Қазақша жыл аттары 4 - сынып

Күні: Сынып:4 Тақырыбы:Қазақша жыл аттары Мақсаты:Оқушыларға қазақша жыл аттарын үйрету, оны жаттату. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі:Амандасу, түгендеу II.Жаңа сабақ: «Жыл аттары» ребус шешу Аяңды аңдып басудан тойынбаған да  таңбаған  он екі айғақты өткен жылдың  еріншегіне байлап, келген жылдың  бетін ашып, өз саналғысымен теңестіріп,  жылды он екіге толтырып, он үшке аяқ басарда мүше жыл шыға келмек.  Мүшелдік жасалымдық түпкілік өзектілігі өрелгі жылдар аталымдары   етектеуіш көз көргені болмағы: 1. Сумақы (тышқан) 2. Маңғаз (сиыр) 3. Айбар (барыс) 4. Секем (қоян) 5. Сумаң (жылан) 6. Тұлпар (жылқы) 7. Итек (ұлу) 8. Шопан (қой) 9. Мешін (мешін) 10.Айтақ (ит) 11.Шақырауық(тауық) 12.Қорысқы (доңыз) III.Сергіту сәті:Жел еседі бетімізден                             Шалқаяды ағаштар                             Желге айтамыз тыныш­тыныш                             Тынышталсын ағаштар IV.Сурет салу. Осы он екі жылдың біреуінің суретін салу. V.Қортынды. Күні: Сынып:1 Тақырыбы:Қазақша жыл аттары. Мақсаты: Оқушыларға қазақша жыл аттарын үйрету, оны жаттату. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу, назарларын  сабаққа аудару. II. Жаңа сабақ: А)Оқушыларға он екі жылдың аң, жануарлары мен таныстырып шығу. Ә)Өздеріне ұнаған бір жылға ребус құрау. III. Сергіту сәті: Ал, балалар, тұрайық                             Қолымызды ұрайық                             Оңға қарай иіліп                             Солға қарай иіліп                             Бір отырып, бір тұрып                             Бір тынығып алайық. Оқушыларға жыл аттарын жаттату және жатқа айтқызу. IV.Қортынды Күні: Сынып:1 Тақырыбы:Көшеде жүру тәртібі. Мақсаты: Оқушыларды көшеде жүру тәртібімен, ережесімен таныстыру,  көшеде дұрыс жүруге үйрету. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі:Амандасу, түгендеу II.Жаңа сабақ.Сабақты ребус арқылы ашу.      Еліміздің барлық елді мекендерінде, қалаларында күндіз­түні жүк,  жолаушылар, шаруашылық, өнеркәсіп ұйымдарында таситын неше түрлі  көліктер толассыз жүріп жатады. Көліктің  қай түрі болмасын басқаратын  жүргізушілер жолда жүру ережелерін жақсы білмесе, ол өзгенің де өзінің де  өміріне қауіп төндіреді.     ­Белгілермен таныстыру. III.Сергіту сәті: Қызыл көзін ашқанда                              Сынық қадам баспа алға                              Сары көзін ашқанда                              Қарап қалма аспанға                              Жасыл көін ашқанда                              Жүре бергін жасқанба IV.Венн диограммасы.                 болады     ортақ      болмайды 1жүруге 2.өтуге 3көлікпен жүруге Баға       1.ойнауға Зебра     2.сөйлеу                3.қарау               4.тамақтану               5.жол  қиылысы               6.жиек жол V.Қортынды Күні: Сынып:1 Тақырыбы:Көшеде жүру тәртібі. Мақсаты:Оқушыларды көшеде жүру тәртібімен ережесімен таныстыру,  көшеде дұрыс жүруге үйрету Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгендеу  Жұмабақ  шешу: Бір көзі «кідір»дейді                                Бір  көзі «жүгір»дейді                                Бір көзі «абайла»дейді                                Қарап қалма маңайға дейді (бағдарлама) II.Қайталау сабақ. Жолжүру ережесін білмей тұрып, қай көше, қай қалаға бар садар да, қай ақыл  өлшеміне салсаңда, жолда жүру ережесі заңды тәртіп ол артық үлкен­кіші ,  баршамызға     Балалар көшеден өту ережесі туралы білетініміз ортаға салып көрейік. Біз  мектеп баратын жолда өзіміз қалай жүретініміз туралы айтайық.      ­Балалар әңгімелеседі. III.Сергіту сәті:  Қызыл көзін ашқанда,                                Сынық қадам баспа алға                                Сары көзін ашқанда Қарап қалма аспанға                                Жасыл көзін ашқанда                                Жүру бергін жасқанба.  IV.Сөзжұмбақ: «Бағдаршам»сөзіне сөзжұмбақ шешу. V.Қортынды Күні: Сынып: 1 Тақырыбы:Үлкендерді  құрметтеу кішіге ізет көрсету. Өзара әдепті болу Мақсаты: «Сыйластық», «құрмет» адамгершілікке құндылықтары түсініктері кеңейту. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгендеу    Шаттық шеңбері: Қайырлы күн, балалар!                                   Шеңбер болып тұрайық жылы жүзбен                                    Бізге келсін қуаныш нұр іздеген II.Жаңа сабақ. Тақтаға жапырақсыз ағаштардың (кіші, үлкен) сурет салынған плакаттар  ілінеді. Оқушыларға қағаздан жасалған ағаш жапырақтары таратылып  беріледі. Жапырақтардың артқы бетіне құрметті, ізетті білдіретін сөзден  жазылған, ал жолақтарға сөздер жазылмаған.      Оқушылар жапырақтардағы сөздерді дауысоқып, осы  сөздер болса «кіші  ағашқа»іледі. III.Дәптермен жұмыс: Кімді, нені құрметтеуге тиіс? Өздерінің  алақанының  суреттерін салып, соған жазады. IV.Сергіту сәті:  Жел еседі бетімізге,                              Шалқаяды ағаштар                              Желге айтамыз тыныш­тыныш                              Тынышталсын ағаштар V. Сахналау. «Үлкен мен кішілердің арасындағы сыйластық» VI.Қортынды Күні: Сынып:1 Тақырыбы:Наурыз­Ұлыстың ұлы күні Мақсаты:Ұлттық мерекенің тарихи маңызын ашу, тойлануы, салт­ жораларының дәстүрлермен байланыстылығын ұғындыру, тәжірибелік  тұрмысқа қажетті жиынтығын пайдалануға дағдыландыру Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу, сабаққа назарын  аудару. II.Жаңа сабақ: Қазақ елі Наурызды қалай қарсы алған? Қызыр түні жаңа жыл табалдырық аттап, үйге енгенде «жалғыз шала сәуле болмас» деп төрге қос  шырақ жағылып, қойылады. Жаңа жыл мұнтаздай  таза үйге кірсе, ол үй арур­ сырқаудан, пәле­жаладан аман болады деген жуылып тазартылады.    Ұлыс күні қазақ елі не жаңбыр жаусағ «нұр жауды», «туар жыл жақсы жыл  болады.» деп қуанған. III.Сергіту сәті: Орнымыздан тұрайық                               Қолымызды жаяйық                               Қарлығашқа ұқсайық                               Ұшып­ұшып алайық IV.Наурыз мерекесін қалай қарсы аласың? –әңгіме V.Балалардың өздері білетін Наурыз мейрамына арналған тақпақ, әндерін  сұрау. Күні: Сынып:1 Тақырыбы:Наурыз­Ұлыстың ұлы күні Мақсаты:Ұлттық мерекенің тарихи маңызын ашу, тойлануы, салт­ жораларының дәстүрлермен байланыстылығын ұғындыру, тәжірибелік  тұрмысқа қажетті жиынтығын пайдалануға дағдыландыру Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу, сабаққа назарын  аудару. ІІ.Қайталау сабақ. Өткен сабақты еске түсіру. Ұлыс күні жеті түрлі заттан­соғымнан қалған ет, қойдың басы, сүт, езілген  құрт, бидай, пияз және сәбізден қазан толы көп көже (наурыз көже) пісіріледі.  Әр үйдің дастарханына ақтан (сүт тағамдары) көк ырыстан (дән тағамдары  мен жеміс­жидектер) және қызылдан (еттен пісірілетін тағамдар) жеті түрлі  дәм қойылады. III. Сергіту сәті: Ал, балалар, тұрайық                             Қолымызды ұрайық                             Оңға қарай иіліп                             Солға қарай иіліп                             Бір отырып, бір тұрып                             Бір тынығып алайық IV. «Мектебіміздегі Наурыз мерекесі»­әңгіме құрастыру V.Қортынды Күні: Сынып:1 Тақырып:Жақындық қарым­қатынасты білдіретін атаулар Мақсаты:Оқушыларға туыстық қарым­қатынасты білдіретін атауларды  үйрету, жаттату. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, түгендеу II.Жаңа сабақ:  Бір отбасындағы туыстық атаулар. ­ Ата­баланың әкесінің және анасының әкесі ­ Апа­баланың әкесінің және анасының шешесі ­ Әке­баласы бар ер адам ­ Ана­балалы әйел, туған шеше ­ Аға­бір туған ағайындылардың ер жағынан жасы үлкені ­ Іні­бауырлас ер адамдардың жас жағынан кішісі. ­ Әпке­бірге туған қыздардың жас жағынан үлкені ­ Сіңілі­бірге туған қыздардың үлкендеріне жас жағынан кішісі ­ Қарындас­бірге туған ағайынды ер адамдардан жасы кіші қыз III.Сергіту сәті: Қане, балалар, тұрайық,                               Қолды белге қояйық                               Оң аяқ, сол аяқ                               Шынығып бір алайық Туыстық қарым­қатынастағы атаулар. ­ Абысын­ағайынды адамдардың әйедері ­ Бажа­ағайынщды кісілердің қыздарына үйленген адамдар ­ Бөле­тірге туған апалы­сіңілі кісілердің балалары ­ Жиен­күйеуге шыққан қыздар туған бала ­ Жеңге­ атаның, жасы үлкен туыстардың әйелі ­ Жезде­туысқан адамдардың өзіне үлкен апасының күйеуі IV.Қортынды Күні: Сынып:1 Тақырып:Үй ішіне қатысты тыйымдар Мақсаты: Оқушыларға үй ішіне қатысты тйымдарды үйрету, жаттату. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, түгендеу Психологиялық дайындық:  Қуан! Шаттан! Алақай!                                                 Қуанатын келді күн!                                                 Қайырлы таң,қайырлы күн!                                                 Күліп шытқы күнде бүгін. II.Жаңа сабақ:   Қазақтың тыйым сөзі –ұлттық тәрбие көзі, яғни қазақ кішкентай кезінен  жақсылыққа үйір, жаман әдеттерден аулақ болсын деп тыйым арқылы баласын тәрбиелеп отырғанын біз білеміз. Халқымыздың қанына сіңірген тектілігі,  адамгершілігінің жоғары болуы, әртүрлі келенсіз көріністерден, әбес  қылықтардан болғаны осы қазақтың тыйымының арқасы. III.Сергіту сәті: : Қане, балалар, тұрайық,                                Қолды белге қояйық                                Оң аяқ, сол аяқ                                Шынығып бір алайық Балалардың өздері білетін тыйым сөздерді айтқызу IV.Қортынды. Күні: Сынып:1 Тақырып:Үй ішіне қатысты тыйымдар Мақсаты: Оқушыларға үй ішіне қатысты тйымдарды үйрету, жаттату. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, түгендеу Психологиялық дайындық:  Қуан! Шаттан! Алақай!                                                 Қуанатын келді күн!                                                 