Древнее Междуречье: рождение цивилизации

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Kirish. “Tarixiy xotirasiz kelajak yo’q”

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarga Vatanimiz O’zbekistonning betakror go’zalligi, hududlari, tabiati, boyliklari haqida ma’lumot berish;

Tarbiyaviy – o’quvchilarni vatanparvarlik ruhida tarbiyalash;

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarni o’z o’rnida qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, ajurli arra;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar

Asosiy tushunchalar – sajdagoh, tarix, vatan, aziz joy;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Kirish.“Tarixiy xotirasiz kelajak yo’q”

Vatan arabcha so’z bo’lib, ona yurt degan ma’noni anglatadi. Vatan – bu, siz tug’ilgan makon. Kindik qonimiz to’kilgan tuproq. Vatan bu oltin beshikdir. Vatan – yurakdagi javohir.

Vatan – Siz ta’lim olayotgan maktabingizdir. O’ynab-kulib yashayotgan shahringiz. Jonajon qishlog’ingizdir. Agar onangiz sizni dunyoga keltirgan bo’lsa, ona – Vataningiz sizni kamol toptiradi.

Tarix – arabcha so’z bo’lib, “o’tmish”, “o’tgan voqealar haqida hikoya” degan ma’noni anglatadi. Shuningdek, yunon tilida “tadqiqot”, “voqealar bayoni” ma’nolarini bildiradi.

Tarix – odamlar yer yuzida qachondan beri yashayotganligi, eng qadimgi zamonlardan to hozirgacha bosib o’tgan hayot yo’li, bugungi hayotni qanday qurganligi haqida ma’lumot beradi.

Tarixni o’rganish orqali ajdodlarimizning uzoq va yaqin o’tmishda nima bilan mashg’ulot bo’lganliklarini, qanday hayot kechirganliklarini hamda qanday tarixiy voqealar yuz berganligini bilib olamiz.

Sajdagoh – tiz cho’kib va bosh egib tuprog’I ko’zga surtiladigan muqaddas, aziz joy.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Tarixiy manbalar

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarga ongida tarix fani haqida tushuncha hosil qilish qilish;

Tarbiyaviy – o’quvchilarga tarixiy manbalar, ularning tarix fanidagi o’rnini ko’rsatib berish;

Rivojlantiruvchi – Arxeologiya, etnografiya, antropolpgiya haqidagi dastlabki ma’lumotlar bilan ta’nishtirish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, panaramma;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, M.Muydinova “Tarixdan hikoyalar” metodik qo’llanmasi, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar

Asosiy tushunchalar – tarix, tarixiy manbalar, moddiy manbalar, yozma manbalar;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Tarixiy manbalar

Скругленный прямоугольник: Yozma manbalar:
Bundan 5 ming yil avval Osiyo va Afrika xalqlari yaratgan yozuvlar va shundan keyingi tarixiy davrlarda insoniyat tomonidan yaratilgan turli yozma manbalar.

Скругленный прямоугольник: Moddiy manbalar:
Ko’hna manzilgohlar ;
qadimiy shaharlar va qal’alarning qoldiqlari; qadimgi mehnat va harbiy qurollar;

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi:Kalendarlar tarixidan

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarning kalendarlar tarixi haqidagi bilimlarini chuqurlashtirish;

Tarbiyaviy – o’quvchilarga calendar va yil hisobi haqida umumiy tushuncha bera olish;

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarni o’z o’rnida qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, zig-zag;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar

Asosiy tushunchalar – ka’ba, tengkunlik, calendar, hijriy yil, milodiy yil;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Kalendarlar tarixidan

“Kalendar” lotincha so’z bo’lib o’zbek tilida “qarz daftari”, “har oyning birnchi kuni” degan ma’nolarni anglatadi.Hayotimizda esa calendar vaqtning kunlarga,haftalarga,oylarga va yillarga bo’lib hisoblanishidir.Kalendar yil,oy va kunlarning nomlari yozib qo’yilgan bo’ladi.Kalendarlar bizning bobolarimiz tomonidan “taqvim”lar deb yuritilgan.Yil- yerning quyosh atrofida bir marta aylanib chiqishi uchun ketadigan vaqt o’lchov birligi.Unga ko’ra bir yil 365 kunga har to’rt yilda esa bir marta 366 kunga teng bo’lib keladi.Dastlabki calendar qadimgi Misrda yaratilgan.MisrliklAR o’zlari uchun hayot mamot masalasi bo’lgan Nil daryosining qachon toshishini kuzatganlar. Kundalik kuzatuv daryoning keying toshqiniga qadar oradan 365 kun o’tishini kuzatishgan. Shu tufayli Misrliklar 365 kunni 30 kunlik qilib 12 oyga bo’lganlar. Qolgan besh kunni bayram kunlari etib belgilashgan.Biroq Misrliklar yil hisobida 6 soatga yanglishgan edilar. Bu 6 soatlik farq 4 yilda bir sutkalik xatolik keltirib chiqargan.Qadimgi Rim davlati hukmdori Yuliy Sezar mil avv 46-yilda 1-yanvarga ko’chirdi.yangi calendar yuliy kalendari deb ataldi.Misrliklarni kalendarida har 4 yilda to’planib qoladigan bir kunni yo’qotish uchun fevral oyini to’rt yilda bir marta 29 kun qilib belgilandi.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Tarixda yil hisobi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarning yil hisobi haqidagi bilimlarini chuqurlashtirish;

Tarbiyaviy – o’quvchilarga calendar va yil hisobi haqida umumiy tushuncha bera olish;

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarni o’z o’rnida qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, zig-zag;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar

Asosiy tushunchalar – ka’ba, tengkunlik, calendar, hijriy yil, milodiy yil;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.) III.Yangi mavzu. Tarixda yil hisobi Yil – yerning Quyosh atrofida bir marta aylanib chiqishi uchun ketadigan vaqt o’lchov birligi. Bir yil 365 kundan iborat, har to’rt yilda esa bir marta 366 kunga teng bo’ladi. Dastlabki kalendar qadimgi Misrda yaratilgan.Hijriy yil hisobi Arabistonda yaratilgan. Hijriy yil hisobida Muhammad payg’ambarning Makka shahridan Madina shahriga hijrat qilgan vaqti asos qilib olingan. Hijrat milodiy 622-yilning 16-iyul kuni sodir bo’lgan edi. Muchal yil hisobi 12 ta hayvonning nomi bilan ataladigan davriy yil hisobidir. Bu hayvonlar:

1. Sichqon 7. Ot

2. Sigir 8. Qo’y

3. Yo’lbars 9. Maymun

4. Quyon 10. Tovuq

5. Baliq 11. It

6. Ilon 12. To’ng’iz

Kalendarlar	Kalendarda bir yil necha kun deb belgilangan?	Kalendarda yil hisobida yo’l qo’yilgan xatoliklar	Xatoliklarni tuzatish uchun nimalar qilindi?
Misrliklar kalendari
Yuliy kalendari
Grigoriy kalendari

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Dunyo xaritasi tarixi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarga dastlabki xaritalar va uning asoschisi haqida umumiy tushuncha berish;

Tarbiyaviy – bugungi kunda zamonaviy xaritalarning ahamiyatini tushuntirib berish;

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarni o’z o’rnida qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, charxpalak;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar

Asosiy tushunchalar – xarita, globus, rasadxona, Eratosfen, yer olmasi;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Dunyo xaritasi tarixi

Xarita – (varaq, xat yozadigan yaproq) Yer yuzasi, osmon jismlari yoki osmon gumbazining qog’ozga kichraytirilib tushurilgan tasviridir.

Miloddan avvalgi III asrda qadimgi Gretsiya olimi Erotosfen Yerning kattaligini ancha aniq o’lchashga muvaffaq bo’lgan. Buning natijasida u dunyoning birinchi xaritasini yaratdi. Qadimgi Rim olimi Ptolemey, buyuk bobolarimiz – Muhammadal- Xorazmiy, Abu Rayhon Beruniy va Mahmud Qoshg’ariylar ham o’z davrlari uchun muhim xaritalar yaratgan edilar.

Globus – lotincha so’z bo’lib, o’zbek tilida “shar” degan ma’noni anglatadi. Globusda Yer yuzasi juda kichraytirilgan holda tasvirlanadi. O’z davridagi ilm-fan yutuqlariga asoslangan dastlabki globusni buyuk bobomiz Abu Rayhon Beruniy yaratgan.

XV asrda Samarqandda – Mirzo Ulug’bek rasadxonasida o’z davri uchun yanada mukammalroq globus yaratdi. XV asr oxirlarida esa nemis geografi va sayyohi Martin Bexaym “Yer olmasi” deb atalgan globus yaratgan. Bu globus o’zida Amerika qit’asining kashf etilishi arafasidagi yer yuzini aks ettirgan edi.

O’zbekiston Respublikasining siyosiy-ma’muriy xaritasida Qoraqalpog’iston Respublikasi va 12 viloyat, ularning markazlar, shuningdek, tumanlarning markazlari aks etgan. Ayni paytda davlatimiz chegarasi belgilab qo’yilgan.

Bugungi kunda zamonaviy shu xaritadan foydalanib kelinmoqda.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Eng qadimgi odamlar va ularning manzilgohlari

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarga eng qadimgi odamlar, ularning hayoti, kun ko’rishi haqida hikoya qilib berish;

Tarbiyaviy – mehnat tufayli inson shakllanib, taraqqiyot sari intilganligi haqida ma’lumot berish;

Rivojlantiruvchi – o’quvchilarda hozirgi hayotning qadriga yetishva mehnatsevarlikka hislarini tarbiyalash.

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, charxpalak;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar

Asosiy tushunchalar – antropolog, yava, kramanon, neandertal;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu.

Avstralopitek - Janubiy Afrikadan, Zinjantrop - Sharqiy Afrikadagi Zinj vodiysidan, Pitekantrop – Yava orolidan (Indoneziya), Sinantrop - Xitoy hududidan, Neandertal - Farg'ona vodiysidagi Selungur manzilgohidan, Germaniyadan, Kromanyon - Fransiyadagi Kromanyon g'oridan hozirgi qiyofadagi odam kromanyon topib tekshirganlar.

Germaniyaning Neandertal g’oridan topilgan qadimgi ajdodlarimizning tashqi qiyofasi bugungi odam qiyofasiga juda yaqin bo’lgan. Olimlar yangi qiyofadagi odamga neandertal odami deb nom berishgan. Neandertallar miloddan avvalgi 100-40 ming yilliklar oralig’ida yashashgan.

O’zbekistonda neandertal qiyofali odam suyaklari qoldiqlari Surxondaryo viloyati hududidagi Teshiktosh g’oridan topilgan.

Miloddan avvalgi 40-12 ming yilliklar oralig’ida yashagan odam suyaklari Fransiyaning Kramanon g’oridan topilgan. Unga Kramanon odami nomi berilgan. Kramanon odami tashqi qiyofasiga ko’ra bugungi qiyofadagi idam edi. Olimlar kramanon qiyofadagi odamni “aql-idrokli odam”, “ongli odam” deb ataganlar.

Kramanon odamlari urug’- urug’ bo’lib yashaganlar. Endi odamlar g’orlarda yashamaydigan bo’lganlar. Mehnat qurollari har jihatdan takomillashgan.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Qadimgi odamlarning turmush tarzi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarga ajdodlarimizning og’ir hayoti, mashaqqatli mehnati haqida tushuncha berish;

Tarbiyaviy – o’quvchilarni hayotni sevish, uni qadriga yetish ruhida tarbiyalash;

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarni o’z o’rnida qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, panaramma;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar

Asosiy tushunchalar – bronza, qabila, chorvachilik, ibtidoiy to’da;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Qadimgi odamlarning turmush tarzi

Qadimgi odamlar dastlabki mehnat qurollarini toshdan yasashgan. Shuningdek yog’ochdan ham foydalanilgan. Neandertal odami toshdan yanada uchqurroq mehnat qurollari yaratishga muvaffaq bo’lgan.

Kramanon odamlari esa toshdan pichoq, nayza, turli xil kesgich, qirg’ich, bigiz, suyakdan igna, qarmoq yaratishga muvaffaq bo’lganlar.

O’q – yoy miloddan avvalgi 12-7- ming yilliklar oralig’ida ixtiro qilingan.

Suyakdan igna yasash kramanon odamlarining tikishni kashf etganliklarini ham anglatar edi. Ayni paytda irg’itiladigan qurol – sanchqi ham yaratganlar.Bora – bora odamlar kulolchilikni o’rgangan. Davrlar o’tishi bilan misdan, keyinroq bronzadan mehnat qurollari yasashni o’rganib olganlar.

Odamlarning eng qadimgi mashg’uloti – termachilik va ovchilik o’zlashtiruvchi xo’jalik, deb ataladi.

Miloddan avvalgi 6-4 ming yilliklarda odamlar o’troq hayotga o’ta boshladilar. Bu esa dehqonchilik va chorvachilikning yanada rivojlanishiga olib kelgan.

Qadimgi odamlar dastlabki davrlarda kichik daryo bo’ylari va buloqlarning yonini o’zlariga makon qilib olishgan. Shox-shabalardan uy-joy qurganlar.

Davrlar o’tishi bilan odamlar paxsa va guvalali uylar qurishni o’rganib olganlar. Miloddan avvalgi 2-ming yillikda esa ko’p xonali uylar qurila boshlangan.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Arxeologiya tarixidan

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarga arxeologlar va ularning ish faoliyati haqida umumiy tushuncha berish.

Tarbiyaviy – o’quvchilarga bugungi kunda o’zbek arxeologlarining tarix fani uchun qo’shgan hisssasini tushuntirish.

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarni o’z o’rnida qo’llay bilish.

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, charxpalak;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar

Asosiy tushunchalar – arxeologiya, akvalang, madaniy qatlam, Jak Iv Kusto

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Arxeologiya tarixidan

Arxeologiya o’tmishni tarixiy moddiy manbalar – yodgorliklar asosida o’rganuvchi fan. Arxeologiya so’zi “arxeo” va “logos” kabi ikki so’zdan iborat bo’lib, qadimshunoslik degan ma’noni anglatadi.

Arxeologiya fani bilan shug’ullanuvchi olimlar – arxeologlar (qadimshunoslar) deb ataladi.

Madaniy qatlam – odamlar turmush faoliyatining izlari saqlab qolgan tuproq qatlamidir. U odamlar yashagan manzilgohgoh, gulxan qoldig’I, mahnat qurollari, suyak qoldig’I, uy-ro’zg’or buyumlari va qabrlarning qoldiqlaridir. Binobarin, madaniy qatlam inson ongli mehnatining hosili va natijasidir. Madaniy qatlam davrma-davr, ustma-ust joylashgan bo’lishi ham mumkin. Arxeologik yodgorliklar qayerdan topilgan bo’lsa, u o’sha joyning nomi bilan atalishi mumkin.

Hozirgi kunda O’zbekiston Fanlar akademiyasi qoshidagi Yahyo G’ulomov nomidagi arxeologiya institutidagi ham katta ishlarni amalga oshirmoqda.

Suvosti arxeologiyasi arxeologiya fanining yordamchi sohasi hisoblanadi va o’z tarixini XX asr boshida grek baliqchilari tomonidan qadimiy haykalni olib kelayotgan kema g’arq bo’lgan joy topilgan vaqtdan boshlagan.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Qoyatosh suratlari

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarga ilk san’at namunalari, g’orlardan topilgan suratlar haqida ma’lumot berish;

Tarbiyaviy – o’quvchilarga qoyatosh suratlarining bugungi kundagi ahamiyati haqida tushuntirish;

Rivojlantiruvchi – o’quvchilarni ajdodlarga hurmat ruhida shakllantirish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, panaramma;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar

Asosiy tushunchalar – Altamir, arxar, Lasko, Kapova, qizil kitob;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Qoyatosh rasmlari

Qoyatosh suratlarini bundan 30 ming yillar avval kramanyon odamlari yaratganlar. Ularning bir qismi G’arbiy Yevropaning dunyoga mashhur Altamir va Lasko g’orlaridan topilgan. O’sha zamon tasviriy san’at ustalari hayvonlarni tasvirlashda qora, sariq va qizil bo’yoqlardan foydalanishgan.

