Грамматикалық тапсырма "Тәуелдік жалғауы"

Тәуелдік жалғауы. Ата-ана-м-а, отбас-ым-да.

$Описание: C:\Documents and Settings\Admin\Рабочий стол\АЛАКАЙ 2013\знаки для лк 2013\знаки для лк 2014 - новый+ 14.PNG$ 1-тапсырма. Сұхбатты толықтыра оқыңыз, қарайтылып берілген қосымшаға назар аударыңыз.

А. __________ атым – Сәбит. Сенің __________ кім?

Б. Менің атым __________ .

А. Менің жасым он сегізде. Ал, сенің ________ нешеде?

Б. Мен он жетідемін. Сенің отбасың бар ма?

А. __________ отбасым бар. Отбасым үлкен. Ал, сенің отбасың қандай?

Б. __________ отбасымда екі адам: мен және анам.

А. Сен оқисың ба? Анаң қайда жұмыс істейді? __________ аты кім.

Б. Иә, мен студентпін. Мен __________ оқимын. Менің __________ жеке кәсіпкер. __________ Лена. Сен __________ туралы айтшы.

А. Менің отбасымда бес адам бар. Олар: әке-шешем, екі қарындасым және мен.

$Описание: C:\Documents and Settings\Admin\Рабочий стол\АЛАКАЙ 2013\знаки для лк 2013\знаки для лк 2014 - новый+ 09.PNG$

Грамматикалық түсініктеме

Тәуелдік жалғауы заттың біреуге немесе бір нәрсеге тәуелді (меншікті) екенін білдіреді.

Тәуелдік жалғауынан кейін септік жалғауының жалғануын есте сақтаңыз!

Есімдік

после глас.

после согл.

Кімде?

Кімге?

Кімді?

Кімнен?

Кіммен?

Менің

аға-м

іні-м

қарындас-ым

жиен-ім

-да

-де

-а

-е

-ды

-ді

-нан

-нен

-мен

-бен

Сенің

аға-ң

іні-ң

қарындас-ың

жиен-ің

-да

-де

-а

-е

-ды

-ді

-нан

-нен

Сіздің

аға-ңыз

іні-ңіз

қарындас-ыңыз

жиен-іңіз

-да

-де

-ға

-ге

-ды

-ді

-дан

-ден

Оның

аға+сы

іні+сі

қарындас-ы

жиен-і

-нда

-нде

-на

-не

-н

-нан

-нен

$Описание: C:\Documents and Settings\Admin\Рабочий стол\АЛАКАЙ 2013\знаки для лк 2013\знаки для лк 2014 - новый+ 16.PNG$ 2-тапсырма. Кестедегі сұрақтарға жауап бере отырып, кестені толтырыңыз.

Ағасына, ұлын, шешесіне, сіңлісінен, апайын, туысқанынан, інісіне, анамды, әкеме, ағасын, жездесіне, атасынан, баласына, әпкеме, келініңді, әжеме, қарындасымнан, немересіне, ағамды.

Кімнен?	Кімді?	Кімге?

$Описание: C:\Documents and Settings\Admin\Рабочий стол\АЛАКАЙ 2013\знаки для лк 2013\знаки для лк 2014 - новый+ 11.PNG$ 3-тапсырма. Сөздікпен мұқият танысыңыз. Төмендегі сызба бойынша Сәбит пен Рабиғаның отбасы туралы әңгімелеңіз.

Ата-ана үшін

Сен үшін

Немере – балаларының балалары

Келін – ұлының әйелі

Күйеу бала – қызының күйеуі

Жезде – әпкеңнің күйеуі

Жеңге – ағаңның әйелі

Нағашы ата-әже – анаңның ата-анасы

$Описание: C:\Documents and Settings\Admin\Рабочий стол\АЛАКАЙ 2013\знаки для лк 2013\знаки для лк 2014 - новый+ 06.PNG$ Сурет бойынша сұрақтарға жауап беріңіз.

1. Сәбит пен Рабиға кімнің нағашы атасы мен әжесі?

2. Сәбит пен Рабиғаның күйеу баласы кім?

3. Келіндерінің аттары кім?

4. Неше немересі бар?

$Описание: C:\Documents and Settings\Admin\Рабочий стол\АЛАКАЙ 2013\знаки для лк 2013\знаки для лк 2014 - новый+ 12.PNG$ 4-тапсырма. Кім жылдам жауап береді?

Сенің анаңның сіңлісінің баласы саған	Кім болады? Кім боласың?	жиен
Сенің әпкеңнің баласы саған		қарындас/ сіңлі
Сенің ағаңның қызы саған		жеңге
Сенен кейінгі бала (ұл немесе қыз) саған		келін
Сенің алдындағы (ұл немесе қыз) саған		іні/ сіңлі
Сенің ағаңның әйелі саған		күйеу бала
Сенің әпкеңнің күйеуі саған		бөле
Ағаңның әйелі ата-анаңа		аға/ әпке
Әпкеңнің күйеуі ата-анаңа		жезде
Сен анаңның ағасына немесе інісіне		балдыз
Сен әкеңнің ата-анасына		қайны/ қайын сіңлі
Сен ағаңның әйеліне		қайын бике/ қайнаға
Сен әпкеңнің күйеуіне		нағашы
Сен қарындасыңның күйеуіне		немере

$Описание: C:\Documents and Settings\Admin\Рабочий стол\АЛАКАЙ 2013\знаки для лк 2013\знаки для лк 2014 - новый+ 11.PNG$

5-тапсырма. Кестені пайдалана отырып, отбасы мүшелері туралы айтыңыз.