Қайырлы таң,қайырлы күн!                                                 Күліп шытқы күнде бүгін. II.Жаңа сабақ: ­ Тыйым сөздер дегеніміз не? ­ Балалардың жауабы. Бүгінгі өтетініміз үй ішіне қатысты тыйым сөздер ­ Үйге кіргізілген отынның артығын шығарып тастамайды ­ Үйді айналып жүгіруге болмайды. Бұл жамандықты шақырма дегенді  білдіреді. III.Сергіту сәті: : Қане, балалар, тұрайық,                                Қолды белге қояйық                                Оң аяқ, сол аяқ                                Шынығып бір алайық ­ Шәйнек, аққұманның шүмегін есікке қаратып қойса, ырыс­несібе  кемиді. ­ Сыпырғышты төрге қоймайды. Бұл үй ішіндегі даманшылық, ауру­ сырқаусыпырғышпен босағадан шықсын төрге жоламасын деген ниетпен туған. IV.Қортынды Күні: Сынып:1 Тақырыбы:Халық ауа­райын қалай болжаған? Мақсаты: Балаларға халықтың ауа­райын қалай болжағаны жайында мәлімет  беру Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу,оқушыларды түгендеуназарларын сабаққа аудару II.Жаңа сабақ:Ребус шешу Ауа райын болжау­ауа райын алдын ала ғылым негізде анықтау. Алдымен  синоптик процестер анықталады. Соның негізінде атмосфералық құбылыстар  (жауын­шашын, тұман, боран, т.б.) болжанады. III.Сергіту сәті: Жел соғады гу­гу                              Жаңбыр жауады тырс­тырс                              Жаңбыр басылады.                              Күн ашылады Уақыт ұзақтығына байланысты Ауа райын болжау өте қысқа (1­2 тәулікке),  орта (3­10тәулікке), ұзақ (бірнеше айға дейін) және өте ұзақ (бір жылдан  астам) мерзімдік болып бөлінеді. IV.Сұрақтар мен тапсырмалар. Күні: Сынып:1 Тақырыбы:Халық ауа­райын қалай болжаған? Мақсаты: Балаларға халықтың ауа­райын қалай болжағаны жайында мәлімет  беру Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу,оқушыларды түгендеуназарларын сабаққа аудару II.Жаңа сабақ:Бұрындары үлкен кісілер бір­бірінен: «Бүгін айдың нешінші  жұлдызы?»­деп сұрап жататын. Қазірде олардың көзін көрген, сөзін естіген  аға, апаларымыз уақытты осылай сұрап, соған сәйкес жауап алғысы келеді.  Біздің ата­бабамыз бұрындары уақытты Күннің,Айдың, Жұлдыздың қозғалысы мен тууына қарай белгілеген. Мұның бәрі қазақ тамырын ұстап, ауа­райын  болжағанын дәлелдейді. III.Сергіту сәті: Жел соғады гу­гу                              Жаңбыр жауады тырс­тырс                              Жаңбыр басылады.                              Күн ашылады Біздің дана халқымыз жан­жануарлардың мінез­қылығына, іс­әрекетіне қарап  та келесі күннің қыс, көктем, жаз, күздің қандай болатынын алдын­ала  болжаған. Бір ғажабы, бұл болжамдардың қай­қайсы да шындыққа айналып,  дәл келеді. IV.Қортынды Күні: Сынып:1 Тақырыбы:Мақал­мәтел Мақсаты:Оқушылардың тілін, ойлау қабілеттерін шығармашылық  қабілеттерін дамыту. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгендеу. II.Жаңа сабақ:     Мақал­мәтел­қазақ халқының таланты мен талғамының, даналығы мен  даралығының куәсі. Халық мақалмәтелдерді ғасырлар бойында тәрбие құралы етті.     Мақал­мәтелдер­авторы белігісіз, халықтық сипат алған даналық сөздер. III.Сергіту сәті: Орнымыздан тұрайық                               Алақанды ұрайық                               Бір отырып, бір тұрып                               Бір демалып алайық IV.Берілген мақалдардың мағынасын ашу V .Мақал айтысы. VI.Қортынды. Күні: Сынып:1 Тақырыбы:Мақал­мәтел Мақсаты:Оқушылардың тілін, ойлау қабілеттерін шығармашылық  қабілеттерін дамыту. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгендеу. II.Қайталау сабақ: ­ Мақал­мәтел дегеніміз не? ­ Мақалдарды жатқа айту III.Сергіту сәті: Орнымыздан тұрайық                               Алақанды ұрайық                               Бір отырып, бір тұрып                               Бір демалып алайық IV.Кім тапқыр? Тақтада жазылған мақал мен мәтелдерді оқып, ішінен антоним сөздерді  табамыз. 1.Туған жердің күні де ыстық, түні де ыстық 2.Дос жылатып айтады    Дұшпан күлдіріп айтады. 3.Сырттан келген жаудан    Іштен шыққан дау жаман 4.Өлі арыстаннан тірі тышқан артық V.Қортынды. Күні: Сынып:1 Тақырыбы:Жаңылтпаштар. Мақсаты:Оқушылардың тілін жаңылтпаштар арқылы дамыту. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі:Амандасу,оқушылардың назарын сабаққа аудару. II.Жаңа сабақ.   Жаңылтпаш­қазақ ауыз әдебиетінің шағын жанры.Жаңылтпаш ойын­сауыққа  жиналған жұртты күлдіру,жас ұрпақтың тілін ұстатып,әр түрлі сөзді шапшаң  айтуға үйрету мақсатымен пайда болған.Жаңылтпаштың сөздері адамды  жаңылдыратындай қиын,көбінесе,ұяң және қатаң дауыссыз дыбыстардан  құралады,қара сөз немесе өлең түрінде болады. III.Сергіту сәті:Орнымыздан тұрайық                              Қолымызды жаяйық                              Қарлығашқа ұқсайық                              Ұшып­ұшып алайық.  Жаңылтпаш ойын­сауықтарда ән білмейтін,жатқа тақпақ айта алмайтын  жастарға жаза ретінде де қолданылған.Қазіргі кезде жаңылтпаш жаңа  мазмұнға ие болып,түрі мен мазмұны жағынан молыға түсті. IV.Қортынды. Күні: Сынып:1 Тақырыбы:Жаңылтпаштар. Мақсаты:Оқушылардың тілін жаңылтпаштар арқылы дамыту. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі:Амандасу,оқушылардың назарын сабаққа аудару. II.Қайталау сабақ. Өткен сабақты еске түсіру: ­Жаңылтпаш дегеніміз не? ­Жаңылтпаштарды жатқа айту. III.Сергіту сәті:Шаршасаңдар балалар                             Қолдарыңды созыңдар                             Бір,екі,үш,төрт,бес                             Саусақтармен ойнаңдар                             Денелерің шынықсың                             Саналарың тынықсың. Берілген жаңылтпашты жаңылмай оқып беру. IV.Қортынды. Күні: Сынып:1 Тақырыбы:Ұл­қызым саған айтам... Мақсаты:Оқушыларға үлкендердің айтылған сөздерін әрдайым ықыласпен  тыңдауға үйрету. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, түгендеу Психологиялық дайындық: Далада күн жарқырап. Айнала нұр шашылды Қайырлы күн! Біз ару қыздармыз! Қайырлы күн! Біз батыр ұлдармыз! II.Жаңа сабақ: Білімдіден шыққан сөз ұл­қызым, саған айтам  үлкенге сәлем бер, жолын  кеспе, өтпе. Жүріп келе жатқан адам отырған адамға, атты адам жаяу адамға,  аз адам көпке сәлем беруі тиіс. Үлкендер мен ғалым адамдар алдында көп  сөйлеуге тырыспа.Әйел алдында әдепті бол, сыпайы сөйле.Үйге кісі келсе  орыннан тұрып жайдары қарысы ал, кійімін іл, төрге шығар.Көшеде, жолда  жатқан шыны, темір болса алып тәстә.Үлкендерден бұрын тамаққа қолыңды  салма . III.Сергіту сәті:                 Аспанға қарап ай көрдім. Төмен қарап жер көрдім Оңға, солға бұрылып, Егеменді ел көрдім IV. «Ұл­қызым саған айтам...» шағын әңгіме V.Қортынды Күні: Сынып:1 Тақырыбы:Төрт  түлік малды шақыру. Төрт түлікке қатысты тыйымдар. Мақсаты:Оқушыларға төрт  түлік малдарды  шақыруды үйрету және төрт  түлікке қатысты тыйымдарды естеріне сақтату. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, түгендеу. Психологиялық дайындық:  Қатар­қатар тізіліп, Оқушыға лайық Қолымызды жіберіп, Түп­түзу боп тұрайық Жақсы болып сабақта Әдеп сақтау сәніміз Отыруға нақпа­нақ Дайындалдық бәріміз II.Жаңа сабақ: ­ Балалар, кім айтады далада өсіп тұрған үлкен­үлкен ағаштар неден  өседі. ­ Балалардың жауабы ­ Дұрыс.Енді осыны жеке­жеке  өз енелерімен қосып айтып көрейік. Мысалы: Қойдың төлі­қозы. Бұлар өте жуас, момын жануар екен.  Тақпақ айту, т.б. III. Сергіту сәті:                 Аспанға қарап ай көрдім. Төмен қарап жер көрдім Оңға, солға бұрылып, Егеменді ел көрдім IV.Енді осылардың төлдерінің әрқайсысын әр қалай шақырады екен. Мысалы: Ешкі шөре­шөре.                            Түйе қос­қос                Қой пұшайт­пұйшайт                     Сиыр аухау­аухау                Жылқы құрау­құрау V. Ойын  «Өз төлдеріңді тап»  (маска кию арқылы) Күні: Сынып:1 Тақырыбы:Төрт  түлік малды шақыру. Төрт түлікке қатысты тыйымдар. Мақсаты:Оқушыларға төрт  түлік малдарды  шақыруды үйрету және төрт  түлікке қатысты тыйымдарды естеріне сақтату. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, түгендеу. Психологиялық дайындық:  Қатар­қатар тізіліп, Оқушыға лайық Қолымызды жіберіп, Түп­түзу боп тұрайық Жақсы болып сабақта Әдеп сақтау сәніміз Отыруға нақпа­нақ Дайындалдық бәріміз II.Қайталау сабақ. Өткен сабақты қайталап шығу. III. Тыйым сөздер ­ Малды басынан ұрма ­ Малға теріс мінбе ­ Малды теппе Ақты төкпе Қанекей, дәптерлеріңе тыйым сөздерді жазып  алыңдар IV. Сергіту сәті:                Аспанға қарап ай көрдім. Төмен қарап жер көрдім Оңға, солға бұрылып, Егеменді ел көрдім V.Өз төліңді шақыр»ойыны VI. Қортынды Күні: Сынып:1 Тақырыбы:Жұмбақтар Мақсаты: Алғырлығы мен аңғарымпаздық, тез шешім қабылдай білу, ойлау  қабілетін арттыру. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушыларды түгендеу 2.психологиялық дайындық: Қатар­қатар тізіліп, Оқушыға лайық Қолымызды жіберіп, Түп­түзу боп тұрайық Жақсы болып сабақта Әдеп сақтау сәніміз Отыруға нақпа­нақ Дайындалдық бәріміз II.Жаңа сабақ. Ерте заманда жұмбақ шешуде  ешкімде қоғыс қалмаған   Ерте заманнан бері адам табиғат сырларын ашып, үйрету үшін әуелі  балаларына жұмбақ шешкізіп үйреткен. III. «Өз жұмбағым» Екі қатар бір­біріне жұмбақ жасырады. IV.Сергіту сәті:                   Аспанға қарап ай көрдім Төмен қарап жер көрдім Оңға, солға бұрылып, Егеменді ел көрдім V.Ұйқасын тап. 1.Өзінше ноян,                                           2.Шабақ аңдып жағада, Қорқақ... (қоян)                                             Шарқ ұрады ... (Шағала)т.б. VI.Қортынды. Күні: Сынып:2 Тақырыбы:Қазақша жыл аттары Мақсаты:Оқушыларға қазақша жыл аттарын үйрету, оны жаттату. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі:Амандасу, түгендеу II.Жаңа сабақ: «Жыл аттары» ребус шешу Аяңды аңдып басудан тойынбаған да  таңбаған  он екі айғақты өткен жылдың  еріншегіне байлап, келген жылдың  бетін ашып, өз саналғысымен теңестіріп,  жылды он екіге толтырып, он үшке аяқ басарда мүше жыл шыға келмек.  