ИНФОРМАТИКА ПӘНІ БОЙЫНША СЫНЫПТАН ТЫС ІС – ШАРАЛАР ЖИНАҒЫ

ИНФОРМАТИКА ПӘНІ БОЙЫНША

СЫНЫПТАН ТЫС ІС – ШАРАЛАР

ЖИНАҒЫ

Жинақтаған:  Габбасова Эльмира Ерсайынқызы

                     Информатика пәні мұғалімі

БІЛІМДІ ИНФОРМАТИК

Жүргізуші: Саламатсыздар ма, құрметті ұстаздар, әділ-қазылар, оқушылар! Сіздермен бірлесе отырып «Білімді  информатик» атты сайысымызды  бастауға рұқсат етіңіздер.

Ойын толқын, айналған қатты ағысқа,

Табылғандай танымда, жат дауыста.

Біреу озып келеді қатарынан,

Біреу қалып жатады асығыста.

Ойын толқын жатқанда асып, тасып,

Біреу мығым, біреулер шалыс басып.

Бұл ойыннан өтеді ғұлама ойлар,

Жеңседе, жеңілседе қалма жасып.

Алдымен ойынға қатысушы талантты да дарынды оқушыларымызды қошеметпен ортаға шақырайық. Ойынға 4 – оқушы қатысады. Бүгінгі ойынымыз  5 турдан тұрады.

(Ойыншылар өздерін таныстырып өтеді)

1 ші тур – «Бәйге»

2 ші тур – «Полиглот»

3 ші тур – «Ғажайып алаңы»

4-ші тур – «Қиял әлемі»

5-ші тур – «Жорға»

1 ші тур «Бәйге» .Жарысқа қатысып отырған оқушыларға сәт сапар тілей отырып, шыңдарға биік қонғайсың демекпіз. Ал «Бәйге» турын бастаймыз. Сіздерге ортақ 10 сұрақ беріледі. (Әр дұрыс жауапқа 10 ұпай беріледі)

1. Аталған байттар тізбегі? (файл)

2. Windows   жұмыс атқара алатын барлық мүмкіндігі? (объект)

3. Қағаздағы көріністі экранға түсіруші? (сканер)

4. Адам мен компьютер арасындағы қарым-қатынас? (интерфейс)

5. Бір жолға канша  оператор жазуға болады? (256)

6. Ақпартты енгізуге арналған құрылғы? (пернетакта)

7. Компьютердің ақыл –ойы? (процессор)

8. Мәтін дегеніміз не? (жолдар тізбегі)

9. Вирустың кері әсерін жоятын программа? (Антивирус)

10. Бос орын қалдыру пернесі? (пробел)

Көрермен жиналған бұл тамашаға

Құр қарап жай отыру жараса ма?

Туыс, досқа , сыныптас, танысқа емес

Соқ  қолыңды білімді жас талантқа.

2 тур – «Полиглот»

1. Фонограф бағдарламасы қандай мәліметті өңдеуге мүмкіндік береді? (дыбыс, звук, sound)

2. Жіпке ілдім мен өзім,

    Кіп-кішкене күн көзін  (шам, лампочка, lamp)

3. Ақпараттың қайнар көзі? (табиғат, природа, nature)

4. Графиктік курсорды басқаруды жеңілдететін құрылғы? (тышқан, мышь, mouse)

5. Ас – адамның арқауы, ал компьютердің асы .. (ток, ток, currnt)

6. Өнер алды – қызыл ....(тіл, язык, landguage)

3 тур – «Ғажайып алаңы»

Мәңгі бақи есте қалар

Ғажайып бір кеш болсын

Білімдірек шәкірт озар

Қиынырақ сұрақ болсын.

(Информатика пәні бойынша сұрақтар сандар арқылы ұяшықтарда көрсетіледі)

«Операциялық жүйе» бөлімі бойынша

30 - 1 ОЖ дегеніміз не және оның түрлері қандай? (Адам және компьютер арасындағы байланысты қамтамасыз ететін жүйелік программа. ОЖ компьютер жұмысын басқарады)

30 - 2.  Бас меню қалай ашылады және қандай командалалардан тұрады? (Бастау командасы арқылы және мынадай командалалардан тұрады: Программалар, Құжаттар, Анықтама беру, Орындау, Компьютерді қайта жүктеу, Компьютерді өшіру)

30-3. Жұмыс үстелі дегеніміз және оның негізгі объектілері? (ОЖ жүктелгеннен кейін пайда болған экран және Windows ОЖ негізгі терезесі. Негізгі объектілері: Менің компьютерім, қоржын, менің құжаттарым, желілік орта)

40-1.  Тапсырмалар тақтасы дегеніміз не? (Бастау менюінен кейінгі орналасқан ұзын жолақ)

40-2. Архивтік программа дегеніміз не және оның түрлері қандай? (Үлкен көлемді файлды немесе буманы қысу арқылы көлемін кішірейту. Win RAR, Win Zip, ARJ, PKZIP)

40-3. Windows терезесінің түрлері қандай? (сұхбат терезе, анықтама терезе, ескерту терезе, бума терезе, құжат терезе, сілтеуіш терезе)

50-1. Стандартты программалар (Блокнот, Калькулятор, Word Pad, Paint)

50-2. Интернет желісі ( Бүкіл әлемдік желі,  өрмек)

50-3. Жүйелік блоктың ішкі құрылғыларын ата? (процессор, аналық тақша, оперативті жады, тұрғылықты диск, алмалы дискілерге арналған диск жетегі, CD, DVD диск жетегі)

«Есептеуіш техника негіздері» бөлімі бойынша сұрақтар

30-1. Деректер қоры дегеніміз не? (Кестелік ақпараттарды өңдеуге арналған жүйе)

30-2. Excel мүмкіндіктері (Кесте құру, ат қойып дискіде сақтауга, сақталған кестелердге түзетулер жасауга, кестеге жол, баған, ұяшық қосуға, алып тастауға, ұяшықтарды өсуі немесе кемуі бойынша сұрыптауға,  формулаларды қолданып есептеулер жүргізуге, кесте бойынша диаграмма  құруға, суреттер кірістіруге, баспаға шығаруға)

30-3. Жұмыс кестесінің элементтері (айналдыру жолағы, жол номері, баған тақырыбы, кестелік меңзер, таңбалар, стандартты аспаптар панелі)

40-1. Диаграммалар типтері (бағандық, сызықтық, дөңгелек, нүктелік, сақиналық, жапырақшалық, цилиндрлік, конустық, пирамидалық)

40-2. MS Access өңдеу объектілері? (кесте, форма, есеп, сұрау)

40-3. Алгоритм деген не және оның түрлері? (Орындаушының қандай да бір мақсатқа жетуі. Түрлері : сызықтық, тармақталған, циклдік)

50-1. Айнымалы типтері (Integer, real, Boolean, char, string)

50-2. қайталану командалары? (арифметикалық цикл -For,шартын соңынан тексеретін repeat, шартын алдын ала тексеретін- while

50-3. Тармақталған алгоритм деген не, мысал келтір? (Орындаушының алдыға қойған мақсаты екі түрлі немесе бірнеше түрлі болған жағдай тармақталған алгоритм деп аталады)

«Аралас сұрақтар» бөлімі

30-1. Операциялық жүйе қызметі? (компьютердің барлық  ресурстарының жұмысын басқарады)

30-2. MS DOS  программасы қандай программа? (Жүйелік программа, 1981 жылы)

30-3. Компьютерде орындалатын программалар қандай топтарға жіктеледі? (жүйелік, қолданбалы, программалау тілдері)

40-1 Утилиттер деген не? (Комекші программалар)

40-2 Microsoft  фирмасын құрған адам? (Билл  Гейтс)

40-3 Дүние жүзіндегі ең бай адам? (Билл Гейтс)

50-1. ОЖ жікте. (Бірміндетті және көпміндетті, бір адам пайдаланатын және бірнеше адам пайдаланатын ОЖ)

50-2. Антивирустық құралдар (детектор программалар, доктор-программалар, ревизор программалар, фильтр-программалар)

50-3. Мәтін түрлері (Кәдімгі мәтін, кесте, программалық, енгізілген объектілер)

3 турдың қорытындысы бойынша ұпайы аз екі оқушы ойыннан шығады

Айналайын алға ұмтылған дарындар!

Айналайын жеңіс құшқан қырандар

Бізден қиын жағдайларды сұраңдар

Сұрап қоймай, шешу жолын табыңдар.

4-тур. «Қиял әлемі» Ойыншыларға тақырып беріледі. Тақырыпқа сәйкес қызықты  әңгіме құрастыруы тиіс.

1. Егер мен робот болсам..

2. Егер мен хаккер болсам...

Ойыншыларға дайындалуға 5 минут уакыт беріледі. Кезекпен өнерін ортаға салады.

Білімнің ұшқырлығын танып сен,

Асып, тасып, асықпа, қалыспа сен

Уакыт деген зымырап, зулап жатыр

Шапшаңдық бұл сайыста керек екен.

5 тур. «Жорға»

1. Ақпаратты шығару құрылғысы? (принтер)

2. Жалпы желіге қосылу үшін қажетті құрылғы (модем)

3. Ақпаратты өңдеу құрылғысы (процессор)

4. Қарапайым есептеулер жүргізетін программа (калькулятор)

5. Дыбыс жазу құрылғысы? (микрофон)

6. 7 екілік жүйеде қандай сан? (111)

7. Дискілерді оқу құрылғысы? (диск енгізгіш)

8. Кең тараған монитор түрлері (EGA, VBA)

9. Дискета түрлері (3,5 және 5,25 дюймдік)

10. Адам денсаулығына зиянды компьютер құрылғысы? (монитор)

11. Компакт дискіні оқуға арналған құрылғы? (CD-ROM)

12. Дыбыс шығаратын құрылғы? (колонка)

13. Орындаушы орындай алатын командалар тіздегі (алгоритм)

14. Мәліметтер қорымен жұмыс жасауда қолданылмайтын ұғым (ұяшық)

15. Дүниежүзілік компьютер арасындағы байланыс ортасы? (интернет)

16. Информация өлшем бірлігі? (бит, байт)

17. Windows  сөзінің аудармасы? (терезе)

18. Белгілі бір атпен жазылған мәліметтер жиыны? (файл)

19. Мәліметтер енгізу пернесі? (интер)

20. Деректерді сақтауға арналған құрылғы (жады)

21. Сурет салуға арналған программа (графиктік редактор)

22. Курсордың оң жағындағы символдарды өшіру пернесі? (delete)

23. Математикалық формулалармен символдарды енгізу редакторы? (формулалар редакторы)

24. Графикалық информацияны компьютерге енгізу құрылғысы? (сканер)

25. Әр түрлі объектілер орналасқан Windows экраны? (жұмыс үстелі)

        Ең коп ұпай жинаған окушы- «Білімді информатик» атағына ие болады. Құттықтаймыз!

        Бүгінгі көріп тамашалаған шоу «Білімді информатик» атты ойын өз мәресіне жетті. Зейін қойып тамашалағандарыңызға алғысымыз шексіз.

КОМПЬЮТЕРДІ ОЗАТ  МЕҢГЕРГЕН СЫНЫП

Сабақтың мақсаты: Сайыс өткізу арқылы оқушылардың информатика пәніне деген қызығушылығын арттыру;

Ана тілі мен орыс тілінде, шет тілінде бірдей сөйлеу шеберлігін арттыру, информатика ғылымына қызықтыру.

Өз білімдерін, қарсыласын бағалай білуге, информатика тарихын білуге тәрбиелеу

Сабақтың түрі: Сыныптан тыс жүргізілген сайыс сабақ

Жабдықтар:  Интерактивті тақта, компьютерлер, радио-пульттер

Қатысушылар  9^а,б сынып оқушылары.

Жүргізушілер:  10 сынып оқушылары

Әділқазылар мүшелері:  10 сынып оқушылары мен математика, информатика пән мұғалімдерінен құралған 5 мүше.    /Музыкамен қарсы аламыз./

 Құрметті ұстаздар, оқушылар!   Мектебімізде өтіп жатқан математика, физика, информатика пәндерінің апталығына қош келдіңіздер! Міне бүгін сіздердің алдарыңызда 9 сынып оқушылары «Компьютерді озат меңгерген сынып»  атты сайыста білімдерін сынамақ. Олай болса ойыншыларымызды таныстырайық. Әр сыныптан екі оқушыдан шығады.

Ойын барысымен таныстырамыз  Слайд шоу

1-тур. «Келесі» Информатика ғылымын екі тілде меңгердік!

2-тур. «Қай сөз артық?»

3-тур. Көрермендермен ойын

4-тур. «Полиглот»

5-тур.  Сиқырлы суреттер

1-тур. «Келесі».  Екі тілде сұрақ қойылады. Жауабын білмесеңдер, «Келесі» деп айтасыңдар, сол кезде сұраққа келесі сыныптың сайыскерлері жауап береді. Әр дұрыс жауапқа сыныпқа 5 ұпайдан қосылады.

1. Ақпараттың ең кіші өлшем бірлігі (бит)

2. Сколько байт в одном килобайте   (1024)

3. Сурет салуға арналған программа (paint)

4.Программа который находит и уничтажает вирусы (антивирус)

5. Қарапайым есептеулер жүргізетін программа (калькулятор)

6. Центральное устройство компьютера (системный блок)

7.Компакт-дискіні оқуға арналған программа (CD-ROM)

8. Устройство для записи звука (микрофон)

9. Дүниежүзілік компьютер арасындағы байланыс (интернет)

10. Сколько бит в одном байте (8)

11. Екілік жүйесінің сандары (0,1)

12. Небольшая программа которая припысывает себя к другим программам (вирус)

13. Адам мен компьютердің қарам-қатынас тілі (интерфейс)

14. Техническое устройство предназначенное для подключения к Интернету (модем)

15. Ең алғашқы программаны жазған (Ада Лавлейс)

16. Папка, в которую временно попадают удаленные объекты (корзина)

17. Жергілікті желімен жұмыс жасауға арналған қапшық (Желілік орта)

18. Первую вычислительную машину изобрел (Бэбидж)

19. Бейне материалдардың көшірмесін компьютерге енгізетін құрылғы (сканер)

20. Мәтіндік ақпаратты енгізуге арналған бағдарлама (WORD)

2-тур. «Қай сөз артық?».  Тақтада 4 сөзден анаграмма түрінде берілген. Артық сөзді табу керек. Әр сөзге 2 ұпайдан, тапсырмаға 3 ұпай.

1. терчесвин – винчестер, такедис – дискета, акткомксиди – компакт – диск, сорецпро – процессор  («процессор» сөзі артық. Ол ақпарат сақтайтын құрылғыға жатпайды.)

2. рептьюкром – компьютер, тамикатема – математика, азакиф – физика, лиягоибо – биология  («компьютер» артық. Л пәнге жатпайды.)

3. марамгроп – программа, кышма – мышка, дакротре – редактор, менюм – меню («мышка» артық.  Ол құрылғы.)

4. вочдека – девочка, инрпрет - принтер, чижмуна – мужчина, чунеки – ученик («принтер» артық. Ол құрылғы.)

3-тур. «Көрермендермен ойын».

Сайыскерлер 2-турдың тапсырмасын орындау барысында, көрермендерге компьютерлерге орнатылған кроссвордтар ұсынылады.  Әр топқа 10 сұрақтан тұратын бір кроссвордтан. Әр дұрыс шешілген сұраққа 5 ұпайдан.

