деген қорытындыға келуі керек. Адам мен жан-жануарлардың табиғатпен қарым-қатынасын қараңғылық шектейді. 71-беттегі сурет бойынша оқу-шылар өз ойларын жеткізеді. «Шапалақ» арқылы мадақтау Жаңа тақырып Оқулықпен жұмыс: (Оқылымға және айтылымға берілген тапсыр-малар) 4мин. Таңғажайып жарық әлеміне саяхат жасап, оның сырларымен танысамыз. Жұмбақты шеш:Жұмбақты іштей оқуға уақыт беріп, шешуді ұсынамын. Бір оқушыға дауыстата оқыту Жауабы: (жарық). - Неге күндіз жарық? -Жерді не жарықтандырады? — деген сұрақтар қоямын. -Оқушылар күн өз жарығымен біздің ғаламшарды жарықтан-дырады деп қорытындылауы керек. Оқулықтағы суреттерді қарастырып және бәйшешекті мысалға ала отырып, өсімдіктердің дамуына әрі өсуіне күннің тигізетін әсерін талқылау. Бәйшешек туралы аңыз “Ертеде бір Қыс есімді әже өзінің Аяз және Жел деген қызметшілерімен жер бетіне Көктемді келтіргісі келмейді. Бірақ батыл Бәйшешек бой түзеп, жапырақтарын жазып, Күннен көмек сұрайды. Күн ержүрек Бәйшешекті көріп, жер бетіне күн шуағын шашып, Көктемге жол ашады”. Оқушылар күннің өсімдіктердің өсуінде өте маңызды рөл атқаратынын түсінуі қажет. Жетелеуші сұрақтар: Суретке қара. Суретте қандай жарық көзі бейнеленгенін сұрау. Әр суретті бөлек қарастыруын ұсыну -Неге қараңғы уақытта сауысқан, аю немесе қояндар ойнамайды? -Күннің шуағы жануарлар мен өсімдіктер үшін маңызды екеніне назарын аудартамын. -Қалай аталады, қалай жарықтандырады? ­ Ай жарығының Күн жарығынан айырмашылығы қандай? ­ “Егер қажет болса, Күннің жарығын қосып немесе сөндіре аламыз ба?” Оқушылар табиғи жарық көздеріне адамдардың әсер ете алмайтынын түсінуі керек. Жауабы:Табиғи жарық көздеріне жарық қоңыздары, Күн, жұлдыз, Ай жатады. Сабақтың өн бойында «Жарайсыңдар, керемет, өте жақсы» мадақтау сөздері арқылы ынталандырып отыру және табиғи жарық көздерінің суретін жинау Бейнекөрсетілім «Жарқырауық қоңыздар» 2 мин. Бейне үзік көрсету. Банкадағы жарқырауық қоңыздар Зерттейік 4 мин. Жарық пен қараңғы мезгілді салыстыра, сыйпаттатып сыныпта зерттеушілік әңгіме өрбіту. Смайликтер бе-ру, мадақтау сөз-дері арқылы ын-таландырып отыру Бейнекөрсетілім «Найзағайдың пайда болуы» 2мин. Табиғатты түсіну үшін найзағай сияқты табиғи жарықтың пайда болуы жайлы бейнематериалдардың үзіндісін көрсету. Мұғаалім түсіндірмесі:Жарық табиғи және жасанды болып екіге бөлінеді. Жарық майда бөлшектер ағыны әрі элек-тромагнитті толқын болып табылады. Ай жарығы күн сәулесінің шағылуынан пайда болады. Күн — қызған газды шар. Күн сәулесіне тура қарауға болмайды. Бейне үзік Топтық жұмыс 6 мин. 1-топ: Тәуліктің күндізгі бөлігі (Сурет салу) 2-топ: Табиғи жарық көздерін (Кластер әдісі ) 3-топ: Тәуліктің түнгі көрінісі (Жапсырмалау) Плакаттар, түрлі қалам,желім,қима суреттер «Екі жұлдыз, бір ұсыныс» арқылы бағалау Бекіту тапсырмалары Жазылым тапсырмасы (жеке жұмыс) 3 мин Сөздерді тап.