Мүшелдік жасалымдық түпкілік өзектілігі өрелгі жылдар аталымдары   етектеуіш көз көргені болмағы: 1. Сумақы (тышқан) 2. Маңғаз (сиыр) 3. Айбар (барыс) 4. Секем (қоян) 5. Сумаң (жылан) 6. Тұлпар (жылқы) 7. Итек (ұлу) 8. Шопан (қой) 9. Мешін (мешін) 10.Айтақ (ит) 11.Шақырауық(тауық) 12.Қорысқы (доңыз) III.Сергіту сәті:Жел еседі бетімізден                             Шалқаяды ағаштар                             Желге айтамыз тыныш­тыныш                             Тынышталсын ағаштар IV.Сурет салу. Осы он екі жылдың біреуінің суретін салу. V.Қортынды. Күні: Сынып:2 Тақырыбы:Қазақша жыл аттары. Мақсаты: Оқушыларға қазақша жыл аттарын үйрету, оны жаттату. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу, назарларын  сабаққа аудару. II. Қайталау сабақ: А)Оқушыларға он екі жылдың аң, жануарлары мен таныстырып шығу. Ә)Өздеріне ұнаған бір жылға ребус құрау. III. Сергіту сәті: Ал, балалар, тұрайық                             Қолымызды ұрайық                             Оңға қарай иіліп                             Солға қарай иіліп                             Бір отырып, бір тұрып                             Бір тынығып алайық. Оқушыларға жыл аттарын жаттату және жатқа айтқызу. IV.Қортынды Күні: Сынып:2 Тақырыбы:Қазақ ырымдары Мақсаты: Оқушыларға қазақтың ырымдары арқылы тәлім­тәрбие бере  отырып тәрбиені бүгінгі талап­тірлігімен байланытыра білу. Сабақтың барысы: І.Ұйымдастрыу кезеңі: Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу Шаттық шеңбері: Оқушылар бір­біріне жылы лебіздерін білдіреді. ІІ.Жаңа сабақ: Қазақ халқының ырымдары ежелден келе жатқан ұлттық  мәдениетінің бір бөлігі екендігі белгілі. Ғасырлар сынынан екшеленіп,  ұрпақтан ұрапаққа ұласып келе жатқан ырымдары азық үлгілері жеке  тұлғаның жан­жақты дамуына септігін тигізеді. ІІІ. Сергіту сәті:              Жаңбыр жауды тамшылап,  Жерге түсті жапырақ Құстар кетті балақай Күзде келді алақай Ырым мынадай бірнеше бөлікке бөлінеді: ­ Адамның іс­әрекетіне қатысты ырымдар ­ Жақты таянба ­ Тізені, табанды тартуға болмайды ­ Жуған қолды сілкуге болмайды ­ Туған­туысқа пышақ, мылтық сыйламайды IV.Кім қандай ырымдар біледі?­әңгіме Күні: Сынып:2 Тақырыбы:Қазақ ырымдары Мақсаты: Оқушыларға қазақтың ырымдары арқылы тәлім­тәрбие бере  отырып тәрбиені бүгінгі талап­тірлігімен байланытыра білу. Сабақтың барысы: І.Ұйымдастрыу кезеңі: Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу Шаттық шеңбері: Оқушылар бір­біріне жылы лебіздерін білдіреді. ІІ.Қайталау сабақ Өткен сабақты еске түсіру ­ Ырым дегеніміз не? ­ Қандай ырымдардың  түрлерін білесіңдер? Үйдің тұрмысына қатысты ырымдар ­ Түнде сандық ашпайды ­ Үйді айналмайды ­ Есікті керуге болмайды ІІІ. Сергіту сәті: :              Жаңбыр жауды тамшылап,  Жерге түсті жапырақ Құстар кетті балақай Күзде келді алақай ­ Жанып тұрған шырақты үрлемейді ­ Біреуден қайрақ сұрамайды IV.Қортынды Күні: Сынып:2 Тақырыбы: Түс көру және оны жору Мақсаты:Оқушылардың  түс түсінігін кеңейту және түсті қалай жору  керектігін айту. Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі:Шаттық шеңберіне тұрып бр­біріне жылы лебіздерін  білдіру. ІІ.Жаңа сабақ: ə ТҮС ТУРАЛЫ ТІЛ ҚАТСАҚ... Ұйқы – Алла Тағаланың өз пенделеріне н сіп  еткен үлкен несібесі. Ұйқыға батқан адамның түс көретіні б рімізге аян, ал  түстің абзалы мен «дажжалы» болатыны ешкімге де жасырын емес. Түсті  сенімді, жанашыр, иманды адамға жорытқан жақсы, өйткені дұрыс жорылған  түс шындыққа ұласады. Жақсы­жаман түске қайыр­садақа берілу тиіс. Немесе түс көрген адамның өзі Құран оқып, Алла Тағаладан жақсылық тілесе – нұр  үстіне нұр. Түс туралы Құранда « л­Фатх», «Саффат» сүрелерінде  айтылады. Шайтани түстер – адам түсінде биік жерден құлауы, итке талануы,  жан рахаттанып қым­қуырт түсініксіз н рселерді көруі, құбыжықпен  арпалысып, шошып оянуы сияқты шайтанның  серімен болатын зиянды  түстер.  Ə ə ə ə ІІІ.Сергіту сәті:               Жаңбыр жауды тамшылап,  Жерге түсті жапырақ Құстар кетті балақай                                                   Күзде келді алақай ІІІ.Түс жорып көрейік: • Жұлдыздарды көрсе ­ балаларының дәрежесі жоғары болады. •  Өзен көрсе ­  кісі өңінде үлкен олжаға, пайдаға кезігеді. •  Баққа кіріп, оны аралау ­ жақсылықтың белгісі. •  Қызыл гүл көрсе ­ онда өңінде бай болады. •  Бал арасын қуып жүрсе  ­ өңінде пайдаға жолығады. •  Өлген кісіні көрсе қорықпаған жөн. Егер ол адам сөйлесер болса, онда ол шындықты айтады. •  Суда жүзіп жүрген балықты көрсе ­ адам өңінде перзент сүйеді. •  Өзінің ұйықтап жатқанын көрсе ­ онда өңінде жақсы табысқа жетеді. •  Үйіне түскен ұрыны көрсе ­  онда ол өңінде табыс табады. •  Шашын алдыратын болса ­  онда ол өңінде кедейленеді.  •  Керісінше шашы өсіп кететін болса, онда ол өңінде байиды. •  Үйленген болса   ­ тілеп жүргеніне  жетеді. •  Алтын көретін болса ­  онда оған өңінде дәулетті кісілер демеу береді. •  Жағымсыз иіс ­ өңдегі жайсыз істің нышанын білдіреді. •  Қолын жуса ­ өңдегі мазасыздықтан арылу. •  Көпірден өткен кісі ­  өңінде өзінің жақсы қызметін қалдырып, одан да жақсы қызмет істейді. VІ. Қортынды. Күні: Сынып:2 Тақырыбы:Наурыз­Ұлыстың ұлы күні Мақсаты:Ұлттық мерекенің тарихи маңызын ашу, тойлануы, салт­ жораларының дәстүрлермен байланыстылығын ұғындыру, тәжірибелік  тұрмысқа қажетті жиынтығын пайдалануға дағдыландыру Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу, сабаққа назарын  аудару. II.Жаңа сабақ: Қазақ елі Наурызды қалай қарсы алған? Қызыр түні жаңа жыл табалдырық аттап, үйге енгенде «жалғыз шала сәуле болмас» деп төрге қос  шырақ жағылып, қойылады. Жаңа жыл мұнтаздай  таза үйге кірсе, ол үй арур­ сырқаудан, пәле­жаладан аман болады деген жуылып тазартылады.    Ұлыс күні қазақ елі не жаңбыр жаусағ «нұр жауды», «туар жыл жақсы жыл  болады.» деп қуанған. III.Сергіту сәті: Орнымыздан тұрайық                               Қолымызды жаяйық                               Қарлығашқа ұқсайық                               Ұшып­ұшып алайық IV.Наурыз мерекесін қалай қарсы аласың? –әңгіме V.Қортынды Күні: Сынып:1 Тақырыбы:Наурыз­Ұлыстың ұлы күні Мақсаты:Ұлттық мерекенің тарихи маңызын ашу, тойлануы, салт­ жораларының дәстүрлермен байланыстылығын ұғындыру, тәжірибелік  тұрмысқа қажетті жиынтығын пайдалануға дағдыландыру Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу, сабаққа назарын  аудару. ІІ.Қайталау сабақ. Өткен сабақты еске түсіру. Ұлыс күні жеті түрлі заттан­соғымнан қалған ет, қойдың басы, сүт, езілген  құрт, бидай, пияз және сәбізден қазан толы көп көже (наурыз көже) пісіріледі.  Әр үйдің дастарханына ақтан (сүт тағамдары) көк ырыстан (дән тағамдары  мен жеміс­жидектер) және қызылдан (еттен пісірілетін тағамдар) жеті түрлі  дәм қойылады. III. Сергіту сәті: Ал, балалар, тұрайық                             Қолымызды ұрайық                             Оңға қарай иіліп                             Солға қарай иіліп                             Бір отырып, бір тұрып                             Бір тынығып алайық IV. «Мектебіміздегі Наурыз мерекесі»­әңгіме құрастыру V.Қортынды Күні: Сынып:2 Тақырыбы:Халықтың  уақытты анықтау белгілері Мақсаты: Халық уақытты анықтауда өзіндік бай тәжірбие жинақтап, оны қолданудың  сәті мен жолдарын және соған лайықты сөз өрнектерін де таба білді. Жылды, тоқсанды,  айды, аптаны, тәулікті бөлудің шаруашылыққа сай реті мен ыңғайын да орайластыра  келтіре білді. Ал мерзім, мезгіл өлшемдеріне келгенде халық өлшемі мен атауы да бай.  Ұлттық ұғымда мерзім – уақыттың, мезгілдің шамасы мен ұзақтығын білдіреді (Мысалы:  бие сауым, күн, ай, тоқан). Күні: Сынып:2 Тақырып:Үй ішіне қатысты тыйымдар Мақсаты: Оқушыларға үй ішіне қатысты тйымдарды үйрету, жаттату. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, түгендеу Психологиялық дайындық:  Қуан! Шаттан! Алақай!                                                 Қуанатын келді күн!                                                 Қайырлы таң,қайырлы күн!                                                 Күліп шытқы күнде бүгін. II.Жаңа сабақ:   Қазақтың тыйым сөзі –ұлттық тәрбие көзі, яғни қазақ кішкентай кезінен  жақсылыққа үйір, жаман әдеттерден аулақ болсын деп тыйым арқылы баласын тәрбиелеп отырғанын біз білеміз. Халқымыздың қанына сіңірген тектілігі, адамгершілігінің жоғары болуы, әртүрлі келенсіз көріністерден, әбес  қылықтардан болғаны осы қазақтың тыйымының арқасы. III.Сергіту сәті: : Қане, балалар, тұрайық,                                Қолды белге қояйық                                Оң аяқ, сол аяқ                                Шынығып бір алайық Балалардың өздері білетін тыйым сөздерді айтқызу IV.Қортынды. Күні: Сынып:2 Тақырып:Үй ішіне қатысты тыйымдар Мақсаты: Оқушыларға үй ішіне қатысты тйымдарды үйрету, жаттату. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, түгендеу Психологиялық дайындық:  Қуан! Шаттан! Алақай!                                                 Қуанатын келді күн!                                                 Қайырлы таң,қайырлы күн!                                                 Күліп шытқы күнде бүгін. II.Қайталау сабақ: ­ Тыйым сөздер дегеніміз не? ­ Балалардың жауабы. Бүгінгі өтетініміз үй ішіне қатысты тыйым сөздер ­ Үйге кіргізілген отынның артығын шығарып тастамайды ­ Үйді айналып жүгіруге болмайды. Бұл жамандықты шақырма дегенді  білдіреді. III.Сергіту сәті: : Қане, балалар, тұрайық,                                Қолды белге қояйық                                Оң аяқ, сол аяқ                                Шынығып бір алайық ­ Шәйнек, аққұманның шүмегін есікке қаратып қойса, ырыс­несібе  кемиді. ­ Сыпырғышты төрге қоймайды. Бұл үй ішіндегі даманшылық, ауру­ сырқаусыпырғышпен босағадан шықсын төрге жоламасын деген ниетпен туған. IV.