4-тур. «Полиглот».

 Жас өркендердің тіл білімін тамашалайық. Қойылған сұрақтың жауабын үш тілде айту керек: қазақ, орыс, ағылшын тілінде.

10 ұпайға:

5-тур. «Сиқырлы сурет». Әр суреттің астында тапсырма.

«Excel» программасының көмегімен есептеңіз.

 Әділқазы мүшелері оқушылардың жинаған ұпайы бойынша жеңімпаз сыныпты аяқтап, ең көп ұпай жинаған сыныпқа,  «Компьютерді озат меңгерген сынып»  атағын береді.

«ҮЗДІК ИНФОРМАТИК»

сайысы

Сабақтың мақсаты:

1.Білімділігі: Оқушыларға XXI-ғасыр жаңа технология мен ақпараттандыру жолдарын жетік үйрету. Информатика пәніне қызығушылығын арттыру.

2.Дамытушылық:Оқушылардың білімін жетілдіре отырып, өз бетімен жұмыс жасауға дағдыландыру.Жаңа материалға қызығушылығын дамыту.

3.Тәрбиелік:Әрбір оқушыны тиянақтылыққа, өзіне-өзі талап қоя білуге баулу, көңілін аудару. Сабақта қауіпсіздік техникасы мен тазалық-гигиеналық талаптарын орындату.

Сабақтың түрі: Өтілген тарау бойынша қайталау, сабақ жарыс-сайыс түрінде өтеді.

Сабақтың көрнекілігі: слайд, таратпа материал, компьютер.

Жоспары :

1. Бәйге
2. Дода көкпар
3. Тіл-өнер
4. Жеті жұмбақ
5. Ғажайып алаң

   Өтілу барысы:

I.Ұйымдастырушылық кезең

v  Оқушыларды сайысқа шақыру

II. Сайысты өткізу программасымен таныстыру 

v  Әділқазылар алқасымен таныстыру

v  Сайысты өткізу

v  Әділқазылар алқасының қорытынды жариялауы

v  Марапаттау  

I-жүргізуші:

Тойлап маржандай боп өлеңдесіп,

Достарым отырсыңба елеңдесіп.

Ата-салт, баба дәстүр жолыменен,

Алайық біз әуелі сәлемдесіп.

II-жүргізуші:

Ұстаздар аман ба екен құрбы-құрдас,

Сыныптас бірге оқып болған сырлас.

Жақсы ма денсаулығың хал жағдайың,

От басында аман ба мал менен бас.

I-жүргізуші:

Құрметті ұстаздар мен оқушылар! Мектебімізде өтіп жатқан «Қызықты математика»  атты математика және информатика пәні апталығына қош келдіңіздер!

II-жүргізуші:

       Бүгін біздің сіздермен бірлесе отырып, «Үздік информатик»  атты ойынымызды бастауға рұқсат етіңіздер.Білімділігі мен тапқырлығы, алғырлығымен танылған оқушыларды ортаға шақырамыз.

I-жүргізуші:

Әділ халқым берерсің әділ баға

Өнері мен өренін салыстырып

Ең алдымен сіздерге осы ойында әділ бағасын берер әділқазылар алқасымен таныстырайық:

     I-жүргізуші:

Төрағасы, төбе билер, жюрилер

Әділетпен кеңес құра біліңдер – дей отырып сайысымыздың 1-ші кезеңі «Бәйге» сайысын бастаймыз.Сайыскерлерге 16 сұрақ қойылады.Дұрыс жауапқа 10 ұпай беріледі.

                                                      «Бәйге»

      Адам мен компьютер арасындағы қарым-қатынас (интерфейс)

      Аты бар бірқатар байттар тізбегі (файл)

      Ақпараттық процестерді жүзеге асыратын негізгі құрал (компьютер)

      ЭЕМ-мен жұмыс жасау кезінде экраннан қандай қашықтықта отыру керек? (60-70см)

      Арифметикалық амалдарды есептейтін 1694 жылы Лейбинц ойлап тапқан машина (арифмометр)

      Қағаздағы кескінді экранға шығаратын құрылғы (сканер)

      Компьютердің «ақыл-ойы», ең басты бөлігі (процессор)

      Принтердің неше түрі бар? (3)

      101₂ екілік саны ондық жүйеде қандай сан? (5)

      Логикалық көбейту амалы қалай аталады? (коньюнкция)

      Компакт-диск оқу құрылғысы (CD-ROM)

      Дүниежүзілік компьютерлік желі (интернет)

      Компьютер ауруы (вирус)

      Windows деген не? (терезе,ОЖ)

      Alt+F4 пернелер комбинациясының қызметі (терезені жабу)

      Компьютердің атасы (Ч.Бэббидж)

I-жүргізуші:

1-тур қорытындысы бойынша ұпайы ең аз оқушыға «Ойында жеңілсең де, өмірде жеңілме деп» рахметімізді айта отырып, қошеметпен ортадан шығарып салайық.

Ең қиынын жарыстың

Жеңіп алда жарыссын

Келесі кезең «Дода көкпар»

Әр оқушыға практикалық жұмыс беріледі Paint графикалық редакторынан сурет салу.

II-жүргізуші:

2-тур қорытындысы бойынша ұпайы ең аз оқушымен қоштасатын сәт туды.

Ана тілім арым бұл,

Ұятың боп тұр бетте.

Өзге тілдің бәрін біл,

          Өз тіліңді құрметте, - деп  Қадыр Мырзалиев ағамыз айтқандай,  жас қырандардың тіл білімін тамашалайық. Демек, келесі сайысымыз «Тіл-өнер» Сендерге жұмбақталып 10 жасырын сөз оқылады. Сол сөзді тауып, қазақ, орыс, ағылшын тілінде айтқан оқушыға 20 ұпай, ал екі тілде айтса 10 ұпай беріледі.Сұрақты мұқият тыңдаймыз.      

                                           «Тіл-өнер»

      Ақпараттың қайнар көзі (табиғат, природа, nature)

      Фонограф бағдарламасы қандай мәліметтерді өңдейді? (дыбыс, звук, sound)

      «Ас-адамның арқауы», ал компьютердің асы...(ток, ток, currend)

      Программадағы немесе мәтіндегі кемшілік (қате, ошибка, error/mistare)

      Қоршаған орта және онда жүріп жатқан процестер туралы мәліметтер (ақпарат, информация, information)

      Жіпке ілдім мен өзін, Кіп-кішкентай күн көзін. (шам, лампочка, lamp)

      Компьютермен жұмыс жасауды жеңілдететін қосымша құрылғы (тышқан, мышка, mouse)

      Логикалық көбейтудің атауы (және, и, and)

      Сәлем ненің патшасы? (сөз, слово, word)

      Кітап ненің бұлағы?(білім, знание, knowledge)

II-жүргізуші:

3-тур қорытындысы бойынша ұпайы ең аз оқушыға «Ойыңда жеңілсең де, өмірде жеңілме деп» рахметімізді айта отырып, қошеметпен ортадан шығарып салайық.

Жан достарым, мұны жақсы ұғайық

Информатика, құрметтеуге лайық.

Келесі кезең:

«Жеті жұмбақ»

Экранда «АҚПАРАТ» сөзіне сөзжұмбақ жасырылған, қай оқушы шешсе сол 10 ұпайға ие болады.

      Бұтақ орнында мың бір инесі

Компьютер жаны мекені (кактус)

      Кемірушіге ұқсайды сырт бейнесі,

Түсі оның сұр, құйрығы ұзын

           Ойланып, білгіш болсаң жауап берші (тышқан)

      Ақпарларды қағазға шығарады,

Бұл құрылғы қалай деп аталады? (принтер)

      Егер білсең айта  ғойшы,

Бұл қандай құрылғы

Ақпаратты қағаздағы,

Компьютерге енгізеді? (сканер)

      Экранның бетінде оның тұрағы,

Қашан болсын жыпылықтап тұрады (меңзер)

      Төртбұрышты әйнек,

Тұнып тұрған әлек (манитор)

      Биологияда бұл паразит

Көзге зорға көрінер

Информатикада өлшем бірлік,

Ақпараттарды өлшер (бит)

II-жүргізуші:

4-тур қорытындысы бойынша ұпайы ең аз оқушыға «Ойыңда жеңілсең де, өмірде жеңілме деп» рахметімізді айта отырып, қошеметпен шығарып салайық.

Тез жауап бер ойланып тұрып қалма

Мәреге таяп қалды бұл жарыста

Келесі кезең «Жорға»

Экранда 20,30,40 сандарының астында сұрақ жасырылған сол сұраққа жауап берсеңіздер сол ұпайды аласыңдар.

          I-жүргізуші

Информатика болашаққа бастайды

Келешекке білім қуған жастарды

Қадам басып 21-ші ғасырға

Барлық әлем жаңалығын тастайды - дей отырып сөз кезегін әділқазыларға берейік.

           II-жүргізуші

         Тағы да үйренеміз аман болсақ!

         Шыңымыз биік болар, білім қусақ

         Өмір деген өнермен үйлеспей ме

         Жадыратар жанымызды ән тыңдасақ!

         Бүгінгі көріп тамашалаған интелектуалды шоу

           “Үздік информатик” ойыны өз мәресіне жетті.

           Зейін қойып тыңдағандарыңыз үшін  алғысымыз шексіз!

                                                      XXI ҒАСЫР КӨШБАСШЫСЫ (1)

1 жүргізуші:

Сәлем бердік, құрметті ұстаздар, әділ-қазылар, оқушылар. Сіздермен бірлесе отырып «ХХІ-ғасыр көшбасшысы» атты ойынымызды бастакуға рұксат етіңіздер.

                            Әсемпаз болма әрнеге,

Өнерпаз болсаң арқалан.

Сен де бір кірпіш дүниеге,

Кетігін тап та бар қалан.

деген Абай атамыздың сөзін қайталай келе біздің ойынымыздың шартын түсіндіре кетсек. Сайысымыз 4 кезеңнен тұрады.

2 жүргізуші:

1 кезең Бәйгеде  сұрақтар берілген оған оқушылар бірінші болып тетікті басқан оқушы жауап береді. Егер де ал жауап бере алмаса келесі тетікті басқан оқушы жауап бере алады. Әр жауап 3 баллдан есептеледі. Ұпайы аз екі оқушы ойыннан шығарылады.

1 жүргізуші:

2 кезең «Полиглотта» әртүрлі сұрақтар берілген оған оқушылар қазақ-орыс-ағылшын тілінде жауап беруге тиіс. Қазақ және орыс тілдерінің жауаптарына бір-бір балдан беріледі, ағылшын тілінде жауап берілген жауапқа 3 бал беріледі. Толық жауапқа 5 бал. 2 кезеңде балы аз 2 оқушы келесі 2 кезеңге өте алмайды.

2 жүргізуші:

3 кезең  «Ғажайып жетілікте» оқушылар әр тор көзден өзі білем деген тор көзді таңдап, егерде жауап берген жағдайда сол балдық жүйе беріледі.

1 жүргізуші:

4 кезең «Жорғада» балы жоғары 2 оқушы қалып сайысқа түседі. «Жорға» ережесі бойынша оқушылар жеке-жеке сұрақтарға жауап беруге тиіс.

  Ойын толық, айналған қатты ағысқа

  Табылғандай танымда, жат дауыс та.

  Біреу озып келеді қатарынан,

  Біреу қалып жатады асығыста.

2- жүргізуші:

Ойын толық жатқандай асып, тасып,

Біреу мығым, біреулер шалыс басып.

Бұл ойыннан өтеді ғұлама ойлар,

Жеңсең де жеңілсең де қал ма жасып.

1-жүргізуші:

«Батылдық - балалық шақта шыңдалады» десек баланы бала ететін тәрбие құралының бірі - ойын екендігі белгілі. Алдымен ойынға шығатын оқушыларды  ортаға шығарайық. Ойынға 8 оқушы қатысады.

Ендігі кезек әділқазылар алқасы сайланады..

1- жүргізуші:

Бақ пен сыналар бұл жарысқа қатысып отырған оқушыларға сәт сапар тілей отырып, шындарға биік қоңғайсың демекпіз. Ал жас қырандар

1- тур. «Бәйге» турын бастаймыз.

Қарап тұрмай бәйгеге еріңіз,

Шәкірттерге әділ шешім беріңіз

Жүзден жүйрік мыңнан тұлпар шығарар,

Бәйге, бәйге, бәйгелерді көріңіз.

1 кезең БӘЙГЕ

1.       Аты бар байттар тізбегі? (файл)

2.       Қағаздағы көріністі экранға түсіруші? (сканер)

3.       Калькулятордың неше түрі бар? (2)

4.       Адам мен компьютер арасындағы қарым-қатынас? (интерфейс)

5.       Дүниежүзілік желі? (интернет)

6.       Windows дегеніміз не? (операциялық жүйе)

7.       зиянкес программа? (вирус)

8.       Келесі жолға өту пернесі? (enter)

9.       компакт-диск оқу құрылғысы? (CD-ROM)

10.    Ақпараттық процестерді жүзеге асыратын негізгі құрал? (компьютер)

11.    Объектілер қоймасы? (қапшық)

12.    Латынның  «information» сөзі нені білдіреді? (баяндау, түсіндіру)

13.    Адам көзі мен монитор арасындағы арақашықтық қанша болуы керек? (70 см)

14.    Жақтаулармен шектелген экрандағы тіктөртбұрышты аймақ (терезе)

15.    Бір килобайт қанша байтқа тең? (1024 байт)

16.    Меңзердің сол жағындағы символды өшіретін перне (BackSpace)

        2-жүргізуші:

        Көрермен жиналған бұл тамашаға,

        Құр   қарап жай отыру жараса ма?

                Туыс, досқа, сыныптас, танысқа емес,

                Соқ қолыңды білімді жас талантқа.

                  1- жүргізуші:

                «Ана тілің- арың бұл,

                Ұятың боп тұр бетте

                Өзге тілдің бәрін біл

                Өз тілді құрметте»- деп Қ.Мырзалиев ағамыз айтқандай, жас өркендердің тіл білімін тамашалайық.

2 кезең Полиглот

1. Латынның тісіндру, баяндау, мәлімет деген ұғымдарды білдіретін сөзі.  (Ақпарат-Информация-Informatio)

2. Компьютерге мәтін, текст енгізуге арналған құрылғы. (Пернетақта-клавиатура-Keyboard)

3. Компьютер пенетақтасында қанша пернетақта бар? (Жүз бір-сто один-One hundred one)

4. Мысыққа ойын керек, бірдеңеге өлім керек. (тышқан-мышка-mouse)

5. Бұл ең басты перне, оны басу әдетте белгілі бір әрекеттің, операцияның аяқталғанын, компьютер бұл әрекеттерді өңдеу керек екенін көрсетеді. (енгізу-ввод-enter)

6. Бұл перне меңзердің оң жағында тұрған символды өшіреді. (өшіру-удалить-delete)

7. Бұл пернелердің ішіндегі ең ұзын перне, ол символдарды бір-бірінен ажырату үшін қолданылады. (Бос орын-пробел-Proble)

8. Жақтаулармен шектелген экрандағы төртбұрышты аймақ. (терезе-окно-window)

9. Терезелерді төрт жағынан қоршап тұрған жақтаулар қалай аталады? (Шекара-Граница-Border)

10. Өшірілген файлдар қайда сақталады? (себет-корзина-basket)

11. Оның жұмысы үшін аздаған ғана жад қажет, өте кішкентай мәтіндік редактор. (кітапша-блакнот-notebook)

12. Терезенің жұмыс аймағында маустың нұсқағышы I латын әрпінің түрін, ал жұмыс бетінің сыртында кәдімгі стандартты жебе түрінде болады. (меңзер-курсор)

13. Бұл жолдармен бағандарда реттеліп берілген ақпарат. (кесте-таблица)

14. Бағдарламалар, мәліметтер немесе олардың бөліктері. (қапшық-папка-file)

2- жүргізуші:

        Мәңгі бақи есте қалар,

        Ғажайып бір кеш болсын.

