Экология негіздері

Түсінік хат

     Бағдарламаның мазмұнында жалпы экологиялық мәселелер, экологиялық дағдарыс, экологиялық қауіп-қатер мәселелері және оны шешудің жолдары қарастырылды. Сонымен қатар, экологиялық тұжырымдамаға сүйене отырып, оқушылардың экологиялық сана-сезімі мен мәдениеті қалыптастыру мәселелеріне көп көңіл бөлінген.

Бағдарламаның мақсаты:

Қоршаған орта мен табиғат, жергілікті жердің экологиясы мен өсімдіктерін, жануарларын, Қазақстанда қалыптасып отырған экологиялық жағдайлар мен оларды шешудің оңтайлы жолдарын жан-жақты қарастыру негізінде ұрпаққа үздіксіз экологиялық білім мен тәрбие беру.

Бағдарламаның міндеттері:

Ø  Экологиялық тәрбие мен білім беруді жергілікті жердің табиғатын қорғау міндетімен ұштастыру;

Ø  Оқушыларға экологиялық білім мен тәрбие беру мәселелерінің теориялық жағынан негіздеу;

Ø  Қоршаған ортаны қорғауға деген жоғарғы адамгершілік сезімі мен жауапкершілікке тәрбиелеу;

Ø  Өзінің туған өлкесін сүюге, табиғи ортасын аялауға, туған өлкесіне жанашырлық сезіммен қарауға үйрету;

Мынандай міндеттерді жүктейді:

Ø  Экология негіздері бойынша білімдерін, дүние танымдарын кеңейту

Ø  Оқушылардың экология ғылымына  көңіл бөліп  шығармашылықпен ізденуіне және   қоршаған орта экологиялық мәселелерге зерттеп, зерделеуге, ҚР Заңнамасындағы экологиялық баптарды  білулеріне экологиялық тәрбие беруге тәрбиелейді.

Ø  Жергілікті жердің экологиялық жағдайларына баса назар аударуға

Ø  Әртүрлі экологиялық жобаларға қатысуды

Нәтижесі мен қорытындысы:

«Экология негіздері» курсын оқытуда оқушыларды географияның іргелі ұғымдары мен аумағы бойынша өз білімдерін тереңдетеді және жүйелейді.Бағдарлама оқу үрдісінде мынадай нәтижиелер күтіледі:

Ø  Экологиялық білімін табиғатқа қамқорлық жасауға дағдыландыру жолдарын көрсетеді;

Ø  Оқушылардың жергілікті жер табиғатын қамқор болуына;

Ø  Оқушылардың коммуникативтік (тілдік) ойлау қабілетін, өзіндік танымдық іс-әрекеті мен шығармашылық бейімдерін артады;

Оқушылардың білім, білік дағдыларына қойылатын талаптар:

Ø Экология ғылымының негізгі ұғымдары мен түсініктерін;

Ø Экология ғылымының мақсаты мен міндеттерін;

Ø Қазіргі кезеңдегі зерттеу бағыттарын қалыптасу кезеңдері мен құрылымын;

Ø Географиялық қабық экологиясының оның негізгі ластаушы көздерін;

Ø Экологиялық апаттардың жалпы сипатын, зардаптарын;

Ø Адам мен табиғаттың өзара байланыстарының салдарын;

Ø Қазақстанның экологиялық апат аймақтарын;

Ø Қазіргі кездегі экологиялық мәселелерді шешу жолдарын біліп шығу қажет;

Оқушылардың міндеттері:

Ø  Қоршаған орта жағдайларының ластану себептерін танып –білуге

Ø  Жер қабаттарының биологиялық, географиялық ерекшеліктерін білуге

Ø  Қазақстанның табиғи су қорларын

Ø  Сирек кездесетін дәріліу өсімдіктерді табиғат аясында танып білуге

Ø  Жергілікті жердің экологиялық проблемаларын білуге

Ø  Қоршаған ортаның адам ағзасына әсерін

Ø  Экологиялық есептеулерді сауатты жүргізу

Ø  Өсімдіктермен жануарлардың экологиялық топтарын ажырата білуге

Ø  Кеппе шөптермен жұмыс жасай білуге

Ø  Топсеруен кездерінде табиғатта өздерін ұстай білуге

Оқу материаланың мазмұны

(34 сағат, аптасына 1 сағат)

І. Экология (3 сағат)

Экология нені зерттейді. Экология ғылымының мақсаты мен міндеттері. Экология ғылымының қалыптасу кезеңдері мен құрылымы.