O’zbekistonda ushbu noyob san’at bundan taxminan 8-9 ming yillar ilgari paydo bo’lgan. O’zbekistonda 100 dan ortiq nodir san’at namunalari aniqlangan. Bular:

Ø Zarautsoy,

Ø Sarmishsoy

Ø Teraklisoy,

Ø Bironsoy,

Ø Qorachorvoqsoy

Ø Xo’jakentdagi qoyatosh suratlaridir.

2008-yilda Zarautsoy, Sarmishsoy kabi bebaho madaniy yodgorliklarni muhofaza qilish, ular yo’qolib ketishi xavfining oldini olishga oid hukumat qarorlari qabul qilindi. Eng muhimi, Sarmishsoy suratlari umumjahon merosining noyob namunasi sifatida YUNESKO tomonidan ro’yxatga olindi va “Ochiq osmon ostidagi muzey” deb rasman e’lon qilindi.

T/r	G’orning nomi	Tasvirlarda berilgan hayvonlar nomi
1.
2.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Yozuv-insoniyatning buyuk kashfiyoti

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarga ilk yozuv belgilari, qadimgi yozuv turlari haqida tushuncha berish;

Tarbiyaviy –o’quvchilar ongiga alifboning yaratilishi va uning bugungi kundagi ahamiyatini singdirish;

Rivojlantiruvchi – olimgan bilimlarni o’z o’rnida qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, charxpalak;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar

Asosiy tushunchalar – alifbo, iyeroglif, finikiy, buyumli yozuvlar, so’z yozuvi;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Yozuvning paydo bo‘lishi

Yozuv kishilar o’rtasidagi aloqaga xizmat qiladigan yozma belgilar tizimidir. Yer yuzida bundan besh-olti ming yil avval dastlabki yozuvlar paydo bo’lgan. Ularni Osiyo va Afrika xalqlari yaratganlar.

Alifbo – biror tilning yozuvi uchun qabul qilingan va qat’iy ketma-ketlikda joylashtirilgan yozma belgilardir. Bu belgilar harf deyiladi. “Alifbo” so’zi esa arab alifbosining birinchi harfi (alif) va ikkinchi harfi (bo) ning qo’shib aytilishdan hosil bo’lgan so’zdir.

Dunyoda birinchi alifboni, ya’ni harfli yozuvni miloddan avvalgi 2-ming yillik o’rtalarida qadimgi finikiyaliklar yaratishgan va u “Finikiy yozuvi” deb atalgan. Finikiy alifbosi 22 ta harfdan iborat bo’lib, u ongdan chapga qarab yozilgan. Hatto hozirgi kundagi lotin va kirill yozuvlari ham finikiy yozuvidan kelib chiqqan.

O’zbekistonda bugungi kunda lotin yozuviga asoslangan o’zbek alifbosidan foydalanilmoqda.

T/r	Alifbolar	Qachon yaratilgan?	Harflari soni	Yozilish tartibi
1	Finikiy	Mil.avv. 2-ming yillik	22 ta	O’ngdan chapga
2	Sug’d	-	23 ta	O’ngdan chapga
3	Lotin	-	23 ta	Chapdan o’ngga
4	Arab	Milodning 4 asrida	-	O’ngdan chapga
5	Kirill-rus	IX asrda	33 ta	Chapdan o’ngga

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: “Avesto” – ajdodlarimizning ilk yozma tarixiy manbasi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – O’quvchilarga zardushtiylik dini ning asosiy mazmuni bilan tanishtirish;

Tarbiyaviy – O’quvchilarga O’rta Osiyo xalqlari madaniyati va an’analari zardushtiylikning ahamiyatini ko’rsatish;

Rivojlantiruvchi – o’quvchilarni mazkur mavzu bo’yicha mustaqil fikr yuritishlarini shakllantirish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, panaramma;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar

Asosiy tushunchalar - Zardusht, Ahuramazda, Avesto, Ahriman, Farishtalar;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. “Avesto” – ajdodlarimizning ilk yozma tarixiy manbasi

Zardushtiylik:

Ø Mil.avv. I – mingyillikda O‘rta Osiyoda (Xorazm) vujudga kelgan din;

Ø Asoschisi: Zardusht (yunonlar “Zoroastr” (munajjim) deb nomlagan);

Ø Zardusht 30 yoshida payg‘ambar bo‘lgan;

Ø “Payg‘ambar” so‘zining ma’nosi <<ezgu amallar haqida xabar beruvchi>> ;

Ø Zardushtiylikning muqaddas kitobi “Avesto” – “qat’iy belgilangan qonun - qoidalar”

Avesto:

• “Avesto”ning ilk qismlari mil.avv IX-VIII asrlarda paydo bo‘lgan;

• Zardusht va’zlari matnlarining hammasi mil.avv III asrda 21 kitobga jamlangan;

• “Avesto” matnlariga sharh “Zand” deb nomlanadi;

• “Avesto” matnlarini ilk bor fransuz olimi A.Dyuperron tarjima qilgan.

• 2001 – yilda mamlakatimizda “Avesto” ning 2700 yilligi keng nishonlandi.

Zardushtiylik dinining xudolari

ü Ahuramazda - Ulug‘, donishmand bosh xudosi;

ü Mitra - Quyosh, yorug‘lik xudosi, dehqonlar va chorvadorlarning hosildorlik va mol – davlat homiysi;

ü Anahita - Hosildorlik va suv xudosi;

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Muzeylar

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarga muzeylar nima uchun kerak ekanligini tushuntirib berish;

Tarbiyaviy – o’quvchilarni jahonning mashhur muzeylari bilan tanishtirish;

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarni o’z o’rnida qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, charxpalak;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar

Asosiy tushunchalar – YUNESKO, eksponat, kolleksiya,Luvr, Ermitaj.

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu.

Trip Advisor ma'lumotiga ko'ra dunyodagi 10 ta eng mashhur muzeylar 10 taligini e'lon qildi. Parijdagi Luvr birinchi o'rinni egalladi, shuningdek o'ntalikga amerikan muzeylar ham kirgan. Muzeyga tashrif buyuruvchilar eksponatlarning noyobligi va qimmatbaxoligi, hamda muzey joylashgan joyning mashhurligiga qarab aniqladi.

Dunyodagi eng yaxshi muzeylar o'ntaligi

1. Luvr muzeyi. Parij, Fransiya;

2. Vatikan muzeyi.Vatikan, Rim, Italiya

3. Metropolitan. Nyu- York, AQSh

4.Pola getti. Los- Anjeles, AQSh

5. Orse muzeyi. Fransiya, Parij

6. Uffitsi galeriyasi. Florensiya, Italiya

7. San'at institutining muzeyi . Chikago, AQSh

8. Tey zamonaviy galeriyasi. London, Buyuk Britaniya

9. Prado muzeyi. Madrid, Ispaniya

10. Vashington Milliy galeriya. Vashington, AQSh

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: 1-nazorat ishi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o`quvchilarning tarixiy bilimlarini oshirish;

Tarbiyaviy – tarixiy xotira, tarixiy tafakkurini shakllantirish;

Rivojlantiruvchi – o`quvchilar bilimlaridagi bo`shliqlarni aniqlash.

Darsning usuli – Aralash, yozma,test;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar

Asosiy tushunchalar – o’tilgan mavzulardagi barcha atamalar;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. 1-nazorat ishi

Nazorat ishi test javoblari
I-variant	II-variant
1- b	1-a
2-c	2-b
3-b	3-c
4-a	4-a
5-a	5-a
6-b	6-d
7-b	7-b
8-a	8-c
9-a	9-a
10-b	10-c
11-a	11-a
12-b	12-d
13-d	13-a
14-a	14-a
15-b	15-d
16-c	16-a
17-a	17-a
18-a	18-b

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A” 14.11.2016-yil

Darsning mavzusi: Yevropa va Amerikada dastlabki sivilizatsiyalar

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarga Yevropa va Amerikada dastlabki sivilizatsiyalar haqida umumiy tushuncha berish;

Tarbiyaviy- Yevropa va Amerikada dastlabki sivilizatsiyalarning bugungi kundagi ahamiyatini tushuntirib berish;

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarni o’z o’rnida qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – Sivilizatsiya, Krit, Mikena,Mayya;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Yevropa va Amerikada dastlabki sivilizatsiyalar

Sivilizatsiya deyilganda biror xalqning madaniyati rivoji erishgan yutuqlari darajasi tushuniladi. Shuning uchun ham sivilizatsiya atamasi o’rnida ko’pincha “madaniyat “ iborasi ham qo’llaniladi.Mehnat qurollarining takomillashishi va ishlab chiqarish texkasining ixtiro qilinishi shaharsozlik yozuvning paydo bo’lishi ilm fan adabiyot san’atning taraqqiyoti va boshqalar sivilizatsiyasi yoki madaniyat taraqqiyotining belgilaridir.Shahar - deyilganda yirik manzilgoh tushuniladi. Shaharlarning paydo bo’lishi hunarmandchilik va savdoning rivojlanishi bilan bog’liq bo’lgan. Demak shaharlarning paydo bo’lishi dehqonchlikdan hunarmandchilik va savdo- sotiq ajralib chiqqan davriga to`g`ri keladi. Arxeolog olimlar Yunoniston (bugungi Gretsiya) davlatiga qarashli Krit orolida miloddan avvalgi 3-2 ming yillikka oid shaharlar qoldig’I topdilar.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________X.A.Salimova

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: O‘zbekiston hududidagi qadimgi davlatlar

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarga yurtimizning qadimgi davlatlari haqida umumiy ma’lumot berish;

Tarbiyaviy – qadimgi aholining turmush tarzi, mashg’uloti haqida tushuncha berish;

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarni o’z o’rnida qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – Sangirtepa, Qiziltepa, Yerqo’rg’on, Uzunqir, Ko’zaliqir, Qal’aliqir;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. O‘zbekistondagi eng qadimgi davlatlar

O’zbekiston hududida yashagan saklar, massagetlar va sug’dlar bizning qadimgi ajdodlarimizdir. Yozma manbalarga ko’ra:

Saklar – hozirgi Sirdaryo bo’ylarida, Toshkent viloyati va Janubiy Qozog’isto yerlarida, Farg’ona vodiysida;

Massagetlar – hozirgi Amudaryoning quyi oqimlari va unga tutash bo’lgan yerlarda;

Sug’dlar – hozirgi Zarafshon va Qashqadaryo vohasida hayot kechirganlar.

Ajdodlarimiz sug’orma dehqonchilik, chorvachilik va hunarmandchilik bilan shug’ullanganlar.

Xorazm davlati: Miloddan avvalgi VII asrda hozirgi O’zbekiston hududida Xorazm va Baqtriya davlatlari vujudga kelgan. Qadimgi Xorazm davlatining yirik shaharlaridan biri Tuproqqal’a bo’lgan. Xorazmda chorvachilik, hunarmandchilik, savdo-sotiq rivojlangan. Tog’lardan qazib olingan zumrad toshlarga ishlov berilib, har xil buyumlar tayyorlangan. Ular Eron, Xitoy, Hinsiston, Misr singari mamalakatlarga sotilgan. Qimmatbaho metallardan tangalar zarb qilingan. Qadimgi Xorazm davlati o’zbek davlatchiligining ilk poydevori bo’lib, 2700 yillik tarixga ega.

Baqtriya davlati: Hozirgi Surxondaryo, Qashqadaryo, Zarafshon vodiylari, Tojikistonning janubi, Afg’onistonning shimoliy-sharqiy qismidagi hududlarbBaqtriya davlati tasarrufida bo’lgan. Bqaqtriya podsholigining Baqtra, Sangirtepa, Qiziltepa, Uzunqir, Yerqo’rg’on kabi shaharlari bo’lgan. Baqtra shahri Baqtriya davlatining poytaxti edi.

So’g’d davlati: Zarafshon va Qashqadaryo vohasi Sug’diyona deb atalgan. Keyinchalik bu hududda Su’g’d davlati tashkil etilgan. Aholi asosan dehqonchilik bilan shug’ullangan. Sug’d aholisi hayotida hunarmandchilik va savdo ham katta o’ringa ega bo’lgan. Sug’d ham Osiyoning boshqa davlatlari bilan savdo aloqalari o’rnatgan.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Dunyoning Qadimgi davlatlari

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarga qadimgi sivilizatsiyalar haqida umumiy tushuncha berish;

Tarbiyaviy – o’quvchilarga Yevropaning dastlabki sivilizatsiyalarini tushuntirib berish;

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarni o’z o’rnida qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, ajurli arra;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar

Asosiy tushunchalar – kohin, labirint, inklar, kipu, Pasxa oroli, Mikena, Mayya;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Qadimgi sivilizatsiyalar

Miloddan avvalgi 3-2 ming yilliklarda Kritda davlat tashkil topgan. Bu Yevropadagi birinchi davlat edi.

Mikena madaniyati: Bugungi Gretsiyaning janubida Peloponnes yarim oroli bor. Miloddan avvalgi 2-ming yillikda bu yerda Mikena shahri qurilgan. Bronzadan yasalgan turli qurollar, oltindan ishlangan zeb-ziynatlar, sopoldan tayyorlangan idishlar qoldiqlari yaxshi saqlangan.

Mayya madaniyati: Markaziy Amerikaning Yukatan yarimorolida, qalin chakalakzorlar orasida mayyalar yashardi. Milodning 1-ming yilligida mayyalarda shahar-davlatlar vujudga keldi. Har bir shahar-davlatga “Ulug’ inson” hukmdorlik qilgan. mayya xalqining 300 belgidan iborat iyeroglifli yozuvi bo’lgan.

Inklar madaniyati: Amerikada hozirgi Peru davlati hududida yashovchi inklar ham o’z davlatlarini tashkil etganlar. Davlatni oliy hukmdor – Oliy Inka boshqargan. Oliy Inkaning yaqin qarindoshlari bo’lgan erkaklar o’zlarini “Quyosh o’g’illari” deb atashardi. “Quyosh o’g’illari” davlatda yuqori lavozimlarni egallaganlar. Inklar iplarni turli ko’rinishda tugish yo’li bilan o’ziga xos yozuv yaratganlar. Bu yozuv “kipu” deb atalgan. Ink zargarlari ibodatxonalarda “Oltin bog” barpo etganlar.

Pasxa oroli sirlari: Pasxa oroli hozirgi Chili davlatiga tegishli. Orol Tinch okeanida joylashgan. Orol 1722-yilda gollandiyalik dengiz sayyohi Yakob Roggeven tomonidan kashf etilgan.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Qadimgi dunyoning yetti mo‘jizasi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarga qadimgi dunyoning yetti mo’jizasi haqida umumiy tushuncha berish;

Tarbiyaviy – o’quvchilarga yetti mo’jizaning bugungi kundagi ahamiyati haqida ma’lumot berish;

Rivojlantiruvchi – olingan bilim, ko’nikma, malakalarni qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, ajurli arra;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – Mayoq, maqbara, Mavsol, ma’buda, ehrom;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Qadimgi dunyoning yetti mo‘jizasi

Misr ehromlari: Misr ehromlari Joser, Xufu, Xafra, Menkura. Misr ehromlarning eng kattasi Xufu (Xeops) piramidasidir. Uning balandligi 147 metr bo’lib , mill. avv. 2600-yilda qurilgan. Xufu ehromining har bir tomoni 233 metrga teng. Bu ehromga 2 million 300 mingta ohaktosh plitalaridan tiklangan.