Оқушылар жұмбақты шешіп, суреттегі қай зат екенін тауып жазады. Қиналып отырған оқушыларға көпірше орнату. Қай сурет артық және неге артық екенін оқушылардан сұрау. Оқушы үнін тыңдау.Оқушылардың жауаптарын қадағалу. Егер қиналып отырған оқушыны байқасам, оған қосымша уақыт беру. -Оқушылар табиғи жарық көздерін ажырата алады және атайды. Жауабы: Ай, Күн, жұлдыз, найзағай — табиғи жарық көздері. Артығы — түйе. Себебі ол жануар, жарық көзі емес. жеке жұмыс 3 мин Табиғи жарық көздері. Оқушылар табиғи жарық көзін таңдап бояуы керек.Оқушылардың жұмысты қалай орындап жатқанын қадағалау Егер оқушы жарықтың табиғи көздерін оңай анықтаса, онда тақырыпты жақсы меңгергені. Ал анықтай алмаса, оған көмектесіп, тақырыпты қайта бағыттаушы сұрақтар қою арқылы көмектесу керек. Жауабы: Табиғи жарық көздері: найзағай, Күн, Ай, жұлдыз. «Бағдаршам арқылы» бағалау Қызықты тапсырма (топтық жұмыс) 4 мин. Текше пішінді зат. Текшенің қырларында орналасқан табиғи жарық көздерін атауды ұсыну. Оқушы төрт жағдайда текшенің үстіңгі қырында не бейнеленгеніне жауап беруі керек. Жауабы: 2, 1, 3,5. Қай топ бұрын болады? Математика. Жа-рықкөздерінса-нау. Сандардысалыстыру. “Текше” туралыұғым. «Бас бармақ» арқылы бағалау. Сергіту сәті 2 мин «Қыдырып қайтайық» әнінің әуенімен көрсетілімге еріп жаттығу жасау Бинекөрсетілім «Қалыптастырушыбағалау» (Жұптық жұмыс) 5мин. 1-тапсырма Суреттерге мұқият қараңыз. Тәуліктің қай мезгілі екенін анықтаңыз. Суреттердісалыстыраотырып, сипаттаңыз. • Тәуліктің қай мезгілінде жарық, қай кезінде қараңғы болады? • Жарық пен қараңғылықтың қандай ерекшеліктері бар? Дескриптор: Білім алушы - сурет бойынша тәуліктің мезгілдерін анықтайды; - суретке сүйеніп, жарықтың ерекшеліктерін сипаттайды; - суретке сүйеніп, қараңғылықтың ерекшеліктерін сипаттайды. 2-тапсырма Суретке мұқият қараңыз. Жарық және қараңғы жерде өскен өсімдіктерді салыстырып, сипаттаңыз. • Жарық не үшін қажет? Дескриптор:Білім алушы - жарық пен қараңғылықтың өсімдіктің өсуіне тигізетін әсерін сипаттайды. - жарықтың қажеттілігін түсіндіреді. Қалыптастыру-шы бағалау тапсырмасы. Әр топтан бір жұптан тыңдау. Дескриптор арқылы бағалау Сабақтың соңы Рефлексия. 4 мин. Таратпа суреттің артқы жағында сандар мен сөздер жазылған, сандарды өсу ретімен орналастыра отырып, құрастырылған сұрақтарға жауап береді. 1-топ. «Күн» сөзіне анықтама бер. 2-топ. Айды ғарыш денесі деуге бола ма? 3-топ. Жұлдыздарды тәуліктің қай мезгілінде көре аламыз? Бағалау Сабақтың өн бойында табиғи жарық көздерінің қанша суретін, топтардың жұлдызша жинағанын санату, Қорытынды бағамдау Қандай екі нәрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1: Оқушыларды сабақтың әр кезеңінде бағалау. 2: Дарынды және үлгерімі төмен оқушылардың ерекшелігіне көңіл бөлу. Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алады ( оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1: Сабақтың нәтижесіне көңіл бөлу. 2: Рефлексия. Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім ?Қызылорда облысы,Қармақшы ауданы, А.Жанпейісов атындағы №105 мектеп-лицейінің бастауыш сынып мұғалімі Нұрханова Жанат Бидәкеқызы Жаратылыстану 1 А сынып Сабақтың тақырыбы Сабақ тақырыбы: Жарық. Табиғи жарық көздері дегеніміз не? Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме) 1.5.2.1 жарық пен қараңғылықты салыстыру; 1.5.2.2 жарықтың табиғи және жасанды көздерін ажырату; Сабақтың мақсаттары Барлық оқушылар:табиғи және жасанды жарық көздерін ажыратады; Оқушылардың басым бөлігі: қоршаған ортадағы құбылыстарға бақылау жасайды. Кейбір оқушылар: жаңа сабақта алған білімдерін өмірде қолданады. Ресурстар: Тәуліктің күндізгі және түнгі уақыттарын көрсететін cюжетті суреттер. Тордағы қоян, өсімдік. Интернет-ресурстар: http://intellect-video.com/2888/2-seriya-pochemuchka-family-online/. Бағалау критерийлері Оқушылар:әртүрлі жарық көздерінің жарық шығаратынын біледі табиғи жарық көздерін негізгі белгілер арқылы ажыратады; күн сәулесінің барлық тірі ағзалар үшін қажет екенін біледі Құндылықтарды дарыту Оқушылардың бір-біріне деген құрмет көрсетуіне тәрбиелеу. Топтасып, жұптасып жұмыс жасауға дағдыландыру. АКТ қолдану дағдылары Найзағайдың пайда болуы туралы бейнефильмнен үзінді. Жарқырауық қоңыздар бейнефилмнен үзінді. Пәнаралық байланыс Математика. Жарық көзін санау. Текше ұғымы. Көркем еңбек. Сурет салу, жапсырмалау. Тілдік құзыреттілік Оқушы мәтінді оқып:жарық, жарық көзі, табиғи жарық тірек сөздерін бейнелеп айтады. Сабақ барысы Сабақтың жоспарланған кезеңдері Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет Ресурстар Сабақтың басы Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру 3 мин. Топтарға бірігу: Оқушылар «Күн», «Ай», «Жұлдыз», «Найзағай» суреттерін таңдау арқылы топтарға бірігеді. «Күн», «Ай», «Жұлдыз», таратпа суреттері Кіріспе тапсырма. 3 мин. Топпен жұмыс Оқушы қиялын жетелеу! Өлеңді хормен оқу. Оқушыларды позитивтік көңіл күйге келтіру және сабақтың тақырыбына логикалық түрде ауысу үшін “Арайлап атқан таң, жасыл қыр, орман, бұлақ, таңғажайып бинелерді” тек жарықтың көмегімен көре алатындығымызды ұғынуға жетелеу. 71-бет Суретпен жұмыс 1-топ. Күндізгі мезгіл суреті 2-топ. Қараңғы бөлме суреті 3-топ. Түн мезгілінің суреті. Ойлан! Енді сұрақтарды кері ойлауды ұсынамын: “Дүниежүзінде жарық жоқ деп елестетіңіз. Не болады?”. Oқушылар күнделікті тәжірибелеріне сүйене отырып, әр уақыттағы адамның іс-әрекетін көрсетеді. Ойын аяқталған соң, оқушылардан “Неліктен адам қараңғыға қарағанда жарықта тым белсенді болады?” — деп сұраңыз. Оқушылар “жарықта айнала жақсы көрінеді” деген қорытындыға келуі керек. Адам мен жан-жануарлардың табиғатпен қарым-қатынасын қараңғылық шектейді. 