Химияның негізгі түсініктері мен заңдары

Күні:   № 19 М.Мақатаев ЖОМ КММ Мұғалімнің есімі:  Битабарова Хадиша Исабековна Қатысушылар саны:                     оқушы Қатыспағандар:             оқушы Ұзақ мерзімді  жоспардың тарауы: 8­  сыныптағы химия пәнінің  негізгі мәселелерін  қайталау Сыныбы:   9 Тақырыбы:  Химияның негізгі түсініктері мен заңдары Сабақ негізделген  оқу мақсаты  Сабақтың  № 1 ­сабақ  9.1.1.1.  Химияның негізгі заңдары мен олардың қолданылуы  туралы білімдерін жүйелеу және қорытындылау.  Барлық оқушылар:  мақсаттары  Химия кабинетінде жұмыс жасаған кездегі қауіпсіздік  техникасы ережелерін біледі Оқушылардың басым бөлігі:      8 сыныптағы негіізгі заңдарды ажыратады. Кейбір оқушылар: Негізгі заңдарды әртүрлі есептеулер де қолданады Ойлау деңгейлері Білу, түсіну Бағалау  критерийлері Тілдік мақсат Критерийлер: 1. Элементтің  реттік  номерінің, период  және  топ  номерлерінің   физикалық   мағынасын біледі.  2.Қосылыстардағы элементтердің тотығу дәрежесін  анықтап,сәйкес оксидтің формуласын жаза алады 3. Периодтық жүйе бойынша элементтің және оның  қосылыстарының қасиеттерін болжай алады Оқушылар: Химиялық элементтерді химиялық тілде оқиды  Негізгі сөздер мен тіркестер:  Химиялық элемент,атом,молекула,металл,бейметалл,жай  зат,күрделі зат. Сыныптағы диалог/ жазылым үшін тілдік бірліктер:  Қышқылдар, негіздер, тұздар,  оксидтер Талқылауға арналған  тармақтар:   Жай зат пен күрделі затқа мысалдар жаздыру (қолдануды  талқылау). Сіз қаншалықты  ... білесіз ? Бірдей атомнан тұратын жай заттарды жаз. Қай ғалым химиялық элементтердің таңбаларын енгізді? Үидегі заттардың құрамында саған таныс элемент бар ма? Жазылым бойынша: Берілген тапсырмалар мен жаттығуларды орындау. Алдыңғы  тақырып (меңгерген  дағдылар) Құндылықтар Пәнаралық  байланыс Жоспар Жоспар­ ланған  уақыт Басталуы: 10 минут 8 сыныпта өткенді еске түсіру Достық,адамгершілік,жауапкершілікті құндылықтарын  дамыту («Мәңгілік –Ел» бағдарламасы) Физика ,жаратылыстану Жоспарланған жаттығулар Ресурстар Интерактивті  тақта Химиялық  элементтердің  таңбалары мен аталуы және  латынша аттары  плакат ілінеді. Периодтық жүйе Сәлемдесу.Оқушылардың жылдамдық,шапшаңдық  дағдысын дамыту үшін бес секундта бірнеше адаммен сәлемдесу тапсырмасын беру. Топқа біріктіру: . Жаңа материалды оқыту:   Сұрақ қоя отырып  білімін жаңғыртамыз. І­тапсырма. Сұрақ –жауап.  Д.И.Менделеев периодтық заңды негіздегенде  1 химиялық элементердің қандай белгілеріне  сүйенді? 2 Химиялық элементердің периодтық жүйесі қалай  құрылған? 3 Период түсінігіне анықтама беру, период санын  және олардың жіктелуін көрсету. 4 Топ түсінігіне анықтама беру, топ санын және  олардың жіктелуін көрсету. 5 Химиялық элементтерді бір топқа және бір  топшаға біріктіретін белгілерді түсіндіру. 6 Бір периодта орналасқан химиялық элементтердің 7 қасиеттері қалай өзгереді?  Негізгі топшада орналасқан химиялық  элементтердің қасиеттері қалай өзгереді? 8 Шынының балқуы қандай құбылысқа жатады ? 9 Атом молекулалық ілімді жасаған ғалым ?  10 Атом құрамындағы бейтарап бөлшек ? 11 Скандинавия   аралының   құрметіне   аталған элемент ? 12 Сүттің ашуы қандай құбылыс ? 13 Қандай су дем шығарудан лайланады ? 14 Қай элемент жетіспеуінен тіс ауруына ұшыратады ? 15 Құрамында   кіретін   заттың   бөлшектерін   жай көзбен   көруге   болатын   қоспа   қандай   қоспа   деп аталады ? 16 Бір ғана химиялық элемент бірнеше жай зат түзе алатын құбылыс ? 17 Қышқылдар мен сілтілерде өзінің түсін өзгертетін заттар ? ІІ­тапсырма.Деңгейлік тапсырма І­деңгей 1. Химиялық элементтердің периодтық жүйесінде: а) қанша топ; ә) қанша период бар? 2. Периодтық жүйенің: 1) бірінші тобында қандай элементтер орналасқанын; 2)  екінші периодында қай элементтер орналасқанын  айтындар. 