Қортынды Күні: Сынып:2 Тақырыбы:Халық ауа­райын қалай болжаған? Мақсаты: Балаларға халықтың ауа­райын қалай болжағаны жайында мәлімет  беру Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу,оқушыларды түгендеуназарларын сабаққа аудару II.Жаңа сабақ:Ребус шешу Ауа райын болжау­ауа райын алдын ала ғылым негізде анықтау. Алдымен  синоптик процестер анықталады. Соның негізінде атмосфералық құбылыстар  (жауын­шашын, тұман, боран, т.б.) болжанады. III.Сергіту сәті: Жел соғады гу­гу                              Жаңбыр жауады тырс­тырс                              Жаңбыр басылады.                              Күн ашылады Уақыт ұзақтығына байланысты Ауа райын болжау өте қысқа (1­2 тәулікке),  орта (3­10тәулікке), ұзақ (бірнеше айға дейін) және өте ұзақ (бір жылдан  астам) мерзімдік болып бөлінеді. IV.Сұрақтар мен тапсырмалар. Күні: Сынып:2 Тақырыбы:Халық ауа­райын қалай болжаған? Мақсаты: Балаларға халықтың ауа­райын қалай болжағаны жайында мәлімет  беру Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу,оқушыларды түгендеуназарларын сабаққа аудару II.Қайталау сабақ:Бұрындары үлкен кісілер бір­бірінен: «Бүгін айдың  нешінші жұлдызы?»­деп сұрап жататын. Қазірде олардың көзін көрген, сөзін  естіген аға, апаларымыз уақытты осылай сұрап, соған сәйкес жауап алғысы  келеді. Біздің ата­бабамыз бұрындары уақытты Күннің,Айдың, Жұлдыздың  қозғалысы мен тууына қарай белгілеген. Мұның бәрі қазақ тамырын ұстап,  ауа­райын болжағанын дәлелдейді. III.Сергіту сәті: Жел соғады гу­гу                              Жаңбыр жауады тырс­тырс                              Жаңбыр басылады.                              Күн ашылады Біздің дана халқымыз жан­жануарлардың мінез­қылығына, іс­әрекетіне қарап  та келесі күннің қыс, көктем, жаз, күздің қандай болатынын алдын­ала  болжаған. Бір ғажабы, бұл болжамдардың қай­қайсы да шындыққа айналып,  дәл келеді. IV.Қортынды Күні: Сынып:2 Тақырыбы:Мақал­мәтелдер Мақсаты:Оқушылардың тілін, ойлау қабілеттерін шығармашылық  қабілеттерін дамыту. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгендеу. II.Жаңа сабақ:     Мақал­мәтел­қазақ халқының таланты мен талғамының, даналығы мен  даралығының куәсі. Халық мақалмәтелдерді ғасырлар бойында тәрбие құралы етті.     Мақал­мәтелдер­авторы белігісіз, халықтық сипат алған даналық сөздер. III.Сергіту сәті: Орнымыздан тұрайық                               Алақанды ұрайық                               Бір отырып, бір тұрып                               Бір демалып алайық IV.Берілген мақалдардың мағынасын ашу V .Мақал айтысы. VI.Қортынды. Күні: Сынып:2 Тақырыбы:Мақал­мәтелдер Мақсаты:Оқушылардың тілін, ойлау қабілеттерін шығармашылық  қабілеттерін дамыту. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгендеу. II.Қайталау сабақ: ­ Мақал­мәтел дегеніміз не? ­ Мақалдарды жатқа айту III.Сергіту сәті: Орнымыздан тұрайық                               Алақанды ұрайық                               Бір отырып, бір тұрып                               Бір демалып алайық IV.Кім тапқыр? Тақтада жазылған мақал мен мәтелдерді оқып, ішінен антоним сөздерді  табамыз. 1.Туған жердің күні де ыстық, түні де ыстық 2.Дос жылатып айтады    Дұшпан күлдіріп айтады. 3.Сырттан келген жаудан    Іштен шыққан дау жаман 4.Өлі арыстаннан тірі тышқан артық V.Қортынды. Күні: Сынып:2 Тақырыбы:Жұмбақтар Мақсаты: Алғырлығы мен аңғарымпаздық, тез шешім қабылдай білу, ойлау  қабілетін арттыру. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушыларды түгендеу 2.психологиялық дайындық: Қатар­қатар тізіліп, Оқушыға лайық Қолымызды жіберіп, Түп­түзу боп тұрайық Жақсы болып сабақта Әдеп сақтау сәніміз Отыруға нақпа­нақ Дайындалдық бәріміз II.Жаңа сабақ.    Жұмбақтар да ауыз әдебиетінің ертеден келе жатқан бір түрі. Жұмбақтар  халық табиғат құбылыстарының, өзін қоршаған дүниенің қыр­сырын танып  білуге деген талпынысынан туған.    Жұмбақ­адамның ойлау жүйесін, қиялын дамытуға. Талғамы мен танымын  өсіруге, поэзияны сүюге тәрбиелейтін ауыз әдебиетінің ерекше маңызды  саласы. III. «Өз жұмбағым» Екі қатар бір­біріне жұмбақ жасырады. IV.Сергіту сәті:                   Аспанға қарап ай көрдім Төмен қарап жер көрдім Оңға, солға бұрылып, Егеменді ел көрдім V.Ұйқасын тап. 1.Өзінше ноян,                                           2.Шабақ аңдып жағада, Қорқақ... (қоян)                                             Шарқ ұрады ... (Шағала)т.б. VI.Қортынды. Күні: Сынып:2 Тақырыбы:Жұмбақтар Мақсаты: Алғырлығы мен аңғарымпаздық, тез шешім қабылдай білу, ойлау  қабілетін арттыру. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушыларды түгендеу 2.психологиялық дайындық: Қатар­қатар тізіліп, Оқушыға лайық Қолымызды жіберіп, Түп­түзу боп тұрайық Жақсы болып сабақта Әдеп сақтау сәніміз Отыруға нақпа­нақ Дайындалдық бәріміз ІІ.Қайталау сабақ Өткен сабақты еске түсіру ­Жұмбақ  дегеніміз не?    Ерте заманда жұмбақ шешуде  ешкімде қағыс қалмаған   Ерте заманнан бері адам табиғат сырларын ашып, үйрету үшін әуелі  балаларына жұмбақ шешкізіп үйреткен IІІ.Сергіту сәті:                   Аспанға қарап ай көрдім Төмен қарап жер көрдім Оңға, солға бұрылып, Егеменді ел көрдім IV.Айналада болып жатқан құбылыстар туралы жұмбақ жасырып  көрейік. V.Қортынды. Күні: Сынып:2 Тақырыбы:Ұл­қызым саған айтам... Мақсаты:Оқушыларға үлкендердің айтылған сөздерін әрдайым ықыласпен  тыңдауға үйрету. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, түгендеу Психологиялық дайындық: Далада күн жарқырап. Айнала нұр шашылды Қайырлы күн! Біз ару қыздармыз! Қайырлы күн! Біз батыр ұлдармыз! II.Жаңа сабақ:   Білімдіден шыққан сөз ұл­қызым, саған айтам  үлкенге сәлем бер, жолын  кеспе, өтпе. Жүріп келе жатқан адам отырған адамға, атты адам жаяу адамға,  аз адам көпке сәлем беруі тиіс. Үлкендер мен ғалым адамдар алдында көп  сөйлеуге тырыспа.Әйел алдында әдепті бол, сыпайы сөйле.Үйге кісі келсе  орыннан тұрып жайдары қарысы ал, кійімін іл, төрге шығар.Көшеде, жолда  жатқан шыны, темір болса алып тәстә.Үлкендерден бұрын тамаққа қолыңды  салма . III.Сергіту сәті:                 Аспанға қарап ай көрдім. Төмен қарап жер көрдім Оңға, солға бұрылып, Егеменді ел көрдім IV. «Ұл­қызым саған айтам...» шағын әңгіме V.Қортынды Күні: Сынып:2 Тақырыбы:Өтірік өлеңдер Мақсаты:Оқушылардың тілін, ойлау қабілеттерін шығармашылық  қабілеттерін дамыту.Өтірік өлеңдер туралы білімдерн кеңейту Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгендеу. Психологиялық дайындық:  Қатар­қатар тізіліп, Оқушыға лайық Қолымызды жіберіп, Түп­түзу боп тұрайық Жақсы болып сабақта Әдеп сақтау сәніміз Отыруға нақпа­нақ                                                  Дайындалдық бәріміз ІІ.Жаңа сабақ:Өтірік Өлең– қазақ халқының тұрмыс салтына байланысты туындаған  ауыз әдебиетінің көне үлгісі. Шендестіру арқылы бір заттың екінші заттан өзгешелігін,  артықтығын көрсету өтірік өлең жанрының басты ерекшелігі саналады. Өтірік өлең әзіл­ оспаққа құрылып, көбіне той­думанда, ойын­сауықтарда айтылған. Халық поэзиясында  айрықша тапқырлық пен өмір шындығын өзгертіп, қисынсыз түрге келтіріп айтудың  шеберлік белгісі ретінде бағаланған. Өтірік өлеңде суреттелетін оқиға желісі нақтылы  шындықтан алынғанымен, ондағы іс­әрекет шынайы өмірге жанаспайды: “Аспанға алты  жерден тіреу қойдым, Той қылып, мың масаны сонда сойдым” деген сияқты  фантастикалық қиялға, күлкіге құрылады. Өтірік өлеңде әсірелеумен қатар бейнелеу,  теңеу тәсілдері арқылы көркем бейнелер жасалады, қиыннан қиыстырылған тапқырлық,  ойдың өткірлігі мен логик. жүйенің қисыны сарапқа түседі.  III. Сергіту сәті:                 Аспанға қарап ай көрдім. Төмен қарап жер көрдім Оңға, солға бұрылып, Егеменді ел көрдім IV.Өтірік өлеңдер құрастырайық V.Қортынды. Күні: Сынып: 2 Тақырыбы:Төрт  түлік малды шақыру. Төрт түлікке қатысты тыйымдар. Мақсаты:Оқушыларға төрт  түлік малдарды  шақыруды үйрету және төрт  түлікке қатысты тыйымдарды естеріне сақтату. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, түгендеу. Психологиялық дайындық:  Қатар­қатар тізіліп, Оқушыға лайық Қолымызды жіберіп, Түп­түзу боп тұрайық Жақсы болып сабақта Әдеп сақтау сәніміз Отыруға нақпа­нақ Дайындалдық бәріміз II.Жаңа сабақ: ­ Балалар, кім айтады далада өсіп тұрған үлкен­үлкен ағаштар неден  өседі. ­ Балалардың жауабы ­ Дұрыс.Енді осыны жеке­жеке  өз енелерімен қосып айтып көрейік. Мысалы: Қойдың төлі­қозы. Бұлар өте жуас, момын жануар екен.  Тақпақ айту, т.б. III. Сергіту сәті:                 Аспанға қарап ай көрдім. Төмен қарап жер көрдім Оңға, солға бұрылып, Егеменді ел көрдім IV.Енді осылардың төлдерінің әрқайсысын әр қалай шақырады екен. Мысалы: Ешкі шөре­шөре.                            Түйе қос­қос                Қой пұшайт­пұйшайт                     Сиыр аухау­аухау                Жылқы құрау­құрау V. Ойын  «Өз төлдеріңді тап»  (маска кию арқылы) Күні: Сынып:2 Тақырыбы:Төрт  түлік малды шақыру. Төрт түлікке қатысты тыйымдар. Мақсаты:Оқушыларға төрт  түлік малдарды  шақыруды үйрету және төрт  түлікке қатысты тыйымдарды естеріне сақтату. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, түгендеу. Психологиялық дайындық:  Қатар­қатар тізіліп, Оқушыға лайық Қолымызды жіберіп, Түп­түзу боп тұрайық Жақсы болып сабақта Әдеп сақтау сәніміз Отыруға нақпа­нақ Дайындалдық бәріміз II.Қайталау сабақ. Өткен сабақты қайталап шығу. III. Тыйым сөздер ­ Малды басынан ұрма ­ Малға теріс мінбе ­ Малды теппе Ақты төкпе Қанекей, дәптерлеріңе тыйым сөздерді жазып  алыңдар IV. Сергіту сәті:                Аспанға қарап ай көрдім. Төмен қарап жер көрдім Оңға, солға бұрылып, Егеменді ел көрдім V.Өз төліңді шақыр»ойыны VI. Қортынды Күні: Сынып:3 Тақырыбы:Қазақша жыл аттары Мақсаты:Оқушыларға қазақша жыл аттарын үйрету, оны жаттату. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі:Амандасу, түгендеу II.Жаңа сабақ: «Жыл аттары» ребус шешу Аяңды аңдып басудан тойынбаған да  таңбаған  он екі айғақты өткен жылдың  еріншегіне байлап, келген жылдың  бетін ашып, өз саналғысымен теңестіріп,  жылды он екіге толтырып, он үшке аяқ басарда мүше жыл шыға келмек.  Мүшелдік жасалымдық түпкілік өзектілігі өрелгі жылдар аталымдары   етектеуіш көз көргені болмағы: 13.Сумақы (тышқан) 14.Маңғаз (сиыр) 15.Айбар (барыс) 16.Секем (қоян) 17.Сумаң (жылан) 18.Тұлпар (жылқы) 19.Итек (ұлу) 20.Шопан (қой) 21.Мешін (мешін) 22.Айтақ (ит) 23.Шақырауық(тауық) 24.Қорысқы (доңыз) III.Сергіту сәті:Жел еседі бетімізден                             Шалқаяды ағаштар                             Желге айтамыз тыныш­тыныш                             Тынышталсын ағаштар IV.Сурет салу. Осы он екі жылдың біреуінің суретін салу. V.Қортынды. Күні: Сынып:3 Тақырыбы:Қазақша жыл аттары. Мақсаты: Оқушыларға қазақша жыл аттарын үйрету, оны жаттату. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу, назарларын  сабаққа аудару. II. Жаңа сабақ: А)Оқушыларға он екі жылдың аң, жануарлары мен таныстырып шығу. Ә)Өздеріне ұнаған бір жылға ребус құрау. III. Сергіту сәті: Ал, балалар, тұрайық                             Қолымызды ұрайық                             Оңға қарай иіліп                             Солға қарай иіліп                             Бір отырып, бір тұрып                             Бір тынығып алайық. Оқушыларға жыл аттарын жаттату және жатқа айтқызу. IV.Қортынды Күні: Сынып:3 Тақырыбы: Түс көру және оны жору Мақсаты:Оқушылардың  түс түсінігін кеңейту және түсті қалай жору  керектігін айту. Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі:Шаттық шеңберіне тұрып бр­біріне жылы лебіздерін  білдіру. ІІ.Жаңа сабақ: ə ə ТҮС ТУРАЛЫ ТІЛ ҚАТСАҚ... Ұйқы – Алла Тағаланың өз пенделеріне н сіп  еткен үлкен несібесі. Ұйқыға батқан адамның түс көретіні б рімізге аян, ал  түстің абзалы мен «дажжалы» болатыны ешкімге де жасырын емес. Түсті  сенімді, жанашыр, иманды адамға жорытқан жақсы, өйткені дұрыс жорылған  түс шындыққа ұласады. Жақсы­жаман түске қайыр­садақа берілу тиіс. Немесе түс көрген адамның өзі Құран оқып, Алла Тағаладан жақсылық тілесе – нұр  үстіне нұр. Түс туралы Құранда « л­Фатх», «Саффат» сүрелерінде  айтылады. Шайтани түстер – адам түсінде биік жерден құлауы, итке талануы,  жан рахаттанып қым­қуырт түсініксіз н рселерді көруі, құбыжықпен  арпалысып, шошып оянуы сияқты шайтанның  серімен болатын зиянды  түстер.  Ə ə ə ІІІ.Сергіту сәті:               Жаңбыр жауды тамшылап,  Жерге түсті жапырақ Құстар кетті балақай                                                   Күзде келді алақай ІІІ.Түс жорып көрейік: • Жұлдыздарды көрсе ­ балаларының дәрежесі жоғары болады. •  Өзен көрсе ­  кісі өңінде үлкен олжаға, пайдаға кезігеді. •  Баққа кіріп, оны аралау ­ жақсылықтың белгісі. •  Қызыл гүл көрсе ­ онда өңінде бай болады. •  Бал арасын қуып жүрсе  ­ өңінде пайдаға жолығады. •  Өлген кісіні көрсе қорықпаған жөн. Егер ол адам сөйлесер болса, онда ол шындықты айтады. •  Суда жүзіп жүрген балықты көрсе ­ адам өңінде перзент сүйеді. •  Өзінің ұйықтап жатқанын көрсе ­ онда өңінде жақсы табысқа жетеді. •  Үйіне түскен ұрыны көрсе ­  онда ол өңінде табыс табады. •  Шашын алдыратын болса ­  онда ол өңінде кедейленеді.  •  Керісінше шашы өсіп кететін болса, онда ол өңінде байиды. •  Үйленген болса   ­ тілеп жүргеніне  жетеді. •  Алтын көретін болса ­  онда оған өңінде дәулетті кісілер демеу береді. •  Жағымсыз иіс ­ өңдегі жайсыз істің нышанын білдіреді. •  Қолын жуса ­ өңдегі мазасыздықтан арылу. •  Көпірден өткен кісі ­  өңінде өзінің жақсы қызметін қалдырып, одан да жақсы қызмет істейді. VІ. Қортынды. Күні: Сынып:3 Тақырыбы:Наурыз­Ұлыстың ұлы күні Мақсаты:Ұлттық мерекенің тарихи маңызын ашу, тойлануы, салт­ жораларының дәстүрлермен байланыстылығын ұғындыру, тәжірибелік  тұрмысқа қажетті жиынтығын пайдалануға дағдыландыру Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу, сабаққа назарын  аудару. II.Жаңа сабақ: Қазақ елі Наурызды қалай қарсы алған? Қызыр түні жаңа жыл табалдырық аттап, үйге енгенде «жалғыз шала сәуле болмас» деп төрге қос  шырақ жағылып, қойылады. Жаңа жыл мұнтаздай  таза үйге кірсе, ол үй арур­ сырқаудан, пәле­жаладан аман болады деген жуылып тазартылады.    Ұлыс күні қазақ елі не жаңбыр жаусағ «нұр жауды», «туар жыл жақсы жыл  болады.» деп қуанған. III.Сергіту сәті: Орнымыздан тұрайық                               Қолымызды жаяйық                               Қарлығашқа ұқсайық                               Ұшып­ұшып алайық IV.Наурыз мерекесін қалай қарсы аласың? –әңгіме V.Қортынды Күні: Сынып:3 Тақырыбы:Наурыз­Ұлыстың ұлы күні Мақсаты:Ұлттық мерекенің тарихи маңызын ашу, тойлануы, салт­ жораларының дәстүрлермен байланыстылығын ұғындыру, тәжірибелік  тұрмысқа қажетті жиынтығын пайдалануға дағдыландыру Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу, сабаққа назарын  аудару. ІІ.Қайталау сабақ. Өткен сабақты еске түсіру. Ұлыс күні жеті түрлі заттан­соғымнан қалған ет, қойдың басы, сүт, езілген  құрт, бидай, пияз және сәбізден қазан толы көп көже (наурыз көже) пісіріледі.  Әр үйдің дастарханына ақтан (сүт тағамдары) көк ырыстан (дән тағамдары  мен жеміс­жидектер) және қызылдан (еттен пісірілетін тағамдар) жеті түрлі  дәм қойылады. III. Сергіту сәті: Ал, балалар, тұрайық                             Қолымызды ұрайық                             Оңға қарай иіліп                             Солға қарай иіліп                             Бір отырып, бір тұрып                             Бір тынығып алайық IV. «Мектебіміздегі Наурыз мерекесі»­әңгіме құрастыру V.Қортынды Күні: Сынып:3 Тақырыбы:Қазақша жыл қайыру, жыл санау Мақсаты: Қазақша жыл қайыру, жыл санауды және естеріне сақтауды үйрету    Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгендеу ІІ.Жаңа сабақ: Қазақша жыл басы наруыз айының 22­нен басталады. Бұл күнді халқымыз. Ұлыстың Ұлы күні атап, шаттыққа толы той­думан мерекеге  айналдырған      Жыл қайыру деп­уақытты «он екі жыл­мүше» жүйесімен есептеуді айтады.  Он екі жыл бір айналғанда, бір мүшелге тең болған. Мүшел есебі боынша  жылдардың қалыптасқан дәстүрлі ретін сақтау үшін.    «Түйе сеніп бойына Қалған ұмыт жылдардан Жатпа қарап, мойыма, Тайма шеніп ділдардан»­деген өлең жоларын есте сақтасаңыз болғаны ІІІ.Сергіту сәті:Орнымыздан тұрайық Қолды белге қояйық 1,2,3 қарлығаш боп ұшайық Қоян шықты далаға Жан­жағына қарады. Жүгіріп,секірді Орнына келіп отырып. IV.Жылдардың суретін салу Күні: Сынып:3 Тақырыбы:Қазақша жыл қайыру, жыл санау Мақсаты: Қазақша жыл қайыру, жыл санауды және естеріне сақтауды үйрету    Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгендеу ІІ.Қайталау сабақ: Өткен сабақты қайталау. ­ Жыл қайыру дегеніміз не? Жердің Күнді бір айналып шығуына кететін уақыт «жыл» деп аталады.Жыл он екі айға  бөлінеді.Қазақша ай аттары:наурыз, көкек, мамыр, маусым, шілде, тамыз, қыркүйек, қазан,  қараша, желтоқсан, қаңтар, ақпан.Жыл басы­наурыз айы.Әрине, бұл ежелгі қазақша жыл  санау бойынша.Өйткені, бұл айда күн мен түннің көктемгі теңелуі (жиырма бірінші наурыз) болады.Мұнан әрі күн тез ұзарып, жер беті жылына бастайды,бүкіл жан­жануарлар,өсімдік  атаулы, яғни, табиғат оянады. Қазақтың халық тәжірибесінде жыл санаудың негізіне мүшел алынады.Бір мүшел 12 жылдан тұрады.Жыл есебін бұлай жүргізу өте ежелгі кезден  басталған және ешқандай діни қағидамен байланысты емес.. ІІІ.Сергіту сәті:                       Орнымыздан тұрайық Қолды белге қояйық 1,2,3 қарлығаш боп ұшайық Қоян шықты далаға Жан­жағына қарады. Жүгіріп,секірді Орнына келіп отырып. IV.Жылдардың суретін салу V.Қортынды Күні: Сынып:3 Тақырып:Үй ішіне қатысты тыйымдар Мақсаты: Оқушыларға үй ішіне қатысты тйымдарды үйрету, жаттату. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, түгендеу Психологиялық дайындық:  Қуан! Шаттан! Алақай!                                                 Қуанатын келді күн!                                                 Қайырлы таң,қайырлы күн!                                                 Күліп шытқы күнде бүгін. II.Жаңа сабақ:   Қазақтың тыйым сөзі –ұлттық тәрбие көзі, яғни қазақ кішкентай кезінен  жақсылыққа үйір, жаман әдеттерден аулақ болсын деп тыйым арқылы баласын тәрбиелеп отырғанын біз білеміз. Халқымыздың қанына сіңірген тектілігі,  адамгершілігінің жоғары болуы, әртүрлі келенсіз көріністерден, әбес  қылықтардан болғаны осы қазақтың тыйымының арқасы. III.Сергіту сәті: : Қане, балалар, тұрайық,                                Қолды белге қояйық                                Оң аяқ, сол аяқ                                Шынығып бір алайық Балалардың өздері білетін тыйым сөздерді айтқызу IV.Қортынды. Күні: Сынып:3 Тақырып:Үй ішіне қатысты тыйымдар Мақсаты: Оқушыларға үй ішіне қатысты тйымдарды үйрету, жаттату. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, түгендеу Психологиялық дайындық:  Қуан! Шаттан! Алақай!                                                 Қуанатын келді күн!                                                 Қайырлы таң,қайырлы күн!                                                 Күліп шытқы күнде бүгін. II.Жаңа сабақ: ­ Тыйым сөздер дегеніміз не? ­ Балалардың жауабы. Бүгінгі өтетініміз үй ішіне қатысты тыйым сөздер ­ Үйге кіргізілген отынның артығын шығарып тастамайды ­ Үйді айналып жүгіруге болмайды. Бұл жамандықты шақырма дегенді  білдіреді. III.Сергіту сәті: : Қане, балалар, тұрайық,                                Қолды белге қояйық                                Оң аяқ, сол аяқ                                Шынығып бір алайық ­ Шәйнек, аққұманның шүмегін есікке қаратып қойса, ырыс­несібе  кемиді. ­ Сыпырғышты төрге қоймайды. Бұл үй ішіндегі даманшылық, ауру­ сырқаусыпырғышпен босағадан шықсын төрге жоламасын деген ниетпен туған. IV.