71-беттегі сурет бойынша оқу-шылар өз ойларын жеткізеді. «Шапалақ» арқылы мадақтау Жаңа тақырып Оқулықпен жұмыс: (Оқылымға және айтылымға берілген тапсыр-малар) 4мин. Таңғажайып жарық әлеміне саяхат жасап, оның сырларымен танысамыз. Жұмбақты шеш:Жұмбақты іштей оқуға уақыт беріп, шешуді ұсынамын. Бір оқушыға дауыстата оқыту Жауабы: (жарық). - Неге күндіз жарық? -Жерді не жарықтандырады? — деген сұрақтар қоямын. -Оқушылар күн өз жарығымен біздің ғаламшарды жарықтан-дырады деп қорытындылауы керек. Оқулықтағы суреттерді қарастырып және бәйшешекті мысалға ала отырып, өсімдіктердің дамуына әрі өсуіне күннің тигізетін әсерін талқылау. Бәйшешек туралы аңыз “Ертеде бір Қыс есімді әже өзінің Аяз және Жел деген қызметшілерімен жер бетіне Көктемді келтіргісі келмейді. Бірақ батыл Бәйшешек бой түзеп, жапырақтарын жазып, Күннен көмек сұрайды. Күн ержүрек Бәйшешекті көріп, жер бетіне күн шуағын шашып, Көктемге жол ашады”. Оқушылар күннің өсімдіктердің өсуінде өте маңызды рөл атқаратынын түсінуі қажет. Жетелеуші сұрақтар: Суретке қара. Суретте қандай жарық көзі бейнеленгенін сұрау. Әр суретті бөлек қарастыруын ұсыну -Неге қараңғы уақытта сауысқан, аю немесе қояндар ойнамайды? -Күннің шуағы жануарлар мен өсімдіктер үшін маңызды екеніне назарын аудартамын. -Қалай аталады, қалай жарықтандырады? ­ Ай жарығының Күн жарығынан айырмашылығы қандай? ­ “Егер қажет болса, Күннің жарығын қосып немесе сөндіре аламыз ба?” Оқушылар табиғи жарық көздеріне адамдардың әсер ете алмайтынын түсінуі керек. Жауабы:Табиғи жарық көздеріне жарық қоңыздары, Күн, жұлдыз, Ай жатады. Сабақтың өн бойында «Жарайсыңдар, керемет, өте жақсы» мадақтау сөздері арқылы ынталандырып отыру және табиғи жарық көздерінің суретін жинау Бейнекөрсетілім «Жарқырауық қоңыздар» 2 мин. Бейне үзік көрсету. Банкадағы жарқырауық қоңыздар Зерттейік 4 мин. Жарық пен қараңғы мезгілді салыстыра, сыйпаттатып сыныпта зерттеушілік әңгіме өрбіту. Смайликтер бе-ру, мадақтау сөз-дері арқылы ын-таландырып отыру Бейнекөрсетілім «Найзағайдың пайда болуы» 2мин. Табиғатты түсіну үшін найзағай сияқты табиғи жарықтың пайда болуы жайлы бейнематериалдардың үзіндісін көрсету. Мұғаалім түсіндірмесі:Жарық табиғи және жасанды болып екіге бөлінеді. Жарық майда бөлшектер ағыны әрі элек-тромагнитті толқын болып табылады. Ай жарығы күн сәулесінің шағылуынан пайда болады. Күн — қызған газды шар. Күн сәулесіне тура қарауға болмайды. Бейне үзік Топтық жұмыс 6 мин. 1-топ: Тәуліктің күндізгі бөлігі (Сурет салу) 2-топ: Табиғи жарық көздерін (Кластер әдісі ) 3-топ: Тәуліктің түнгі көрінісі (Жапсырмалау) Плакаттар, түрлі қалам,желім,қима суреттер «Екі жұлдыз, бір ұсыныс» арқылы бағалау Бекіту тапсырмалары Жазылым тапсырмасы (жеке жұмыс) 3 мин Сөздерді тап.Оқушылар жұмбақты шешіп, суреттегі қай зат екенін тауып жазады. Қиналып отырған оқушыларға көпірше орнату. Қай сурет артық және неге артық екенін оқушылардан сұрау. Оқушы үнін тыңдау.