        Білімдірек шәкірт озар,

        Қиынырақ сұрақ болсын

 3 кезең ғажаЙып жетілік

ҒАЛЫМДАР

10 -Компьютердің атасы. (Чарльз Бэббидж)

20 -19 жасында дүние жүзінде бірінші рет қосу машинасын жасап шығарған ғалым (Блез Паскаль)

30 -XVII ғасырдың басында логарифм түсінігін енгізген шотландиялық математик. (Джон Неппер)

ТАРИХ

10 –Бұл санау құрылғыларын гректер мен Батыс Еуропалықтар «абак» деп, қытайлықтар «суанпан», деп атаған, ал, жапондықтар не деп атаған? (Серобян)

20 –Есептеуіш техникаларының қарқынды дамуы қай ғасырдан басталды? (XIX)

30 –Ада Лавлейс Бэббидж машинасына бағдарламасын қай жылы жазды? (1846 жылы)

ИНФОРМАТИКА

10 –Адам ақпаратпен не істейді?   (1. сақтайды, 2. жеткізеді, 3. өңдейді).

20 –Информатикаға анықтама бер.  (Ақпараттық процестерді зертейтін ғылым информатика деп аталады).

30 –ЭЕМ неше буынға бөлінеді?   (Бес буынға)

ӘР ТҮРЛІ

10 –Компьютер деген не?   (Ақпараттық процестерді жүзеге асыратын негізгі құрылғы)

20 –Компьютердің негізгі құрылғылары.  (монитор, жүйелік блок, маус, модем).

30 –Сигнал дегеніміз не?   (Оның көмегімен адам немесе құрылғы ақпарат қабылдайтын процесс).

4 кезең ЖОРҒА  1оқушыға сұрақтар:

1. Компьютердің миы. (Процессор).
2. Компьютердің ішкі жады. (Жедел жад)
3. Компьтердің экранына ақпарат қандай құрылғының көмегімен шығады? (Монитор)
4. Принтердің неше түрі бар? (3 түрі)
5. Қағаздағы кескінді түсіріп дисплей экранына шығаруға арналған құрылғы. (Сканер)
6. Іске қосу- батырмасын ата. (Пуск)
7. Әр түрлі графикалық кескіндерді салуға, редакциялауға мүмкіндік беретін бағдарлама. (Paint)
8. Баспа құралы. (Принтер)
9. Бүкіл жер шарын қамтитын көптеген әр түрлі компьютерлер және компьютерлік желілердің жиынтығы. (Интернет)
10. Әр түрлі қорларды, мысалы, бағдарламаларды, құжаттарды  және принтерлерді бірігіп пайдалану үшін бір-бірімен жалғастырылған компьютерлер тобы. (компьютерлік желі)

2 оқушыға сұрақтар:

1.  Бұл адам ойлауының түрлері мен заңдары туралы оның ішінде дәлелдеуге болатын пікірлердің заңдылықтары туралы ғылым. (Логика).

2.  Жалған немесе ақиқат болуы мүмкін қандай да бір пайымдау. (Пікір)

3.  Есептеуіш машиналар неше түрге бөлінеді? (4 түрге)

4.  Дербес компьютер неше топқа бөлінеді? (3 топқа)

5.  Процессор қандай қызмет атқарады? (Қозғалтқыш)

6.  Компьютер іске қосылған кезде жүктелетін және оның барлық құрылғыларының жұмысын басқаратын арнайы программа. (Операциялық жүйе)

7.  Көбейтілуге және басқа компьютерге жұғуға қабілетті, өлшемі шағын арнайы компьютерлік бағдарлама.    (Компьютерлік вирус)

8.  Вирустарды жоюға және табуға мүмкіндік беретін программа.  (Антивирустық программа)

9.  Компьютерге мәтін енгізу құрылғысы.   (Пернетақта)

10. Интернетке телефон арқылы шығу құрылғысы.   (Модем).

        Сонымен бүгін біз информатика пәні бойынша «ХХІ ғасыр көшбасшысы» сайысын өткізіп, ең жақсы ойын көрсеткен оқушыларға және де ойынды жақсы бағалап отырған әділқазылар алқасына да рахметімізді айтамыз.

БІЛІМДІГЕ ДҮНИЕ ЖАРЫҚ

    Cыныптан тыс сабақтың тақырыбы:   Білімдіге – дүние жарық...

     Сайыс 8 сынып оқушыларының арасында өтеді. Бұл сабақты «Компьютердің арифметикалық негіздері» тақырыбымен байланысты десек те болады. Себебі, оқушының тарау бойынша алған білімін ойын элементтері арқылы тексереміз.

   Сабақтың мақсаты:

-          Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын, белсенділігін арттыру.

-          Оқушының логикалық ойлауын, компьютерлік сауаттылығы мен іскерлігін дамыту.

-          Ұшқыр ойлы, шығармашылық қабілеті бар жеке тұлғаны қалыптастыру.

Сабақтың түрі: сайыс сабақ

Сабақтың әдісі: «ХХІ ғасыр көшбасшысы» интеллектуалды телеойыны желісінде жүргізіледі.

Сабақтың көрнекілігі:

•                   Интерактивті тақта(ойын презентациясын көрсетуге арналады).

•                   Плакаттар (қазақ әліпбиі және ағаш суреті)

•                   ДК, калькулятор

Пәнаралық байланыс: қазақ тілі мен математика

Cабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру(3 мин).

    Сайысқа екі топ қатысады. 

2. Оқушыларға ойын шарты түсіндіріледі(3 мин).Сайыс шарты мен өтуі:

Сайыс 4 кезеңнен тұрады.

 1. Кім жылдам? Әр топқа 10 сұрақтан беріледі.

     Бағалану – 5 ұпай.                     

І топтың сұрақтары:

1. 1 бит .... (1/8 байт)
2. 10111 2 =? 10  (23)
3. Алгол, Бейсик, Паскаль … (программалау тілдері)
4. Бит, байт, килобайт, … (мегабайт, гигабайт)
5. Есепшот, логарифмдік сызғыш, калькулятор,… (компьютер)
6. Жүйелік қорап, пернетақта , тінтуір  …(монитор)
7. Компьютер сөзі латын тілінен аударғанда ... мағынаны білдіреді? (есептеу)
8. Microsoft фирмасының негізін салушы екі студент (Пол Ален және Билл Гейтс)
9. Компьютерді өшірген уақытта ондағы барлық ақпарат жойылады. (оперативті жады)
10. Алғашқы программалаушы (Ада Августа Лавлейс)

ІІ топ сұрақтары:

1. Бірмезгілде қатар басылған осы екі перне жасаған әрекетті болдырмайды. (Ctrl+Z)
2. Монитор, жүйелік блок, пернетақта қандай құрылғылар? (негізгі)
3. Логарифм сызғышын ойлап тапқан (Д.Робертсон)
4. Сандардын аталу, жазылу жүйесі (санау жүйесі)
5. Адам мен компьютер арасындағы қарым-қатынас. (интерфейс)
6. Компьютердің “миы” (процессор)
7. Ақпараттың қайнар көзі (қоршаған орта)
8. Римдік санау жүйесіндегі С әрпі қай санды білдіреді? (100)
9. 2*2 қай уақытта 100-ге болады? (екілік санау жүйесінде)
10. Ауқымды желіге қосылу үшін  ... қажет (модем)

2.  Ұшқыр оймен ....  Бұл кезеңде қай топтың ұпай саны көп болса, сол топ ойынды бастайды. Әр топқа 2 сұрақтан  кезекпен беріледі. Бағалануы – 10 ұпай

1. Шыққан сөз қандай қызмет атқарады?
2.  

Курсор(меңзер) –

Пароль -

2.Берілген «Фывапролджэюбьтимсчяйцукенгшщзхъ» тізбегінен компьютер терминіне байланысты сөздерді құрастыр. Бір әріп бірнеше рет қайталануына болады.Файл, диск, форма, код, компьютер, колонка, мышь, курсор, т.с.

3.  Кодтау. Бұл кезең топтың жанашыларымен өтеді. Олардың дұрыс жауап беріп жинаған ұпайы өздері жанкүйер болып отырған топқа қосылады. Тақтаға қазақ алфавиті ілінеді, берілген сөздегі әріптердің алфавиттегі орын  реті табылған соң, сол сандар қосылып, қосындыны екілік санау жүйесіне аудару керек.

1. Файл; (Файл = 29 + 1 + 13+16 = ?₁₀ = ?₂)

2. Диск; (Диск =7+12+24+14 = ?₁₀ = ?₂)

3. Байт; (Байт =3 + 1 + 13 + 25 = ?₁₀ = ?₂)

4. Меню. (Меню = 17 +8 + 18+41 = ?₁₀ = ?₂

Бағалану сіздің алған жапырағыңыздың нөміріне байланысты.

4. Шырқау. Төрт бөлікке бөлінген терезеден тақырыпқа сәйкес келетін 4 санның бірін таңдайды. Бұл кезеңде қосымша көмек алуына болады. Бағалану таңдап алған санына байланысты болады.

                                                1. Ақпарат.

1. Компьютердегі ақпарат қай жүйедегі сандар туралы жазылады?

2.  Ақпарат алмасу үшін стандартты код ретінде қандай код түрі қолданылады?

3. Хабардың ақпараттық көлемі неге тең?

4.  Ағылшын тілінен алынған “binary digit”  сөзі қай терминнің қысқаша атауы.

             2. Қай ғалым? 

1. Бұл ғалым 1948 жылы “Теория массовых коммуникации” атты кітабында кез келген ақпараттың екілік түрде жазылуы мен информатикаға бит терминін енгізген.

2.

3. Компьютердің жұмысы мен құрылысының схемасын 1946 жылы өз мақаласында ұсынған бұл ғалымның                     
4.                                                    идеясы негізінде ЭЕМ пайда болды.

			Дүние жүзі бойынша бірнші бағдарламашы деп саналатын Ада Августа Лавлейс қай жылы, кімнің машинасына бағдарлама жазған?

                                                         3. Компьютердің құрылғылары туралы

                                                      4. Жұмбақтар.

Мәліметті сұраған.

Экранға шығарған.                                                                                                                                       

Ақпаратты сақтап таратқан,

Жұртты өзіне қаратқан.

Батырманы басасың

Қажетіңді ашасың.

Компьютермен енеді,

Қағазға басып береді.

Бағалау, марапаттау;

Нәтижесі:

1 ) Оқушылардың жарысқа қатысуға деген қызығушылығы артты.

2) Оқушының тек информациялық білімі емес математикалық білімі де  шыңдалады. 

Бағалау, марапаттау;

Нәтижесі:

1 ) Оқушылардың жарысқа қатысуға деген қызығушылығы артты.

2) Оқушының тек информациялық білімі емес математикалық білімі де  шыңдалады. 

                                                                       БІЛІМ БИРЖАСЫ

 зияткерлік ойыны

Мақсаты: Оқушылардың білімге деген құштарлығын арттыру, қызықтыру арқылы білімін тереңдету, зияткерлік қабілетін дамыту.

Ойын барысы: Ойынға 6 адамнан тұратын 2 топ қатысады. Ойын 4 турдан тұрады.

І-тур Білім аукционы. Экономикалық ойынның шартымен оқушыларға 6 сұрақ қойылады. Дұрыс жауап беру арқылы топ өз ақша қорын жинайды.

ІІ-тур. Эрудиттер сайысы. Топтар шапшаң түрде берілген сұрақтардың жауабын айтуы тиіс.

ІІІ-тур. Таңдау-табыс. Әрбір топ информатика пәні бойынша әртүрлі тапсырмалар орындайды.

ІҮ-тур. Сыйлықтар аукционы. Топтар жинаған ақша қорын сыйлықтарға айырбастайды.

Қажетті құралдар: күміс қобдиша, әртүрлі купюрадағы  «теңгелер».

Техникалық құрал: компьютер, проектор, микрофон, жылжымалы экран, әуен орталығы.

Бағдарламалық жабдық: MS PowerPoint-та жасалған слайдтар.

Қайырлы күн, құрметті қонақтар, ұстаздар мен білімге құштар жас өрендер!

          «Білім биржасы» атты зияткерлік ойынға хош келдіңіздер! Ойынымыздың алдында білім сайысының әділ эксперт мүшелерімен таныс болыңыздар. (Эксперт төрағасы мен мүшелерімен таныстыру).

         Алдарыңызға өз білімімен, ақыл-ойымен, эрудициялық ерекшеленген әр топтың білімді оқушылары.

Ендеше кезек оқушыларда (Әр топ өз аты мен ұранымен таныстырады).

«Болашақ» дарындылар тобы:

     Ұраны:

Болашақтың ұрпағымыз білімді,

Сайыста көрсетпекпіз мектепте алған білімді.

«Эврика»- тапқырлар тобы

   Ұраны:

Тапқырлық таныту мақсатымыз,

Біліммен шықсын тек жақсы атымыз.

      «Адам байлығының ішіндегі ең тамашасы- білім»,- деген екен шығыс ғұламасы Әбу-р-Райхан әл Буруни. Ендеше, білім байлығы саудаға түсер аукционымызды бастайық.

      Аукцион шартымен таныс болыңыздар. Бүгін аукционымызда сауда «теңге» атты ақша бірлігімен жүргізіледі.

Әзірше әр топтың қорында 5000 теңгеден бар.  Бұл-бастапқы капитал.

Өз капиталыңызды көбейту- өз қолдарыңызда.

       Аукциондарда информатика пәндерінен алған білімдерінді көрсетесіздер.

     Информатика пәнінен сұрақтардың бастапқы бағасы- 200 теңге. Топ капитаны бағаны 200 теңгеден жоғарылата алады. Баға көрсеткіштері: 200, 500, 1000, 2000, 5000, 10000 теңге. Ең жоғары баға ұсынған соң сұрақ оқылады. Егер дұрыс жауап айтылса- баға құны сол топқа беріледі, ал қате жауап айтылса, онда топ капитанынан сол ақшаны қайтарады. Ескерту: егер топ қорында бар барлық сомаға сұрақ сатып алып қателессе, онда – банкрот, өкінішке орай, ол топ аукционға қатыса алмайды.

         Сонымен, «Білім-біліктілікке жеткізер баспалдақ, ал біліктілік- сол білімді іске асыра білу дағдысы», деген ұлы ұстаз Ахмет Байтұрсыновтың сөздеріне сүйеніп, «Білім аукционы» атты І турды бастайық.

