АҚИҚАТ

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ «БӨБЕК» ҰЛТТЫҚ ҒЫЛЫМИ-ПРАКТИКАЛЫҚ, БІЛІМ БЕРУ ЖӘНЕ САУЫҚТЫРУ ОРТАЛЫҒЫ Ақиқат өзін-өзі танудың мақсаты Алматы, 2014 жыл

Дәріс жоспары ң ң o Мә гілік жалпыадамзаттық құндылықтар o Барлық болмысты  бастапқы болмысы туралы білім. o    Шындықты  мәні туралы  o    Абсолюттік және салыстырмалы  Ақиқат o    Нағыз шындық – ол Ар ­ ұжан ң

ң ң               Құндылықтар мәселесін    өз  заманында  Сократ көтерген болатын.  Сократ құндылық мәселесін  философияны  негізі етіп алды. Ол  құндылықты игілік тұрғысынан  қарастырды.      ХХ ғасырды  80­90 жылдары    жалпы адамзаттық  құндылықтарды  білім мазмұнына енгізген ғалымдар  болды. Олар: И.Я.Лернер, В.Оконь,  Л.Я.Зорина болатын.     Қазіргі та да   білім беруді базалық мазмұнына құндылықтарды   жа ғырту өзектілігі басты назарда  болып отыр.   Т.И.Петрокова  құндылықтарды  3  түрге жіктеді.   ң ң ң   Сократ

Құндылықтар Табиғи құндылықтар­  бұл адамны  табиғи  ң күші мен жан­ ң   қаблеттілігі  дүниесіні құндылықтары ,яғни  ақыл­ой ,сезім, күш­ жігер,ақылды    ң айқындығы,ойды  ң  ң ұшқырлығы,сезімні  ң тазалығы,есті сенімділігі ,күш   ң жігерді қайраттылығы интеллектуалды және  адамгершілік тұрғыдан  дамуы барысында  ме герген  ң құндылықтар  Жүре пайда болған   құндылықтар­ бұл  адамны  ң (әдептілік,сыпайылық ,  ке пейілділік,ақкө іл­ жанашырлық,  ң ң ділік,сабырлылық) Абсолюттік  жалпыадамзаттық  құндылықтар   ­  уақытқа бағын­ байтын,ешқандай  ортамен, қоғаммен  шектелмейтін бүкіл  адамзат  үшін   ма ызы зор  құндылықтар.  ң Табиғи құндылықтар­ бұл адамны табиғи ңкүші мен жан­дүниесіні  қаблеттілігі ңқұндылықтары ,яғни ақыл­ой ,сезім, күш­жігер,ақылды   ңайқындығы,ойды ңұшқырлығы,сезімні ңтазалығы,есті ңсенімділігі ,күш жігерді ңқайраттылығыЖүре пайда болған  құндылықтар­ бұл адамны ңинтеллектуалды және адамгершілік тұрғыдан дамуы барысында мегерген ңқұндылықтар (әдептілік,сыпайылық , жанашырлық, кепейілділік,ақкөіл­ңңділік,сабырлылық)Абсолюттік жалпыадамзаттық құндылықтар   ­ уақытқа бағын­байтын,ешқандай ортамен, қоғаммен шектелмейтін бүкіл адамзат  үшін  маызы зор ңқұндылықтар.

Қ ндылықтар ұ Ақиқат Дұрыс әрекет Сүйіспеншілік Тыныштық Қиянат  жасамау

Қиянат жасамау Ақиқат Сүйіспеншілік Тыныштық Дұрыс әрекет Рухани деңгей Интеллектуалд ы деңгей Адамгершілік деңгей Эмоциялық деңгей Физикалық деңгей

Қиянат жасамау Тыныштық С йіспеншілік ү Д рыс әрекет ұ Ақиқат

ң ң Ә Болмыс – тарихи қалыптасқан ке  мағыналы,  тере  ауқымды философиялық ұғым.  р  заманда өмір сүрген ойшылдар бұл ұғымды  көбінесе жүйелі философиялық  толғаныстарды  бастапқы негізі деп қараған.  Осы уақытқа дейін де болмыс туралы бұл  көзқарас өз мәнін сақтап келеді. Болмыс  туралы философиялық мәселені түсіну үшін  ң е  алдымен оны  адамзатты  шынайы  өмірінде қандай түбегейлі орын алатынын  ұғыну қажет. ң ң ң