3. II жөне IV топтың негізгі, қосымша топшалары  қандай элементтерден құралған? ІІ­деңгей 1. Мына элементтер: а) сутек;   ә) оттек;   б) күміс;   в) күкірт;   г) темір периодтық жүйеде қай топта, қандай топшада және периодта орналасқанын айтыңдар.  2. Берілген элементтердің: а) калий, көміртек, кальций, сутек;  ә) күміс, хром, хлор, мыс; б) оттек, мырыш, қалайы, күкірт; в) фтор, фосфор, азот химиялык таңбаларын жазындар. Негізгі топшада  орналасқандарының астын бір сызықпен,  ал қосымша топша элементтерінің астын  қос сызықпен сызыңдар. ІІІ­деңгей 1. Мына химиялық элементтерді тауып атаңдар: 1) сыртқы деңгейінде 6 электроны бар 2­периодта  орналасқан; 2) сыртқы деңгейінде 3 электроны бар 3­периодта  орналасқан; 3)     сыртқы   деңгейінде   2   электроны   бар   4­қатарда орналасқан. 2. Атомның сыртқы деңгейінің астындағы  энергетикалық деңгейінде: а) 2 электрон;  ә) 8 электрон; б)  18 электрон болатын периодтық жүйенің жетінші тобының негізгі  топшасы элементтерін тауып, аттарын атаңдар.  3. Атомының сыртқы деңгейінің астыңдагы  энергетикалық деңгейінде: а) 2 электроны бар; ә) 8 электроны бар; б) 18 электроны бар үшінші топтың элементтерін атаңдар.  4.Мына элементтердің: а) №20 кальций; ә) №33 мышьяк; б)№17хлор сыртқы   деңгейлерінде   неше   электрон   бар   екенін табыңдар. ІV­деңгей 1. Реттік нөмірі №35 болатын элемент периодтық  жүйеде: а) қай периодта, қатарда; ә) қай топта, топшада орналасқан; б)  сыртқы энергетикалық деңгейінде неше электроны бар; в) ең көп дегенде неше электрон бере алады; г) қанша электрон қосып алуға мүмкіндігі бар екенін айтып түсіндіріндер. 2.  Мына:  а) рубидий, б) стронций,  в) иттрий, г) цирконий  атомдарының электрондық қабықтары құрылысының  схемасын құрыңдар. Олардың қандай  айырмашылықтары бар? 3.   Мына:  а) иттрий №39; б) индий  №49 атомдарының сыртқы қабатында неше электрон  бар? ІҮ. Тапсырма. Құпия кілтін шешіп көр. 1 Иісі күшті, сары түсті               Активтігі керемет               Ондай ылаң қылған               Болмаған еш элемент. (Фтор) 2 Күміс түсті металл өзі Ақ бор, әктас, мәрмәр еді Жер металы десек те                Сан құрылыстың өзегі. (Кальций) 3 Жануарда да адамда да болатын Талай снаряд, бомбаларды жаратын. Полиграфияда да сенім артып,               Жапырақта хлорофилді түзетін. (Магний) 4 Тағады оны төсіне Алтыннан басқа алдына Салмақты та сабырлы               Теңеу айтып оған да. (Күміс) 5 Иісі, дәмі де жоқ ұсталмайды, Ол болмаса тіршілік өмірде жоқ. Ол болмаса, отын да тұтанбайды,               Қалады қарауытып көмір боп шоқ. (Оттегі) 6 Күмістей түсі жылтыр, өзі сұйық, Буланбас, қайнатсаң да отынды үйіп. Көрсететін суықты, жылуды анық               Қандай зат құрал жасар соны құйып (Сынап) 7 Өзі сұйық, иісі де жағымсыз, Ғалымдар да сондықтан Сасық деген ат беріп,              Қолданады дәріге. (Бром) Мағынаны  тану. Мәтінмен  жұмыс 1 топ. Заттың құрам тұрақтылық заңы. 2 топ.  Газ заңдары. Авогадро заңы. Газдың молярлық  көлемі. 3 топ.  Зат массасының сақталу заңы. Оқушылар  берілген  мәтінді  өз  беттерінше  оқып  диалог әдісі  бойынша  талдайды. Постерге  түсіріп   басқа топтарға  түсіндіреді. байланысқандықтан оның қасиеттері де өзгеше 1­деңгей 1. Заттың құрамы мен қасиетін сақтайтын ең кіші  бөлшек....... деп аталады. 2. Екі немесе бірнеше заттың бірігіп  бір күрделі затқа айналуын ......деп атаймыз. 3. Құрам тұрақтылық заңын ........ашты. 4.  Химиялық элементтердің периодтық жүйесінде: а) қанша топ; ә) қанша период бар? 5.  Периодтық жүйенің: 1) бірінші тобында қандай элементтер орналасқанын; 2)  екінші периодында қай элементтер орналасқанын  Флипчарт, түрлі – түсті қаламдар,  Интербелсенді  тақта, интернет  желісі,   Инетербелсенді  тақта, кесте  Ортасы: 30 минут → →  2AlCl 3  FeCl 2 + H2 айтындар. 