Bobil osma bog’lar: Bu bog‘lar mill.avv VI asrda Bobilda (hozirgi Iroq davlati hududida) Navuxodonosor II tamonidan qurilgan . Samoviy bog‘larning yaratilishi rivoyatlarda ayol podsho Semiramida (Shammuramat) nomi bilan bog‘liq. Aslida esa ular podsho Navuxodonosor farmoyishi bilan malika Semiramidaga atab bunyod etilgan. Uni yetti iqlimda yo‘q «bog‘i Eram» deb madh etishgan.

Olimp xudosi Zevs haykal: Bu haykal o‘z zamonasining mashhur haykaltaroshi Fidiy tomonidan miloddan avvalgi 5-asrda yasalgan. Haykal nihoyatda ulug‘vor bo‘lib, balandligi 12 metr. Zevs xudosi oltin, fil suyagi, qora daraxt va qimmatbaho toshlardan ishlangan taxtda o‘tirgan holda tasvirlamgan. O’ng qo’lida- ma’buda Nikaning haykali, chap qo’lida-muqaddas burgut o’rnatilgan podsholik hassasi ifodalangan.

Ma’buda Artemida ibodatxonasi: Ibodatxona Kichik Osiyoning Efes shahrida joylashgan. Bu ibodatxona marmardan ishlangan bo‘lib, qariyb 120-yil davomida qurilgan va miloddan avval 550-yilda tugallangan. Koshona g‘oyat hashamatli qilib bezatilgan, peshtoqiga noyob haykalchalar ishlangan. Mil.avv 356-yilda Gerostrat degan kimsa nom tarixda qoldirish maqsadida ibodatxonaga o‘t qo‘yadi. Lekin uning nomi tarixda bema’ni vahshiylik ramzi bo‘lib qoldi.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: 2-nazorat ishi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o`quvchilarning bilim darajasini aniqlash;

Tarbiyaviy – o`quvchilar bilimlaridagi bo`shliqlarni aniqlash;

Rivojlantiruvchi – o`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish.

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, panaramma;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar

Asosiy tushunchalar – o’tilgan mavzulardagi barcha atamalar;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. 2-nazorat ishi

Nazorat ishi test javoblari
I-variant	II-variant
1-a	1-a
2-d	2-b
3-a	3-c
4-d	4-b
5-c	5-a
6-a	6-a
7-a	7-c
8-b	8-a
9-a	9-a
10-a	10-b
11-c	11-a
12-b	12-c
13-a	13-a
14-c	14-c
15-c	15-b
16-a	16-b
17-c	17-c
18-b	18-a

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Takrorlash

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – oldingi darslarda o’rganilgan mavzu bo’yicha materialni takrorlash va umumlashtirish;

Tarbiyaviy – eng qadimgi jamoa tuzumining asosiy davrlari bo’yicha o’quvchilarning bilimlarini tizimlashtirish;

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarini o’z ornida qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, charxpalak;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – oldingi darslarda o’tilgan barcha atamalar

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Takrorlash

1. Yevropadagi dastlabki madaniyat o’chog’i – Krit madaniyati haqida nimalarni bilib oldingiz?

2. Mayyaliklar osmon jismlarini o’rganish borasida qanday yutuqlarga erishgan?

3. Shaharlarning paydo bo’lishi haqida nimalarni bilasiz?

4. Afina va Sparta shaharlari haqida ma’lumot bering?

5. Davlat nima ekanligini izohlab bering?

6. Qadimgi Hindiston va Xitoynni yagona davlatga birlashtirgan tarixiy shaxslarni qayd eting?

7. Qadimgi dunyoning qaysi obidalari “Yetti mo’jiza” deb ataladi?

8. Ma’buda Artimedaga atab nega ibodatxona qurilgan?

9. Galikarnas maqbarasi haqida nimalarni bilasiz?

10. Qadimgi ajdodlarimiz haqida nimalarni bilib oldingiz?

11. Baqtriya davlatida qanday shaharlar bo’lgan?

12. Xorazm davlati haqida so’zlab bering?

13. Bobil osma bog’lari kimning sharafiga qurilgan?

14. Davlatning paydo bo’lishiga sabab bo’lgan omillarni qayd eting?

15. Pasxa orolida Yevropadan borgan sayyohlarni hayratga slogan va sababi hozirgacha sir bo’lib qolayotgan hodisa nima?

16. O’zbek xalqining milliy bayramlari haqida nimalarni bilib oldingiz?

17. Urf-odatlar deganda nimani tushunasiz?

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Tangalar – tarix guvohi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarga dastlabki tangalar va tanga so’zining ma’nosini tushuntirib bering.

Tarbiyaviy – qadimgi va zamonaviy tangalarga ramzlarning aks etilishi haqida ma’lumot berish;

Rivojlantiruvchi – olingan bilim, ko’nikma, malakalarni qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – yubiley, tanga, Lidiya, tamg’a, Argos;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Tangalar – tarix guvohi

Tanga (turkiy – tamg’a so’zidan olingan) – maxsus ramzlar tushirilgan va ma’lum og’irlikka hamda qiymatga ega bo’lgan metalldan yasalgan pul.

Tanga pullar davlat tomonidan maxsus joylarda zarb etilgan. Arxeolog olimlar tanga dastlab miloddan avvalgi VIII-VII asrlarda Lidiya (Osiyoda) va Argos (Yevropada) davlatlarida paydo bo’lganligini aniqlaganlar. Lidiya hududida oltin ko’p bo’lgan. Bu davlatda oltindan zarb etilgan tanga starter deb atalgan.

Eron podshosi Doro I davrida esa o’sha davrning mashhur “darik” deb ataluvchi tanga puli joriy etilgan. Bu tanganing har biri 8,4 gramm sof oltindan yasalgan.

O’zbekiston Respublikasining pul birligi –so’m 1994-yilning 1iyulida muomalaga kiritilgan. Vaqtlar o’tishi bilan 10, 25, 50 so’mlik tanga pullar ham zarb etilgan.

1996-yilda buyuk bobomiz Amir Temur yubileyining 660 yilligi munosabati bilan oltin suvi yuritilgan 100 so’mlik, 2009-yilda esa Toshkent shahrining 2200 yilligiga atab 100 so’mlik tanga pul zarb etildi.

Lidiya podsholigining tanga puli – staterning bir tomoniga yugurib ketayotgan tulki tasviri tushirilgan.

Argos davlati tangalarida esa muqaddas deb hisoblangan toshbaqa surati tasvirlangan.

Doro I, makedoniyalik Aleksandr, Rim hukmdorlari Yuliy Sezar, Grek-Baqtriya hukmdori Yevkratid va boshqalar zarb ettirgan tangalar buning dalilidir.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Savdo yo‘llari

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarga qadimgi karvon savdo yo’llari haqida umumiy ma’lumot berish;

Tarbiyaviy – o’quvchilarning Buyuk Ipak yo’li haqidagi bilimlarini shakllantirish;

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarni o’z o’rnida qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, ajurli arra;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – Finikiya, La’l yo’li, Pomir, Shoh yo’li;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Savdo yo‘llari

Qadimgi karvon savdo yo’llaridan biri “La’l yo’li” deb atalgan. Bu yo’l miloddan avvalgi 3-2 mimng yillikda ochilgan. Yo’lning “La’l yo’li” deb atalishiga bu yo’ldan qimmatbaho la’l toshining tashilishi sabab bo’lgan. U lojuvard deb ham ataladi. “La’l yo’li” Pomir tog’idan boshlanib Eron, Mesopatamiya va Misr orqali o’tgan. La’l toshlaridan yasalgan buyumlar hatto Misr fir’avnlari maqbaralaridan ham topilgan.

Milodiy XVI asrga qadar Sharq bilan G‘arb xalqlari o'rtasidagi tarixiy-madaniy va savdo munosabatlari taraqqiyotida qadimgi dunyoda mashhur bo'lgan Buyuk Ipak yo‘li muhim o'rin tutgan edi. Bu yo'l miloddan avvalgi II asrda vujudga kelgan va “Buyuk meridianal yo‘l” deb atalgan. Bu yo'lga “Ipak yo'li” degan nom 1877-yilda nemis geografi F.Rixtgofen tomonidan berilgan.

Buyuk Ipak yo'li Sariq dengiz sohilidan O'rtayer dengizi sohiligacha cho'zilib ketgan. Bu yo‘l 12 ming km uzunlikda bo'lgan.

Buyuk Ipak yo'li Sharq va G‘arb mamlakatlari xalqlarini o'zaro madaniy aloqalaridan bahramand bo'lish imkonini berdi.

O’rta Osiyo xalqlari Buyuk Ipak yo‘li tufayli Sharq va G‘arb mamlakatlari iqtisodiyoti va madaniyati bilan oshno bo'lganlar. G‘arb mamlakatlari xalqlari esa O’rta Osiyo xalqlarining yuqori darajada rivojlangan madaniyatini o‘zlari uchun kashf qildilar. O'zbekiston aholisi Xitoy shoyisini qadrlasa, Xitoyda So‘g‘diyona gilamlari, jun gazlamalari, hunardmandchilik buyumlariga talab katta bolgan.

Buyuk Ipak yo’li Sharq va G‘arb mamlakatlari xalqiarini o'zaro madaniy aloqalaridan bahramand bo'lish imkonini berdi.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: 3-nazorat ishi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o`quvchilarning tarixiy bilimlarini chuqurlashtirish;

Tarbiyaviy – tarixiy xotira, tarixiy tafakkurini shakllantirish;

Rivojlantiruvchi – olgan bilimlaridan xulosalar chiqarishga orgatish.

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, charxpalak;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – o’tilgan mavzulardagi barcha atamalar

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. 3-nazorat ishi

Nazorat ishi test javoblari
I-variant	II-variant
1-a	1-a
2-d	2-b
3-a	3-c
4-d	4-b
5-c	5-a
6-a	6-a
7-a	7-c
8-b	8-a
9-a	9-a
10-a	10-b
11-c	11-a
12-b	12-c
13-a	13-a
14-c	14-c
15-c	15-b
16-a	16-b
17-c	17-c
18-b	18-a
19-	19-
20-	20-

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Yangi Dengiz savdo yo‘llarining ochilishi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarga yangi dengiz yo’llarining ochilishi haqida ma’lumot berish;

Tarbiyaviy – Hindiston va boshqa o’lkalarga boriladigan dengiz yo’llarining ochilishini tushuntirish;

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarni o’z o’rnida qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – admiral, astrolabiya, kompas, port, tovar;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Dengiz yo‘llarining kashf etilishi

Portugaliya va Ispaniya dengizchilari yangi dengiz yo’llari ochilishining tashabbuskorlari bo’lishdi. Yangi dengiz savdo yo’li ochishga birinchi bo’lib Ispaniya qirolligiga xizmat qilgan dengiz sayyohi admiral Xristofor Kolumb rahbarlik qilgan. u o’z oldiga Yevropadan Atlanta okeani orqali Hindistonga boradigan dengiz yo’li ochishni maqsad qilib qo’ygan.

Nihoyat, 1492-yilning yozida X. Kolumb boshchiligidagi 3 ta kema Atlantika okeani orqali harakatni boshladi. Shu yilning oktyabrda sayohatchilar quruqlikka kelib tushdilar. X. Kolumb Hindistonga yetib keldim deb hisoblardi. Biroq, u Hindistonga emas, aslida yangi qit’a – Amerikaga kelib qolgan edi. Shu tariqa Amerika qit’asii kashf etildi. X. Kolubm ochgan o’lkalar Ispaniya qirolligi mulkiga aylangan.

1492-yil 12-oktyabri Amerika qit’asi kashf etilgan sana bo’lib tarixga kirgan.

1498-yilda Atlantika okeani orqali Hindistonga boriladigan dengiz yo’lini portugaliyalik sayyoh Vasko da Gamma ochishga muvaffaq bo’lgan. Vasko da Gamma Portugaliyaning Hindistonda egallab olgan hududlariga qirol o’rinbosari etib tayinlangan. Mashhur sayyoh Hindistonda vafot etgan. Keyinchalik yevropalik boshqa sayyohlar Avstraliya (Janubiy yer) qit’asini ham kashf etishdi.

Odamlar uchun o’zlari yashagan davrgacha noma’lum bo’lgan yangi yerlarning izlab topilganligiga buyuk geografik kashfiyotlar deyilgan.

Buyuk geografik kashfiyotlardan keyin Angliya davlati eng muhim dengiz savdo yo’llari ustidagi davlatga aylandi. Davlat poytaxti London shahrida savdo kemalari to’xtaydigan yirik port shahriga aylangan.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Ishlab chiqarish texnikasining paydo bo‘lishi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – O’quvchilarga ishlab chiqarish nima ekanligini tushuntirish

Tarbiyaviy –Ishlab chiqarish texnikasini qo’llay olish usulini tadbiq eta olishini o’rgatish

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarni o’z o’rnida qo’llay olish

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Ishlab chiqarish texnikasining paydo bo‘lishi

Ishlab chiqarish texnikasi inson mehnatini yengillashtiradigan va mehnat unumdorligini ko’p marotaba oshirishga imkon beradigan mehnat qurolidir. “Ishlab chiqarish texnikasi” iborasi o’rnida “mashina” iborasi ham ishlatiladi.Angliyada ishlab chiqarish texnikasidagi ixtirolar dastlab to’qimachilik sohasida boshlandi. Bunga sifatli matolarga talabning tobora ortib borishi sabab bo’ldi.Bu talabni faqat ishlab chiqarish texnikasi (mashinalar) yordamidagina qondirish mumkin edi.Dastlabki ixtiro XVIII asrda amalga oshirildi. 1733-yilda mexanik va to’quvchi JON KEY to’quv dastgohini ixtiro qildi Bu ixtirogacha to’quvchi o’rmakni g’altak iplari orasidan o’zi o’tkazib turishga majbur bo’layotgan edi. Fabrika ishlab chiqarishning yanada unumliroq bo’lishi uchun faqat suv bor joy emas istagan joyda ishlatish mumkin bo’lgan texnika zarur edi. Tez orada bunday texnika angliyalik JEYMS UATT ixtiro qildi. Hozirgi zamon yengil avtomobili divigateli (motori) ni ko’z oldingizga keltiring.Jeyms Uatt yashagan davrda benzin yoki gazdan foydalanish hali kashf qilinmagan edi Shuning uchun dastlabki dvigatel bug’ bilan harakatga keltirildi va bug’ mashinasi deb ataldi

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A” 19.12.2016-yil

Darsning mavzusi: Transport vositalarining kashf etilishi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – O’quvchilarda Transport vositalarining kashf etilishi haqida umumiy malumot berish

Tarbiyaviy –Transport vositalari haqida ularning hayotga tadbiq bo’lishini tushuntish

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarni o’z o’rnida qo’llay olish

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – Poroxot,Xristofor Kolump,Temir yo’l

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Transport vositalarining kashf etilishi

1807-yil Amerikalik mexanik ROBERT FULTON bug’ bilan harakatlanadigan eshkakli charxlari bo’lgan birinchi poroxotni qurdi.Sinov paytida poroxod soatiga 8 km tezlik bilan suzdi.Birinchi marta poroxod Atlantika okeanidan suzib o’tib 26 kunda Yevropadan Amerikaga yetib bordi.O’z vaqtida Xristofor Kolump bu yerga yelkanli kemalarida 70 kunda yetib brogan.1814-yil Angliyalik konsturuktur va ixtirochi JORJ STEFENSON bug’ bilan harakatlanadigan birinchi porovozni yaratdi.Poravoz temir izda sinalib ko’rilgan 6 ta vogonni tortgan xolda soatiga 10 km tezlik bilan yurdi.