Аукционға №1 лот- ЕТ даму тарихы бойынша сұрақ қойылады.  Сауданы бастаймыз. Бастапқы баға- 200 теңге. Қай топ жоғары баға береді? (әр топ өздері ұсынған бағаларын айтады) ең жоғары бағаға сұрақ оқылады.

Дұрыс жауап берген жағдайда  топ өз қорына  200  теңге қосады.

Сұрағы: Бұл санау құрылғыларын гректер мен Батыс Еуропалықтар «абак» деп, қытайлықтар «суанпан», деп атаған, ал, жапондықтар не деп атаған? (Серобян).

№2 лот. Информатикаға анықтама бер.  (Ақпараттық процестерді зертейтін ғылым информатика деп аталады).

№3 лот. Ұлы тұлғалар галериясы.

1846 жылы Бэббидж машинасына бағдарлама жазған бағдарламашыны табыңыз? (Ада Лавлейс)

№4 лот. Компьютер деген не?   (Ақпараттық процестерді жүзеге асыратын негізгі құрылғы)

№5 лот. Күміс қобдиша. (сауда жүргізіледі.) Қобдишада не жасырынған?

Жануарға ұқсас атым бар,

Бағдар көрсетер затым бар.

Кілемше үстінде тұрамын.

Ең қажетті құралмын.

Білсеңдер, қане айтыңдар!

                      Жауабы: тышқан (компьютердің енгізу құрылғысы)

№6 лот. Сұрағы. Санау жүйесіне байланысты есеп.

     Мен 1111 жастамын. Мектеп табалдырығын 111 жасымда аттадым. Мен... 10001 мектептің 1001 сыныбында оқимын. Біздің сыныпта  барлығы 11001 оқушы. Менің арманым келешекте атақты компьютер маманы болу.

Дұрыс жауабы: Мен 15 жастамын. Мектеп табалдырығын 7 жасымда аттадым. Мен..71 мектептің 9 сыныбында оқимын. Біздің сыныпта барлығы 25 оқушы. Менің арманым келешекте атақты компьютер маманы болу.

Осымен І-тур аяқталды. І- турдың қорытындысын эксперт мүшелерінен сұрайық.  Жоғары капитал жинаған топ_____________

                Біздің екінші турымыз «Эрудиттер сайысы» деп аталады. Әр топқа берілген уақыт-3 минут.

Әрбір дұрыс жауап құны- 200 теңге. Сұрақтың жауабын білмеген жағдайда  «келесі» деп айту сұралады. Ендеше, «Тіл қаруы-сөз, сөз қаруы-ой, ақылды ой, алғыр сөз- адамның ең жоғарғы қасиеті», -деген Ғабиден Мұстафиннің сөзімен сайысты ең көп капиталы бар топтан бастаймыз. Дайынбыз ба? Уақыт.

ІІ тур. Эрудиттер сайысы.

№1 топқа арналған сұрақтар.

11. Компьютердің миы. (Процессор).
12. Компьютердің ішкі жады. (Жедел жад)
13. Компьтердің экранына ақпарат қандай құрылғының көмегімен шығады? (Монитор)
14. Принтердің неше түрі бар? (3 түрі)
15. Қағаздағы кескінді түсіріп дисплей экранына шығаруға арналған құрылғы. (Сканер)
16. Іске қосу- батырмасын ата. (Пуск)
17. Әр түрлі графикалық кескіндерді салуға, редакциялауға мүмкіндік беретін бағдарлама. (Paint)
18. Баспа құралы. (Принтер)
19. Бүкіл жер шарын қамтитын көптеген әр түрлі компьютерлер және компьютерлік желілердің жиынтығы. (Интернет)
20. Әр түрлі қорларды, мысалы, бағдарламаларды, құжаттарды  және принтерлерді бірігіп пайдалану үшін бір-бірімен жалғастырылған компьютерлер тобы. (компьютерлік желі)

№2 топқа арналған сұрақтар.

      1. Бұл адам ойлауының түрлері мен заңдары туралы  оның ішінде дәлелдеуге болатын пікірлердің заңдылықтары туралы ғылым. (Логика).

2.  Жалған немесе ақиқат болуы мүмкін қандай да бір пайымдау. (Пікір)

3.  Есептеуіш машиналар неше түрге бөлінеді? (4 түрге)

4.  Дербес компьютер неше топқа бөлінеді? (3 топқа)

5.  Процессор қандай қызмет атқарады? (Қозғалтқыш)

6.  Компьютер іске қосылған кезде жүктелетін және оның барлық құрылғыларының жұмысын басқаратын арнайы программа. (Операциялық жүйе)

7.  Көбейтілуге және басқа компьютерге жұғуға қабілетті, өлшемі шағын арнайы компьютерлік бағдарлама.    (Компьютерлік вирус)

8.  Вирустарды жоюға және табуға мүмкіндік беретін программа.  (Антивирустық программа)

9.  Компьютерге мәтін енгізу құрылғысы.   (Пернетақта)

10. Интернетке телефон арқылы шығу құрылғысы.   (Модем).

         ІІ-турдың қорытындысын эксперт мүшелерінен сұрайық.  Жоғары капитал жинаған топ_____________

        Енді, «Білекке сенген заманда- ешкімге есе бермедік,

        Білімге сенер заманда қапы қалып жүрмейік», -деген Абылай ханның ойлы сөзімен келесі турымызға көшейік. Әр дұрыс жауап 200 теңгемен есептеледі.

ІІІ-тур «Таңдау-табыс»

ҒАЛЫМДАР

10 -Компьютердің атасы. (Чарльз Бэббидж)

20 -19 жасында дүние жүзінде бірінші рет қосу машинасын жасап шығарған ғалым (Блез Паскаль)

30 -XVII ғасырдың басында логарифм түсінігін енгізген шотландиялық математик. (Джон Неппер)

ТАРИХ

10 –Бұл санау құрылғыларын гректер мен Батыс Еуропалықтар «абак» деп, қытайлықтар «суанпан», деп атаған, ал, жапондықтар не деп атаған? (Серобян)

20 –Есептеуіш техникаларының қарқынды дамуы қай ғасырдан басталды? (XIX)

30 –Ада Лавлейс Бэббидж машинасына бағдарламасын қай жылы жазды? (1846 жылы)

                                             ИНФОРМАТИКА

10 –Адам ақпаратпен не істейді?   (1. сақтайды, 2. жеткізеді, 3. өңдейді).

20 –Информатикаға анықтама бер.  (Ақпараттық процестерді зертейтін ғылым информатика деп аталады).

30 –ЭЕМ неше буынға бөлінеді?   (Бес буынға)

ӘР ТҮРЛІ

10 –Компьютер деген не?   (Ақпараттық процестерді жүзеге асыратын негізгі құрылғы)

20 –Компьютердің негізгі құрылғылары.  (монитор, жүйелік блок, маус, модем).

30 –Сигнал дегеніміз не?   (Оның көмегімен адам немесе құрылғы ақпарат қабылдайтын процесс).

Эксперттерден ІІІ-турдың қорытындысын сұрау.

Енді біз ең қызықты соңғы тур «Сыйлықтар аукционына» көшеміз.

         Аукционға сыйлықтар қойылады. Жинаған ақша қорын  сыйлықтарға айырбастай аласыздар. Әр лотта жұмбақ жасырылған, жұмбақтың жауабы дұрыс болса- сыйлық сіздікі. Бастапқы баға -500 теңге. Кім жоғары баға ұсынады.

Лоттардағы жұмбақтарды оқу.

         Елбасы Н.Ә. Назарбаевтың «Қазақстан-2030 жылы барысқа апаратын- бүгінгі мектеп партасында отырған оқушылар» деген сөзін әрқашан жадымызда ұстап, Елбасының сенімін ақтауда дәл бүгінгідей зияткерлік сайыстарда өз білімімізбен биіктерден көріне берейік. Ендеше, ендігі кезек эксперттерде. (Марапаттау рәсіміне кезек беріледі).

                Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың 20 жыл ішінде Қазақстан Республикасының «Бәсекеге барынша қабілетті, дамыған 50 елдің қатарына қосылу» стратегиясы бәрімізге мәлім. Осы стратегияны жүзеге асырудың басты шарты білім екені даусыз. Сондықтан «Ешқашан да бәрін білемін, енді маған бұдан артық үйренетін ештеңе жоқ  деп санаушы болма»,- деген Н.Д.Зилинскийдің сөзімен «Білім биржасы» ойынын аяқтаймыз. Білім алудан кеш қалмаңыздар!

Информатика пәніне арналған  интеллектуалды ойын

БІЛІМДІ ДОСТАР

                       "Халық пен халықты, адам мен адамды

 теңестіретін нәрсе - білім"

                                                                                                    М.Әуезов

Ойын мақсаты:

• Оқушыларды ойлау, қиялдау, есте сақтау қабілеттерін дамыту;
• Топта бірлесе жұмыс істеуге, басқа оқушының жұмысын бағалауға үйрету;
• Оқушылардың шеберліктерін, тапқырлықтарын бақылау;
• Ұйымшыл болуға, жаңа терминдерді өз аттарымен атауға тәрбиелеу.

Мұғалім:

Армысыңдар, бүгінгі  «Білімді достар» атты  сайыс сабағымызға  жиналған  қауым! Бүгінгі  біздің сайысқа  қош  келіпсіздер!   Информатика бұл ХХІ ғасырдың есігін ашатын, болашаққа қарай бет алуға көмек беретін сабақ. Бүгін интеллектуалды ойын ойнау арқылы біз информатика сабағын өте қызық екендігін түсінейік.

І-жүргізуші:                       Сәлеметсіздер ме, құрметті ұстаздар, әділ қазылар мен келген қонақтар. Біздің информатика сабағында «Білімді достар» ойынын тамашалаңыздар!

ІІ-жүргізуші:     Ойын   кезеңнен тұрады:

                          Жоспары:

1.       Таныстыру (5 ұпай)

2.       Топ көшбасшыларын анықтау/мини-тест (дұрыс жауапқа - l ұпай)

3.       Ойлан тап (әр сөзге – 1ұпай)

4.       Кім тапқыр

5.       Ой толғаныс (топ басшылар сайысы), 5 ұпай

6.       Сәйкесін тап (5 ұпай)

7.       Қорытынды

І-жүргізуші:

Құтқарып  ауыр  бейнеттен 

Техниканы  үйреткен

Роботтай – адамды

Тіл  бітіріп  сөйлеткен

Компьютер  емей  немене

Білмегенді  білдірген

Өлшеп  киім  кигізген

Барлық  істі  атқарып

Пайдасын  елге  тигізген

Компьютер  емей немене

Бәріңіз  маған  қараңыз!

Ойынымызды  бастайық

Алуан  түрлі  ойларды

Ортамызға  тастайық.

Информатика  пәнінен

Көрсетіп  біздер  батырлық

Ой  толғалық  жүйелі

Таңдайымызға  татырлық

ІІ-жүргізуші:                     «Батылдық-балалық шақта шыңдалады» десек баланы бар тәрбие құралының бірі – ойын екендігі белгілі. Алдымен ойынға шығатын оқушыларды шақырайық. Бұл ойынға 2 топ катысады.

І-жүргізуші:              Қазақ деген халықтың баласымыз,

Алда талай алынар бар асуымыз.

Арман жолы қиын жол, бақыт жолы,

Мүмкін емес бұл жолда адасуымыз

дей отырып әр топ өздерін таныстыруларымен ойынның І-ші кезеңінің есігін ашсын.

1. Таныстыру

                                 I  - топ – «ИНТЕРНЕТ»

                                 II - топ – «МОНИТОР»

       Бұл кезеңде  әр топ  өздерін  таныстыра  отырып, өздерінің  эмблемаларын  және   дайындаған  файлдарын  әділ  қазы  алқасына  ұсынады.

2. Топ көшбасшыларын анықтау

ІІ-жүргізуші:                  Білімнің ұшқырлығын танып сен,

Асып, тасып, асықпа, қалыспа сен.

Уақыт деген зымырап, зулап жатыр,

Шапшаңдық бұл сайыста керек екен.

дегендей 2-ші кезең тестке берейік. Мұнда әр топқа 7 сұрақтан әр сұраққа ойлануға 30 секунд беріледі. Әр топ бірінің тестін бірі тексереді, жоғары ұпай алған 3 оқушы ойынды жалғастырады.

Тест сұрақтары:

1. Аз батырмалы құрылғы (тышқан)
2. Гректер есептеу құралын не деп атады. (абак)
3. Компьютер жиыны (желі)
4. Калькуляторды ең алғаш кімдер жасады? (Чебышев, Однер)
5. Экран нүктелерін аралағыш (курсор)
6.  Дүниежүзілік компьютер арасындағы байланыс (Internet)
7.  Компьютердің негізгі электронды құрылғысы (процессор)

І-жүргізуші:      Енді сайсымыздың «Ойлан тап» кезеңіне өтеміз. Бұл кезеңде берілген сөзден бірнеше мағыналы сөздер құрастыру керек. Әділ қазылар алқасы бір сөзге 1 ұпайдан есептеулеріңізді сұраймыз.

 ІІ-жүргізуші

Мәңгі  бақи  есте  қалар

Ғажайып  бір  сайыс  болсын

Білімдірек  шәкірт  озар

Қиынырақ  сұрақ  болсын 

деп біз  енді  сайысымыздың  «Кім тапқыр»  кезеңіне  келдік.

І-жүргізуші: Мұнда экранда ұпай сандарымен бекітілген ұяшықтар пайда болады, ұяшықтар ішіндегі сұраққа дұрыс жауап берген сайыскер тиісті ұпайын алады.

ІІ-жүргізуші

                         Күш пен қуат ақылың мен білекте,

Ұмтылыстан шыңдалады жігерің.

Сенім, үміт нұр құяды жүрекке,

Мекендейсің сонда рахат түбегін!

дей отырып «Ой толғаныс»  кезеңіне де жеттік.

І-жүргізуші: Мұнда топ басшыларына  әр түрлі тақырыпта тапсырма беріледі, тақырпты ашып, әңгімелеу, дәлелдеу тапсырылады. Сайыс  соңында  білімімен,  ұтымды  жауабымен, шапшаңдығымен  жауап берген сайыскер жоғары ұпайға ие болады. Ойлануға бір минут уақыт беріледі.

ІІ – жүргізуші:

Кездестік міне тағы да,

Саласында білімнің.

Сараптауға асықпай,

Компьютердің қызығын-

дей отырып «Сәйкесін тап» кезеңіне де келдік.

І – жүргізуші:. Тақтада  бірнеше термин сөздер берілген, сөздерді екі топқа бөліп, тақырыбын анықтау немесе қандай құрылғы екенін анықтау.

ІІ – жүргізуші: Өмірге өзек болған нақты ғылым,

Халқымның жүрегіне шашты нұрын.

Келеді тәрбиелеп еркін елдің

Ертеңгі алғыр қызын, тапқыр ұлын.

деп әділ қазылар алқасы ұпай санын есептеп, жеңімпаз топты анықтағанша ендігі кезең. Көрермендер ойыны.

І-жүргізуші: Ендігі сөз кезегін әділ қазылар алқасына берейік

ІІ-жүргізуші: Жеңімпаз топқа «Мадақтама грамотасымен», қатысқан оқушыларға «Ынталандыру грамоталарын» беріп марапаттаймыз.

Теректей тамырыңды жайып терең,

Жете бер жақсы күнге халықпенен.