Қортынды Күні: Сынып:3 Тақырыбы:Халық ауа­райын қалай болжаған? Мақсаты: Балаларға халықтың ауа­райын қалай болжағаны жайында мәлімет  беру Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу,оқушыларды түгендеуназарларын сабаққа аудару II.Жаңа сабақ:Ребус шешу Ауа райын болжау­ауа райын алдын ала ғылым негізде анықтау. Алдымен  синоптик процестер анықталады. Соның негізінде атмосфералық құбылыстар  (жауын­шашын, тұман, боран, т.б.) болжанады. III.Сергіту сәті: Жел соғады гу­гу                              Жаңбыр жауады тырс­тырс                              Жаңбыр басылады.                              Күн ашылады Уақыт ұзақтығына байланысты Ауа райын болжау өте қысқа (1­2 тәулікке),  орта (3­10тәулікке), ұзақ (бірнеше айға дейін) және өте ұзақ (бір жылдан  астам) мерзімдік болып бөлінеді. IV.Сұрақтар мен тапсырмалар. Күні: Сынып:3 Тақырыбы:Халық ауа­райын қалай болжаған? Мақсаты: Балаларға халықтың ауа­райын қалай болжағаны жайында мәлімет  беру Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу,оқушыларды түгендеуназарларын сабаққа аудару II.Жаңа сабақ:Бұрындары үлкен кісілер бір­бірінен: «Бүгін айдың нешінші  жұлдызы?»­деп сұрап жататын. Қазірде олардың көзін көрген, сөзін естіген  аға, апаларымыз уақытты осылай сұрап, соған сәйкес жауап алғысы келеді.  Біздің ата­бабамыз бұрындары уақытты Күннің,Айдың, Жұлдыздың қозғалысы мен тууына қарай белгілеген. Мұның бәрі қазақ тамырын ұстап, ауа­райын  болжағанын дәлелдейді. III.Сергіту сәті: Жел соғады гу­гу Жаңбыр жауады тырс­тырс                              Жаңбыр басылады.                              Күн ашылады Біздің дана халқымыз жан­жануарлардың мінез­қылығына, іс­әрекетіне қарап  та келесі күннің қыс, көктем, жаз, күздің қандай болатынын алдын­ала  болжаған. Бір ғажабы, бұл болжамдардың қай­қайсы да шындыққа айналып,  дәл келеді. IV.Қортынды Күні: Сынып:3 Тақырыбы:Мақал­мәтел Мақсаты:Оқушылардың тілін, ойлау қабілеттерін шығармашылық  қабілеттерін дамыту. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгендеу. II.Жаңа сабақ:     Мақал­мәтел­қазақ халқының таланты мен талғамының, даналығы мен  даралығының куәсі. Халық мақалмәтелдерді ғасырлар бойында тәрбие құралы етті.     Мақал­мәтелдер­авторы белігісіз, халықтық сипат алған даналық сөздер. III.Сергіту сәті: Орнымыздан тұрайық                               Алақанды ұрайық                               Бір отырып, бір тұрып                               Бір демалып алайық IV.Берілген мақалдардың мағынасын ашу V .Мақал айтысы. VI.Қортынды. Күні: Сынып:3 Тақырыбы:Мақал­мәтел Мақсаты:Оқушылардың тілін, ойлау қабілеттерін шығармашылық  қабілеттерін дамыту. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгендеу. II.Қайталау сабақ: ­ Мақал­мәтел дегеніміз не? ­ Мақалдарды жатқа айту III.Сергіту сәті: Орнымыздан тұрайық                               Алақанды ұрайық                               Бір отырып, бір тұрып                               Бір демалып алайық IV.Кім тапқыр? Тақтада жазылған мақал мен мәтелдерді оқып, ішінен антоним сөздерді  табамыз. 1.Туған жердің күні де ыстық, түні де ыстық 2.Дос жылатып айтады    Дұшпан күлдіріп айтады. 3.Сырттан келген жаудан    Іштен шыққан дау жаман 4.Өлі арыстаннан тірі тышқан артық V.Қортынды. Күні: Сынып:3 Тақырыбы: Асықтың түрлері және атаулары  Мақсаты:Ұлтымыздың негізсіз ұмытылып бара жатқан ойынын жаңғырту,  бабаларымыздың ойыны туралы түсінік беріп, қызығушылық ояту.. Сабақ барысы: I. Ұйымдастыру кезеңі А) Оқушыларды түгендеу Ә) Қажетті құрал ­ жабдықтарды тағайындап, олармен таныстыр II. Ой қозғау: Мұғалім: ­ Асық туралы не білеміз? Оқушылар: ­ Асық ­ қазақ халқының ұлттық ойыны ­ Асық қазақ халқының, ырымдарында қадірлі сүйектің бірі. ­ Баласының ермегі, ойыншығы, сүйікті ойыны болған Мұғалім: ­ Компьютер ойындары баланы ашушаң, қатігез, мейрімсіз етеді Көз жанарын  бұзады. Қазір екі баланың бірі көзілдірік киеді, ал Асық ойыны бұрын  батырларымызды мергендікке тәрбиелеген III. Мұғалімнің кіріспе сөзі: Ұлттық ойындары көбінесе әр халықтың әлеуметтік ­ экономикалық  жағдайларына, шаруашылың мүмкіншіліктеріне байланысты қалыптасқан.  Қазақ халқының ұлттық ойындарының көбі табиғи заттармен ойнауға  негізделген. Шаруашылығы мал шаруашылығына негізделгендіктен қазақ  халқының ұлт ойындары да осыған икемделеді. Әсіресе, қойды көп  өсіргендіктен, балалар ойынының көбі қой асығымен байланысты болып  келеді. Сондықтан асық ойындары ұлт ойындарының ішіндегі арыдан келе  жатқан көнелерінің бірі болып табылады. Асық ойыны баланың жастайынан  нерв жүйелерін шыңдап, оларды дәлдікке, ұстамдылыққа, байсалдылыққа  тәрбиелейді. Асық ойыны, баланың күн ұзақ қимылына тигізер әсері мол. – Ойын  барысында: • жүгіру • жүру • иілу • секіру • сақа иіру • көздеп тигізу •  лақтыру, ату т. б, жатады III.Сергіту сәті:                 Аспанға қарап ай көрдім. Төмен қарап жер көрдім Оңға, солға бұрылып,                                                     Егеменді ел көрдім IV.Сөз жұсбақ құрастыру «Асық» Күні: Сынып:3 Тақырыбы: Асықтың түрлері және атаулары  Мақсаты:Ұлтымыздың негізсіз ұмытылып бара жатқан ойынын жаңғырту,  бабаларымыздың ойыны туралы түсінік беріп, қызығушылық ояту.. Сабақ барысы: I. Ұйымдастыру кезеңі А) Оқушыларды түгендеу Ә) Қажетті құрал ­ жабдықтарды тағайындап, олармен таныстыр ІІ.Қайталау сабақ: Асықты иіріп тастағандағы жатысы бес түрлі аталады: 1. Ең сәтті тұрғандағы атауы «алшы». /барлығын бірден ұтасың / 2. Төңкеріліп тұрғаны тәукі /тәуекел мағанасы/ (тәйкі) 3. Екбетінен жатқаны «бүк» /бүк түсіп жату/ 4. Шалқасынан түскені «ішік» /іші көрініп жатуы/ 5. Егер еңкейіп, тұмсығымен тік қадалса «омпа» / омақаса құлаған / 6. Таза тұрмай ­ алшы тұрғаны қисайып, не тәйкі қисайып тұрса «қырта» дау  туғызатын /қырынан жату/ деп аталады V. Асыққа байланысты ырымдар: А. Келінінің аяғы ауырлап босануға тақағанда, енесі не атасы ырымдап асық  жинап жүреді. Атаның құдай ұл берсе деп тілегені. Оны жасырып оңаша  келінге сездірмеуі мүмкін. Ондағы ойлары көз тимесін, келін аман ­ есен,  босанса екен деп тілек тілеуінің бір тәсілі. Ә. Ер баланың бесігіне қасқырдың асығын, тырнағын тағуы мүмкін,  ауырмасын ­ көз тимесін және айбатты, қайтпас қайсар, болсын дегені. Қыз  баланың бесігіне ­ еліктің асығын, әдемі сұлу ел қызығар көркі болсын дегені. Б: Ерте кездегі табиғаттың қатал, аңдардың олжаға оңай ілікпейтіндігін,  аңшының адал еңбегі, ер азаматтың қайраты мен жау жүректілігі екендігін  жақсы білеміз. Сондықтан да аңның асығы қадірлі болады. Бекіту:­ Сақа асықты қалай дайындайды?Асық сөзіне 5 жолды өлең жүргізу. IX. Үй тапсырмасын беру: Барлық асыққа байланысты қазақ халқының мақал  – мәтелдерін біліп келу III.Сергіту сәті:                 Аспанға қарап ай көрдім. Төмен қарап жер көрдім Оңға, солға бұрылып,                                                     Егеменді ел көрдім IV.Ребус құрастыру «Асықтар» V.Қортынды Күні: Сынып:3 Тақырыбы:100 тағлым Мақсаты: Күні: Сынып:3 Тақырыбы:Ұл­қызым саған айтам... Мақсаты:Оқушыларға үлкендердің айтылған сөздерін әрдайым ықыласпен  тыңдауға үйрету. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, түгендеу Психологиялық дайындық: Далада күн жарқырап. Айнала нұр шашылды Қайырлы күн! Біз ару қыздармыз! Қайырлы күн! Біз батыр ұлдармыз! II.Жаңа сабақ:   Білімдіден шыққан сөз ұл­қызым, саған айтам  үлкенге сәлем бер, жолын  кеспе, өтпе. Жүріп келе жатқан адам отырған адамға, атты адам жаяу адамға,  аз адам көпке сәлем беруі тиіс. Үлкендер мен ғалым адамдар алдында көп  сөйлеуге тырыспа.Әйел алдында әдепті бол, сыпайы сөйле.Үйге кісі келсе  орыннан тұрып жайдары қарысы ал, кійімін іл, төрге шығар.Көшеде, жолда  жатқан шыны, темір болса алып тәстә.Үлкендерден бұрын тамаққа қолыңды  салма . III.Сергіту сәті:                 Аспанға қарап ай көрдім. Төмен қарап жер көрдім Оңға, солға бұрылып, Егеменді ел көрдім IV. «Ұл­қызым саған айтам...» шағын әңгіме V.Қортынды Сынып: 3 Тақырыбы:Төрт  түлік малды шақыру. Төрт түлікке қатысты тыйымдар. Мақсаты:Оқушыларға төрт  түлік малдарды  шақыруды үйрету және төрт  түлікке қатысты тыйымдарды естеріне сақтату. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, түгендеу. Психологиялық дайындық:  Қатар­қатар тізіліп, Оқушыға лайық Қолымызды жіберіп, Түп­түзу боп тұрайық Жақсы болып сабақта Әдеп сақтау сәніміз Отыруға нақпа­нақ Дайындалдық бәріміз II.Жаңа сабақ: ­ Балалар, кім айтады далада өсіп тұрған үлкен­үлкен ағаштар неден  өседі. ­ Балалардың жауабы ­ Дұрыс.Енді осыны жеке­жеке  өз енелерімен қосып айтып көрейік. Мысалы: Қойдың төлі­қозы. Бұлар өте жуас, момын жануар екен.  Тақпақ айту, т.б. III. Сергіту сәті:                 Аспанға қарап ай көрдім. Төмен қарап жер көрдім Оңға, солға бұрылып, Егеменді ел көрдім IV.Енді осылардың төлдерінің әрқайсысын әр қалай шақырады екен. Мысалы: Ешкі шөре­шөре.                            Түйе қос­қос                Қой пұшайт­пұйшайт                     Сиыр аухау­аухау                Жылқы құрау­құрау V. Ойын  «Өз төлдеріңді тап»  (маска кию арқылы) Күні: Сынып:3 Тақырыбы:Төрт  түлік малды шақыру. Төрт түлікке қатысты тыйымдар. Мақсаты:Оқушыларға төрт  түлік малдарды  шақыруды үйрету және төрт  түлікке қатысты тыйымдарды естеріне сақтату. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, түгендеу. Психологиялық дайындық:  Қатар­қатар тізіліп, Оқушыға лайық Қолымызды жіберіп, Түп­түзу боп тұрайық Жақсы болып сабақта Әдеп сақтау сәніміз Отыруға нақпа­нақ Дайындалдық бәріміз II.