J. STEFENSON yaratgan birinchi transport vositasi – porovozni “Blyuxer” keyinchalik takomillashtirgan turini esa “raketa” deb atadi. 1825-yilda J. STEFENSON ikkita shahar o’rtasida dastlabki temir yo’lni qurishga muvaffaq bo’ldi.Oradan to’rt yil o’tgach Angliyaning ikki mashhur shaharlari Manchestr va Liverpul shaharlari orasida navbatdagi temir yo’l ham qurildi. Keyinroq dastlabki xalqaro temir yo’l ham qurildi.bu yo’l London shahrini Turkiyaning Istambul shahri bilan bog’ladi. Rus olimi ALEKSANDR FYODROVICH MOJAYSKIY 1885-yilda ikkita bog’ dvigateli o’rnatilga dastlabki samolyotni yaratdi.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_______________________Salimova.X.A

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Aloqa vositalarining kashf etilishi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – O’quvchilarda Aloqa vositalarining kashf etilishi haqida tushuncha berish

Tarbiyaviy – O’quvchilarda Aloqa vositalarining kashf etilishi haqida tushuncha berish va ularni hayotga tadbiq eta olishni tushuntirish.

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarni o’z o’rnida qo’llay olish

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – Telegraf,radiosukunat,teletayup

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Aloqa vositalarining kashf etilishi

Telegraf turli xabarlarni uzoq masofalarga yozuv orqali tez uzatishga mo’ljallan qurilma hisoblanadi.Bunday qurilma dastlab 1832-yilda rus olimi Pavel Shilling ixtiro qildi. Qurilma xabarlarni nuqta va tirelar (chiziq) ko’rinishida uzatgan.1837-yilda Amerikalik olim Samyuel Morze ham shunday qurilma va unda foydalaniladigan maxsus alifbo yaratdi. Bu alifbo tarixda “Morze alifbosi” nomi bilan kirdi.Dengizda uzatilgan halokat xabarlarini qabul qilib olish uchun har 5 daqiqada “radiosukunat” vaqti jotiy qilindi.Morze qurilmasida nuqta va tirelar telegraf kaliti yordamida uzatiladi.Morze alifbosidagi “uchta nuqta, uchta tire va yana uchta nuqta”belgisi –(signal) halokat ro’y berganini bildiradi.Teletayp-yozuv mashinkasiga o’xshash klaviaturali uzoqdan yuborilgan axborotlarni qog’oz lentaga avtomatik ravishda yozib oladigan mexanizmli telegraf apparati.Dastlabki telefon apparati 1876 –yilda Angliyada tug’ulib Amerikada yashagan Aleksandr Bell yaratdi.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: 4-nazorat ishi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o`quvchilarning tarixiy bilimlarini chuqurlashtirish;

Tarbiyaviy – tarixiy xotira, tarixiy tafakkurini shakllantirish;

Rivojlantiruvchi – olgan bilimlaridan xulosalar chiqarishga orgatish.

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, charxpalak;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – o’tilgan mavzulardagi barcha atamalar

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. 4-nazorat ishi

Nazorat ishi test javoblari
I-variant	II-variant
1-a	1-a
2-d	2-b
3-a	3-c
4-d	4-b
5-c	5-a
6-a	6-a
7-a	7-c
8-b	8-a
9-a	9-a
10-a	10-b
11-c	11-a
12-b	12-c
13-a	13-a
14-c	14-c
15-c	15-b
16-a	16-b
17-c	17-c
18-b	18-a
19-	19-
20-	20-

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Takrorlash

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – oldingi darslarda o’rganilgan mavzu bo’yicha materialni takrorlash va umumlashtirish;

Tarbiyaviy – eng qadimgi jamoa tuzumining asosiy davrlari bo’yicha o’quvchilarning bilimlarini tizimlashtirish;

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarini o’z ornida qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, charxpalak;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – oldingi darslarda o’tilgan barcha atamalar

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Takrorlash

1. Yevropadagi dastlabki madaniyat o’chog’i – Krit madaniyati haqida nimalarni bilib oldingiz?

2. Mayyaliklar osmon jismlarini o’rganish borasida qanday yutuqlarga erishgan?

3. Shaharlarning paydo bo’lishi haqida nimalarni bilasiz?

4. Afina va Sparta shaharlari haqida ma’lumot bering?

5. Davlat nima ekanligini izohlab bering?

6. Qadimgi Hindiston va Xitoynni yagona davlatga birlashtirgan tarixiy shaxslarni qayd eting?

7. Qadimgi dunyoning qaysi obidalari “Yetti mo’jiza” deb ataladi?

8. Ma’buda Artimedaga atab nega ibodatxona qurilgan?

9. Galikarnas maqbarasi haqida nimalarni bilasiz?

10. Qadimgi ajdodlarimiz haqida nimalarni bilib oldingiz?

11. Baqtriya davlatida qanday shaharlar bo’lgan?

12. Xorazm davlati haqida so’zlab bering?

13. Bobil osma bog’lari kimning sharafiga qurilgan?

14. Davlatning paydo bo’lishiga sabab bo’lgan omillarni qayd eting?

15. Pasxa orolida Yevropadan borgan sayyohlarni hayratga slogan va sababi hozirgacha sir bo’lib qolayotgan hodisa nima?

16. O’zbek xalqining milliy bayramlari haqida nimalarni bilib oldingiz?

17. Urf-odatlar deganda nimani tushunasiz?

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_sinf 16.01.2017-yil.

Darsning mavzusi: Maktab – ilm o‘chog‘i

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarga insoniyat hayotida maktabning o’rni haqida umumiy tushuncha berish;

Tarbiyaviy – O’rta Osiyoda ta’lim va uning ahamiyati haqida ma’lumot berish;

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarni o’z o’rnida qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, panaramma;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar

Asosiy tushunchalar – akademiya, alloma, masjid, fan, pedagog, maktab;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Maktab – ilm o‘chog‘i

Maktab arabcha so’z bo’lib, o’zbek tilida “o’qish joyi” degan ma’noni anglatadi. Ilk maktablar Misr, Bobil, Xitoy va Hindistonda, Yevropada esa Gretsiya va Rimdavlatlarida paydo bo’lgan.

Pedagog – grekcha so’z bo’lib, “bola yetoklavchi kishi” degan ma’noni anglatadi.

Yurtimizda dastlabki madrasa X asrda Buxoro shahrida ochilgan.

Ma’mun akademiyasi: Xorazmshoh Ma’mun ibn Ma’mun 1004-yilda mamlakat poytaxtida “Dorul hikma va maorif” – ilm-fan markazi tashkil etgan. Keyinchalik olimlar uni “Ma’mun akademiyasi” deb ataganlar.

Bu ilm-fan markazida Abu Nasr ibn Iroq, Abu Rayhon Beruniy, Abu Ali ibn Sino, Abulxayr ibn Hammor kabi o’sha davrning o’nlab buyuk allomalari faoliyat yuritganlar.

1017-yilga Xorazmshohlar davlati o’z mustaqilligini yo’qotgach akademiya faoliyat to’xtab qolgan. Afsuski akademiya atigi 14 yil faoliyat ko’rsatgan.

“Ilm – insonlar hojatini chiqarmoqlikka xizmat qilsin”, - degan ibora akademiya allomalarining shiori bo’lgan.

1997-yilda O’zbekiston prezidenti Islom Karimovning Xorazm Ma’mun akademiyasini qaytadan tashkil etish to’g’risidagi farmoni e’lon qilindi. 2006-yilda yurtimizda Xorazm Ma’mun akademiyasining 1000 yilligi nishonlandi.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________Salimova. X.A.

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Yurtimizning buyuk allomalari

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarga IX-XII asrlarda yurtimiz allomalari haqida umumiy ma’lumot berish.

Tarbiyaviy – o’quvchilarga allomalarning hayot va ijod yo’lini tushuntirib berish.

Rivojlantiruvchi – o’quvchilarbi vatanga va ilm-fanga muhabbat ruhida tarbiyalash.

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, panaramma;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar

Asosiy tushunchalar – krater, alloma, Bag’dod, astranomiya, Tib qonunlari;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Yurtimiz allomalari

Muhammad Muso al-Xorazmiy: (783-850) Al –Xorazmiy matematika, astranomiya va geografiya fanlarida doir 20 dan ortiq asar yozgan. Ulardan 10 tasi bizgacha yetib kelgan. Uning “Al -jabr val-muqobala”, “Hind hisobi haqida” kabi asari mavjud. Xorazmiy “Al-jabr val-muqobala” kitobi bilan matematika tarixida 1-bo’lib algebra faniga asos soldi.

Ahmad al-Farg’oniy: (797-865) Al-Farg’oniy “Bayt ul-hikma”da astranomiya, matematika va geografiya kabi fanlarda ijod qilgan. Uning bizgacha 8 ta asari yetib kelgan. Allomaning eng mashhur asari “Astranomiya asoslari”. Astranomiyaga qo’shgan hissasi uchun Yevropada uni “Alfraganus” deb nomlashgan. 1998-yilda Al-Farg’oniy tavalludining 1200 yilligi dunyo miqyosida nishonlandi.

Abu Rayhon Beruniy: (973-1048) Xorazm Ma’mun akademiyasida ijod qilgan. Beruniy astranomiya, matematika, fizika, geografiya, madaniyatshunoslik, til, tarix fanlari bo’yicha 160 dan ortiq asar yozgan.

Uning “Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar” va “Hindiston” asarlari tarix fani uchun juda muhim.

“XI asr – Beruniy asridir”, - deb yozgan edi AQSHlik olim Jorj Sarton.

Abu Nasr Forobiy (873-950) Abu Nasr Farobiy 160 dan ortiq asarlar yozgan. Ma’lumotlarga ko’ra 70 dan ortiq tillarni mukammal bilgan ekan. “Muallim us-soniy” (ikkinchi muallik) nomi bilan shuhrat topgan. 1973-yilda Farobiyning yubiliyi keng nishonlangan.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Mirzo Ulug’bek va uning akademiyasi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarda Mirzo Ulug’bek va uning akademiyasi haqida tushuncha berish

Tarbiyaviy – o’quvchilarda Mirzo Ulug’bek va uning akademiyasi haqida tushuncha berish va ular haqida dastlabki bilimini oshirish

Rivojlantiruvchi – o’quvchilarbi vatanga va ilm-fanga muhabbat ruhida tarbiyalash.

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – Rasdxona,Volter,B.Axmedov,Selenagrafiya

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Mirzo Ulug’bek va uning akademiyasi

XIV-XV asrlar vatanimiz ilm-fani va madaniyati taraqqiyida oltin asr sanaladi.irzo Ulug’bekning otasi Amir Temurning to’rtinchi o’g’li Shohruh Mirzodir.Ulug’bek 1394-yilda tug’ilgan.Amir Temur bu xushxabarni eshitgach nabirasiga Muhammad Tarag’ay deb o’z otasining ismini qo’ydi. Munajjimlar uning kelgusida katta olim va buyuk hukmdor bo’lishini bashorat qildilar.Shu tufayli A.Temur toleyi ulug’ nabirasini Ulug’bek deb atay boshladi.Ulug’bek osmon jismlarini o’rganish maqsadida rasadxona qurdirgan. Rasadxona ichida qurulgan katta asbob yordamida QUYOSH,Oy sayyoralari va yulduzlar holatini o’rgandi.Rasadxonada olib borilgan izlanishlar natijasida “Ulug’bek ziji” deb ataladigan dunyoga mashhur asarni yaratdi.Asarda 1018 ta yulduzni o’rni va holati sharxlab berilgan.Ulug’bek tarix faniga oid “To’rt ulus tarixi” asarini ham yozib qoldirgan.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Yurt obodonchiligi,Adabiyot va san’at

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – O’quvchilarni Yurt obodonchiligi yo’lidagi ishlarni tushuntirish.

Tarbiyaviy – O’quvchilarni Yurt obodonchiligi va uni qanday obod bo’ishi haqida tushuncha berish.

Rivojlantiruvchi – o’quvchilarbi vatanga va ilm-fanga muhabbat ruhida tarbiyalash.

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – Amir Temur,A.Navoiy,sag’ana,hirot

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Yurt obodonchiligi, Adabiyot va san’at

Amir Temur ayni paytda turmush o’rtog’i Bibixonim (Saroymulkxonom) nomi bilan ataluvchi Jome masjidi ham qurdirdi. Amur Temur 1403 –yilda yosh vafot etgan suyukli nabirasi Muhammad Sulton uchun maqbara qurdirdi.1405 –yilda A.Temur vafot etgach uning o’zi ham shu yerga dafn etildi va maqbara (Go’ri Amir maqbarasi) deb atala boshladi.Bu maqbara dunyoga mashhur me’moriy yodgorlikdir.U Temuriylar sulolaviy xilxonasiga aylandi. Bog’larning eng mashhuri “Bog’I dilkusho” deb ataladi.1404-yilda Samarqandga kelgan ispaniya elchisi Gonzales de Klavixo o’z esdaliklarida bu bog’da favvoradan suv otilib turganligini,bog’ga kiriladigan darvoza juda keng va oltin hamda boshqa qimmatboxa toshlar bilan bezatilganligini,shuningdek ustiga taxtiravon o’rnatilgan oltita fil ham borligini yozib qoldirgan.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Takrorlash

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’tilgsn mavzularni takrorlash

Tarbiyaviy –o’quvchilarga o’tilgan mavzular yuzasidan bilim malaka ko’nikma xosil qilish

Rivojlantiruvchi – o’quvchilarbi vatanga va ilm-fanga muhabbat ruhida tarbiyalash.