Тулаған толқындардан тайсалмасын,

Ақпарат мұхитында алып кемең,

- дей отырып бүгінгі сайыс сабағымызды аяқтаймыз.

            Ойынымызға келіп , қатысып,    ортақтасып бірге көңіл көтергендеріңізге   мың - мың рахмет!

НЕ? ҚАЙДА? ҚАШАН?   атты

Брейн - рингтің бағдарламасы

                Құрметті көрермен қауым! Оқушылар! Ұстаздар! Бүгінгі «Не? Қайда? Қашан?» атты сайысымызға қош келіпсіздер! Бүгінгі сайысқа қатысатын, өз өнерлерін, білімдерін сынасқалы  тұрған оқушыларды ортаға шақырып, ойыншыларымызды бүгінгі сайыстың шартымен таныстырамын. Сайыс 9 кезеңнен тұрады:

1. «Өзім туралы» топтардың таныстыруы.
2. «Болашақ компьютері» атты шығармашылық жұмыс
3. «Жарнама» Power Point бағдарламасындағы топтың атына сай презентация құру.
4. Сұрақ-жауап. «Бәйге»

1.       Мәліметті енгізу пернесі? (Enter)

2.       Принтердің неше түрі бар? (3)

3.       Интернетпен қосылуды  жүзеге асыратын заңды тұлға? (Провайдер)

4.       Билл Гейтс алғашқы программасын неше жасында құрды?    ( 13 жаста)

5.       Интернет желісі қай жылы пайда болды? (1969)

6.       Циклдік алгоритм деген не? (Жеке команда немесе команда топтары  көп рет қайталанатын алгоритм)

7.       «Көбейтілуге» және басқа программаларға «жұғуға» қабілетті шағын компьютерлік программа қалай аталады? (Вирус)

8.       LAPTOP қандай компьютер? (Тізелік)

9.       «Компьютердің атасы» деп кімді атаған? (Чарлз Бэббидж)

10.    ЭЕМ-нің неше буыны бар? (5)

5. «Жас программист» программа құру.

1. Нютонның ІІ-заңы.

Алгоритм тілі                                                                          Паскаль тілі

Алг заң (арг. Бүтін ...., а, нәт.бүтін F)            program zan;

Басы                                                                                           var F, a, m: integer;

Енгізу т, а                                                                 begin

                       F=m*a                                                  read (m, a);

Шығару F                                                                 F:=m*a;

Соңы                                                                                          Write (‘F=’, F);

                                                                                                      End.      

2.

 Алгоритм тілі                                                                         Паскаль тілі

Алг у есептеу (арг. Бүтін x,z.  нәт.бүтін y)   program y esepteu;

Басы                                                                                           var x, z, y: real;

Енгізу x,z                                                                                   read  (x,z);

        y=(2*x-3*z)/(x-5)                                                               y=(2*x-3*z)/(x-5);

шығару y                                                                                   write (‘y=’,y);

соңы                                                                                            end.

        3. АВС  үшбұрышы берілген. Герон формуласымен ауданды табу. S=?

Алгоритм тілі                                                                          Паскаль тілі

Алг у есептеу (арг. Бүтін А,В,С,Р,

                    нәт.бүтін S)                                      program audan;

Басы                                                                           var A,B,C,P: real;

Енгізу A,B,C                                                                              read  (A,B,C);

        P:=A+B+C/2                                                                     P:=(A+B+C)/2;

                              S:=SQR(P*(P-A)*(P-B)*(P-C));

шығару S                                                                                  write (‘S=’,S);

соңы                                                                                          end.

6.       Топ басшылар сайысы «Сынақ»

7.       «Қатені тап»

Бір бала компьютерде қалай жұмыс істегені жайлы әңгіме жазыпты. Сол әңгімені оқып, оның неше қате жібергенін анықтаңдар.        

   Мен компьютермен жұмыс істегенде, міндетті түрде монитор мен сканерді іске қосамын. Тышқанмен әріптерді теріп, сурет салу керек болса, сканерді пайдаланамын. Компьютерге дайын мәтінді қолдан енгізбеу үшін джойстикті қолданамын. Ал мәтінді басып алу үшін жүйелік блокқа қағаз саламын. Принтер арқылы әндерді тыңдап, динамик деп аталатын плоттерде құжаттарды сақтаймын     Жауабы:  8 қате жіберілген

        1. Монитор мен жүйелік блокты іске қосу қажет

        2. Әріптер пернетақта арқылы теріледі

        3. Сканер сурет салу үшін емес, оны енгізу үшін қолданылыды

        4. Компьютерге дайын мәтінді жылдам енгізуде сканер пайдаланылады

        5. Сәтінді басып алу үшін  принтерге қағаз салады

6. Ән тыңдау үшін динамик немесе құлаққалқан керек

7. Құжаттар компьютердің сыртқы жадында сақталады

8. Плоттердің екінші аты – график сызғыш құрылғы.

2. Мен компьютерде жұмыс істегенді ұнатамын. Меніңше, сурет салу үшін ең ыңғайлы программа Word графикалық редакторы шығар. Ол арқылы мен тек сурет салып қана қоймай, оның кез келген бөлігін бояймын. Оған қоса осы программа арқылы мәліметтерді  есте сақтаймын. Өз жұмысымның нәтижелерін мен векторлық  .bmp форматында сақтаймын.

Жауабы:  3 қате жіберілген

         1. Word графикалық редактор емес

             2. Word-та суреттің кез келген бөлігін бояу оңай емес

            3. Графикалық bmp. форматы векторлық  форматқа жатпайды.

8.        «Құпия жәшік»

Бұл құралдың жасы 2000-5000 жылдар шамасы. Бұл құралды гректер мен Батыс  Еуропалықтар «абак» деп,  қытайлықтар «суанпан» деп, жапондықтар «серобян» деп атаған.

Жәшіктің ішінде қандай құрал бар?  

                                                       Жауабы:  Есепшот

9.       «Бұл кім?» сайысы

Оқушыларға  және қатысып отырған көрермендерге ғалымдардың суреттері ұсынылады.  Суретте кім бейнеленгенін айтып беру керек.

1.     Бұл кісі 1902 жылдың 2 қарашада Нижний Новгородта мұғалімдер жанұясында дүниеге келген. 1928 жылы инженер-электрик мамандығын алып Бауман атындағы университетте сабақ берген. 1939 жылы докторлық диссертация қорғаған. 1947 жылы электротехника институтының директоры болып тағайындалды.

 Бұрынғы Кеңестер Одағында бірінші ЭЕМ 1947-1948 жылдары осы академиктің басшылығымен жасалады, оны МЭСМ деп атаған.

                                                                 (Сергей Алексеевич Лебедев)

2. Есептеуіш техниканың қарқындап дамуы ХІХ ғасырдан басталады. 1833 бұл ғалым бағдарлама арқылы басқарылатын «Аналитикалық машина» жобасын жасады. сондықтан да оны қазіргі компьютердің атасы деп те атайды.                             (Чарлз Бэббидж)

 3.  ХІХ ғасырдың соңында американдық ғалым есепші – перфорациялық машина құрастырды. Өз машинасының көмегімен бұл ғалым көп адамдар жеті жыл бойы есептейтін есептеулерді үш жылда орындап шықты. Бұл кісі есепші перфорациялық машиналарды фирманың негізін қалады, кейін ол дүние жүзіне әйгілі компьютер шығаратын ІВМ фирмасына айналады.

                                                                                  (Герман Холлерит)

4. Дүние жүзі бойынша алғашқы 1846 жылы Бэббидж машинасына бағдарлама жазған бұл ғалым – әйел бірінші программист болып саналады. Бұл әйел атақты Байронның қызы.              

                                                                                     (Ада Лавлейс)

5. 1642 жылы бұл француз математигі он тоғыз жасында дүние жүзінде бірінші рет қосу машинасы деген атпен белгілі, жетектермен дөңгелектерден тұратын механикалық есептеу машинасын құрастырды.             

                                                                                           (Блез Паскаль)

6. Қазіргі таңда бұл адам атақты „Microsoft„ компаниясының президенті. 13 жасында алғаш программасын құрған.                                                                                                                                                   (Билл Гейтс)

10. „Бұл не?„ сайысы

1.     Компьютер ақылшысы?                (процессор)

2.     Интернетпен байланыс жасайтын құрылғы           (модем)

        3. Сыртқы жады                       (диск)

        4. Графикалық редактор бұл құрылғысыз жұмыс істемейді

                                                                                                    (тышқан тетігі)

        7. Көп пернелі құрылғы         (пернақта)

        6. Компьютердің теледидары

                                                                               (монитор) 

Қорытынды. Марапаттау.

ОЗЫҚ ОЙЛЫ ОҚУШЫ

атты  интеллектуалды  турнирдің  бағдарламасы

1.  І-кезең  «Білімділер»  сайысы

2.  ІІ  кезең  «Ойлан  да,  тап»  сайысы

3.  ІІІ  кезең.  «Ғажайып  алаң»

4.  ІV  кезең  «Қанша  тілді  білесің?»

5.  V  кезең  «Кім  жылдам»

      (Қатысатын  оқушы  6, әр кезеңнен  1 оқушыдан  шығарылып  отырады)

1 – жүргізуші:

         Сәлем  бердік,  құрметті  ұстаздар  мен  ата-аналар,  әділ-қазылар  мен  оқушылар!

       Құрметті  компьютер  сүйер  жеткіншектер, сіздерді  бүгінгі  өткізгелі  отырған  «Озық  ойлы  оқушы»  атты  интеллектуалды  турнирімізді  ашық  деп  жариялаймыз. Бұл  кештің  сіздерге  информатикадан  алған  білімдеріңізді  жетілдіруге,  пәнаралық  байланысты  нығайтуға  пайдасы  зор  екендігін  айта  кеткіміз  келеді.

ІІ жүргізуші:

Бүгінгі  өткізгелі  отырған  «Озық  ойлы  оқушы»  атты  интеллектуалды  турнирімізге  2 команда қатысады.

І  жүргізуші:

Ең  алдымен  сіздерге  осы  ойында  әділ  бағасын  берер  әділқазылар  алқасымен  таныстырайық.  

     Әділ  халқым  берерсің  әділ  баға

     Өнері  мен  өренін  салыстырып.

ІІ  – жүргізуші:

Төрағасы,  төбе  билер,  жюрилер

Әділетпен  кеңес  құра  біліңдер – дей  отырып  сайысымыздың  1-ші  кезеңі  «Білімділер»  сайысын  бастаймыз.Бұл  кезеңде  жарыс  сұрақтары  қойылып,  жоғары  бал  алған  оқушылар  ІІ-кезеңге  қабылданады.

І-кезең  «Білімділер»  сайысы

1.  Алғашқы  есептеу құрылғысы (саусақтар)

2.  Пернетақта  дегеніміз  не?  (компьютердің енгізу құрылғысы)

3. Компьютердің атасы кім?  (Ч.Бэббидж)

4.  Баспаға  шығару  құрылғысын не деп атайды?  (принтер)

5. Компьютердің  негізгі  құрылғыларын  ата  (процессор, монитор, пернетақта)

6. Бір  символдың  орнын  көрсетіп тұратын  тік төртбұрышты  бейне (курсор)

7. Компьютер жанындағы  өсімдік  (кактус)

8. Графикалық  ақпаратты  оқуға  арналған  құрылғы   (сканер)

9. Компьютер сымдары  (кабель)

10. Ақпарат жинақтауыш  (қатты дис, иілгіш диск, компакт диск)

11. Ақпараттың  ең кіші   өлшем бірлігі  (Бит)

12. Интернетпен  байланыс  жасайтын  құрылғы  (модем)

13. Зиянкес программа  (вирус)

14. Сазгер қорап  (колонка)

15.  Үлкен темір жәшік  (жүйелік  блок)

16. Аз батырмалы құрылғы   (тышқан)

17. Файлдар  жиыны қайда топтасады  (папкада)

18. Қазіргі ғалымдар немен есептейді?  (компьютер)

19. Алғашқы  адамдар немен есептеді ?  (саусақпен)

20. XVII  ғасыр адамы  немен  есептеді?  (есепшотпен)

ІІ  жүргізуші:

Компьютер – болашаққа  бастайды

Келешекке  білім  қуған  жастарды

Қадам  басып,  ХХІ  ғасырға,

Барлық  әлем  жаңалығын  тастайды, - дей  келе  ендігі  кезек  іріктеу  кезеңінен  өзінің  білімділігімен,  алғырлығымен,  тапқырлығымен  танылған  оқушылардың  алған  балдарына  қарай  бір  оқушы  ойыннан  шығарылады.

(Әрі  қарай  5  оқушы  ойынды  жалғастырады.)

І  жүргізуші:

ІІ  сайысымыздың  кезегі  бойынша  жұмбақтап  берілген  сөздерді  табайық.

ІІ  кезең  «Ойлан  да,  тап»  сайысы

1. Тетігін  бассаң  алаңсыз

Жазады  қалам,  қағазсыз.   (компьютер)

2. Пернетақта  ауылында  тұратын

Пернелік  деген  атаның

Бар  екен  12  ағайынды

Немерелері  алғашқы

Есімдері  де  өздерінің  бір  қызық

Тек  қана  «F»  әріптерінен  басталады.

                                                 (функционалды  пернелер)

3. Экранның  бетінде  оның  тұрағы

Қашан  болсын  жыпылықтап  тұрады.    (меңзер)

4. Кемірушілерге  ұқсайды  сырт  бейнесі

Түсі  оның  сұр,  құйрығы  ұзын

Ойланып,  білгіш  болсаң  жауап  берші,

Қалай деп  аталады  аты  оның  .....  (тышқан)

5. Ұзынтұра  Жалқаубек,

Тұрмай  ылғи  жатады.

Қозғала  қалса  артынан,

Ешбір  белгі  қалмайды. (бос  орын)          

6. Бұтақ  орнында  мың  бір  инесі

Компьютер  жаны мекені   (КАКТУС)     

7. Ақпарларды  қағазға  шығарады,

Бұл  құрылғы  қалай  деп  аталады?  (принтер)

8. Биологияда  бұл  паразит,

Көзге  зорға  көрінер,

Информатикада  өлшем  бірлік

Ақпараттарды  өлшер  (бит)

9. Ақпаратты  сақтап  таратқан,

Жұртты  өзіне  қаратқан  (жүйелік  блок)

10. Жоқ  өзінде  бас  та,  қас  та,  мойын  да

Ұзындығы  жазулы  тұр  бойында  (сызғыш)

ІІ – жүргізуші:  Сайысымыздың  ІІ  туры  бойынша  балы  жоғары  оқушылар  сайысымыздың  келесі  турына  өтеді  де  балы  төмен  оқушымызға     рахмет  айтамыз

(Әрі  қарай  4  оқушы  ойынды  жалғастырады.)

І жүргізуші:

ІІІ  кезең.  «Ғажайып  алаң»

Бұл  сайыста  әр  оқушы  өзінің  қалаған  сұрақты  таңдай  алады. Мұндағы  берілген  сұрақтар  тек  пернетақтаға  байланысты  берілген.