Қайталау сабақ. Өткен сабақты қайталап шығу. III. Тыйым сөздер ­ Малды басынан ұрма ­ Малға теріс мінбе ­ Малды теппе Ақты төкпе Қанекей, дәптерлеріңе тыйым сөздерді жазып  алыңдар IV. Сергіту сәті:                Аспанға қарап ай көрдім. Төмен қарап жер көрдім Оңға, солға бұрылып, Егеменді ел көрдім V.Өз төліңді шақыр»ойыны VI. Қортынды Күні: Сынып:4 Тақырыбы:Наурыз­Ұлыстың ұлы күні Мақсаты:Ұлттық мерекенің тарихи маңызын ашу, тойлануы, салт­ жораларының дәстүрлермен байланыстылығын ұғындыру, тәжірибелік  тұрмысқа қажетті жиынтығын пайдалануға дағдыландыру Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу, сабаққа назарын  аудару. II.Жаңа сабақ: Қазақ елі Наурызды қалай қарсы алған? Қызыр түні жаңа жыл табалдырық аттап, үйге енгенде «жалғыз шала сәуле болмас» деп төрге қос  шырақ жағылып, қойылады. Жаңа жыл мұнтаздай  таза үйге кірсе, ол үй арур­ сырқаудан, пәле­жаладан аман болады деген жуылып тазартылады.    Ұлыс күні қазақ елі не жаңбыр жаусағ «нұр жауды», «туар жыл жақсы жыл  болады.» деп қуанған. III.Сергіту сәті: Орнымыздан тұрайық                               Қолымызды жаяйық                               Қарлығашқа ұқсайық                               Ұшып­ұшып алайық IV.Наурыз мерекесін қалай қарсы аласың? –әңгіме V.Қортынды Күні: Сынып:4 Тақырыбы:Наурыз­Ұлыстың ұлы күні Мақсаты:Ұлттық мерекенің тарихи маңызын ашу, тойлануы, салт­ жораларының дәстүрлермен байланыстылығын ұғындыру, тәжірибелік  тұрмысқа қажетті жиынтығын пайдалануға дағдыландыру Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу, сабаққа назарын  аудару. ІІ.Қайталау сабақ. Өткен сабақты еске түсіру. Ұлыс күні жеті түрлі заттан­соғымнан қалған ет, қойдың басы, сүт, езілген  құрт, бидай, пияз және сәбізден қазан толы көп көже (наурыз көже) пісіріледі.  Әр үйдің дастарханына ақтан (сүт тағамдары) көк ырыстан (дән тағамдары  мен жеміс­жидектер) және қызылдан (еттен пісірілетін тағамдар) жеті түрлі  дәм қойылады. III. Сергіту сәті: Ал, балалар, тұрайық                             Қолымызды ұрайық                             Оңға қарай иіліп                             Солға қарай иіліп Бір отырып, бір тұрып                             Бір тынығып алайық IV. «Мектебіміздегі Наурыз мерекесі»­әңгіме құрастыру V.Қортынды Күні: Сынып:4 Тақырыбы: Түс көру және оны жору Мақсаты:Оқушылардың  түс түсінігін кеңейту және түсті қалай жору  керектігін айту. Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі:Шаттық шеңберіне тұрып бр­біріне жылы лебіздерін  білдіру. ІІ.Жаңа сабақ: ə ТҮС ТУРАЛЫ ТІЛ ҚАТСАҚ... Ұйқы – Алла Тағаланың өз пенделеріне н сіп  еткен үлкен несібесі. Ұйқыға батқан адамның түс көретіні б рімізге аян, ал  түстің абзалы мен «дажжалы» болатыны ешкімге де жасырын емес. Түсті  сенімді, жанашыр, иманды адамға жорытқан жақсы, өйткені дұрыс жорылған  түс шындыққа ұласады. Жақсы­жаман түске қайыр­садақа берілу тиіс. Немесе түс көрген адамның өзі Құран оқып, Алла Тағаладан жақсылық тілесе – нұр  үстіне нұр. Түс туралы Құранда « л­Фатх», «Саффат» сүрелерінде  айтылады. Шайтани түстер – адам түсінде биік жерден құлауы, итке талануы,  жан рахаттанып қым­қуырт түсініксіз н рселерді көруі, құбыжықпен  арпалысып, шошып оянуы сияқты шайтанның  серімен болатын зиянды  түстер.  Ə ə ə ə ІІІ.Сергіту сәті:               Жаңбыр жауды тамшылап,  Жерге түсті жапырақ Құстар кетті балақай                                                   Күзде келді алақай ІІІ.Түс жорып көрейік: • Жұлдыздарды көрсе ­ балаларының дәрежесі жоғары болады. •  Өзен көрсе ­  кісі өңінде үлкен олжаға, пайдаға кезігеді. •  Баққа кіріп, оны аралау ­ жақсылықтың белгісі. •  Қызыл гүл көрсе ­ онда өңінде бай болады. •  Бал арасын қуып жүрсе  ­ өңінде пайдаға жолығады. •  Өлген кісіні көрсе қорықпаған жөн. Егер ол адам сөйлесер болса, онда ол шындықты айтады. •  Суда жүзіп жүрген балықты көрсе ­ адам өңінде перзент сүйеді. •  Өзінің ұйықтап жатқанын көрсе ­ онда өңінде жақсы табысқа жетеді. •  Үйіне түскен ұрыны көрсе ­  онда ол өңінде табыс табады. •  Шашын алдыратын болса ­  онда ол өңінде кедейленеді.  •  Керісінше шашы өсіп кететін болса, онда ол өңінде байиды. •  Үйленген болса   ­ тілеп жүргеніне  жетеді. •  Алтын көретін болса ­  онда оған өңінде дәулетті кісілер демеу береді. •  Жағымсыз иіс ­ өңдегі жайсыз істің нышанын білдіреді. •  Қолын жуса ­ өңдегі мазасыздықтан арылу. •  Көпірден өткен кісі ­  өңінде өзінің жақсы қызметін қалдырып, одан да жақсы қызмет істейді. VІ. Қортынды Күні: Сынып:4 Тақырыбы:Халық ауа­райын қалай болжаған? Мақсаты: Балаларға халықтың ауа­райын қалай болжағаны жайында мәлімет  беру Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу,оқушыларды түгендеуназарларын сабаққа аудару II.Жаңа сабақ:Ребус шешу Ауа райын болжау­ауа райын алдын ала ғылым негізде анықтау. Алдымен  синоптик процестер анықталады. Соның негізінде атмосфералық құбылыстар  (жауын­шашын, тұман, боран, т.б.) болжанады. III.Сергіту сәті: Жел соғады гу­гу Жаңбыр жауады тырс­тырс                              Жаңбыр басылады.                              Күн ашылады Уақыт ұзақтығына байланысты Ауа райын болжау өте қысқа (1­2 тәулікке),  орта (3­10тәулікке), ұзақ (бірнеше айға дейін) және өте ұзақ (бір жылдан  астам) мерзімдік болып бөлінеді. IV.Сұрақтар мен тапсырмалар. Күні: Сынып:4 Тақырыбы:Халық ауа­райын қалай болжаған? Мақсаты: Балаларға халықтың ауа­райын қалай болжағаны жайында мәлімет  беру Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу,оқушыларды түгендеуназарларын сабаққа аудару II.Жаңа сабақ:Бұрындары үлкен кісілер бір­бірінен: «Бүгін айдың нешінші  жұлдызы?»­деп сұрап жататын. Қазірде олардың көзін көрген, сөзін естіген  аға, апаларымыз уақытты осылай сұрап, соған сәйкес жауап алғысы келеді. Біздің ата­бабамыз бұрындары уақытты Күннің,Айдың, Жұлдыздың қозғалысы мен тууына қарай белгілеген. Мұның бәрі қазақ тамырын ұстап, ауа­райын  болжағанын дәлелдейді. III.Сергіту сәті: Жел соғады гу­гу                              Жаңбыр жауады тырс­тырс                              Жаңбыр басылады.                              Күн ашылады Біздің дана халқымыз жан­жануарлардың мінез­қылығына, іс­әрекетіне қарап  та келесі күннің қыс, көктем, жаз, күздің қандай болатынын алдын­ала  болжаған. Бір ғажабы, бұл болжамдардың қай­қайсы да шындыққа айналып,  дәл келеді. IV.Қортынды Күні: Сынып:4 Тақырыбы:Мақал­мәтелдер Мақсаты:Оқушылардың тілін, ойлау қабілеттерін шығармашылық  қабілеттерін дамыту. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгендеу. II.Жаңа сабақ:     Мақал­мәтел­қазақ халқының таланты мен талғамының, даналығы мен  даралығының куәсі. Халық мақалмәтелдерді ғасырлар бойында тәрбие құралы етті.     Мақал­мәтелдер­авторы белігісіз, халықтық сипат алған даналық сөздер. III.Сергіту сәті: Орнымыздан тұрайық                               Алақанды ұрайық                               Бір отырып, бір тұрып                               Бір демалып алайық IV.Берілген мақалдардың мағынасын ашу V .Мақал айтысы. VI.Қортынды. Күні: Сынып:4 Тақырыбы:Мақал­мәтелдер Мақсаты:Оқушылардың тілін, ойлау қабілеттерін шығармашылық  қабілеттерін дамыту. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу, түгендеу. II.Қайталау сабақ: ­ Мақал­мәтел дегеніміз не? ­ Мақалдарды жатқа айту III.Сергіту сәті: Орнымыздан тұрайық                               Алақанды ұрайық                               Бір отырып, бір тұрып                               Бір демалып алайық IV.Кім тапқыр? Тақтада жазылған мақал мен мәтелдерді оқып, ішінен антоним сөздерді  табамыз. 1.Туған жердің күні де ыстық, түні де ыстық 2.Дос жылатып айтады    Дұшпан күлдіріп айтады. 3.Сырттан келген жаудан    Іштен шыққан дау жаман 4.Өлі арыстаннан тірі тышқан артық V.Қортынды. Күні: Сынып:4 Тақырыбы:Жұмбақтар Мақсаты: Алғырлығы мен аңғарымпаздық, тез шешім қабылдай білу, ойлау  қабілетін арттыру. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушыларды түгендеу 2.психологиялық дайындық: Қатар­қатар тізіліп, Оқушыға лайық Қолымызды жіберіп, Түп­түзу боп тұрайық Жақсы болып сабақта Әдеп сақтау сәніміз Отыруға нақпа­нақ Дайындалдық бәріміз II.Жаңа сабақ.    Жұмбақтар да ауыз әдебиетінің ертеден келе жатқан бір түрі. Жұмбақтар  халық табиғат құбылыстарының, өзін қоршаған дүниенің қыр­сырын танып  білуге деген талпынысынан туған.    Жұмбақ­адамның ойлау жүйесін, қиялын дамытуға. Талғамы мен танымын  өсіруге, поэзияны сүюге тәрбиелейтін ауыз әдебиетінің ерекше маңызды  саласы. III. «Өз жұмбағым» Екі қатар бір­біріне жұмбақ жасырады. IV.Сергіту сәті:                   Аспанға қарап ай көрдім Төмен қарап жер көрдім Оңға, солға бұрылып, Егеменді ел көрдім V.Ұйқасын тап. 1.Өзінше ноян,                                           2.Шабақ аңдып жағада, Қорқақ... (қоян)                                             Шарқ ұрады ... (Шағала)т.б. VI.Қортынды. Күні: Сынып:4 Тақырыбы:Жұмбақтар Мақсаты: Алғырлығы мен аңғарымпаздық, тез шешім қабылдай білу, ойлау  қабілетін арттыру. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушыларды түгендеу 2.психологиялық дайындық: Қатар­қатар тізіліп, Оқушыға лайық Қолымызды жіберіп, Түп­түзу боп тұрайық Жақсы болып сабақта Әдеп сақтау сәніміз Отыруға нақпа­нақ Дайындалдық бәріміз ІІ.Қайталау сабақ Өткен сабақты еске түсіру ­Жұмбақ  дегеніміз не?    Ерте заманда жұмбақ шешуде  ешкімде қағыс қалмаған   Ерте заманнан бері адам табиғат сырларын ашып, үйрету үшін әуелі  балаларына жұмбақ шешкізіп үйреткен IІІ.Сергіту сәті:                   Аспанға қарап ай көрдім Төмен қарап жер көрдім Оңға, солға бұрылып, Егеменді ел көрдім IV.Айналада болып жатқан құбылыстар туралы жұмбақ жасырып  көрейік. V.Қортынды. Күні: Сынып:4 Тақырыбы:Жаңылтпаштар. Мақсаты:Оқушылардың тілін жаңылтпаштар арқылы дамыту. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі:Амандасу,оқушылардың назарын сабаққа аудару. II.Жаңа сабақ.   