ІІ. Биосфера (3 сағат)

Биосфера туралы түсінік. Биосфера компоненттерінің өзара әсерлесу заңдылықтары және адамның шаруашылық әрекеті. Атмосфераны ластайтын зиянды заттар.

ІІІ. Гидросфера (2 сағат)

Гидросфера  туралы түсінік. Су көздерін ластайтын заттардан алдын алу.

ІV. Экология және табиғатты қорғау (14 сағат)

Табиғатты қорғаудың экологиялық негіздері. Адам іс-әрекетінің қоршаған ортаға тигізетін әсерлері. Экологиялық апаттардың жалпы сипаты мен зардаптары. Агроэкология және қоршаған орта. Қоршаған ортаны ластайтын заттар. Қоршаған ортаның химиялық  заттардан ластануы. Қоршаған ортаның радияциялық  заттардан ластануы. Қоршаған ортаның биологиялық  заттардан ластануы. Қазақстандағы экологиялық аймақатры. Ауыл шаруашлығына пайдаланылатын жердің экологиялық жағдайы. Ауыл шаруашлығы жерінің техногендік ластану мәселелері. Өсімдіктер экологиясы. Жануарлардың экологияға тигізетін әсері.

V.Қазақстанда қалыптасқан экологиялық мәселелері (10 сағат)

Қазақстандағы экологиялық апат аймақтары. Арал теңізінің экологиялық ахуалы. Балқаш теңізінің экологиясы. Каспий теңізінің экологиясы. Қала және ауыл экологиясы. Өндіріс фабрикалардың  экологияға әсері. Табиғатты тиімді пайдалану. Экологиялық мақал-мәтел. Кеңбайтақ Қазақстаным (эссе). Туған өлкем табиғатың қандай көркем.

VІ. Қорытынды сабақ (2 сағат)

 Өсімдік экологиясы. Сирек кездесетін және дәрілік өсімдіктер экологиясы. Жануарлар экологиясы.Жануарлардың көптүрлілігі. Сирек кездесетін немесе біржола құрып бара жатқан жануарлар. Қызыл кітап

«Экология негіздері»

Барлығы 34 сағат, аптасына 1 сағат.

Пайдаланған әдебиеттер тізімі:

v  Байханов С. «Табиғатым тағдырым». Алматы, «Қайнар» 1991 жыл

v  Сағымбаев Ғ. «Атмосфералық ауаны сақтау ». Алматы, «Экология негіздері» 1995 жыл

v  Шайхислямова Қ., Нұрғыманов И. Адам қоғам табиғат жүйесінде. «Биология география және химия», №5-1999жыл

v  Жияева В. Құстарға қамқорлық «Экология жаршы» №3-2000жыл

v  Баттасов И., Князова А. Табиғатқа қамқорлық «Экология шаршысы» №5-1999жыл

v  Бейсенова Ә,. Шілдебаев Ж. Экология. Алматы -2002 жыл

v  Үпішев Е. Табиғатты пайдалану және қоршаған ортаны қорғау. Оқулық. Алматы, 2006 жыл

v  Сағымбаев Ғ. Экология негіздері. Оқулық. Алматы: Республикалық баспа кабинеті, 2000жыл

v  Бейсенова Ә., Самақова А., Есполов Т., Шілдебаев Ж. Экология және табиғатты тиімді пайдалану. Оқулық. Алматы: «Ғылым» ғылыми баспа орталығы, 2004 жыл

v  Мұқаұлы С., Үпішев Е. Табиғатты пайдалану экономикасы. Алматы,2001жыл.