20 (сол жақта) – Үлкен әріппен жазуға болатын перне  (Caps  Lock)

20 (ортада) – Функционалдық  пернелер саны нешеу  (12)

20 (оң жақта) – Курсорды  сөздің немесе  сөйлемнің басына әкелетін  перне  (Home )

30 (сол жақта) – Келесі  қатарға  көшіруге  мүмкіндік жасайтын перне – (Enter )

30 (ортада) – Бағдарламаны  тоқтатады  немесе  бастапқы  қалыпқа  келтіретін перне  (ESC)

30 (оң жақта) – мәліметті  солға  қарай  өшіретін  перне  (Backspace)

10 (сол жақта) – мәліметті  оңға  өшіретін перне  (delete)

10 (ортада) – Бұл  пернені  баспасақ  санды  тере  алмаймыз? (NumLock)

10 (оң жақта) – Алғашқы  және  артқы  мәліметтерді  көре  алатын  перне  (PageUp, PageDown)

ІІ  жүргізуші: Сайысымыздың  ІІІ  туры  бойынша  балы  жоғары  оқушылар  сайысымыздың  келесі  турына  өтеді  де  балы  төмен  оқушымызға     рахмет  айтамыз

 (Әрі  қарай  3  оқушы  ойынды  жалғастырады.)

І  жүргізуші:

Ана тілім - арың  бұл,

Ұятың  боп, тұр  бетте,

Өзге  тілдің  бәрін  біл

       Өз  тіліңді  құрметте – деп  Қадыр  Мырзалиев  айтқандай,  сайыскерлеріміздің  тіл  білімін  тамашалайық.

ІV  кезең  «Қанша  тілді  білесің?»

1.        Белгілі  бір  нәрсе  (адам,  жануар,  зат  құбылыс)  туралы  таңбалар  мен  сигналдар түрінде  берілетін  мәліметтер  тобын  не  дейміз?        

                                   (ақпарат,  информация, information)

2.        Терезені  жабу  батырмасының  аты.

                                            (жабу, закрыть, exim)

3.  Windows  дегеніміз  не? 

    (Операциялық жүйе, операционная  система, operation  system)

4.  Компьютерде  берілетін  командаларды  жарық  қаламымен  басқаруға  негізделген  құрылғы   (тышқан, мышь, mouse )

5. Дүниежүзілік  компьютерлік  желі – (интернет, internet)

6. Құжатты  сақтау  батырмасының  аты – (сақтау, сохранить, Save  as)

7. Сурет  салу  қаламы – (қарындаш, карандаш, pencil)
8. Қажет  емес  символды  алып  тастау  пернесі – (алып  тастау,  удалить, delete)
9. Жолдар  мен  бағандарда  реттеліп  берілетін  ақпарат  (кесте,  таблица,  chart)
10.  Пернетақтада  жиылған,  сөз  құраймыз  өзінен  (әліппе, алфавит, alphabet)

ІІ  жүргізуші: Сайысымыздың  ІV  туры  бойынша  балы  жоғары  оқушылар  сайысымыздың  келесі  турына  өтеді  де  балы  төмен  оқушымызға     рахмет  айтамыз

 (Әрі  қарай  2  оқушы  ойынды  жалғастырады.)

І  жүргізуші: Сайысымыздың  соңғы  туры   «Кім  жылдам»  сайысымызбен  жалғастырамыз.

V  кезең  «Кім  жылдам?»

Бұл  сайысымыздың  шарты  бойынша  соңғы  қалған  екі  сайыскерімізге  екі  сөз  беріледі.

1. информатика
2. ақпараттандыру

 Осы  сөзге  байланысты  кім  жылдамдатып  неше  сөз  құрастырып  берген  оқушы  «Озық  ойлы  оқушы»  атанады.

ІІ  жүргізуші:

Сонымен  бүгін  біз  информатика  пәні  бойынша  «Озық  ойлы  оқушы»  сайысын  өткізіп,  ең  жақсы  ойын  көрсеткен    оқушы    «Озық  ойлы  оқушы»  атанады.

І  жүргізуші:

Сондай-ақ  ойынды  жақсылап  бағалап  отырған  әділқазылар  алқасына,  қатысып  отырған  қонақтарымызға  рахметімізді  айтамыз.

ИНТЕРНЕТТІҢ ПАЙДАСЫ МЕН ЗИЯНЫ

(ТАНЫМДЫҚ КЕШ)

Сабақтың тақырыбы: «Интернеттің пайдасы мен зияны»

Сабақтың түрі: дебат /пікір-талас/

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Бүкіләлемдік өрмек – интернетке байланысты оқушылардың алған білімдерін нығайту, тиянақтау, бір жүйеге келтіріп, тексере отырып қорытындылау;

Тәрбиелік: Оқушылар өз ойларын тиянақты жете айта біліп, сахнада өздерін сабырлы әрі тәртіпті ұстауды ескеріп, қарсыластарын тыңдай білуге тәрбиелеу;

Дамытушылық: Оқушылардың интернет туралы толық ой қалыптастыру, оқушылардың тапқырлық, ізденімпаздық қасиеттерін қалыптастыру, шығармашылыққа баулу, пәнге қызығушылығын арттыру;

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап /ситуация туғызу, шешу жолын айту, нақты дәлелдер келтіру/

Сабақтың көрнекілігі: тақырыпқа байланысты дидактикалық материалдар /дербес кмпьютер, интерактивті тақта, флипчарт, Асtivotе/

Сабақтың барысы:

 І. Ұйымдастыру кезеңі

1. Сәлемдесу

2.Топ мүшелермен және сарапшылармен таныстыру

Қайырлы күн, құрметті ұстаздар мен оқушылар!

          Ақпараттық технология заманның қолдана білу біздің міндетіміз.         Интернет – бүкіл әлемдегі миллиондаған шағын компьютерлік желілерді бір-бірімен байланыстырып тұрған орасан зор компьютерлік желі, ол хаттама деп аталатын бірыңғай стандартпен жұмыс істейді. Желідегі компьютерлерде мәтін, сурет, аудио, бейнематериалдар т.с.с. өте үлкен ақпарат көлемі сақталады. Желіні пайдаланудың ең негізгі түрлеріне – Бүкіл әлемдік өрмек, электрондық пошта, желілік чат және дискуссиялық топтар жатады. Интернет алғаш 1968 жылы ARPANET деген атпен АҚШ-тың әскери, ғылыми және білім орталықтарын біріктірген желісінен құрылған. 80-жылдың аяғында INTERNET глобальды жүйеге айналды. Ал қазіргі уақытта біз өз өмірімізді «Дүниежүзілік өрмексіз» елестете алмаймыз. Интернет өмірімізге қаншалықты маңызды екенін білу үшін 8 класс оқушылары арасындағы «Интернеттің пайдасы мен зияны» атты дебатты ашық деп жариялаймын.

     ІІ. Тақырыппен жұмыс

1. Жүргізуші ашық пікір-таластың ойын-шарттарымен таныстырады:

Пікірталас шарттары:

1.Әр топ өздерін таныстырады.

2.Пікірталасу (3 мин)

3.Екі топ өзара сұрақ алмасады.

4.Көрермендердің топ мүшелеріне сұрақтары

5.Көрермендердің дауысы

6. Қорытынды.Сарапшыларды тыңдаймыз

1.       Топ жетекшілеріне сөз беріледі

3. Сөз кезегі ойыншыларға беріледі

1. «Намыс» тобының мүшесі:

Армысыздар құрметті көрермен,менің қарсыластарым! Біз бүгінгі дебатта сіздердің сұрақтарыңызға барынша жауап беруге тырысамыз. Біздің ұстанып отырған позициямыз «Интернет керек, ол біздің өмірімізге қажет» Интернеттің пайдасы өте зор. Алдымен интернетке анықтама берейік. Интернет бүкіл ғаламдық тор. Ол бүкіл әлемдегі миллиондаған компьютерлік желілерді бір-бірімен байланыстыратын орасан зор компьютерлік желі интернеттің пайдасы:

1.Алысты жақындату

2.Қоғамға (адамға) байланысты мүмкіншіліктерді арттыру.

3.Сана-сезімді жоғарылату.

4.Ізденіс талпынысқа қашықтықтан оқу бағдарламаларына сұранысты арттыру.

5.Қажеттілікті толығымен қанағаттандыру.

6.Дамыған мемлекеттермен тең дәрежеде бәсекелесу.

7.Әлемде болып жатқан жаңалықтардан сол сәтте хабардар болу.

8.Халықтарға түрлі жолдармен көмек көрсету. (материалдарды және моральді жағынан болсын) Яғни мүгедек адамдарға немесе отбасы ахуалы нашар адамдарға, жетімдер үйіне, денсаулығы нашар науқастарға қаржылай қол ұшын беру.

   Адамдарды ажалдан құтқарып, зор көмек көрсетіп, өмірін сақтап қалу арқылы, мейірімділік таныту, ізеттілікке итермелеу және т.б. жасалады.Және де дүкендерді араламай-ақ үйде отырып интернет магазин арқылы қалаған затымызды сатып ала аламыз. Қазіргі өтіп жатқан арқылы жүзге асырылып отыр. Қазіргі таңда интернет пайдаланушылардың саны 1,9 миллионға жетті. Бұл көрсеткіш халықтың 12,3 %-ын құрайды. Қаламыз интернетті пайдаланушылар саны 20%-ға жетіп отыр. Алдағы уақытта интернет пайдаланушылар саны бұдан да үлкен көрсеткішке жетпек.

       Қорытындылай айтқанда интернеттен көптеген жапа шегеміз деп қол қусырып отыра берсек, оның мүмкіндіктеріне шектеу қойсақ, әрине алға баспаймыз.Керісінше біртіндеп құлдырай береміз.Оданда ондай қиыншылықтармен күресе отырып, алға ұмтылу жолдарын қарастырғанымыз жөн.

Назарларыңызға рахмет.

2. «Мұрагер» тобының мүшесі:

Сәлем бердік  қауымға! Біздің қарсыластарымыз «Интернет керек, ол біздің өмірімізге қажет. Интернеттің пайдасы зор» деп жатыр. Қазіргі таңда интернет әлемдік қауымдастықтың негізгі ақпараттық-коммуникациялық құралына айналып отыр.Бұл тұрғыда қарапайым халықтың күнделікті өмірдегі байланысқа деген қажеттілігі туралы айтпасақ та болады.

Дегенмен де интернеттің жақсылықтарымен бірге келеңсіз жақтары да барын естен шығармағанымыз жөн.Интернетке қосылу үшін әрине бізге компьютер керек. Ал, әр күнін компьютер алдында өткізу денсаулыққа зиян екенін білесіздер ме? Ол адам ағзасына қауіп төндірумен қатар, сананы улаумен шектесетіні белгілі. Компьютер алдында ұзақ отырса адамның көзі, жотасы ауырады және қимыл-қозғалысына, адам психологиясына да әсер етеді.Сезімдік нерв жүйесі ауруларына шалдығады.

Интернетке жүгініп, үйреніп кеткен бала, яғни интернет арқылы хат алысып, сөйлесу-баланың айналасындағы адамдармен бетпе-бет сөйлесуіне де әсер етеді, сөйлеу мәдениетінен айырылады.Компьютерден бөлінетін ультра-күлгін сәулесі көзге кері әсер етеді. Ал одан сорақысы- ұлттық, адами қасиеттерге нұқсан келтіретін материалдардың интернет бетінен орын алуы.Қазірде шығарма, эссе жаза алмайтын оқушылар бар. Бұның бәрі көп уақытын кітап оқумен емес, интернетке кіріп түрлі ойындар ойнап,уақытын тиімсіз өткізудің зардабы.

Тыңдағандарыңызға рахмет.

3. «Намыс» тобының мүшесі:

Сәлем бердім карсыластарыма, интернетке кіру үшін компьютерде отыру керек. Компьютерде отыру денсаулыққа зиян. Алдымен денсаулықты сақтауымыз керек деп жатырсыздар.Әрине бұл орынды ол үшін алдымен әр бала компьютерде жұмыс жасап отырғанда техника қауіпсіздік ережесін сақтау керек. Ережелер талапқа сай орындалса денсаулыққа зиян тимейді. Көзге жаттығулар жасалады, әр 20-25 минут сайын, көзбен компьютердің ара қашықтығы 60-70 см болу керек. Жұмыс кезінде ақ халат кисек, ультра күлгін сәулесін сақталады. Ал көзді сақтау үшін компьютердің алдына кактус гүлін қою керек. Гүл бойына компьютерден бөлінген сәулені тартып алады. Осы айтылған ережелер орындалса денсаулығымызды сақтай аламыз. Интернеттің пайдасы көп.Интернет арқылы біз басқа қаладағы болсын, басқа елдегі болсын алыстағы достарымызбен сөйлесе аламыз. Мысалға, ұстаздар берген реферат, мәнжазба, буклет болсын, солардың бәрін мен интернет арқылы таба аламын. Кітапханаға барып жүрмей мен үйдегі интернеттен іздеймін.Интернеттің пайдасы мен үшін өте зор

.4. «Мұрагер» тобының мүшесі :

         Күн сайын теледидар қарап отырып не бір түрлі келеңсіз жағдайларға кезігесің.Отбасымен ажырасу, жаман әрекеттерге бару.Қорлық-зомбылық, зорлық бұның бәрі қайдан шықты дейсіз? Әрине қазір заман ауқымы, талабы әр үйде компьютер, интернет желісі бар. Жаңағы өздерің айтқандай компьютерге қол жеткізбесе де ұялы телефон арқылы интернетке де шығуға болады дейсіңдер.Міне, сол арқылы не бір ұятсыз көріністер көреді, интернет арқылы танысады.Мектеп жасындағы баланың сабаққа дайындалғаннан гөрі көп уақытын ұялы телефонына үңілумен өткізеді.Ол неге үңіле береді десең, әрине ол ішіне сабағын жазып алған жоқ.Небір түрлі қырғын атыс-шабыс ойынын, өзгелермен танысу, ұятты көріністер қарайды.Міне, содан барып, ол баланың өмірге көз-қарасы психологиясы өзгереді. Ұрлық-зорлық көбейеді.Жас бала еліктегіш келеді. Әр жаман затты көрген сайын, естіген сайын оның бір ұшқыны адам бойында ұялап қалмай ма?   Назарларыңызға рахмет.

5. «Намыс» тобының мүшесі:

          Интернет - тиімді байланыс құралы. Көптеген мәліметтер жинақталған. Балама ақпарат көзін табуға болады. Мысалы: үкіметтік емес сайттар мен үкіметтік сайттар, ақпарат агенттігінің мәліметтері мен тәуелсіз басылым мәліметтері.Толғандырған сауалдарыңның жауабын табасың

Кісі есімдері мен лауазымдарын нақтылайсың. Мысалы, www.government.kz Үкімет сайты, ҚР Парламент мәжіліс депутаттары.Өткен ескі жаңалықтар мұрағатынан мәліметтерді нақтылау. Өзге елдегі мамандармен байланыс жасап, сұрақтар қоюға болады.Түсінбеген сөзді демде аударуға болады. Мысалы: www.sozdik.kz.Электронды пошта қызметі жылдам хабарласуға мүмкіндік береді. Аська, Мейлруагент, мессенджер т.б. Далада, күннің астында азып тозып асық, футбол, волейбол ойнағанша, интернет арқылы әр түрлі қызықты онлайн-ойындар ойнауға болады. Біздің өміріміз күнде бір жаңалықпен толығып отырады.