­таным теориясыны  негізгі  категориясы, адам ойыны  өмір  ң ң шындығымен сәйкестілігі.  - танушы кісіні ң  объектіні дұрыс, дәл  бейнелеуі, адам санасынан тыс және  тәуелсіз күйінде, өмір сүрген қалпында  көрсетуі.    т а қ и қ А ­ категориясы білімні  затқа сәйкес  келуін ғана емес, танымдық қызмет  ң тәсілін де сипаттайды.

ң       Ақиқат — салыстырмалы, себебі ол ішкі  қайшылықта үнемі дамып,  толықтырылып, тере детіліп, түзетіліп  отыратын процесс.  Абсолюттік ақиқат —  затты толық сипаттайтын, таным  дамуында теріске шығарылуы мүмкін емес  мызғымас ілім.            Салыстырмалы  ақиқатта абсолюттік ақиқатты  ұшқыны  бар, ал абсолюттік ақиқат салыстырмалы  ақиқатты  жиынтығы  негізінде құралады. ң ң

Салыстырмалы  ақиқат Абсолюттік ақиқат • Жеке • Өзгермелі ң • Сезім де гейінде табылады  (логика) • Алуан түрлі Ә • мбебап • Өзгермейтін • Сезімнен жоғары (уақыт  пен ке істіктен тыс) ң • Біртұтастықты білдіреді Салыстырмалы ақиқатАбсолюттік ақиқат

 Шәкәрім « ар­ұждан адам жаныны  қалауы,  ң қажеттілігі, өйткені жан ешқашан да  жоғалмайды, азғыруға көнбейді, әр кез  кемелдене түседі, сондықтан да ол өзі үшін оны  ң шарықтауын жылдамдататын себептерді  міндетті етеді» .  Шәкәрім ар­ұжданды адамгершілік  категориясы ретінде емес, өлмес адам жаныны  ң мә гілік қажеттіліктері және өзіндік ерекшелігі  бар субстационалдық негіз  ретінде түсіндіреді .      Шәкәрімні жаныны  негізгі қажеттілігі, адамды  зұлымдықтан арылтатын және оны дұрыс  жолға түсіретіні анық жол.  философия­сы Ар­ождан ­ адам  ң ң   ң

Айна қойдым  алдыма, Көрейін  деп  өзімді. Екі  қ лақ  тарс  бітіп, Шел басыпты  көзімді. ұ ң Адамны   барын елесе, Аламын  деп  ірісін, Бәрі  өтеді  әрі  қарай, ң Сен де соны   бірісі ң ң   деді ң ң Білді ,  ,   не білді ң ң Басы а  пайда  не   қылды Бәрі де болды    баянсыз, ң. ң      же ілді Өзі нен –өзі ң ң Шәкәрім  (1838­ 1930жж)

ң Сократ философиялық ә гіме айтуды  жа а  ң ң әдісін енгізді. Ол бойынша,  ң ұ с хбаттасушыларды  бірі тығырыққа тірейтін  ұ с рақтар қойып отырады.Сократ б л тәсілді өзі  ң ң ә гімеге тартқан қарсы пікірдегі адамдарды   білместігін б зып өтіп, ақиқатқа жету  шін  ұ ү ұ « пайдаланды

 ң ң     Барлығы қарапайым, ақиқатты   өзі ненң  табуы  керек,  өзі нен  ң іздеуі  керек, барлығы біртұтас,    ң бөлінбейтін бүтін екенін  түсінуі қажет. Тек бір­бірімізге қол созып,    жақсылық пен әділеттілікті,  мейірімділік пен  сүйіспеншілікті,  бейбітшілік пен татулықты  асқақтатуымыз керек.