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar –

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Yevropada ilm-fan kashfiyotlari

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarga Yevropada ilm-fan kashfiyotlari haqida umumiy tushuntirish;

Tarbiyaviy –o’quvchilar Yevropada ilm-fan kashfiyotlari nimalar ekanligini tushuntirish olish;

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarni o’z o’rnida qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, panaramma;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar

Asosiy tushunchalar – Nikoloy Kopernik,Ptolomey,Galiley;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Yevropada ilm-fan kashfiyotlari

XVI asrdan boshlab yevropada ilm-fan taraqqiy eta boshladi.Ayniqsa tabiiy fanlar sohasida buyuk kashfiyotlar amalga oshirildi. Bu kashfiyotlar polshalik Nikolay Kopernik va italiya olimlari Jordano Buruno va Galileo Galileylar nomi bilan bog’liqdir.Polshalik astronom olim N.Kopernik o’zigacha astronomiya fanida hukm surib kelgan qoida va tasavvurlarning noto’g’ri ekanligini isbotladi.Kopernikgacha astronomiyada qanday g’oya hukm surgan ekan? Milodning ikkinchi asrida yunon olimi Ptolomey Yer olam markazidir,degan qoidani fanga kiritgan.Bu qoidaga ko’ra quyosh oy va yulduzlar yer atrofida aylanadi.yerning o’zi harakatlanmaydi.Ptolomeyning qoidasi xato ekanligini birinchi bo’lib N.Kopernik isbotladi. U 30 yil kuzatishlar natijasida Ptolomey qoidasini rad etdi. Kopernik yer o’z o’qi atrofida bir sutkada bir marta,bir yilda quyosh atrofida aylanib chiqishini isbotladi.Demak,quyosh yer atrofida emas yer quyosh atrofida aylanadi.Olamning markazi yer emas quyoshdir.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Turkiston ma’rifatparvarlari

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarga qadimgi ajdodlarimiz haqida umumiy tushuntirish;

Tarbiyaviy –o’quvchilar ongiga Turkiston ma’rifatparvarlari qahramonligini singdirish;

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarni o’z o’rnida qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, panaramma;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar

Asosiy tushunchalar – Jadid,ma’rifat,M.Behbudiy,A.Avloniy;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Turkiston ma’rifatparvarlari

Ma’rifat- ta’lim va tarbiya orqali kishilarning bilimi va ongini oshirish yo’lida qilinadigan harakatdir.O’z faoliyatlarini bu ishga bag’ishlangan kishilar esa ma’rifatparvarlar deb ataladi.Yurtimizda ma’rifatparvarlar harakati XIX asr oxiri –XX asr boshlarida vujudga keldi va u jadidchilik harakati nomi bilan shuhrat qozondi.Jadidchilik harakatlarining namoyondalari esa jadidlar deb atashgan.Jadidlarni Rossiya mustamlakasiga aylanib qolgan yurtimizning taraqqiyotida orqada qolib ketganligi tashvishga solgan. Ular yurtimizni ozod va obod ko’rishni istaydilar.Jadid-(arabcha-yangi) –yangilik tarafdori,yangilik uchun kurashuvchi.Turkiston jadidchilarining harakati asoschisi Behbudiy 1875-yilda Samarqandda tug’ilgan.O’z davrining diniy va dunyoviy bilimlarini puxta egalladi.U dastlab Samarqand shahri yaqinidagi bir qishloqda jahon ilmu-fani yutuqlaridan saboq berishga mo’ljallangan yangi usul maktabini ochdi.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: To’maris va Shiroq jasorati

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarga qadimgi ajdodlarimiz haqida umumiy tushuntirish;

Tarbiyaviy –o’quvchilar ongiga To’maris va Shiroq qahramonligini singdirish;

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarni o’z o’rnida qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, panaramma;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar

Asosiy tushunchalar – To’maris, Shiroq, Saklar, massagetlar;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. To’maris va Shiroq jasorati

Miloddan avvalgi VI asr o’rtalarida Eron ahamoniylari O’rta Osiyoga qilgan harbiy yurishlari chog’ida Parfiya Marg`iyona va Baqtiregallab olgan.Endi,o`z oldilariga yurtimiz Turonni bo`ysundirish maqsadini qo`yganlar. Shu suloladan bo`lgan Eron shohi Kir II bu maqsadiniamalga oshirish uchun dastlab massagetlar yurtini bosib olishga qaror qilgan. Kir II ning hujumi arafasida massagetlar yurtida malika To’maris hukmronlik qilardi. Oqila va jasur hukmdor To’maris haqida ko’p hikoya va rivoyatlar saqlanib qolgan. Shulardan biri Gerodotning “Tarix” kitobida keltirilgan.

Yovuz Kir II massagetlar yurtini bo’ysundirish uchun 530- yilda Amudaryoni kechib o’tadi. Bu urushda To’marisning qo’li baland keladi.

Kir II halokarga uchragan bo’lsada, ahamoniylar yurtimizni bosib olish niyatidan voz kechmaganlar. Eronda taxtga o’tkazilgan shu sulolaning vakili Doro I miloddan avvalgi 519-yilda endi ajdodlarimiz saklar yashayotgan hududlarni bosib olish uchun lashkar tortadi.

Saklar dushmanga qattiq qarshilik ko’rsatadilar. Saklar dushmanga qattiq qarashlik ko`rsatdilar .Buni saklar qabilasina mansub Turonning mard o`g`loni Shiroq jasoratida ko`rish mumkin . U Eron shahri DoroI oldiga oldiga borib vatandoshlaridan alamzada ekanligi , ulardan o`ch olishi uchun eronliklarga yordam berishini ,ularni sak jangchilari joylashib olgan joyga yaqin yo`ldan boshlab borshini aytadi

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Spitamenning qahramonligi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarga Spitamen jasorati haqida umumiy tushuncha berish;

Tarbiyaviy – o’quvchilarni ajdodlarga hurmat ruhida tarbiyalash;

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarni o’z o’rnida qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, zig-zag;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar

Asosiy tushunchalar – Spitamen, qoplon, Maroqanda, Makedoniya, Turon;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Spitamenning qahramonligi

Miloddan avvalgi IV asr o`rtalarida Yevropada Makedoniya davlati tashkil topdi. Uning podshosi Filip II boshqinchilik urushlari olib boorish uchu katta lashkar toplangan. Biroq u to’satdan vafot etdi. Taxtni esa 20 yashar o’g’li Aleksandr egallaydi (mil.avv. 356-323 yillar).

Miloddan avvalgi 329-yilda dastlab Baqtriyani bosib olgan. So’ng Sug’diyonaga qarshi yurish boshlagan va Marokanda (hozirgi Samarqand) shahrini egallab, uni ayovsiz talon-taroj qildirgan. Aleksandr Marokandani o’zining qarorgohiga aylantirirb, Surdaryo tomon yurishni davom ettiradi.

Spitamen boshchiligidagi qo’zg’olonchilar dastlab Marokanda shahrida qoldirgach, Aleksandr lashkarlarini tor-mor etib shaharni egallaganlar. Buni eshitgan Aleksandr Spitamen qo’zg’olonini bostirish uchun to’rt mingga yaqin lashkar yuborgan. Biroq Spitamen ularni ham tor-mor keltiradi. U dastlab Spitamenga agar qo’zg’olonni to’xtatsa, unga Sug’diyona hokimligini in’om etmoqchi ekanligi haqidagi xabarni yuboradi. Biroq Aleksandr buni rad etadi.

Yurtdoshlari Spitamennni Qoplon deb atashardi. Umnga bunday nom berilishiga uning qoplon terisini ustiga yopib yurishigina emas, balki qoplondek dovyurak va chaqqonligi ham sabab bo’lgan.

Aleksandr Vatan xoinlaridan foydalanishga qaror qilgan va bunga erishgan. Bu voqea miloddan avvalgi 328-yilda yuz berdi. Aleksandr Spitamenni shu yo’l yengdi. Aleksandr yurtimizni o’ziga tobe qilishga erishdi. Aleksandr yangi urushlarga tayyorgarlik ko’rayotgan paytda bezgak kasalligiga chalinib, 33 yoshida vafot etdi.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Arablarga qarshi xalq ozodlik кurashlari

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o’quvchilarga Muqanna qo’zg’olonining sabablari haqida umumiy tushuncha berish;

Tarbiyaviy – Qo’zg’olonning yomon tomonlari haqida o’quvchilarga ma’lumot berish;

Rivojlantiruvchi – olingan ma’lumotlarni o’z o’rnida qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – Muqanna, Qutayba ibn Muslim, Movorounnahr;

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Arablarga qarshi xalq ozodlik кurashlari

Arablar yurtimizni Movorounnahr (daryoning narigi tomoni) deb atay boshlaganlar. Arablar yurtimizga bosqinchilik yurishlarida arab sarkardasi Qutayba ibn Muslim rahbarlik qilgan. Qudratli lashkarga ega bo’lgan arablar 715-yilda yurtimizda o’z hukmronligini o’rnatganlar.

Arablar yurtimiz aholisiga ko’p jabr-zulm o’tkaza boshladilar. Bular oxir-oqibat 769-yilda Muqanna boshchiligida qo’zg’olon boshlanishiga olib keldi. Muqannaning asl ismi Hoshim ibn Hakim edi. U doim yuzini niqob bilan berkitib yurgan. Qo’zg’olonchilar arablardan ajralib turish uchun oq kiyim kiyib olganlar. Shuning uchun ham qo’zg’olon tarixda “Oq kiyimlilar qo’zg’oloni” deb ham atalgan.

783-yilgacha davom etgan bu qo’zg’olon arab bosqinchilarini tahlikaga solib qo’ygan. Ular qo’zg’olonni bostirish uchun barcha choralarni ko’rdilar. Biroq kuchlar teng emas edi. Bu esa arablarga qo’zg’olonchilarni birin-ketin mag’lubiyatga uchratish imkonini bergan.

Nihoyat, arablar Qashqadaryo vohasiga bostirib kirdilar. Bu yerda qo’zg’olonchilarning asosiy tayanchi bo’lgan Som qal’asini qamal qilganlar va uni egallaganlar. Shu tariqa Muqanna qo’zg’oloni mag’lubiyatga uchragan. Chorasiz qolgan Muqanna o’zini yonib turgan tandirdagi olovga otib qahramonlarcha halok bo’lgan.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: 5-nazorat ishi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o`quvchilarning bilim darajasini aniqlash;

Tarbiyaviy – o`quvchilar bilimlaridagi bo`shliqlarni aniqlash;

Rivojlantiruvchi – o`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish.

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, yozma;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – o’tilgan mavzulardagi barcha atamalar.

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. 5-nazorat ishi

Nazorat ishi test javoblari
I-variant	II-variant	III-variant
1-A	1-A	1-A
2-D	2-A	2-C
3-C	3-C	3-C
4-B	4-D	4-B
5-A	5-A	5-C
6-A	6-B	6-A
7-B	7-A	7-A
8-A	8-C	8-B
9-C	9-D	9-B
10-C	10-B	10-B
11-A	11-A	11-A
12-C	12-B	12-A
13-A	13-B	13-A
14-B	14-B	14-B
15-A	15-A	15-A
16-C	16-C	16-C
17-B	17-C	17-B
18-C	18-A	18-B
19-B	19-B	19-D
20-C	20-C	20-C

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Jaloliddin Manguberdi xalqimizning milliy qaxramoni

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – O’quvchilarga Jaloliddin Manguberdi xalqimizning milliy qaxramoni ekanligini tushuntirish.

Tarbiyaviy – O’quvchilarga Jaloliddin Manguberdi xalqimizning milliy qaxramoni ekanligini anlatish

Rivojlantiruvchi – o`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish.

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – Mo’g’illar,Xorazmshohlar,Chingizxon

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Jaloliddin Manguberdi xalqimizning milliy

1206-yil Mo’g’listonda “Yakka mo’g’illar ulusi” deb ataladigan davlat vujudga keldi.Bu davrining mashhur sarkardasi Temuchin tashkil etdi.Davlat hukmdori Chingiz unvoni bilan atala boshlandi.Chingizxon o’z davri uchun qudratli qo’shin tuza oldi. Endi,u dunyo hukmdori bo’lishga intildi.Qisqa vaqt ichida juda katta hududlarni bosib ilib,o’z davlatini ulkan davlatga aylantirdi.Nihoyat uning davlat chegaralari yana bir ulkan davlat Xorazmshohlar davlati chegaralarigacha yetib keldi.Bu davrda Xorazmshohlar davlati hukmdori Aloviddin Muhammad edi.Chingizxonning maqsadi –Xorazmshohlar davlatini qulatish va Osiyoda tanho hukmdor bo’lish edi.1219-yil Chingizxon Xorazmshohlar davlatiga qarshi harbiy harakatlarni boshlab yubordi.Xorazmshohlar davlati hukmdori A. Muhammad mamlakat mudoafasini tashkil etshda xatoga yo’l qo’ydi.Harbiy kuchlarni birlashtirish o’rniga har bir qal’a o’Z mudoafasini tashil etishi to’g’risida korsatma berdi.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Sohibqiron Amir Temur

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – O’quvchilarga buyuk bobokalonimiz A. Temur bobomizning O’zbek xalqi uchun qilgan xissasini tushuntirish

Tarbiyaviy –Sohibqironning qilgan ishlarini tarbiyaviy ahamiyatini tushuntirish

Rivojlantiruvchi – o`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – A.Temur ,Mixail Ivanin Yevropa xaloskori

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

I I. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Sohibqiron Amir Temur

A.Temur 1336-yil 9-aprelda Hozirgi qashqadaryo viloyatining Yakkabog’ tumanidagi Xoja Ilg’or qishlog’ida tug’ilgan.Uning otasi Amir Tarag’ay Bahodir o’zbeklarning barlos urug’I va Kesh viloyatining nufuzli amiri bo’lgan.Onasi Takina Mohbegim Buxoroning yetuk ilm ahli xonadonlaridan birining qizi bo’lgan.A.Temurning yoshligi Shaxrisabzda o’tdi.Yetti yoshga to’lgach otasi uni o’qishga berdi. U yoshligidanoq ustozlar nazorati ostida chavandozlik, ovchilik, kamondan nishonga o’q uzish va harbiy o’yinlar bilan mashg’ul bo’lgan.17 yoshida otasining butun mol mulkini o’zi mustaqil boshqardi.Vatanimiz hududi Chingizxonning o’g’illaridan biri Chig’atoy nomi bilan ataluvchi ulus (davlat) tarkibida edi.A. Temurning Mo’g’illarga qarshi kurashi sakkiz yil davom etdi.Nihoyat ozodlik kurashchilari mo’g’il qo’shinini Movaraunnahr hududidan quvub chiqarildi.1370-yildaning 9-aprel kuni esa Amir Temur Movaraunnahr hukmdori etib e’lon qilindi.bu vaqtda u 34 yoshga to’lgan.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Rossiya imperiyasi va sovet mustamlakachiligi.

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – O’quvchilarga Rossiya imperiyasi va sovet mustamlakachiligi haqida bilimini oshirish

Tarbiyaviy – O’quvchilarga Rossiya imperiyasi va sovet mustamlakachiligi uning O’rta Osiyoga yurishlari haqida tushuntish

Rivojlantiruvchi – o`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – Pyotr I Xiva xonligi,O’rta Osiyo

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Rossiya imperiyasi va sovet mustamlakachiligi.Vatanimizni beqiyos Tabiiy boyliklari Rossiya podshosi Pyotr I ning ham havasini keltirdi.Shuning u o’z oldiga yurtimizning boyliklarini qo’lga kiritish maqsadini qo’ydi. O’z maqsadini amalga oshirishdan avval O’rta Osiyo(Xiva,Buxoro,Qo’qon) xonliklaridagi ichki vaziyatni o’rganish va oltin zaxiralari bor bo’lgan loylarni aniqlashga qaror qildi.Shu maqsadda 1717-yilda Xiva xonligiga 10 mingda ortiq harbiylar va tirli mutaxxasislardan iborat ekspeditsiya yubordi.Biroq bu ekspeditsiya halokatga uchradi.Pyotr I bundan xabar topsada Xiva xonligidan o’ch olish uchun qo’shin yubora olmadi.Chunki Rossiya boshqa urish bilan band edi.Pyotr I ning orzularini XIX asrda uning keying avlodlari amalga oshirdi.Yurtimizni bosib olishda O’rta Osiyo xonliklarining iqtisodiy jihatdan qoloqligi,zamonaviy qurollantirilgan va ta’lim berilgan qo’shinning yo’qligi hamda ular o’rtasida o’zaro ziddiyatning kuchliligi Rossiya imperiyasiga qo’l keldi.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Takrorlash

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – oldingi darslarda o’rganilgan mavzu bo’yicha materialni takrorlash va umumlashtirish;

Tarbiyaviy – eng qadimgi jamoa tuzumining asosiy davrlari bo’yicha o’quvchilarning bilimlarini tizimlashtirish;

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarini o’z ornida qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, charxpalak;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – oldingi darslarda o’tilgan barcha atamalar

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Takrorlash

1. Yevropadagi dastlabki madaniyat o’chog’i – Krit madaniyati haqida nimalarni bilib oldingiz?

2. Mayyaliklar osmon jismlarini o’rganish borasida qanday yutuqlarga erishgan?

3. Shaharlarning paydo bo’lishi haqida nimalarni bilasiz?

4. Afina va Sparta shaharlari haqida ma’lumot bering?

5. Davlat nima ekanligini izohlab bering?

6. Qadimgi Hindiston va Xitoynni yagona davlatga birlashtirgan tarixiy shaxslarni qayd eting?

7. Qadimgi dunyoning qaysi obidalari “Yetti mo’jiza” deb ataladi?

8. Ma’buda Artimedaga atab nega ibodatxona qurilgan?

9. Galikarnas maqbarasi haqida nimalarni bilasiz?

10. Qadimgi ajdodlarimiz haqida nimalarni bilib oldingiz?

11. Baqtriya davlatida qanday shaharlar bo’lgan?

12. Xorazm davlati haqida so’zlab bering?

13. Bobil osma bog’lari kimning sharafiga qurilgan?

14. Davlatning paydo bo’lishiga sabab bo’lgan omillarni qayd eting?

15. Pasxa orolida Yevropadan borgan sayyohlarni hayratga slogan va sababi hozirgacha sir bo’lib qolayotgan hodisa nima?

16. O’zbek xalqining milliy bayramlari haqida nimalarni bilib oldingiz?

17. Urf-odatlar deganda nimani tushunasiz?

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A” 19.12.2016-yil

Darsning mavzusi: O‘zbekistonning tarixiy shaharlari

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – O’quvchilarga O‘zbekistonning tarixiy shaharlari haqida umumiy malumot berish.