Интернетті сол жаңалықтың ішіндегі ең озығы деуге де болар. Себебі, бір өзіне соншама ақпарды сиғызып, жан-жаққа лезде таратып тұру, әлемнің бір шетіндегі кісіні екіншісімен байланыстыру, керек болса, көзбе-көз әңгімелестіріп, бейнесін көрсету қандай жетістік десеңізші.

Тыңдағандарыңызға рахмет!

6. «Мұрагер» тобының мүшесі:

        Сәлем бердік көрерменге! Енді компьютерлік ойындарға келсек, олардың қаншалықты зиянды екенін айта кетейік. Интенрнеттегі онлайн ойындары атыс-шабыс, тағы басқа қантөгу, жауыздық тақырыбында болады. Осы ойындарды бала ойнап, оның психологиясына қандай жаман әсер беретінін өздерімізде білесіздер.

           Ұдайы ойнаған баланың миында ойынның мазмұны, әдіс-тәсілдері еніп, жаман қылық, тіпті қылмысқа да баратын болады. Қалалы жерде ақша табу үшін компьютерлік ойындарды жарнамалап, оқушы балаларды өздеріне тарта бастап, жаман қылықтарға бағыттайды. Онлайн ойындарынан басқа да өзіміздің ұлттық ойындарымыз бар, соны неге ойнамасқа?Асық ойнау, күрес, қол күресі, волейбол, футбол сияқты көп ойындар бар.Біз бөлмеде тығылып компьютерлік ойынды ойнағанша, далада таза ауа жұтып, көпшілікпен көңіл көтеріп, денемізді шынықтырып, сау болғанымызға не жетсін.

Құлақ қойып тыңдағандарыңызға рахмет.

                  4. Сұрақ-жауап

1. Екі топ өзара сұрақ алмасады

2. Көрермендердің топ мүшелеріне сұрағы

                  ІІІ. Қорытынды

1. Көрермендердің дауыс беруі

2. Сарапшылардың қорытындылауы

ИНФО – БИНГО  ойыны

(Ойынға билет алу үшін, сыныптардың деңгейіне сәйкес

есептерді күні бұрын іліп қойдық)

               1-бастауыш:

               Тынышталып,  тыңдаңыздар!

               Назар салып, қараңыздар.

               Информатикадан басталмақшы,

                «Инфо-Бинго» ойыны.

               Көргендер де армандар,

               Көрмегендер де армандар

               Босқа қарап жүргенше,

               Қызыктан тыс қалмандар.

2-бастауыш:

             Информатика жалауын көтеріп,

             Әлемге жар саламыз,

             Қарсылық егер болмаса,

             Ойынымызды бастаймыз.

                 1-бастауыш:

             Құрметті ұстаздар, оқушылар!

          «Инфо-Бинго» ойынының шымылдығын ашу кезегін әнге берейік.

                 2-бастауыш:

            Компьютер- сенің көмекшің

           Қаламың әрі қағазың!

           Керек емес демессің,

           Аздаған болса хабардың.

           Үйрену керек бәрінде

           Ақпараттық заманың! – дей отырып ойын шартымен таныстырайық.

                 «Инфо-Бинго» билетінен 20 дана сатылды. Ойынға қатысушыларымыздың саны да 20. Билетте әр амалда бестен саны бар 3 амал және серия номері, билет номері, бақылау номері бар.

       Әр амалдағы саны бір сұрақ сәйкес келеді. Егер оқушы   3 амалдағы 15 сұраққа жауап берсе «Джек-пот» ұтысына, 10 сұраққа жауап берсе «Инфо-Бинго» ұтысына 9 сұраққа жауап берсе жұбаныш сыйлығына ие болады. Және де билет номерінің сонғы екі, үш цифры бойынша ынталандыру ойыны тағы бар.

        1-жүргізуші:  1-ойын: билет номерінің соңғы екі цифры бойынша ойналады. Қоржыннан екі шар алынады, кімнің билетінің номерінің соңғы үш цифры сәйкес келсе, сыйлық беріледі.

         2-жүргізуші: 2-ойын: билет номерінің соңғы үш цифры бойынша ойналады. Қоржынының шар ретімен алынады, кімнің билетінің номерінің соңғы үш цифры сәйкес келсе, сыйлық береді.

         1-жүргізуші:  3-ойын: енді «Инфо-Бинго» ойынын бастаймыз. 15 шарды кезек-кезек аламыз, қандай цефр алынса соған сайкес сұрақ өқылады.Жауап берген оқушы өзіндегі осы цифрры қоршап отырады.

 1.Paint қандай редактор?

 2. Принтердің неше буынын бар?

3.ЭЕМ –нің неше буыны бар?

4. Жыпылықтап тұратын тік сызықша.

5. Акпаратты шығару құрылысы.

6. Морзе әліппесінде қандай таңбалар бар?

7. «Компьютердің атысы» деп кәмді атаған?

8. « Компьютер миы» деп нені атайды?

9. Комьютер жанындағы өсімдік.

10. Беббиджддің машинасыны алған программа жазған кім?

11.”Информатика”нені зерттейді?

12.Алгоритм тілінің қызмеші сөздерін ата?

13.Windous қандай жүйе?

14Word  Қандай редактор?

15.Excel  қандай редактор? 

         2-жүргізуші:Көрермендерімізді ұмытпайық. Көрермендер ойынына кезек берейік. Көрермендерге жетон таратылады. Жеке қоржыннан шар аламыз. Сол саннан аяқталатын жетондары бар көрермендерді ортаға шақырамыз. Оларға жұмбақ жасырып, кім шешсе сол оқушы қаладыда кубик лақтырыды. Сәйкес сыйлығын алады.

           Жұмбақтар:

1.Бір сарайда тұрады екен,

 Бес атаның балалары.

 Қыдырмашы біреуі

 Бір  күн барда,бір күн жоқ.

 Соны есепке алсақ,

Ұзын саны жүз жеті.

                                                               (Пернелік)

2. Пернетақта ауылында тұратын,

    Пернелік деген   атаның

    Бар екен 12 ағайынды

    Немерелері алғашқы.

    Есімдері де өздерінің бір қызық,

    Тек қана «F» (эф) әріпінен басталады.

                       (функционалдық пернелер)

3. Экранның бетінде оның тұрағы,

    Қашан болсын жыпылықтап тұрады.

                                                               (меңзер)

4. Төртбұрышты әйнек

    Тұнып тұрған әлем

                                         (монитор)

5. Кемірушіге ұқсайды сырт бейнесі

    Түсі оның сұр құйрығы ұзын

    Ойланып білгіш болсаң жауап берші

    Қалай деп аталады оның аты

                                                    (тышқан)

6. Ұзынтұра Жалқаубек

    Тұрмай ылғи жатады

    Қозғала қалса  артынан

    Ешбір белгі қалмайды

                                                 (бос орын)

7. Бұтақ бойында мың бір инесі

    Компьютер жаны  мекені

                                                  (кактус)

8. Ақпарларды қағазға шығарады

    Бұл құрылғы қалай деп аталады?   (принтер)

9. Биологияда бұл паразит

    Көзге зорға көрінер

    Информатикада өлшем бірлік

    Ақпараттарды өлшер                         (бит)

10.Егер білсең айта ғойшы

     Бұл қандай құрылғы

     Ақпаратты қағаздағы

     Компьютерге енгізеді?

                                           (сканер)

1-жүргізуші:

Қоржында 25 шар бар. Сәйкесінше сұрақтар оқылады. Жауап бергенде белгіленіп отырады.

16. Құжатты алғашқы рет сақтау үшін қандай әрекет жасаймыз?

17. Кестеде ұяшықтардың мөлшерін белгілеп көрсететін сызық

18. Кестеде жолдың немесе бағанның мөлшерін өзгерту үшін жасалатын әрекет

19. Көшірмені қалай аламыз

20. Түбір функциясы қалай жазылады?

21. Абсолюттік шама функциясы қалай жазылады?

22.Ең ұзын перне.

23.Ақпаратты енгізуге арналған құрылғы.

24.Рычакты манипулятор.

25.Аты бар мәлімет.

26.Орындаушы орындай алатын командалар тізбегі.

27.Қарапайым есептеулер жүргізетін программа.

28.Компьютерлік қойын кітапша программасы.

29.Позициялық санау жүйесіне мысал келтір.

30.Логикалық терістеу.

31.Тік төртбұрышқа қандай мәлімет жазамыз?

32.Параллелограмм фигурасына қандай мәлімет жазамыз?

33.Ромб фигурасына қандай мәлімет жазамыз?

34.Жұмыр фигурасына қандай мәлімет жазамыз?

35.Алты бұрыш фигурасына қандай мәлімет жазамыз?

36.Эллипс, параллелограмм, тікбұрыш, ромб  фигуралар жиынтығы қалай аталады?

37.Ең кіші өлшем бірлік?

38.8 бетке тең  өлшем бірлік?

39.Программалау тілдерін ата?

40.Paint қызметі не істейді?

 2-жүргізуші:Көрермендермен ойын.

 1-жүргізуші:Ойынымызды жалғастырамыз.                                                                                                                                                                                                                                                                                            

41.Сегіз разрядты екілік сан.

42.Пиксель дегеніміз не?

43.Ақпарат енгізу манипуляторы.

44.Антивирустық қандай бағдарламалар бар?.

45.Сыртқы жадқа нелер жатады?

46.Винчестер дегеніміз қандай диск?

47.Дискідегі деректерді оқу немесе жазу,а арналған құрылғы?

48.Компьютердің жеке құрылғыларын байланыстыратын негізгі кең арна?

49.Иілгіш диск?

50.Ақпаратты сақтайтын құрылғы?

51.Тышқанның негізгі батырмасы?

52.Экранның төртбұрышты сегменті қалай аталады?

53.Терезені жабу батырмасының таңбасы?

54.Терезені жаймалау батырмасының таңбасы?

55.Терезені жималау батырмасырың таңбасы?

56.Екілік сандарды неше цифр бар?

57.Көбеюге қабілетті және басқа программаларды зақымдайтын программа?

58.Тышқанның оң жақ батырмасы қалай аталады?

59.Принтер түрлерін ата?

60.Miсrosoft фирмасының негізін салушы кім?

 2-жүргізуші: Көрермендермен ойын.

 1-жүргізуші: Инфо-Бинго ойнымыздың қорытындысын айту үшін сөз қазылар алқасына беріледі.

 2-жүргізуші: Джек-пот, бинго ұтысшыларымызды, Жұбаныш сыйлығының иегерлерін ортаға шағырып марапаттайық. Сыныптан тыс жұмыстардың оқушылардың білімдерін тиянақтап, шығармашылық  қабілеттерін оятуға тигізер пайдасы зор.Бұған бізде өз үлесімізді қостық  деп есептейміз.                                                             Марапаттау.

БІЛГІР ТОП

(7 – 8 сыныптары үшін)

Сабақтың мақсаты:

•      Оқушылардың алған білімдерін жинақтау

•      Оқушылардың ой-өрісі мен танымдық қасиеттерін дамыту

•      Оқушыларды адамгершілікке, әдептілікке, шығармашылыққа баулу

•      Оқушылардың өз ойларын еркін жеткізуге дағдыландыру

Сайысқа 3сыныптан құралған 3 топ (3 – 4 оқушыдан құралған)  қатысады. Әр топ өз командасының эмблемасымен, газетімен таныстырады.

Cайыс кезеңдері

1. Таныстыру.

2-Үй тапсырмасы (реферат қорғау)

3- Кім біледі? (сұрақтарға жауап)

4- Кім жылдам? (жауабын табу)

5- Кім күшті? (сөздер құрастыру)

6- Компьютермен жұмыс (реферат сыртын әсемдеу)

7- Тіл өнері (орыс, ағылшын сөзді табу)

8. – Практикалық жұмыс

І. кезең. Үй тапсырмасы бойынша команда мүшелерімен, газет, эмблемасымен таныстырады.

2. кезең бойынша әр топ дайындап әкелген рефераттарын команда болып қорғайды. Бір-бірін толықтыруы керек.

3. кезең бойынша «Кім біледі?» сұрақтарға жауап беру.

І топ.

1. Компьютердің  алдында қалай отыру керек?
2. Көз талғанда не істейді?
3. Ақпарат дeгeнiмiз не?
4. Ақпараттың ең кіші өлшем бірлігі?
5. Бас әріпті  теру үшін қай перне қолданады?
6. Компьютердің нeriзгі қурылғыларын ата?
7. Принтер дегеніміз не?
8. Пернетақта не үшін керек?

ІІ топ

1. Процессор дегеніміз  не?
2. Paint графикалық редакторын icкe қалай қосамыз?
3. Paint графикалық редакторы не үшін  қажет?
4. Интернет дегеніміз не?

      5.  Себет дегеніміз  не?

      6. Адамның көзі мен монитордың  арақашықтығы қанша болу керек?

      7. Тышқан не үшін керек?

      8. Компьютердің қосымша бөліктерін  ата?

ІІІ топ

      1. Монитор не үшін керек?

      2. Адам ақпаратты қалай қабылдайды?

      3. Компьютер дегеніміз не?

      4.ЭЕМ неше буыннан тұрады?

      5.Файл дегеніміз не?

      6.1 битте қанша байт бар?

      7.Сканер қандай құрылғы?

      8.Windows дегеніміз не?

4. кезең. Кім жылдам?

1. Paint қызметі ……………..салу?

2. Суретке мәтін ендіру құралы?

3. Жазба әpiптepдi үлкен әріптерге өзгертетін  перне?

4. Енгізу пернесі?

5. Paint терезесінің  төменгі сол жағында түстер  таңдайтын көрсеткіш?

6. Баспаға шығару үшін Paint - .......... командасын   орындаймыз?

7. Графиктік редактор?

8. Калькулятордің неше түрі бар?

9. Word Pad қандай бағдарлама?

(әр топқа үш сұрақтан қойылады)

               5 кезең. Кім күшті?

    «Информатика» сөзінен бірнеше сөздер құрастыру керек. (әр командаға жеке-жеке парақ беріледі. Көп сөздер тапқан команда есептеледі)

6         кезең. Компьютермен жұмыс

  Әр топқа өздері қалаған тақырыпта рефераттардың сыртын әсемдеу беріледі. (уақытпен)

                7 кезең. Тіл өнері

Әр топқа кезек-кезек сөздер береді. Әр топ жылдамдықпен сол сөздің қазақша. орысша, ағылшынша сөздерін табу жылдамдығын анықтау.

    Монитор                    монитор                      monitor

     Тышқан                       мышь                        mouse

  Жүйелі блок          системный блок            system blok

  Қатқыл диск               Винчестр                  winchester

     Баспа                         печать                        printer

   Ақпарат                   информация               information

Пернетақта                клавиатура                  keyboard

8. кезең. Практикалық жұмыс

 (үш топқа үш компьютерді тоқтан ажыратып, шнурларын клмпьютерлерден  алып компьютерді қосу.)

Қай команда жылдам қосып бергені жеңіске жетеді.

Қорытынды. Марапаттау.

«ЖҰЛДЫЗДЫ СӘТ»

ОЙЫНЫ

Оқушылардың пәнге деген қызығушылығы мен ынтасын арттыруда, білімдерін қалыптастыруда, тәлім-тәрбиесін қалыптастыру мақсатында сыныптан тыс өтілетін шаралардың маңызы зор. Сондай сабақтан тыс өткізілген жұмыстардың бірі 7 сыныпқа арналған «Жұлдызды сәт» ойыны. Әрбір оқушы компьютер алдында отырып, бақылау программасы ұсынған тест сұрақтарына жауап береді. Бұл программа Qbasic тілінде құрастылырған. Барлығы 15 сұрақ, әр сұрақтың 3 жауабы бар. Оқушылар дұрыс жауап нөмірін енгізеді. Тапсырма орындалып біткен осң, программа оқушының алған ұпай санын мәлімдеп, соған сәйкес баға қояды.