Менің әкем (нің)...

Менің анам ...

спортпен шұғылданады

жақсы ән айтады

суда жақсы жүзеді

футболды жақсы көреді

газет-журналдарды көп оқиды

тамақты жақсы дайындайды

шығыс тағамдарын ұнатады

балаларына көп уақыт бөледі

дүкен аралағанды жақсы көреді

жеке кәсіппен айналысады

Менің ағам (інім) ...

Менің әпкем (сіңлім, қарындасым) ...

киноға барғанды жақсы көреді

сабақты жақсы (нашар) оқиды

спортпен айналысады

ойын-сауық кешендеріне жиі барады

телефонмен ұзақ сөйлеседі

достарымен жиі кездеседі

ән-биді жақсы көреді

көп тіл біледі

$Описание: C:\Documents and Settings\Admin\Рабочий стол\АЛАКАЙ 2013\знаки для лк 2013\знаки для лк 2014 - новый+ 15.PNG$ 4-тапсырма. №2 мәтінді мұқият тыңдаңыз. Мәтіннен кейінгі тапсырмаларды орындаңыз.

v Мәтіннің мазмұны бойынша сұрақ дайындаңыз.

Айнұрдың жасы нешеде?

...

v Сөйлемдердің дұрыс не бұрыс екенін тексеріңіз.

	Айнұрдың ағасы үйленген.	Ата-анасы жақсы адамдар.
Х	Оның әпке-жездесі бар.	Анам – оқытушы.
	Айнұрдың әпкесі бар.	Ағасы да – оқытушы.
	Інжудің әжесі Алматыда тұрады.	Ағасының екі ұлы бар.
	Нағашылары бар.	Олар Шымбұлаққа жиі барады.
	Айнұрдың сіңлісі мектепте оқиды.	«Медеу» мұз айдынына мүлдем бармайды.

$Описание: C:\Documents and Settings\Admin\Рабочий стол\АЛАКАЙ 2013\знаки для лк 2013\знаки для лк 2014 - новый+ 07.PNG$

Сабақта жиі қолданылатын сөз орамдарын жаттап алыңыз!

Мәтініңе түзету жаса.

Сенің кітабыңа қарайыншы.

Менің дәптерімді берші.

Дәптеріңе жаз.

Ұялы телефоныңды өшір.

Мен жаттығуымды оқиыншы.

$Описание: C:\Documents and Settings\Admin\Рабочий стол\АЛАКАЙ 2013\знаки для лк 2013\знаки для лк 2014 - новый+ 01.PNG$

Мақал-мәтел жаттайық.

Әкені көріп ұл өсер, ананы көріп қыз өсер (Сын берет пример с отца, дочь – с матери).

Ағасына қарай інісі, апасына қарай сіңлісі (Равняясь на старшего брата, младший растет; равняясь на старшую сестру, растет младшая).

Ананың көңілі балада, баланың көңілі далада (Дети живут своими интересами, а мать – заботами о них).

$Описание: C:\Documents and Settings\Admin\Рабочий стол\АЛАКАЙ 2013\знаки для лк 2013\знаки для лк 2014 - новый+ 08.PNG$

Өзіңізді тексеріңіз.

1. Тиісті сөзді қойыңыз: «Мен ... сыйлық бердім».

а) ағамнан

b) әжемді

с) қарындасыма

d) ініммен

3. Сөйлемді толықтырыңыз: «Саған ... жезде болады».

а) ағаңның әйелі

b) нағашы ағаң

с) ағаңның досы

d) әпкеңнің күйеуі

2. Сөйлемді аяқтаңыз: «Менің анамның бауырлары – ...».

а) менің жиендерім

b) менің ата-бабаларым

с) менің әпкелерім

d) менің нағашыларым

4. Мақалды жалғастырыңыз: «Ата-ананың қадірін ...».

а) балалы болғанда білерсің

b) анаға қарап қыз өсер

с) баланың алалығы жоқ

d) атаның ізін ұл басар

Глоссарий

қазақ тілінде	орыс тілінде	ағылшын тілінде
отбасы	семья	family
әке	отец	father
шеше	мать	mother
аға	брат	brother
әпке	сестра	sister
туыс (-тар)	родственник (и)	relative(s)
нағашы	родственники матери	mother^`s relatives
немерелер	внуки	grandchildren
қайын ата	тесть	father-in-law
қайын ене	теща	mother-in-law

Тәуелдік жалғауы. Ата-ана-м-а, отбас-ым-да

Сәбит пен Рабиға кімнің нағашы атасы мен әжесі? 2

Сабақта жиі қолданылатын сөз орамдарын жаттап алыңыз!

Материалы на данной страницы взяты из открытых истончиков либо размещены пользователем в соответствии с договором-офертой сайта. Вы можете сообщить о нарушении.

20.05.2020