Оқушылардың жауаптарын қадағалу. Егер қиналып отырған оқушыны байқасам, оған қосымша уақыт беру. -Оқушылар табиғи жарық көздерін ажырата алады және атайды. Жауабы: Ай, Күн, жұлдыз, найзағай — табиғи жарық көздері. Артығы — түйе. Себебі ол жануар, жарық көзі емес. жеке жұмыс 3 мин Табиғи жарық көздері. Оқушылар табиғи жарық көзін таңдап бояуы керек.Оқушылардың жұмысты қалай орындап жатқанын қадағалау Егер оқушы жарықтың табиғи көздерін оңай анықтаса, онда тақырыпты жақсы меңгергені. Ал анықтай алмаса, оған көмектесіп, тақырыпты қайта бағыттаушы сұрақтар қою арқылы көмектесу керек. Жауабы: Табиғи жарық көздері: найзағай, Күн, Ай, жұлдыз. «Бағдаршам арқылы» бағалау Қызықты тапсырма (топтық жұмыс) 4 мин. Текше пішінді зат. Текшенің қырларында орналасқан табиғи жарық көздерін атауды ұсыну. Оқушы төрт жағдайда текшенің үстіңгі қырында не бейнеленгеніне жауап беруі керек. Жауабы: 2, 1, 3,5. Қай топ бұрын болады? Математика. Жа-рықкөздерінса-нау. Сандардысалыстыру. “Текше” туралыұғым. «Бас бармақ» арқылы бағалау. Сергіту сәті 2 мин «Қыдырып қайтайық» әнінің әуенімен көрсетілімге еріп жаттығу жасау Бинекөрсетілім «Қалыптастырушыбағалау» (Жұптық жұмыс) 5мин. 1-тапсырма Суреттерге мұқият қараңыз. Тәуліктің қай мезгілі екенін анықтаңыз. Суреттердісалыстыраотырып, сипаттаңыз. • Тәуліктің қай мезгілінде жарық, қай кезінде қараңғы болады? • Жарық пен қараңғылықтың қандай ерекшеліктері бар? Дескриптор: Білім алушы - сурет бойынша тәуліктің мезгілдерін анықтайды; - суретке сүйеніп, жарықтың ерекшеліктерін сипаттайды; - суретке сүйеніп, қараңғылықтың ерекшеліктерін сипаттайды. 2-тапсырма Суретке мұқият қараңыз. Жарық және қараңғы жерде өскен өсімдіктерді салыстырып, сипаттаңыз. • Жарық не үшін қажет? Дескриптор:Білім алушы - жарық пен қараңғылықтың өсімдіктің өсуіне тигізетін әсерін сипаттайды. - жарықтың қажеттілігін түсіндіреді. Қалыптастыру-шы бағалау тапсырмасы. Әр топтан бір жұптан тыңдау. Дескриптор арқылы бағалау Сабақтың соңы Рефлексия. 4 мин. Таратпа суреттің артқы жағында сандар мен сөздер жазылған, сандарды өсу ретімен орналастыра отырып, құрастырылған сұрақтарға жауап береді. 1-топ. «Күн» сөзіне анықтама бер. 2-топ. Айды ғарыш денесі деуге бола ма? 3-топ. Жұлдыздарды тәуліктің қай мезгілінде көре аламыз? Бағалау Сабақтың өн бойында табиғи жарық көздерінің қанша суретін, топтардың жұлдызша жинағанын санату, Қорытынды бағамдау Қандай екі нәрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1: Оқушыларды сабақтың әр кезеңінде бағалау. 2: Дарынды және үлгерімі төмен оқушылардың ерекшелігіне көңіл бөлу. Қандай екі нәрсе сабақты жақсарта алады ( оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1: Сабақтың нәтижесіне көңіл бөлу. 2: Рефлексия. Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім ?