Ағайынды үш қызбыз

Ересектер тобына арналған ұйымдастырылған оқу іс­әрекетінің технологиялық картасы. Білім беру саласы: «Қатынас». Кіші салалар: «Көркем әдебиет»                           «Тіл дамыту». Тақырыбы: «Ағайынды үш қыз» (татар халық ертегісі) Мақсаты: Балаларға ертегіні оқып, мазмұндау. Балаларды ертегімен таныстыру. Ойлау қабілетін дамыту. Билингвальдық компоненті:  тасбақа – черепаха                                                        тиін – белка                                                        өрмекші – паук                                                        ара – пчела. Іс­әрекет  кезеңдері І кезең –  мотивациялық  ­ қозғаушы Тәрбиешінің басқарымдық әрекеттері Тақтаға   бірнеше   ертегінің   суреттерін   ілу. Балалардан   қандай   ертегі   екенін   сұрау. Қандай   кейіпкерлерді   білесіңдер?  Ендеше «Ағайынды   үш   қыз»   ертегісін   оқып таныстырайын.  Балалардың іс­әрекеті   мен   ла­қтар», «Ешкі «Түлкі   мен   қасқыр», «Түлкі мен тырна». Түл­ кі, шал мен кемпір, мыс­ ық,   мақта   қыз.   Ертегіні мұқи­ят тыңдай от­ырып қызығу­шылықтарын арттырады. П кезең –  ұйымдастыру  ­шылық –  ізденушілік Бір   кедей   әйелдің   үш   қызы   болыпты. Олардың   қарнын   тойдырып,   киіндіріп, қатарынан кем қылмай өсіру үшін, күндіз­ түні тыным таппай еңбек етіпті. Қыздары бой   жетіп,   ай   жүзді   аруларға   елдің   көзі түспей қойсын ба? Бірінен соң біріне құда түсіп,   қыздар   ұшқан   ұясын   тастап, әрқайсысы өз алдына тұрмыс құрады. Әйел қартайып,   босағасында   жалғыз   қалады. Ермегі – елгезек тиін. Көңілін қайғы басса шер тарқатып, әңгімелесетіні тиін екен. Бір күні   кемпір   науқастанып   төсек   тартып жатып қалады.  – Досым, тиін, сен қыздарыма хабар жеткіз. Көзімнің   тірісінде   бақұлдасып   қалайын,   ­ дейді кемпір. Тиін, ең алдымен, кемпірдің үлкен қызына келіп, оның тілегін айтады.  ­ Қап, барар едім, бірақ мына екі керсеңді тазалап   жатыр   едім,   ­   дейді   үлкен   қызы қолы тимей жатқанын білдіреді.   ­ Сен екі керсеңді тазалап алайын дейсің бе? – дейді тиін ашуланып. Онда өмір бойы солардан айырылмай өт. Осыны айтқанда, үстел үстінде тұрған екі керсең   жерге   қарғып   түсіп,   бірі   қыздың алдынан,   екіншісі   артынан   жабысады   да, қыз   гүрс   етіп   құлап,   үлкен   тасбақаға айналады.  Тиін енді ортаншы қызға барып, анасының хабарын айтады. Ортаншы қыз:  ­ Ойпырмай, анама қазір – ақ шауып жетер едім­ау,   бірақ   жәрменкеге   мата   тоқып апаруға   үлгіре   алмай   жатқаным,   ­   деп күйінген сыңай білдіреді. Тиін ызаға бұлығып:  ­ Мата тоқып жатыр едім дейсің бе? Онда мәңгі   бақи   соны   тоқып   өт!   –   дейді   де, жүріп кетеді. Ортаншы   қыз   өрмекшіге   айналады   да, жорғалай жөнеледі. Тиын,   кемпірдің   кіші   қызына   келеді.   