6.  II жөне IV топтың негізгі, қосымша топшалары  қандай элементтерден құралған? 2­деңгей 1. Валенттілік арқылы формула құрастыр.          V II    III II   V I    IV II   II  II P O ,  Al O , P Cl , N O , Ba O 2. Реакция типтерін анықта: 2Al + 3Cl2  Fe + 2HCl  3.М.В.Ломоносовтың мойнақпен тәжірибе жасап,  ұсынған заңы? 4. Мына элементтер: а) сутек;   ә) оттек;   б) күміс;   в) күкірт;   г) темір периодтық жүйеде қай топта, қандай топшада және периодта орналасқанын айтыңдар.  5. Берілген элементтердің: а) калий, көміртек, кальций, сутек;  ә) күміс, хром, хлор, мыс; б) оттек, мырыш, қалайы, күкірт; в) фтор, фосфор, азот химиялык таңбаларын жазындар. Негізгі топшада  орналасқандарының астын бір сызықпен,  ал қосымша топша элементтерінің астын  қос сызықпен сызыңдар. 3­ деңгей 1.  KMnO4 , K2MnO4 қайсысында калийдің массалық  үлесі көп? 2. Магний жанғанда 28 грамм магний оксиді түзілді.  Реакцияға қатысқан магнийдің массасы және мөлшері канша? 3. Мына химиялық элементтерді тауып атаңдар: 1) сыртқы деңгейінде 6 электроны бар 2­периодта  орналасқан; 2) сыртқы деңгейінде 3 электроны бар 3­периодта  орналасқан; 3)     сыртқы   деңгейінде   2   электроны   бар   4­қатарда орналасқан. 4. Атомның сыртқы деңгейінің астындағы  энергетикалық деңгейінде: а) 2 электрон;  ә) 8 электрон; б)  18 электрон болатын периодтық жүйенің жетінші тобының негізгі  топшасы элементтерін тауып, аттарын атаңдар.  6. Атомының сыртқы деңгейінің астыңдагы  энергетикалық деңгейінде: а) 2 электроны бар; ә) 8 электроны бар; б) 18 электроны бар үшінші топтың элементтерін атаңдар.  6.Мына элементтердің: а) №20 кальций; ә) №33 мышьяк; б)№17хлор сыртқы деңгейлерінде неше электрон бар екенін  табыңдар. Кері байланыс: Тақырып соңындағы сұрақтарға  жауап беру.  1­5 жаттығулар /ауызша/                             Оқушылар білімін «Ыстық орындық» әдісі арқылы  қорытынды жасалады. Оқушылар білімін кері байланыс «Инсерт  әдісі»арқылы қорытынды жасалды. 1.Сіз бүгін нені білдіңіз? 2.Сіз үшін не құнды болды? 3. Қандай тапсырманы орындау қиынға соқты? Оқушылар өз пікірлерін айтып,сабақ  қорытындыланды. Үйге: №1,3,4,6 жаттығуларды орында. Аяқталуы  5 минут Бағалау­ оқушылардың үйренгенін  тексеруді қалай  жоспарлайсыз? Қосымша ақпарат Саралау – Сіз қосымша көмек  (қолдау)  көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Анағұрлым қабілетті оқушыларға жаттығуларды күрделендіруді қалай  жасайсыз? Формативті бағалау, бір­ біріне түсіндіру және  дұрыс нәтижеге бағыттау әдістері арқылы қосымша көмек көрсетемін.  Деңгейлік тапсырмалар,   жұмыстар беру арқылы  ə ə П наралық байланыс. Қауіпсіздік ж не еңбекті қорғау ережелері. АКT байланыстары. Құндылықтардағы байланыс.  Латын тілі алфавиті  (таңбалар).математика,биология,физи ка. ə Өз сабағыңыз туралы рефлексияны төмендегі бос орынға жазыңыз. қаблетті оқушыларды  дамытамын.  Рефлексия Сабақ / оқу мақсаттары шынайы ма? Бүгін оқушылар не білді? Сыныптағы ахуал қандай  болды? Мен жоспарлаған  саралау шаралары с тті  болды ма? Мен берілген уақыт  ішінде үлгердім бе? Мен өз жоспарыма  қандай түзетулер  енгіздім ж не неліктен? Қорытынды бағамдау: Қандай екі н рсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1. 2 Қандай екі н рсе сабақты жақсарта алады (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1. Критериалды бағалауды дұрыс жосарлағанда деп ойлаймын. 2. Академиялық тілді дұрыс қолданғанда. Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім? 1. Қалыптастырушы бағалау кезінде мен нені,қалай оқыту керектігін түсіндім. 2. Кері байланыс ала отырып. ə ə ə Тексерілді:                                 ДОІЖО:   П. Шакенова