Рухани де гейң Интуиция, ар­ұждан,  Ажырату де гейі (Ақыл­парасат,  шабыт ң білім) Ментальдық де гей (Ақыл, әсер ң ) Эмоциональдық де гейң Физикалық де гейң Жеке сана Түпкі сана Бес сезім мүшесі

      Құндылықтар – белгілі бір ұлтқа, ұлт азаматына  тән зат, адами қадір­қасиет, яғни халық ғасырлар  бойы жинақтаған  рухани және материалдық  құндылықтар. ң    Адамдарды  бойында қалыптасқан имандылық  қадір­қасиеттер рухани құндылықтарға, ал  адамдарды  қолымен жасалған тұтыну заттары мен  кәсібі материалды құндылықтарға жатады.    Өз ұлтын қадірлеп­қастерлеген, ұлт қадірін білген  азаматты  бірі  кіндігіммен байланып қалғанмын.Оны үзе  алмаймын.Үзу қолымнан келмейді» ­ дейді. Сырым  Датұлы: «Мен ағайынды екеумін: бірі ­өзім, екіншісі­ халқым» ­ дейді. ң Ж.Аймауытов: «Мен халыққа  ң

 «Мә гілік рухани қ ндылықтарға  ң ұ    Маслоу А. ұ ң ң (метақажеттіліктерге) өте м қтаж  болу әрбір адамға тән.» «Мә гілік  ұ қ ндылықтар әрбір адамны  бойында  шаттық сезімі мен парыз, салтанат  пен туралықты, болып жатқандарды  ң д рыстығын,шабыт сезімін,  ұ ң сүйіспеншілік пен мә гілік қата   тәртіпті оятады» ң

Қазыбек  би ң ң "Алтын ұя  — отаны   "— қымбат, Құт береке — ата  ң қымбат, Мейірімді ана  қымбат,    ң Асқар тауы , — әке   қымбат,      Туып өскен елі қымбат,             Кіндік кескен жері қымбат,              Ұят пен ар қымбат, Өзі ң  сүйген жар қымбат  ң ң ң  ң Қазыбек би

Төле би Қаз дауысты Қазыбек би Әйтеке би ң • Атақты  шешендер • Мемлекет және қоғам  қайраткерлері • Тәуке ханны   ке есшілері •  «Жеті  жарғы»  әдет­ғұрып за  жинағын  шығаруға  үлес  қосқан  билер • Ұлт  тәуелсіздігі мен   бостандығын,  татулық пен  бірлігін   насихаттаушылар ң ң

Бір үйдің баласы болма, Көп үйдің баласы бол. Бір елдің атасы болма, Бар елдің данасы бол. Өзіңе-өзің әміл болма, Халқыңа әділ бол. Жауыңа қатал болма, Досыңа адал бол. (Төле би) Алтын ұяң - әйелің қымбат, Құт-береке – атаң қымбат. Аймалайтын – анаң қымбат, Мейірімді – апаң қымбат. (Қазыбек би) Арадан шыққан жау қиын, Таусылмайтын дау қиын. Шанышқыласа сөз қиын, Жазылмаса дерт қиын, Іске аспаса серт қиын. (Әйтеке би)

Омар Һаям (1048 - 1122 (1112/1131) ) ң ң Ты даса , бір сөз айтам, келші досым! Баянсыз өмірге ерік берші, досым. Ә рдайым қанағат қып қолда барға, ң  тамашасын көрші, досым Тірлікті

 ң   ң ң л­Фараби: «Адам өзіні Ә мақтаулар мен мадақтауларға ие  болган күйі үйлесімде болған  кезде бақытқа қол жеткізеді»,  ­дейді, өйткені оны  та дау  мүмкіншілігі бар, яғни ол өз  бақытыны  жасампазы болып  табылады. ң

«Адам баласы жан дүниесін  қайырымдылық пен қайғыны  түсіне білу қасиеттерімен  нығайтып, шынайы өмір сүре білу  керек»  Назарбаева Сара  Алпысқызы.

Тыңдағандарыңызға рахмет!