Жаңылтпаш­қазақ ауыз әдебиетінің шағын жанры.Жаңылтпаш ойын­сауыққа  жиналған жұртты күлдіру,жас ұрпақтың тілін ұстатып,әр түрлі сөзді шапшаң  айтуға үйрету мақсатымен пайда болған.Жаңылтпаштың сөздері адамды  жаңылдыратындай қиын,көбінесе,ұяң және қатаң дауыссыз дыбыстардан  құралады,қара сөз немесе өлең түрінде болады. III.Сергіту сәті:Орнымыздан тұрайық                              Қолымызды жаяйық                              Қарлығашқа ұқсайық                              Ұшып­ұшып алайық.  Жаңылтпаш ойын­сауықтарда ән білмейтін,жатқа тақпақ айта алмайтын  жастарға жаза ретінде де қолданылған.Қазіргі кезде жаңылтпаш жаңа  мазмұнға ие болып,түрі мен мазмұны жағынан молыға түсті. IV.Қортынды. Күні: Сынып:4 Тақырыбы:Жаңылтпаштар. Мақсаты:Оқушылардың тілін жаңылтпаштар арқылы дамыту. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі:Амандасу,оқушылардың назарын сабаққа аудару. II.Қайталау сабақ. Өткен сабақты еске түсіру: ­Жаңылтпаш дегеніміз не? ­Жаңылтпаштарды жатқа айту. III.Сергіту сәті:Шаршасаңдар балалар                             Қолдарыңды созыңдар                             Бір,екі,үш,төрт,бес                             Саусақтармен ойнаңдар                             Денелерің шынықсың                             Саналарың тынықсың. Берілген жаңылтпашты жаңылмай оқып беру. IV.Қортынды. Күні: Сынып:4 Тақырыбы: Киіз үй. Үй жиҺаздары Мақсаты: Қазақ халқының ежелгі тұрағы киіз үй туралы мәлімет беру,киіз үй құрылысымен және үй жиһаздарымен танысу.  Сабақтың барысы:  І. Ұйымдастыру кезеңі.  ІІІ. Жаңа сабақ. 1. Жаңа сабақты түсіндіру. Жұмбақ айтудан бастау.  Қаз қанатын жайды,  Үйрек мойнын созды,  Төбесіне аққу қонды /кереге, уық, шаңырақ/.  1. Қандай киіз үй түрлері бар? /6 қанатты, 8 қанатты т.б./  2. Қазіргі кездерде тігіліп жүрген киіз үйді көрсіңдер ме?/тойларда, наурыз  мерекесінде тігіледі/  3. Киіз үй құрылысын кім айтып береді? /кереге,уық,шаңырақ, желбау, түндік,  туырлық, есік, арқан, ши/  Киіз үй сүйегі, яғни керегесі мен уықтары көбіне өзен бойындағы талдардан  жасалады. Шаңырақ үшін түзу және бұтақсыз ағаш алынады. Кереге ­ киіз  үйдің қабырғасы. Кереге көз өлшемдеріне қарай «жел көз», «тор көз» болып  екіге бөлінеді.  IV.Сергіту сәті: Орнымыздан тұрайық                              Қолымызды жаяйық                              Қарлығашқа ұқсайық                              Ұшып­ұшып алайық «Киіз үй жасаулары» атты өлең оқылады.  Сағақты кереге  Шаңырақ біреу,  Шаңыраққа сексен уық болар тіреу  Алты қанат боз үй дейсің мұны,  Сынамаққа сұрай қалса біреу­мінеу.  Ең алғаш күлдіреуіштен сығалар таң,  Крегенің басында адалбақан  Төрдегі текеметке малдас құрып  Көнен хикаясын шертер атаң. Іргеден маңдай төсеп еспе желге  Қымыз іш  Сырқат қалмас еш денеңде.  Кесе қап, аяқ қап пен әбдіре, сандық  Артық мүлік болмайды көшпелі елде.  Тап­таза,  Ететұғын ауасы жас,  Киіз үйге жұрттың ынтық болғаны рас.  Жылы, жеңіл  Күні: Сынып:4 Тақырыбы: Киіз үй. Үй жиҺаздары Мақсаты: Қазақ халқының ежелгі тұрағы киіз үй туралы мәлімет беру,киіз үй құрылысымен және үй жиһаздарымен танысу.  Сабақтың барысы:  І. Ұйымдастыру кезеңі.: Сәлемдесу,оқушыларды түгендеу ІІ.Жаңа сабақ:Тұтыну қажетіне орай киіз үй үш түрге бөлінеді. 1. . Киіз үй  үш қанаттан бастап, он екі, он сегіз, отыз қанатқа дейін жететін үлгілері  болған. Жалпы киіз үй басты ­ басты төрт түрлі жабдықтан тұрады. Енді киіз үй жиһаздарымен танысайық. Киіз үй жиһаздарына абажа, абдыра,  ағаш төсек, адалбақан, асадал, бөгіре, жағылан, жозы, жүкаяқ, кебеже, сандық жатады. Солардың ішінен бірнешеуімен танысайық.  Адалбақан ­ тұрмыстағы тазалықтың кепілі. Оған киімдерді, жеңіл  бұйымдарды іліп қояды. Адалбақан киіз үйді құру кезінде шаңырақты көтеріп  тұру қызметін де атқарады. Қазақ халқының тұрмыста қолданатын сандық бейнелі үй жиһаздары негізінен  абажа, әбдіре, сандық, қобдиша деп бөлінеді. Сандыққа киім ­ кешек,  заттарды салады.. Жүкаяқ ­ қазақ тұрмысындағы үй жиһаздарының бірі. Ол жиған жүктің,  сандықтың астына қоятын ағаш тұғыр. Кебеже ­ бидай, арпа, тары, күріш сияқты дәнді ­ дақылдарды, тағы басқа да  азық ­ түлік түрлерін салып қою үшін арнайы жасалған ыдыс. Асадал ­ асың адал болсын деген сөз. Оған ыдыс ­ аяқтарды сақтайды. Киіз үй макетіне дайындап келген бөліктері арқылы киіз үйді құру. Бөліктер  қағазға салынған суреттер. Әр бөлікте сұрақтар бар. Сұрақтарға шыққан әр  оқушы жауап береді. ІІІ.Сергіту сәті:Орнымыздан тұрайық                              Қолымызды жаяйық                              Қарлығашқа ұқсайық Ұшып­ұшып алайық Суреттер бойынша тапсырмалар: Шаңырақ – рәміздерді ата Уық – үш жүздің биін ата. Есік ­ төрт түліктің атасын ата. Ши ­ қазақ батырларын ата. Туырлық ­ білім туралы мақал айт. Киіз есік ­ еңбек туралы мақал айт. Түңлік ­ апта күндерінің қазақша атауы. IV.Сабақты қорытындылау. Күні: Сынып:4 Тақырыбы:Ұл­қызым саған айтам... Мақсаты:Оқушыларға үлкендердің айтылған сөздерін әрдайым ықыласпен  тыңдауға үйрету. Сабақтың барысы: I.Ұйымдастыру кезеңі: Сәлемдесу, түгендеу Психологиялық дайындық: Далада күн жарқырап. Айнала нұр шашылды Қайырлы күн! Біз ару қыздармыз! Қайырлы күн! Біз батыр ұлдармыз! II.Жаңа сабақ:   Білімдіден шыққан сөз ұл­қызым, саған айтам  үлкенге сәлем бер, жолын  кеспе, өтпе. Жүріп келе жатқан адам отырған адамға, атты адам жаяу адамға,  аз адам көпке сәлем беруі тиіс. Үлкендер мен ғалым адамдар алдында көп  сөйлеуге тырыспа.Әйел алдында әдепті бол, сыпайы сөйле.Үйге кісі келсе  орыннан тұрып жайдары қарысы ал, кійімін іл, төрге шығар.Көшеде, жолда жатқан шыны, темір болса алып тәстә.Үлкендерден бұрын тамаққа қолыңды  салма . III.Сергіту сәті:                 Аспанға қарап ай көрдім. Төмен қарап жер көрдім Оңға, солға бұрылып, Егеменді ел көрдім IV. «Ұл­қызым саған айтам...» шағын әңгіме V.Қортынды Күні: Сынып:4 Тақырыбы: Ұлттық тағамдар Сабақтың мақсаты:оқушыларды қазақ халқының ұлттық тағам түрлерімен  таныстыру. Сабақтың барысы І.Ұйымдастыру кезеңі: 1. Сәлемдесу. Оқушыларды түгендеу. ІІ.Жаңа сабақ  Қазақта ұлттық тағамдар  алуан түрлі. Еттен түрлі тағамдар жасайды.  Қазақтың басты ұлттық тағамы – ет. Етін жеп, сорпасын ішеді. Жылқының  етінен қазы, қарта, жал, жая дайындайды. Қуырдақ қуырады. Суық жерде  тұрса да, жылқының сорпасы қатпайды, майы тоңазымайды. Жылқының еті  өте сіңімді болады. Қазақтың ұлттық тағамының бірі – құймақ. Ұнға жұмыртқ, қант, май, сүт  қосады. Ыстық майға пісіреді. Оның көлемі дөңгелек болады. Құймақ  дәмді, тәтті тағам.  1. Шығармашылық тәжірибеңіздегі сөздерді жіктеңіз. мен аспазбын, сен аспазсың, ол аспаз, біз аспазбыз, сендер аспазсыңдар, олар  аспаздар. 2. Мәтінді дұрыс оқындар Ұлттық тағам Қазақта ұлттық тағамдар  алуан түрлі. Еттен түрлі тағамдар жасайды.  Қазақтың басты ұлттық тағамы – ет. Етін жеп, сорпасын ішеді. Жылқының  етінен қазы, қарта, жал, жая дайындайды. Қуырдақ қуырады. Суық жерде  тұрса да, жылқының сорпасы қатпайды, майы тоңазымайды. Жылқының еті  өте сіңімді болады. Лексикалық тапсырмалар. 1. Сабақтың лексикасын ескере отырып, жақшаны ашып, керекті сөздерді  қойыңыз. Қазақта (мемлекеттік, ұлттық, меншіктік) тағамдар алуан түрлі болады.  Еттен түрлі тағамдар (дайындайды, пісіреді, жасайды). Қазақтың басты  ұлттық тағамы – (сүт, май, ет). 2. Бос орындарға төменде берілген мағынасы сәйкесетін сөздерді қойыңыз. Қазақта ... тағамдар алуан түрлі болады.  Еттен түрлі тағамдар ... .  Қазақтың басты ұлттық тағамы – ... . ______________________________________________________________ ІІІ.Қортынды. Күні: Сынып:4 Тақырыбы: Бағалы киімдер Сабақтың мақсаты: Күні Сынып:4 Тақырыбы:Қазақ киімдерінің түрлері Мақсаты:Оқушыларға ұлттық киімдер туралы түсінік беру, олардың  түрлерімен таныстыру. Сабақтың барысы: I Ұйымдастыру кезеңі. 1. Оқушыларды түгендеу,сабаққа даярлығын тексеру II Жаңа сабақ Қазақ халқының қол өнері көне заман тарихымен бірге дамып, біте қайнасып  келе жатқан бай қазына. Оның бір ұшығы туысқан Орта Азия халықтарының  және орыс халқының қол өнерімен де ұштасып жатыр. Қол өнерінің басты бір  саласы — киім тігу. Ерте заманнан күні бүгінге дейін өзінің қадір ­ қасиетін  жоймай, қол өнерінің озық үлгісі ретінде ғана емес, әрі әсем, әрі ыңғайлылығымен де пайдаланудан қалмай келе жатқан қазақтың ұлттық  киімдері әлі де аз емес. Қазақтың ұлттық киімдері ­ Еуразия даласын қоныс  еткен көшпелі ел қазақтардың басқа халықтарға ұксамайтын киім үлгілері  табиғи ерекшеліктер мен көшпелі тіршілікке сәйкес қалыптасты. Қазақы  киімнің барша сымбаты мен ою ­ өрнегінде, әрбір әшекейінде халқымыздың  тарихының, ой ­ дүниесінің қайталанбас көрінісі бар. Ол ­ біздің ұлттық  мәдениетіміз. ІІ.Сергіту сәті:                  Аспанға қарап ай көрдім. Төмен қарап жер көрдім Оңға, солға бұрылып, Егеменді ел көрдім ІІІ.Қағаздан бас киімдер жасау Күні Сынып:4 Тақырыбы:Қазақ киімдерінің түрлері Мақсаты:Оқушыларға ұлттық киімдер туралы түсінік беру, олардың  түрлерімен таныстыру. Сабақтың барысы: I Ұйымдастыру кезеңі. 1. Оқушыларды түгендеу,сабаққа даярлығын тексеру ІІ.Қайталау сабақ:Өткен сабақты еске түсіру: 1. Ұлттық баскиім түрлерін ата? 2. Сәукелені кімдер киген? 3. Қамзол дегеніміз не? 4. Кимешек дегеніміз не? Киімнің негізгі түрлері: Қазақтың ұлттық киімдері негізінен мынандай түрге бөлінеді: іштік киімдер, сыртқы (өң) киімдер, сулық киімдер, ерлердің бас киімдері, әйелдердің бас  киімдері, аяқ киімдер.  Ауызша жұмыс. Мақал­мәтелдермен танысып, мағынасын түсіндіріңдер. 1. Жылы киім тәнді жылытар,                 Жылы сөз жанды жылытар. 2. Киім кірі жуса кетеді, Көңіл кірі айтса кетеді. ІІІ.Серіту сәті: Аққу болып ұшамыз. Көлге келіп қонамыз Көлдің бетін құшамыз Қайта самғап ұшамыз.  IV. Сарамандық жұмыс: Қағаздарды қию арқылы берілген суретті ұлттық киімдермен киіндіру V. Қорытынды