Ол қамыр илеп жатыр екен. Қайғылы хабарды естіген қыз үндеместен, колының қамырын да   тазаламастан,   жан   үшырып   анасына жүгіреді.   Анасының   көзінің   тірісінде жеткен   қыз,   оның   ақырғы   сәттерін қуанышқа бөлейді.  ­   Менің   қадірлі,   алтыным,   адамзатқа әрдайым қуаныш әкелуші бол, ­ дейді тиін қызға.  ­   Сонда   адамдар   сені,   сенің   немере, шөбереңді, ұрпағыңды ардақтайды.  Шындығында   солай   болып,   кіші   қыз   көп жасап, оны барлық адам қастерлеп, сүйіп өтті.   Күндердің   күнінде   кіші   қыздың   да өмірмен   қоштасар   мезгілі   жетіп,   ол   бал арасына айналыпты. Аралар  бүкіл  жаз  бойына   тыным  таппай, адам баласы үшін бал жинаумен әлек. Қай уақытта қарасаңда, оның алдыңғы екі аяғы тәтті   қамырға   малулы.   Ал   қыс   айында айналадағы   барлық   жәндік   ғайып болғанда, ара омартаға – жылы ұлға кіріп алып,  жан  рахатын  табады  да,  оянса  бал мен қант жейді.  Тиінге қыздары не деп жауап берді? Ш кезең –  рефлексивті –  түзеуші  Үлкен қызы керсеңді  таза­лап жатырмын –  деді. Ортан­шы қызы, қа­ зір­ақ жетер едім, бірақ  жәрмеңкеге мата тоқып апаруға үлгіре алмай  жатқа­ным – дейді. Кіші  қызы, үн­деместен, қол­ ының қамыр­ын  тазаламас­тан, жан ұшы­ рып ана­сына жетті.   Үлкен қызға: керсеңнен  айырылмай өт осыны  айтқан­да үстел үстін­ дегі екі керсең жерге  қарғып түсіп, бірі қы­ здың алдынан, екіншісі  арты­нан жабысады да,  қыз құлап түседі де, үлк­ ен тасбақаға айналады.  Ор­таншы қызға: Мәңгі  бақи то­қып өт! – дей­ді,  сол кезде қыз өрмекшіге  айналады. Кі­ші қызға:  қаді­рлім, алтын­ым,  адамзатқа әрдайым қуан­ ыш, әкелуші бол – дейді  ти­ін. Қыз араға  айналады. Кі ші қызы ақ­ылды,  адамд­арға мейірім­ді,  қадірлі бо­лып өмірден  өтті.   Тиін   қыздардың   сөзіне   ашуланып   қалай жауап қайтарды? Сонда қайсысы ақылды қыз болды?   Күтілетін нәтиже: Білу: ертегідегі кейіпкерлерді тани білуі. Болу: Адамгершілік, мейірімділік. Жасай алу: ертегідегі кейіпкерлерді топқа бөлініп ойнауы. Ересектер тобына арналған ұйымдастырылған оқу іс­әрекетінің технологиялық картасы. Білім беру саласы: «Қатынас». Кіші салалар: «Көркем әдебиет»                           «Тіл дамыту». Тақырыбы: «Ағайынды үш қыз» (татар халық ертегісі) Мақсаты: Балаларға ертегіні оқып, мазмұндау. Балаларды ертегімен таныстыру. Ойлау қабілетін дамыту. Билингвальдық компоненті:  тасбақа – черепаха                                                        тиін – белка                                                        өрмекші – паук                                                        ара – пчела. Іс­әрекет  кезеңдері І кезең –  мотивациялық  ­ қозғаушы П кезең –  ұйымдастыру  ­шылық –  ізденушілік Тәрбиешінің басқарымдық әрекеттері Балалардың іс­әрекеті Ұйымдастыру таңғы кезеңі. Балалардан   өткен   ертегілерді естеріңе түсіру.  Тақтаға суреттер­ мен әңгімелету.  