Tarbiyaviy –O’quvchilarda O‘zbekistonning tarixiy shaharlarinig bugungi kundagi qiyofasini bilan solishtirishni o’rgatish.

Rivojlantiruvchi – o`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar –Samarqand,Xiva,Shahrisabz,Qarshi

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. O‘zbekistonning tarixiy shaharlari

Samarqand O’zbekistonning eng qadimiy shahridir.2007-yilda Samarqandning 2750 yilligi xalqaro miqyosda nishollandi.Samarqand shahri Vatanimizning yuksak mukofoti –“Amir Temur” o’rdeni bilan taqdirlandi.Sug’d yozma manbalarida shahar Smarakand nomi bilan qayd etilgan.Qadimgi yunoniston tarixchilari esa Samarqandni Marokand nomi bilan yozib qoldirganlar.Marokand dastlab atrofi mudofaa devoir bilan o’ralgan qal’aqo’rg’on edi.Samarqand mill avv IV asrda Sug’d davlatining poytaxti edi.Samarqand nihoyatda go’zal shahar bo’lgani uchun “Dunyoning husni” deb ham atalgan.1997-yilda Buxoro shahrining 2500 yilligi nishollandi.Ayrim tarixchi olimlarning taxminicha shaharning nomi “Tangri jamoli” degan ma’noni anglatadi. Buxoro shahrini ajdodlarimiz “Ezgulik shahri” deb ham atashgan.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:__________________Salimova.X.A

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: O’zbekiston poytaxti Toshkent –2200 yoshda

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – O’quvchilarga O’zbekiston poytaxti Toshkent –2200 yoshda uning qadimiy va hamisha navqiron shahar ekanligini anglatish.

Tarbiyaviy – O’quvchilarga O’zbekiston poytaxti Toshkent ning butun jahonga mashhur shaharlaridan biri ekanligini tushuntish

Rivojlantiruvchi – o`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – Ming o’rik,Shi,Choch,Shosh

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. O’zbekiston poytaxti Toshkent –2200 yoshda

Bugungi Toshkent Shahri 2200 yillik tarixga ega.Arxeolog olimlar uzoq yillik izlanishlardan so’ng Toshkent Shahrining qadimgi o’rni hozirgi temir yo’l vokzali yaqinida ,Salar qanali sohilida joylashganligini aniqladilar.Bu joy “Ming o’rik”, va “Ming o’rik tepa” nomlari bilan atalgan.Shaharning bunday nom bilan atalganligiga sabab bu joyda katta o’rikzor barpo etilganligi sabas bo’lgan.Shahar VI asrda Choch (Toshkent) viloyatining markaziga aylandi.Milodning dastlabki asrlariga oid Xitoy manbaalarida Toshkent “Shi” nomi bilan tilga olinadi.Bu nom “Tosh shahar” degan ma’noni anglatadi.Buyuk bobomiz Abu Rayxon Beruniy “Hindiston” nomli kitobida “Toshkent” atamasini ishlatgan.Shahar arablar tasarrufiga o’tgach, arab alifbosida “ch” harfi yo’qligi sababli “choch”,”Shosh”,”Shoshkant”,”Madinat ash –shosh”,”Binkat” nomlari bilan atalgan.Arablargacha bo’lgan davrda shahar ichi ark va shahristonga ajratildi.Arkda hukmdor saroyi va ibodatxona joylashgan.Shaharning amaldorlar yashaydigan qismi Shahriston,hunarmandlar yashaydigan qismi esa rabot deb atalgan

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: O‘zbekistonning tarixiy-me’moriy yodgorliglari

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – O’quvchilarga O‘zbekistonning tarixiy-me’moriy yodgorliglari haqida dastlabki tushunchalar berish

Tarbiyaviy – O’quvchilarga O‘zbekistonning tarixiy-me’moriy yodgorliglari haqida umumiy malumot va bilim hosil qilish

Rivojlantiruvchi – o`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – Minoraiy kalon,Ismoil Somoniy,Registon majmuasi

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. O‘zbekistonning tarixiy-me’moriy yodgorliglari

Xalqimizning faxri bo’lgan Samarqand shahrida joylashganregiston maydoni shaharning qoq markazida joylashgan va ko’plab tarixiy voqealar aynan shu maydon bilan bog’liq bo’lgani uchun qadimiy Samarqandning yuragi deb ham ataydilar.Registon maydonida uchta buyuk obida qad rostlagan. Ulardan eng qadimiysi Mirzo Ulug’bek madrasasidir. Ushbu madrasa 1417-1420-yillarda Mirzo Ulug’bek tomonidan barpo ettirilgani uchun buyuk ajdodimizning nomi bilan ataladi.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”______________ 5-“B”____________________ 5“V”_______________ 5“G”__________________

Darsning mavzusi: Birinchi Jahon urushi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – O’quvchilarga Birinchi Jahon urushi haqida umumiy malumot berish

Tarbiyaviy – O’quvchilarga Birinchi Jahon urushi haqida uning salbiy oqibatlari haqida tushuncha berish

Rivojlantiruvchi – o`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – Uchlar ittifoqi,antanta,mustamlakachi

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Birinchi Jahon urushi

Birinchi jahon urushining bosh sababi ikki harbiy-siyosiy guruh o’rtasida bo’lingan dunyoni qayta bo’lib olish edi. Dunyoning yetakchi davlatlan o’z yovuz maqsadlari yo’lida ma’naviy tubanlikka ketib boyiik orttirish uchun millionlab insonlarni qurbon qilishga bel bog’ladilar. 1914- yilning 28- iyulida serbiyalik millatchi tomonidan Sarayevoda Avstriya-Vengriya taxti vorisi F. Ferdinand o’ldirildi.Avstriya-Vengriya hukumati Serbiyaga juda haqoratli talablar qo’yilgan ultimatum yubordi. Serbiya hukumati ultimatumning faqat birgina talabiga, ya’ni suiqasd yuzasidan o’tkaziladigan tergov ishlarini Avstriya-Vengriya davlat huquqiy idoralari olib borishiga rozilik bermagan. Bu esa Avstriya-Vengriyaning 28- iyulda Serbiyaga urush e’lon qilishiga bahona bo’ldi. Serbiya ittifoqchisi Rossiya bunga javoban 29- iyul kuni qisman harbiy safarbarlik e’lon qildi.Bundan Germaniya hukmron doiralari 1- avgustda Rossiyaga, 3-avgustda esa uning ittifoqchisi Fransiyaga urush e’lon qilish uchun bahona sifatida foydalandi. Germaniya Belgiyaning betaraflik maqomini buzib, bu davlatga hujum qildi. Belgiyaning betarafligi to’g’risidagi xalqaro hujjatni bir vaqtlar Prussiya ham imzolagan edi, Biroq, 1914-yilda Germaniya hukumati bu hujjatni surbetlik bilan «bir parcha qog’oz» deb atadi. Germaniyaning Belgiyaga hujumiga javoban Angliya Belgiyani himoya qilish bahonasi bilan 4- avgust kuni Germaniyaga urush e’lon qildi. Urush shu tarzda boshlanib ketdi. 15- avgust kuni Yaponiya Germaniyadan Xitoydagi mustamlaka hududlarini Yaponiyaga berish talabi bilan chiqdi. Radjavobini olgach, 23- avgustda Yaponiya Germaniyaga qarshi urush e’lon qildi.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: 6-nazorat ishi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o`quvchilarning bilim darajasini aniqlash;

Tarbiyaviy – o`quvchilar bilimlaridagi bo`shliqlarni aniqlash;

Rivojlantiruvchi – o`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish.

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, yozma;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – o’tilgan mavzulardagi barcha atamalar.

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. 6-nazorat ishi

Nazorat ishi test javoblari
I-variant	II-variant	III-variant
1-A	1-A	1-A
2-D	2-A	2-C
3-C	3-C	3-C
4-B	4-D	4-B
5-A	5-A	5-C
6-A	6-B	6-A
7-B	7-A	7-A
8-A	8-C	8-B
9-C	9-D	9-B
10-C	10-B	10-B
11-A	11-A	11-A
12-C	12-B	12-A
13-A	13-B	13-A
14-B	14-B	14-B
15-A	15-A	15-A
16-C	16-C	16-C
17-B	17-C	17-B
18-C	18-A	18-B
19-B	19-B	19-D
20-C	20-C	20-C

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”______________ 5-“B”____________________ 5“V”_______________ 5“G”__________________

Darsning mavzusi: Birinchi Jahon urushi va Turkiston

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – O’quvchilarga urush oqibatlari va bu urush salbiy oqibatlari haqida bilimini oshirish

Tarbiyaviy –O’quvchilarga bugungi tinch zamon va urush davridagi Turkistonni solishtirib berish

Rivojlantiruvchi – o`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – Antanta, Uchlar ittifoqi

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Birinchi Jahon urushi va Turkiston

1914-yil 1-avgustda davlatlarning ikki guruhi: Antanta (Angliya, Fransiya va Rossiya) va Uchlar ittifoqi (Germaniya, Avstriya-Vengriya va Italiya) o’rtasida Birinchi jahon urushi boshlandi. Rossiya urushga tayyor emasdi, ya'ni armiya jangovar tayyorgarlikka keltirilmagan, mamlakat iqtisodiyoti harbiy holatga o’tkazilmagan edi. o’q-dorilar yetishmasligi sezilib turar edi. Urushning birinchi yilidayoq Rossiya armiyasi ketma-ket qator og’ir mag’lubiyatga uchradi.Urush davomida qishloq xo’jaligi vayron bo’ldi, ekin maydonlari qisqarib ketdi, qishloqda ishchi kuchlar yetishmas edi. Temiryoida boshboshdoqlik hukmron bo’lib, amalda esa u harbiy davr yuklarini tashir edi. Butun xo’jalik aloqalari izdan chiqqan. Rossiya iqtisodiyoti urush va bunday ko’lamdagi harbiy harakatlar uchun zaif ekanligi ayon bo’ldi. Davlat moliyasi inqirozga yuz tutdi. Maorifga, madaniyatni rivojlantirishga xarajatlar kamayib ketdi va mayda kredit deyarli qolmadi. Faqat urushning bir yili davomida soliqlar miqdori 50 foizga ko’paydi. Talafotlar o’rnini to’ldirish va harbiy xarajatlar o’sishini qoplash maqsadida qo’shimcha mablag’lar izlar ekan, chor hukumati o’zi uchun ancha odatiy va eng oson bo’lgan yo’ldan, ya'ni o’z mus-tamlaka o’lkalarini talashdan, urush olib borish uchun sarf-xarajatlarning katta qismini o’z mustamlakalari, jumladan, Turkiston oikasi gardaniga yuklash yo’-lidan bordi.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”______________ 5-“B”____________________ 5“V”_______________ 5“G”__________________

Darsning mavzusi: Ikkinchi Jahon Urishi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – O’quvchilarga ikkinchi jahon urishi kelib chiqishi sabablarini tushunturish

Tarbiyaviy – O’quvchilarga ikkinchi jahon urishi haqida va bizning yurtdan qatnashganlarni ularning xotirasini tiklashga qaratilgan ishlar haqida tushuncha hosil qilish

Rivojlantiruvchi – o`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – Gitler,Fashistlar,SSSR

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Ikkinchi Jahon Urishi

Urush o`choqlarining paydo bo`lishi. Germaniyada davlat tepasiga fashistlarning kelishi bilan Yevropadagi siyosiy vaziyat keskin o`zgardi. Gitler ya boshqa gitlerchi rahbarlarning «marksizmni bu yerda va butun dunyoda quritish» to`g`risidagi da'volari uning obro`sini Yevropa jamoatchiligi oldida behad oshirdi va unga G`arb taraqqiyoti uchun kurashchi tojini kiydirdi. G`arb davlatlarining SSSR va Germaniya o`rtasida harbiy qarshilik yuzaga kelishi umidida SSSR bilan hamkorlik qilishdan voz kechdilar. G`arb davlatlari fashistlarni SSSR bilan harbiy qarshilikka kirishishga undadilar. Biroq, Gitler oldin Reyn viloyatini, so`ngra Avstriya, Sudet va, nihoyat, Chexoslovakiyani bosib oldi. Shu taxlit Yevropada birinchi urush o`chog`i alangalandi. Gitler katta urush boshlash yo`liga tushdi. Ikkinchi urush o`chog`i Uzoq Sharqda yuzaga keldi. Yaponiya hukumat doiralarida yapon militarizmi agressiyasini shimolga, sovet Primoryesi, Sibir, Xitoy va Mongoliya tomonga rivojlantirish tarafdori bo`lgan kuchlar yutib chiqdi. 1938-yil yozida yapon harbiylari SSSRga qarshi jiddiy avantyura uyushtirdilar. Yapon qo`shini qismlari sovet chegarasini Hasan ko`li yaqinida buzib o`tdi, biroq ayovsiz janglar natijasida ular Manjuriya hududiga chekinishga majbur bo`ldilar. Yevropada kollektiv xavfsizlik uchun kurash. Sovet diplomatiyasi1933-yili Yevropada kollektiv xavfsizlikni qaror topdirish kampaniyasini boshladi. Uning mohiyati har bir qatnashchi umumiy xavfsizlik uchun teng javobgar bo`lgan o`zaro yordam to`g`risidagi mintaqaviy bitimlarni tuzishdan iborat edi. Bu g`oyaning amalga oshirilishi kollektiv harakatlar bilan urushning oldini olish imkonini berardi. Sovet hukumatining diplomatik tashabbusi malum darajada muvaffaqiyat qozondi. 1935-yil 2-mayda Parijda SSSR va Fransiya o`rtasida o`zaro yordam ko`rsatish to`g`risidagi bitim imzolandi. Ikki hafta o`tib xuddi shunday bitim Sovet Ittifoqi va Chexoslovakiya o`rtasida tuzildi, biroq u SSSRning Chexoslovakiyaga faqat Fransiya Chexoslovakiyaga nisbatan o`z majburiyatini bajargan taqdirdagina yordam berishini ko`zda tutardi.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”______________ 5-“B”________________ 5-“V”_______________ 5-“G”_______________

Darsning mavzusi: Gitler Germaniyasi ustidan qozonilgan g’alaba O’zbekistonning qo’shgan hissasi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy –O’quvchilarga Gitler Germaniyasi ustidan qozonilgan g’alaba O’zbekistonning qo’shgan hissasi haqida malumot berish

Tarbiyaviy – O’quvchilarga Gitler Germaniyasi ustidan qozonilgan g’alaba O’zbekistonning qo’shgan hissasi O’zbek xalqi jasoratini tushunturish

Rivojlantiruvchi – o`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar –Ulkan saxovat, jasorat,xotira

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Gitler Germaniyasi ustidan qozonilgan g’alaba O’zbekistonning qo’shgan hissasi

Urush butun mamlakat xo’jaligi, uning hayotini tubdan o’zgartirib yubordi. 1941-yil 30-iyunda davlat mudofaa komitetining tuzilishi bilan mamlakatdagi butun hokimiyat uning qo’liga o’tdi. Ushbu komitetning raisi I. V. Stalin 8-avgustda SSSR qurolli kuchlari Bosh qo’mondoni lavozimini egalladi. Davlat mudofaa komitetining qarorlari urush davri qonunlari kuchiga ega edi. Urushning dastlabki kunlarida qabul qilingan maxsus qarorlar, ko’rsatmalarda mamlakat katta xavf ostida qolgani, uni himoya qilish uchun shoshilinch ravishda barcha iqtisodiy-ma'naviy kuchlarni mudofaa manfaatlariga bo’ysundirish, xalq xo’jaligini to’hq harbiy izga solish lozimligi qayd etildi. Uzoq davom etgan urush qiyinchihklari O’zbekiston mehnatkashlarini ham og’ir ahvolga solib qo’ydi. O`zbekiston front uchun. Harbiy vaziyat front orqasini O’zbekiston front uchun mustahkamlash yuzasidan shoshilinch choralar ko’rishni talab qildi. Xalq xo’jaligini qayta qurib, harbiy izga tushirish umumiy dasturning eng muhim tarkibiy qismi bo’ldi. O’zbekiston iqtisodiyoti ham harbiy vaziyatdan kelib chiqib zudlik bilan front manfaatlariga bo’ysundirildi. Front orqasi rayonlari qatori O’zbekistonga juda katta ahamiyat berildi. Nemis qo’shinlari shiddat bilan Sharqqa tomon harakat qilmoqda edi. Front yaqinidagi shahar va qishloqlardan yuz minglab aholi, sanoat korxonalari, o’quv yurtlari, ilmiy tashkilotlar va boshqa moddiy boyliklarni Sharqqa ko’chirish boshlandi. Chunonchi, O’rta Osiyo respublikalari va Qozog’istonga evakuatsiya qilingan 308 korxonaning 100 dan ortig’i («Lentekstilmash», «Rostselmash», «Krasniy Aksay», Moskva «Elektrokabel», «Pod'emnik», «Elektrostanok» zavodlari, V.P. Chkalov nomli aviatsiya zavodi, Kiyev «Transsignal» zavodi va boshqalar) O’zbekistonga joylashtirildi. Ko’chirib keltirilgan korxonalarni o’rnatish va ishga tushirishda butun respublika aholisi g’oyat katta yordam ko’rsatdi. Keltirilgan korxonalar birgalikda qilingan qahramonona mehnat tufayli nihoyatda qisqa muddatlarda ishga tushirildi. 1941-yil oxirigacha shunday korxonalardan 50 tasi ishga tushirildi. 1942-yil birinchi yarmida esa barcha keltirilgan sanoat korxonalari to’hq quvvatda ishlab, mudofaa uchun mahsulot chiqara boshladi

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________ 5-“B”_______________ 5-“V”_________________ 5-“G”________________

Darsning mavzusi: Birlashgan Millatlar tashkiloti (BMT)

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – O’quvchilarga Birlashgan Millatlar tashkiloti (BMT) nima ekanligini tushunturish

Tarbiyaviy – O’quvchilarga Birlashgan Millatlar tashkiloti (BMT) asosiy vazifalari haqida bilimini oshirish

Rivojlantiruvchi – o`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – Birlashgan Millatlar tashkiloti (BMT), BMT Nizomi, Nyurenberg jarayoni

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Birlashgan Millatlar tashkiloti (BMT)

BMTning tashkil topishi. 1945-yil 25-aprelda San-Fransiskoda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Ta'sis konferensiyasi ish boshladi. Unga Birlashgan Millatlar Deklaratsiyasini imzolagan va Germaniyaga 1945-yil 1-martigacha urush e'lon qilgan 42 davlat vakillari taklif etildi. 1945-yil 26-iyunda konferensiya BMT Nizomini qabul qildi. U BMTning birinchi navbatdagi vazifasi tinchlik va xavfsizlikni saqlashdan iborat ekanini e'lon qildi. Bugungi kunda xalqaro huquqning eng muhim hujjatlaridan biri sanalgan BMT Nizomida turli ijtimoiy-siyosiy tizimdagi davlatlarning tinch-totuv kun kechirishi va hamkorlik qilishining asosiy tamoyillari belgilandi. BMT Nizomida qayd etilgan maqsadlardan biri «irqi, jinsi, tih va dinidan qafi nazar, barchaning insoniy huquq va asosiy erkinliklariga hurmat» ruhida xalqaro hamkorlik qilish edi. Nyurenberg jarayoni. Potsdam konferensiyasida uch buyuk davlat boshliqlari asosiy harbiy jinoyatchilarni «tezkor va adolatli sud»ga topshirishga qaror qilishdi. 1945-yil 1-sentabrda ayblanuvchilarning birinchi ro`yxati e'lon qilindi. Fashizm o`zining jinoyatkorona yurishini boshlagan Nyurenbergda 1945-yil 20-noyabrdan 1946-yil 1-oktabrgacha Xalqaro tribunal natsist harbiy jinoyatchilarning birinchi guruhini sud qildi. Javobgarlikka tortilganlar orasida G. Gering, V. Keytel, E. Kaltenbrunner, I. Ribbentrop, A.YodI, A.Shpeyer va boshqalar bor edi. 12 kishi o`lim jazosiga hukm etilib, qatl qilindi (o`zini zaharlagan G. Geringdan tashqari), 7 kishi uzoq muddatli yoki umrbod qamoq jazosiga hukm qilindi. Ulardan biri G.Gess hayotining oxirigacha turma kamerasida qolib, shu yerda umrini tugatdi. Natsional-sotsialistik partiya, SS, gestapo, SD jinoyatchi tashkilotlar deb e'tirof etildi. Nyurenberg jarayoni german fashizmining g`ayriinsoniy mohiyatini, uning ko`plab xalqlar va davlatlarni yo`qotish rejalarini fosh etdi. Nyurenberg sudi qaroriga ko`ra, agressiya insoniyatga qarshi eng og`ir jinoyat deb e'tirof etildi. Bu haqiqiy xalqlar sudi, tarixning ayovsiz, lekin adolatli sudi bo`ldi. Ikkinchi jahon urushiga so`nggi nuqta qo`yildi. Ikkinchi jahon urushi yakunlari. Yevropada Germaniya va Osiyoda Yaponiyaning tor-mor qilinishi bo`ldi. Salkam o`n yil davomida butun dunyoda tinchlikka xavf solgan va tarixdagi eng qonli urushga sabab bo`lgan ikki tuzum - fashizm va militarizm yakson etildi.IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________ 5-“B”_______________ 5-“V”_________________ 5-“G”________________

Darsning mavzusi: BMT va Dunyo bolalari

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – O’quvchilarga BMT ning dunyo bolalariga qilgan sharoitlari haqida bilimini oshirish.

Tarbiyaviy – O’quvchilarga BMT ning dunyo bolalariga qilayotgan ishlari va O’zbekistonning xissasi haqida malumot berish

Rivojlantiruvchi – o`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – UNICEF,BMT,Vaksina Jamg’arma

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. BMT va Dunyo bolalari

BMT doimo dunyo bolalari haqida g’amxo’rlik qilib kelmoqda.U ikkinchi jahon urushining bolalar boshiga solgan fojeali oqibatlarini bartaraf etish maqsadida 1946-yilda “Bolalarga yordam ko’rsatish xalqaro jamg’armasini” tuzdi.YUNICEF ning faoliyati 1946-yilda tuzilgan “Bolalarga yordam ko’rsatish xalqaro jamg’armasini”qisqartirilgan xolda YUNICEF deb ataldi.U dastlab urishdan eng ko’p aziyat chekkan Yevropa bolalariga yordam ko’rsatdi.Keyinchalik Osiyo,Afrika va Janubiy Amerika qit’asi bolalariga yordam ko’rsatishni boshladi. YUNICEF dunyo bolalariga ko’rsatgan yordami uchun 1965-yilda xalqaro Nobel mukofoti bilan taqdirlandi.130 milliondan ortiq bola esa maktabga qatnamaydi. YUNICEF yiliga 3million bolani xayotini saqlab qolmoqda.Bugungi kunda YUNICEF ga 140 dan ortiq davlat a’zo.O’zbekiston Respublikasi 1994-yilda unga a’zo bo’lib kirdi va u bilan doimiy hamkorlik olib bormoqda.BMT 1989-yilda “Bola huquqlari to’g’risida”deb ataluvchi xalqaro Konvensiya qabul qildi.Unda 18 yoshgacha bo’lgan fuqarolarning bola hisoblanishi qayd etildi.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________ 5-“B”_______________ 5-“V”_________________ 5-“G”________________

Darsning mavzusi: O’zbekiston Mustaqilligining qo’lga kiritilishi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy –O’quvchilarga O’zbekiston Mustaqilligining qo’lga kiritilishi haqida uning tarixini sozlab berish

Tarbiyaviy – O’quvchilarga O’zbekiston Mustaqilligining qo’lga kiritilishi uning yo’lida qilingan ishlar va davlat raxbari haqida to’liq malumot berish

Rivojlantiruvchi – o`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – Prezident,Gerb, Bayroq, Madhiya

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. O’zbekiston Mustaqilligining qo’lga kiritilishi

“Olimlarning yozishlaricha, yurtimiz hududiga ilk shahar miloddan avvalgi ikki minginchi yillarning o’rtalarida paydo bo’lgan ekan. Bu- milloddan15-16 asr ilgari, bizning davrimizdan esa uch yarim ming yil muqqadm deganidir.

“Tengsiz azm-u shijoat, madlik va donishmandlik ramzi bo’lgan bu mumtoz siymo buyuk saltanat barpo etib, davlatchilik borasida o’zida ham amaliy, ham nazariy, meros qoldirdi, ilm-u fan, madaniyat, bunyodkorlik, din va ma’naviyat rivojiga keng yo’l ochdi.”- I.A.Karimov

“Bugungi o’zbek davlatchiligi dunyoviy va demokratik mazmunga ega. Yurtimiz tarihida shu paytga qadar bo’lgan qadimiy davlatchilik shaklarining birortasi bugungi davlatimiz kabi, keng xalq ommasi xoxish –irodasini ifoda etadigan Konstitutsiya va qonunlarga tayangan holda rivojlangan emas. Lekin mana shu zamonaviy davlatchiligimizni taraqqiy ettirishda o’tmishdagi davlatchiligimiz an’analari bizga tajriba maktabi bo’lib , boy tariximizning bir qismi sifatida xizmat qiladi. Qolaversa, ularning har biri ota bobolaimizning man shu zaminda o’z n irodasini namoyon etib ozod va erkin yashash istagini ifoda etishi bilan biz uchun benihoya aziz va qadrilidir.”

“O’zbekiston Respublikasi o’z davlat mustaqilligini qo’lga kiritgan buyuk tarixiy sana – 1-sentabr xalqimixning ijtimoiy-siyosiy, ma’naviy hayotida beqiyos o’rin tutadigan, har yili eng ulug’, eng aziz bayram sifatida katta shod-u xurramlik bilan nishonlanadigan qutlug’ ayyomdir.” – I. A. Karimov.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________ 5-“B”_______________ 5-“V”_________________ 5-“G”________________

Darsning mavzusi: O’zbekiston iqtisodiyotidagi yutuqlar

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – O’quvchilarga O’zbekiston iqtisodiyotidagi yutuqlar haqida malumot berish

Tarbiyaviy – O’quvchilarga O’zbekiston iqtisodiyotidagi yutuqlar va bu yo’lda amalga oshirilayotgan ishlar haqida tushuntirish

Rivojlantiruvchi – o`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar –G’alla,Neft,Paxta,iqtisodiyot

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. O’zbekiston iqtisodiyotidagi yutuqlar

G’alla (bug’doy) xalqimizning rizq-ro’zi. O’zbekiston mustamlaka bo’lgan davrlarda sobiq Sovet Ittifoqini paxta bilan taminlab keldi. O’zbekistonning paxtasisiz sobiq Ittifoqining to’qimachilik korxonalari faoliyat ko’rsata olmagan. O’zbekiston o’z aholisini uchun zarur g’allaning asosiy qismini sobiq Sovet Ittifoqidan o’z paxtasi evaziga olardi va u yiliga salkam 3 million tonnani tashkil etar edi 2003-yilda O’zbekiston g’alla mustaqilligiga erishdi. Shu yili O’zbekiston dehqonlarining fidokorona mehnati tufayli mamlakatimizda 5mln 100 ming tonna g’alla yetishtirildi.Bu 1991-yilga nisbatan 5,5 marta ko’p edi.Mehnatsevar dehqonlarning jasorati tufayli 2014-yilda respublikamizda 8 mln tonnadan ortiq g’alla yetishtirildi.Bugun O’zbekiston g’allasi chet el davlatlarida ham sotila boshladi.1995-yilda O’zbekiston neft mustaqilligiga erishdi.Farg’ona va Buxoro nefti qayta ishlash zavodlari respublikaning neft mahsulotlartiga bo’lgan ehtiyojini qondirib kelmoqda.Bir tonna paxta xomashyosidan o’rtacha 320-350 kg tola olinadi.Bu toladan esa 3500 kvadrat metr gazlama to’qish mumkin

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: 7-nazorat ishi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o`quvchilarning bilim darajasini aniqlash;

Tarbiyaviy – o`quvchilar bilimlaridagi bo`shliqlarni aniqlash;

Rivojlantiruvchi – o`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish.

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, yozma;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – o’tilgan mavzulardagi barcha atamalar.

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. 7-nazorat ishi

Nazorat ishi test javoblari
I-variant	II-variant	III-variant
1-A	1-A	1-A
2-D	2-A	2-C
3-C	3-C	3-C
4-B	4-D	4-B
5-A	5-A	5-C
6-A	6-B	6-A
7-B	7-A	7-A
8-A	8-C	8-B
9-C	9-D	9-B
10-C	10-B	10-B
11-A	11-A	11-A
12-C	12-B	12-A
13-A	13-B	13-A
14-B	14-B	14-B
15-A	15-A	15-A
16-C	16-C	16-C
17-B	17-C	17-B
18-C	18-A	18-B
19-B	19-B	19-D
20-C	20-C	20-C

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________ 5-“B”_______________ 5-“V”_________________ 5-“G”________________

Darsning mavzusi: Manaviy va Ma’rifiy yuksalish

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – O’quvchilarga Manaviy va Ma’rifiy yuksalish nima ekanligini tushuntirish

Tarbiyaviy – Manaviy va Ma’rifiy yuksalish uchun nima qilish kerakligi bu yo’ldagi ishlar haqida malumotlar berib tushunturish

Rivojlantiruvchi – o`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – qadriyat,urf odat ,anana

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Manaviy va Ma’rifiy yuksalish

“Moddiy boylik qanchalik ko’p , qanchalik bebaho bo’lmasin, bir kun kelib eskirishi yoki turli falokatlar tufayli o’tda kuyib , suvga cho’kib ketishi mumkin. Ma’naviy boylikning afzalligi shundaki, unga vaqt, zamon o’z ta’sirini o’tkazolmaydi. U o’tda yonmaydi, suvda cho’kmaydi, toki inson, halq va millat bor ekanularning qalbida, ong –u shuurida yashayveradi”

“G’arb uyg’onish davri dastlab XIV-XV asrlarda Italiyada boshlangan va butun Yevropaga yoyilgan. Uyg’onish davri deganda, o’rta asrlardagi diniy jaholat hukmronligi davridagi yangi madaniy davrga qadam qo’yish tushuniladi. Bu yangi bosqichda dunyoviy taraqqiyot, insonparvarlik va ma’rifat g’oyalari yeakchilik qilgan , eng qadimiy- antic davr madaniyatiga murojat kuchaygan. Shuning uchun ham mu Renessans – Uyg’onish davri deyiladi. Bu davr Sharqda biroz oldinroq – IX asrda boshlanib, XV asrgacha davom etgan”

O’n ikki ming qoramol terisiga bitilgan kitob – avesto bundan 2700 yil ilgari bitilgan.

Ming yilda bir tug’ilgan alloma – Mahmud Zamahshariyning taxallusi “Jorulloh” ya’ni “Ollohning qo’shnisi” degan yuksak e’tirofga sazovor bo’lgan.“Ma’naviyatni doimo yangilab, boyitib boradigan manbalar ko’p. Oila, mahalla, maktab, Vatan, ota-ona, ustoz, yor-do’st, umuman hayotda ezgulik va yaxshilikka boshlaydigan har bir narsa ma’naviyat manbayidir. Ular orasida, ayniqsa, xalqimizning mazmunli hayoti, bunyodkorlik faoliyati, beqiyos fazilatlari alohida o’rin tutadi.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________ 5-“B”_______________ 5-“V”_________________ 5-“G”________________

Darsning mavzusi: O’zbekiston va Jahon

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – O’quvchilarga O’zbekiston va Jahon haqida va uni dunyoda tutgan o’rni haqida malumot berish

Tarbiyaviy – O’quvchilarga O’zbekiston va Jahon O’zbekiston “Biz kecha kim edigu kim bo’ldik”shuni aniq va samarali tushuntirish

Rivojlantiruvchi – o`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar –Ayrmachilik,Komponiya,Mintaqa

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. O’zbekiston va Jahon

Dunyoning siyosiy, iqtisodiy, madaniy qiyofasi bo'lgani kabi,mafkuraviy manzarasi ham bor.Dunyoning mafkuraviy manzarasideganda,odamlarning qalbi va onginiegallash uchun olib borilayotgan kurash qayerda qanday kechayotgani, bu yo'lda qaysi joyda qanday usul vavositalar qo'llanayotgani, qaysi hududning qanday g'oya vamafkuraviy polygon ta'sirida ekanligi tushuniladi.Bugungi dunyoning mafkuraviy manzarasida inson qalbi va ongiga ta'sir o'tkazuvchi turli xil vositalar bilan kurash olib boruvchi mafkuraviy poligonlar faoliyati tobora yaqqolroq ko'zga tashlanmoqda. Bunday mafkuraviy poligonlar jangovar qurollar bilan emas, balki, avvalo. Inson qalbi va ongiga ta' sir o'tkazuvchi g'oyaviy qurollar bilan kurashish jarayoni kuchayib ketish natijasida paydo bolmoqda. Sizga geografiya fanidan yaxshi ma'lumki, dunyo hududiy jihatdan turli mintaqa va qit'alarga bo'linadi. Shu bois jahonning siyosiy xaritasiga qarab va davlatlarning chegaralarini hisobga olib, Yer yuzidagi hududiy bo'linishni bemalol tasavvur qila olamiz. Bular - qat'iy chegaraga ega bo'lgan hududlar. Lekin insoniyat XXI asrga kelib, chegara bilmaydigan muammolarga duch keldi. Turli mintaqaviy. diniy-etnik, tajovuzkor millatchilik va shovinizm asosidagi mojarolar, ekologiya falokatlari, ma'naviy tanazzul, giyohvandlik, terrorchilik kabi muammolar shular jumlasidandir. Shuningdek, globallashuv jarayonlari, axborot oqimining tezlashuvi ham birtalay muammolarni yuzaga keltirmoqda. Eng yomoni, turli mafkuraviy vositalar orqali dunyoda o'z ta'sir doirasini kengaytirib, insonlar qalbi va ongini zabt etishga, shu tariqa butun-butun xalqlar va davlatlarni o'z yo'rig'iga yuritishga intilayotgan kuchlarning paydo bo' layotganidir. Inson qalbi va ongini egallash uchun kurash kuchayib bormoqda.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________ 5-“B”_______________ 5-“V”_________________ 5-“G”________________

Darsning mavzusi: Dunyo havfsizligiga tahdid

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – O’quvchilarda Dunyo havfsizligiga tahdid nima ekanligini tushuntirish

Tarbiyaviy – O’quvchilarda Dunyo havfsizligiga tahdid va buning salbiy oqibatlarini tushuntirib berish

Rivojlantiruvchi – o`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – diniy aqidaparastlik,terrorchilik,xalqaro terrorchilik,

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Dunyo havfsizligiga tahdid

Yurtboshimiz aytganidek, «Bugungi kunda odamzod ma'lum bir davlatlar va siyosiy kuchlarning manfaatlarigagina xizmat qiladigan, olis-yaqin manbalardan tarqaladigan, turli ma'no- mazmundagi mafkuraviy kuchlarning ta'sirini doimiy sezib yashamoqda». Biror mamlakatga nisbatan harbiy hujum yoki iqdisodiy zarar yetkazishni osongina ko'rish va sezish mumkin. Ammo mafkuraviy ta'sir bunday emas. Uning ta'siri radio, televideniye, gazeta- jurnal, internet, umuman, Hozirgi vaqtda mafkuravy vositalar orqali ‘oz ta’sir doirasini kengaytirishga intilayotgan siyosiy kuchlar va harakatlar ham yo’q emas.Tajovuzkorlik, millatchilik va shovinizm, neofashizm va fundamentalism, irqchilik va aqidaparastlik mafkuralari shular jumlasidandir. Prezidentimiz ”bugungi zamonda mafkura poligonlari yadro poligonlariga nisbatan ham ko’proq kuchga ega ” deb bejiz o’qtirmaganlar. XXasr so'ngida ro’y bergan ulkan ijtimoiy-siyosiy o 'zgarishlar, ikki qutbli dunyoning barham topishi nalijasida nisbiy muvozanatning buzilishi jahonning mafkuraviy manzarasini tubdan o 'zgartirib yubordi. Inson qalbi va ongini egallash uchun kurash xilma- xil g'oyalar bilan qurollangan, turli manbalardan oziqlanadigan mafkuralarnig asosiy maqsadiga aylanmoqda. Jahon maydonlarini mafkuraviy jihatdan bo’lib olishga urinishlar Bugungi dunyoda g’oyaviy ta’sir o’tkazish imkoniyatlari tobora kengaymoqda. Biron bir hudud yoki mamlakatda paydo bo’layotgan g’oyalar tez fursatda butun jahonda yoyilmoqda. Natijada, odamzod ma’lum bir davlatlar va siyosiy kuchlarning manfaatlariga xizmat qiladigan turli mafkuraviy markazlarning muttasil bosimini doimiy sezib yashamoqda.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________ 5-“B”_______________ 5-“V”_________________ 5-“G”________________

Darsning mavzusi: XXI asr –Ilm –fan va taraqqiyot asri

Darsning maqsadi:

Ta’limiy –O’quvchilarda XXI asr –Ilm –fan va taraqqiyot asri va bu asrda qilinayotgan ishlar haqida so’z yuritish

Tarbiyaviy – O’quvchilarda XXI asr –Ilm –fan va taraqqiyot asri va bu asrda insonlarni xavotirga slogan xavflar va yutuqlari haqida malumot buerish

Rivojlantiruvchi – o`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, klaster;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – Texnika,ilm,fan.

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. XXI asr –Ilm –fan va taraqqiyot asri

Mamlakatimizda mustaqillik yillarida xususiy mulk rivojlanishi uchun zarur huquqiy kafolatlar va amaliy mexanizm yaratildi. Masalan, Davlat mulkini boshqarish va xususiylashtirish qo'mitasi, uning joylardagi tuzilmalari barpo etildi. Tovar, xomashyo, fond birjalari, banklar tizimi, mahsulot ishlab chiqaruvchilar vatadbirkorlar palatasi, biznes-fond, turli konsalting, lizing va boshqa bozor infratuzilmasi tarmoqlari shakllantirildi. Mulkning aksariyat qismi davlat tasarrufidan chiqarildi. Nodavlat shaklidagi mulkchilikning aksiyadorlik jamiyatlari, korporatsiyalar, kompaniyalar, firmalar, shirkatlar, qo'shma va xususiy korxonalar, fermer va dehqon xo'jaliklari, o'rta va kichik korxonalar tarmog' i vujudga keldi.Xususiy lashtirishj arayonini yanada chuqurlashtirish va haqiqiy mulkdorlar sinfini shakllantirish ham iqtisodiy sohadagi muhim vazifadir.Hozir bu jarayongayirik korxonalar ham jalb etilmoqda. Bunda xususiy mulkning miqyosi va ulushi uzluksiz ortib boradigan ko'p tarmoqli iqtisodiy otm rivojlantirishgakatta e'tibor qaratilmoqda. Chunki, mulkdorlar safining kengayishiga erishish orqali ham ijtimoiy hayot barqarorligi va farovonligi kafolatlanadi.Yana bir vazifa iqtisodiyotga xorij sarmoyasini, avvalo, bevosita yo'naltirilgan sarmoyalarni keng jalb etish uchun zarur huquqiy shart-sharoit, kafolat va iqtisodiy omillarni yanada kengaytirishdan iborat. Bu esa salohiyatli xorij iy sheriklar bilan birgaxalqimiz ehtiyojiga mos, dunyo bozorida raqobatga bardoshli mahsulotlar ishlab chiqarishni amalga oshirish imkonini beradi. Chunki, xorij sarmoyasi ishlab chiqarish quvvatlarini zamonaviy asbob-uskunalar, jihozlar va mexanizmlar bilan yangilash, ilg'or texnologiyalargao'tish, ko'plab yangi korxonalar qurish, ishlab chiqarishning va bozor iqtisodiy oti infratuzilmasini rivojlantirish uchun zarur bo'ladigan mablag'ni shakllantirish manbaidir. Mamlakat eksport salohiyatini oshirish, uning xalqaro mehnat taqsim-otida teng huquqli va o'zaro manfaatli shartlar asosida ishtirok etishi, iqti-sodiyotimizning jahon iqtisodiy tizimiga har tomonlama uyg'unlashuvi jaray-onini tezlashtirish vazifasi ham biz barpo etayotgan jamiyatning iqtisodiy poydevorini mustahkamlashga xizmat qiladi.

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: Umumlashtiruvchi dars

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – oldingi darslarda o’rganilgan mavzu bo’yicha materialni takrorlash va umumlashtirish;

Tarbiyaviy – eng qadimgi jamoa tuzumining asosiy davrlari bo’yicha o’quvchilarning bilimlarini tizimlashtirish;

Rivojlantiruvchi – olingan bilimlarini o’z ornida qo’llay bilish;

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, charxpalak;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – oldingi darslarda o’tilgan barcha atamalar

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. Takrorlash

1. Yevropadagi dastlabki madaniyat o’chog’i – Krit madaniyati haqida nimalarni bilib oldingiz?

2. Mayyaliklar osmon jismlarini o’rganish borasida qanday yutuqlarga erishgan?

3. Shaharlarning paydo bo’lishi haqida nimalarni bilasiz?

4. Afina va Sparta shaharlari haqida ma’lumot bering?

5. Davlat nima ekanligini izohlab bering?

6. Qadimgi Hindiston va Xitoynni yagona davlatga birlashtirgan tarixiy shaxslarni qayd eting?

7. Qadimgi dunyoning qaysi obidalari “Yetti mo’jiza” deb ataladi?

8. Ma’buda Artimedaga atab nega ibodatxona qurilgan?

9. Galikarnas maqbarasi haqida nimalarni bilasiz?

10. Qadimgi ajdodlarimiz haqida nimalarni bilib oldingiz?

11. Baqtriya davlatida qanday shaharlar bo’lgan?

12. Xorazm davlati haqida so’zlab bering?

13. Bobil osma bog’lari kimning sharafiga qurilgan?

14. Davlatning paydo bo’lishiga sabab bo’lgan omillarni qayd eting?

15. Pasxa orolida Yevropadan borgan sayyohlarni hayratga slogan va sababi hozirgacha sir bo’lib qolayotgan hodisa nima?

16. O’zbek xalqining milliy bayramlari haqida nimalarni bilib oldingiz?

17. Urf-odatlar deganda nimani tushunasiz?

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Sinf: 5-“A”_______________________ 5-“B”________________________ 5-“V”_____________________ 5-“G”______________________

Darsning mavzusi: 8-nazorat ishi

Darsning maqsadi:

Ta’limiy – o`quvchilarning bilim darajasini aniqlash;

Tarbiyaviy – o`quvchilar bilimlaridagi bo`shliqlarni aniqlash;

Rivojlantiruvchi – o`quvchilar tafakkurida tarixiy bilimlarni yanada kuchaytirish.

Darsning usuli – Aralash, aqliy hujum, yozma;

Darsning turi – yangi bilim, ko’nikma va malaka hosil qilish.

Darsning jihozi –”Tarix” 5-sinf uchun darslik, “Qadimgi dunyo tarixi” asari, mavzuga oid ko’rgazmali qurollar, plakatlar, tarqatma materiallar.

Asosiy tushunchalar – o’tilgan mavzulardagi barcha atamalar.

Darsning borishi.

I. Tashkiliy qism. a) salomlashish, b) davomat, c) yurtimiz va xorij xabarlarini so’rash.

II. O’tgan mavzuni mustahkamlash. ( uyga vazifa tekshiriladi.)

III.Yangi mavzu. 8-nazorat ishi

Nazorat ishi test javoblari
I-variant	II-variant	III-variant
1-A	1-A	1-A
2-D	2-A	2-C
3-C	3-C	3-C
4-B	4-D	4-B
5-A	5-A	5-C
6-A	6-B	6-A
7-B	7-A	7-A
8-A	8-C	8-B
9-C	9-D	9-B
10-C	10-B	10-B
11-A	11-A	11-A
12-C	12-B	12-A
13-A	13-B	13-A
14-B	14-B	14-B
15-A	15-A	15-A
16-C	16-C	16-C
17-B	17-C	17-B
18-C	18-A	18-B
19-B	19-B	19-D
20-C	20-C	20-C

IV. Mustahkamlash. Darslikdagi topshiriqlar, savollar ustida ishlash.

V. Baholash. Darsda faol ishtirok etgan o’quvchilar baholanadi.

VI. Uyga vazifa. Savollarga javob yozib kelish.

O’quv ishlari bo’yicha direktor o’rinbosari:_________________________

Скачано с www.znanio.ru

Sinf: 5-“A”_________ 5-“B” 5-“V”_ 5-“G”____________

Sinf: 5-“A” 14.11.2016-yil

Sinf: 5-“A”_________ 5-“B” 5-“V”_ 5-“G”____________

Sinf: 5-“A” 19.12.2016-yil

Sinf: 5-“A”_________ 5-“B” 5-“V”_ 5-“G”____________

Sinf: 5-“A”_sinf 16

Sinf: 5-“A”_________ 5-“B” 5-“V”_ 5-“G”____________

Sinf: 5-“A” 19.12.2016-yil

Sinf: 5-“A”_________ 5-“B” 5-“V”_ 5-“G”____________

Sinf: 5-“A”__ 5-“B” 5“V”_ 5“G”____________

Sinf: 5-“A”_________ 5-“B” 5-“V”_ 5-“G”____________

Sinf: 5-“A”__ 5-“B” 5“V”_ 5“G”____________

Материалы на данной страницы взяты из открытых истончиков либо размещены пользователем в соответствии с договором-офертой сайта. Вы можете сообщить о нарушении.

24.07.2020