Қане, балалар ана тұр тақпақты, мақал кім біледі. Балаларға   «Ағайынды   үш   қыз» ертегісін   мазмұнын түсіңдіру.   Жұмбақ жасыру.  Бүл ертегі татар халық ертегісі. Бір   әйелдің   қыздары   туралы айтылған. Әйелдің неше қызы болған?  оқып,   Ол   кісі   қыздарын   өсіріп,   қатары­ нан қалдырмау үшін не істеді? Әйелге ең жақын ермегі не?   Ол   өзі   қандай?   ол Тиін   не?   кемпірге   не   жасады?   Тиін   нені жейді?   Тиінді,   кемпір   кімдерге Жалқаулықты біз сүймейміз, Жабырқауды біз білмейміз Біз талантты  ұланбыз, Жақсылардан үлгі алған. Айтсаң болды тіл алам, Әйбат анам ай анам Сені көрсем қуанам, Сен керексің қайда да. Анаңа рақым ет Ақыл қызға ана көп. Аяулы жанға пана көп. Үш қызы. Жаңғақ жауған орманда  Күндіз қорек айырып, Жатады кеш болғанда Өз құйрығын жамылып. Ол не?                             (Тиін ). Күндіз­түні тыным таппай еңбек етті. Ермегі – елгезек тиін. Тиін,   ормандағы   ағаштан­ағашқа секіріп   жүретін   кішкентай   аң. Жаңғақты   жейді.   Қайырымды, жіберді, неге? Сергіту сәті: кемпірге жақсылық жасады. Сен қыздарыма   хабар   жеткіз. Көзімнің   тірісіңде   сөйлесіп қалайын, ­ деді кемпір.  Біздер тату баламыз, Гүл­гүл жайнап жанамыз. Жаттығуда сергіп қаламыз 1,2,3 жоғары қолды созамыз. Жоғары, төмен қарайық, Орнымызды табайық. Тиінге   үлкен   қызы   деп   жауап берді? Тиін ашуланып не деп айтты?  Сонда қыз неге айналды? Ортаншы қыздың қандай? Тиін ызаланып, оған не деді? Тиін   кемпірдің   кіші   қызыңа анасының   хабарын   айтқанда,   ол қандай болды? Тиін қызға риза болғаннан қандай сөздер айтты? Сонда   қай   қызы   ақылды   екен? Неге, қалай білдіңдер? Д/ойын: «Досыңа көмектес».    Сендерге ертегі ұнадыма? Несімен ұнады? Бұл қай елдің ертегісі? Сендер   көресіңдер ме? аналарыңды   жақсы Ш кезең –  рефлексивті –  түзеуші  алдынан,     алтыным,   бақи   солардан Барар едім, бірақ мына екі кер­ сеңді тазалап жатырмын – деді. Онда   мәңгі айырылмай өт. Екі   керсең   жерге   түсіп,   бірі қыздың   екіншісі артынан жабысады да, қыз үлкен тасбақаға айналады. Мата тоқып жатыр едім, матаны жәрмеңкеге   апаруға   үлгермей жатырмын, ­ деді. Мәңгі бақи соны тоқып өт! Орта­ ншы қыз өрмекшіге айналды. Қайғылы   хабарды   естігенде, қолының   қамырын   тазаламастан, анасына жүгіреді. Қадірлі,   адамзатқа әрдайым   қуаныш   әкелуші   бол,   ­ деді.   Кіші   қыз   көп   жасап   оны барлық   адам   қастерлеп,   сүйіп өтті. Кіші   Өйткені анасының   хабарын   естігенде, жұмысын тастап, анасына барды.   қыз   ақылды. Ертегі ұнады. Тиін кемпірдің үлкен қызы мен  ортаншы қызына берген жаубы.  Кіші қызының ақылдылығымен,  мейірімділігімен. Татар халық ертегісі. Аналардың жүрегі, Баланың да тірегі Дананың да тірегі Шаншылмасын ешқашан, Аналардың жүрегі. Күтілетін нәтиже: Білу: ертегідегі кейіпкерлерді тани білуі. Болу: Адамгершілік, мейірімділік. Жасай алу: ертегідегі кейіпкерлерді топқа бөлініп ойнауы.