1. Тест сұрақтары:

1. Ертедегі гректер мен римдіктердің есепшотқа ұқсас есептеу құралы:

1) арифмометр

2) абак*

3) вольтметр

2. Ақпарат өлшеудің ең кіші бірлігі:

1) Гб

2) Кб

3) бит*

3. Жадының қай түрінен тек мәлімет оқылады:

1) тұрақты жады*

2) жедел жады

3) қатты диск

4. Иілгіш магниттік диск қалай аталады:

1) дискет*

2) винчестер

3) компакт-диск

5. Екілік санау жүйесінің цифры:

1) 2

2) 1*

3) 10

6. 134₁₀ ондық санының екілік жүйеде жазылуы:

1) 10101010

2) 11000001

3) 10000110*

7. 1110111₂ екілік санының ондық жүйеде жазылуы:

1) 99

2) 119*

3) 118

8. 235₈ сегіздік санының ондық жүйеде жазылуы:

1) 157*

2) 153

3) 152

9. 428₁₀ ондық санының сегіздік жүйеде жазылуы:

1) 654

2) 456

3) 854

10.Компьютердегі мәліметтерді телефон арналарымен тасымалдауды жүзеге асыратын құрылғы:

1) желі

2) телефон

3) модем*

11. Дербес компьютердегі ақпарат шығару құрылғысы:

1) монитор*

2) пернетақта

3) принтер

12.Бірнеше тіл білетін адам:

1) программалаушы

2) полиглот*

3) ғалым

13.Файлды алғашқы рет сақтау үшін қолданылатын команда:

1) Файл-Сақтау

2) Файл-... деп сақтау командасы*

3) Правка-Көшіру

14.Терезедегі тақырып жолының:оң жақ шетіндегі батырмасының қызметі:

1) анықтама беру

2) компьютер жұмысын аяқтау

3) терезені жабу*

15.Компьютерді өшірудің дұрыс көрсетілген реттілігі:

1) мониторды өшіріп барып, жүйелік блокты өшіру;

2) барлық ашық терезелерді батырмасы арқылы жауып, жүйелік блокты өшіру;

3) Жұмысты аяқтау командасын орындап, Компьютерді өшіру опциясын таңдап, ОК батырмасын шерту; *

1 конкурстан соң, нәтижесі төмен 4 оқушы ойыннан шығады.

ІІ. Суретшілер жарысы

Әрбір оқушы берілген суретті 10 мин ішінде Paint графикалық редакторында салып шығуы тиіс. Суреттің күрделілігі, оны безендіруі, редактор құралдарын толық пайдалануы есепке алына отырып, ұпай қойылады.

ІІІ. Мәтінді дұрыстау жарысы

Әрбір оқушыға сөйлемдер мен сөздер реттілігі өзгертілген мәтін беріледі. Алмастыру буферін немесе басқа мүмкіндіктерді пайдаланып, мәтінді дұрыстап, оны өлең авторының жазған түпнұсқасындай түрге келтіру керек (екі оқушы ойыннан шығады).

ІҮ. «Артық термин»

Оқушылар берілген тапсырмадағы артық терминді табу:

1.       Екі, бес, нөл, қосынды, бір, тоғыз

2.       Драйвер, принтер, монитор, графиксалғыш, пернетақта

3.       Көбейту, өшіру, азайту, қосу, бөлу

4.       Дискет, CD-ROM, таймер, винчестер, магниттік таспа (лента)

5.       Сканер, регистр, пернетақта, джойстик, тышқан қолтетігі

6.       Торкөз, қызыл, жасыл, көк

7.       Босорын, компьютер, Esc, Enter, Backspace

8.       «Файл», «Формат», «Бояу», «Сервис», «?»

9.       0,5; 1; 1234; 867598; 0; 111

10.    Арифмометр, есепшот, калькулятор, принтер, компьютер

11.    Вирус, синус, косинус, тангенс

12.    Сантиметр, килобайт, бит, мегабайт

13.    Нүкте, Shift, үтір, қоснүкте

14.    Монитор, тышқан қолтетігі, пернетақта, жүйелік блок

15.    Альфа, омега, гамма, әліпби, пи (екі оқушы ойыннан шығады)

Ү. «Сөздік домино»

Ойында екі оқушы ғана қалды

Тапсырма: Келтірілген сөздерді мынадай тәртіппен тертеп орналастыру керек: келесі сөз алдыңғы сөз аяқталған әріптен басталуы тиіс. Одан кейін келтірілген анықтамалар алдыңғы сөздердің реттелетін орналасу тәртібін анықтайды. Әрбір анықтамаға сәйкес терминді анықтау керек.

1.       Евклид-файл-телеграф-килобайт-робот-дюйм-процессор-монитор-тире-разряд-диск.

2.       Компьютерді «басқарушы»-жазылған сандағы цифрлар реттілігі-компьютерде қолданылатын ұзындық бірлігі-компьютердің мәлімет шығару құрылғысы-программамен басқарылып, адам әрекеттерін қайталайтын машина-тыныс белгісі-ертедегі грек математигі, екі санның ең кіші ортақ бөлгішін табу алгоритмінің авторы-компьютердегі мәліметтерді сақтау құрылғысы-ақпарат өлшеу бірлігі-байланыс түрі-компьютердегі ақпараттарды белгілі бір атпен сайтайтын мәліметтер жиыны.

Жарыс нәтижесін шығару.

Оқушылардың сабақтағы белсенділігін атап өту.

ХХІ – ҒАСЫР КӨШБАСШЫСЫ

 ойыны

Оқушылардың компьютерді пайдалана отырып, шығармашылығын, ойлау қабілетін дамыту, пәнге деген қызығушылығын, белсенділігін арттыру, компьютерлік іскерлігін дамыту мақсатында «ХХІ-ғасыр көшбасшысы» ойынын ұйымдастырудың маңызы зор.

Ойынға 4-оқушы қатысады.

1-       жүргізуші:

Сәлем бердік, құрметті ұстаздар, әділ-қазылар, оқушылар. Сіздермен бірлесе отырып «ХХІ-ғасыр көшбасшысы» атты ойынымызды бастауға рұқсат етіңіздер.

Ойын толқын, айналған қатты ағысқа

Табылғандай танымда, жат дауыс та.

Біреу озып келеді қатарынан,

Біреу қалып жатады асығыста.

2-       жүргізуші:

Ойын толқын жатқандай асып, тасып,

Біреу мығым, біреулер шалыс басып.

Бұл ойыннан өтеді ғұлама ойлар,

Жеңсең де жеңілсең де қал ма жасып.

1-жүргізуші:

«Батылдық-балалық шақта шыңдалады» десек баланы бала ететін тәрбие құралының бірі-ойын екендігі белгілі. Алдымен ойынға шығатын оқушыларды ортаға шығарайық.

2-жүргізуші:

Бақ пен сыналар бұл жарысқа қатысып отырған оқушыларға сәт сапар тілей отырып, шыңдарға биік қонғайсың демекпіз. Ал жас қырандар 1-тур. «Бәйге» турын бастаймыз.

Қарап тұрмай бәйгеге еріңіз,

Шәкірттерге әділ шешім беріңіз

Жүзден жүйрік мыңнан тұлпар шығарар.

Бәйге, бәйге, бәйгелерді көріңіз.

1.       Квадраттың жазылуы? (sqr)

2.       Тұрақты қалай жазылады? (const)

3.       Аталған байттар тізбегі? (файл)

4.       Windows жұмыс атқара алатын барлық мүмкіндік? (объект)

5.       Қағаздағы көріністі экранға түсіруші? (сканер)

6.       Адам мен компьютер арасындағы қарым-қатынас? (интерфейс)

7.       Таңдау операторының жазылуы? (case)

8.       Бір жолға қанша оператор жазуға болады? (256)

9.       Бүтіндей бөлу (div)

10.    Ақпаратты енгізуге арналған құрылғы (пернетақта)

11.    Компьютердің ақыл-ойы (процессор)

12.    Мәтін дегеніміз не? (жолдар тізбегі)

1-       жүргізуші:

Көрермен жиналған бұл тамашаға,

Құр қарап жай отыру жараса ма?

Туыс, досқа, сыныптас, танысқа емес,

Соқ қолыңды білімді жас талантқа.

2-жүргізуші:

«Ана тілің-арың бұл,

Ұятың боп тұр бетте

Өзге тілдің бәрін біл

Өз тіліңді құрметте» - деп Қ.Мырзалиев ағамыз айтқандай, жас өркендердің тіл білімін тамашалайық.

2-       тур. Полиглот.

1-жүргізуші:

1. Фонограф бағдарламасы қандай мәліметті өңдеуге мүмкіндік береді (дыбыс, звук, sound)

2. Жіпке ілдім мен өзім

Кіп-кішкентай күн көзін (шам, лампочка, lamp)

3. Ақпараттың қайнар көзі (табиғат, природа, nature)

4. Ас адамның арқауы, ал компьютердің асы... (тоқ, ток, currnt)

5. Графиктік курсорды басқаруды жеңілдететін құрылғы (тышқан, мышь, mouse)

6. Өнер алды қызыл ... (тіл, язык, language)

1-жүргізуші:

Мәңгі бақи есте қалар,

Ғажайып бір кеш болсын.

Білімдірек шәкірт озар,

Қиынырақ сұрақ болсын

3-тур «Ғажайып алаң»

20 (сол) – Алдыңғы қадамға оралу ()

20 (ортадағы) – Сандардың аталу жазылу әдісі (санау жүйесі)

20 (оң) – Ғ6 пернесінің қызметі (файл атын өзгерту)

30 (сол) – Логарифм сызғышын кім ойлап тапты? (Робертсон)

30 (ортадағы) – Тышқан құрылғысын кім айтты? (Дуглос Энджельбарт)

30 (оң) – «О» саны римдік санау жүйесінде нешені білдіреді? (500)

40 (сол) – «Бит» сөзінде неше бит бар? (24)

40 (ортадағы) – гректер есептеу құралын не деп атады? (абак)

40 (оң) – Калькуляторды ең алғаш кімдер жасады? (Чебышев, Однер)

Ұпайы аз оқушы ойыннан шығарылады.

1-жүргізуші:

Айналайын алға ұмтылған дарындар!

Айналайын жеңіс құшқан қырандар,

Бізден қиын жағдайларды сұраңдар,

Сұрап қоймай, шешу жолын табыңдар.

2-жүргізуші:

Мен сенемін, алға шыққан тапқырларға

Келесі аялдама аталады «Тапқырлық»

Ақтау мен даттауды саған бердік соны ұқ.

Ұпайы аз оқушы ойыннан шығарылады.

4-тур «Қиял әлемі»

Ойыншыларға тақырып беріледі. Тақырыпқа сәйкес қызықты әңгіме құрастыру керек.

А) Егер де робот болсам ...

Б) Егер де хаккер болсам ...

Ойыншыларға дайындалуға 5 минут уақыт беріледі. Бір оқушы өз өнерін ортаға салады.

1-жүргізуші:

Білімнің ұшқырлығын танып сен,

Асып тасып, асықпа, қалыспа сен.

Уақыт деген зымырап, зулап жатыр,

Шапшаңдық бұл сайыста керек екен.

2-жүргізуші:

Жорға, жорға, жорғала

Шапшаңдыққа таң қал ма.

Ойын деген арпалыс,

Жеңілемін деп ойлама

5-тур «Жорға»

1-жүргізуші:

1. Нақты сан (Read)

2. Else (әйтпесе)

3. Соңы (End)

4. Символдық тип (Char)

5. Қайталау операторы (For)

6. Орындау операторы (Do)

7. Жад нешеге бөлінеді? (2)

8. Тышқанның атқаратын қызметі (жұмысты жеңілдету)

9. Калькулятордың неше түр бар? (2)

10. «Ақпарат» сөзі қай тілден шыққан (латын)

11. Бума түрлерін ата (жұмыстық, жүйелік)

12. Компьютердің қандай құрылғысы адам денсаулығына зиянды (монитор)

13. Ақпаратты шығару құрылғысы (принтер)

14. Көшіру пернелер комбинациясы (Ctrl+C)

15. Пернетақта қандай құрылғы (енгізу)

1-жүргізуші:

Ұпайы аз оқушы ойыннан шығарылады.

2-жүргізуші:

Ойынның шешуші сәті төрешілер өздеріңізде. Жеңімпазды анықтап, марапаттау.

1-жүргізуші:

Бүгінгі көріп тамашалаған интеллектуалды шоу «ХХІ-ғасыр көшбасшысы» ойын мәресіне жетті. Зейін қойып тыңдағандарыңызға үшін алғысымыз шексіз.

ИНФОРМАТИКАЛЫҚ ЭРУДИТ   ойыны.

Тынышталып, тыңдаңдар!

Асығыстық қылмаңдар!

Ал, отырған жараңдар

Назар салып қараңыздар,

Бастамақшы компьютерден

«Инфо-эрудит» ойыны.

Көргендер де арманда

Көрмегендер де арманда

Босқа қарап жүргенше

Қызықтан тыс қалмаңдар!

Қайырлы күн! Құрметті ұстаздар мен оқушылар!

Бүгінгі біздің сайысымызға қош келіпсіздер! Біз сайысымызды бастамас бұрын сарапшы екі оқушыны ортаға шақырамыз. Ал ендеше барлықтарыңа сәттілік тілей отырып,

Сайысымызды  бастайық.

1. Таныстыру. Екі топ өздерін таныстырады. 10 балл.
2. «Келсең, кел!» топбасшыларының сайысы. Мұнда тек қана топ басшылары сайысады және бұл сайыстың әрбір дұрыс жауабы 20 балмен бағаланады.

І топ сұрағы

1. Информатика сөзінің ақпараттық көлемі   (1 байт)
2. Қандай перне сандықты қосады? (NumLock)
3. Санау жүйесіндегі сандар кескінделуіне байланысты бөлінеді? (позициялық және позициялық емес)
4. Тышқанның оң жақ батырмасын қалай атайды?  (көмекші)
5. Объектілер қоймасына не жатады? (қапшық)
6. Қапшық терезесіндегі объектілерді кіші белгішелер түрінде орналастыру үшін: (түр батырмасынан «Мелкие значик»)
7. Объектілер орналасқан терезенің ішкі аймағының атауы: (жұмыс аймағы)
8. Олар неғұрлым жиі қолданылатын командаларға тез қатынау үшін пайдаланылады: (құрал-саймандар тақтасы)
9. Терезені аралық қалыпқа келтіретін батырма: (қалпына келтіретін батырма)
10. Терезелер төрт жағынан қоршап тұрған жақтаулар қалай аталады? (шекаралар)

ІІ топ сұрағы.

1. Тышқан нұсқағышын объектіде, оның сол жақ батырмасын жылдам екі рет басуды қалай айтады? (тышқанды екі рет шерту)
2. Экранның төменгі жағында жіңішке сұр жолақ қалай аталады? (есептер тақтасы)
3. Есептер тақтасының сол жағында қандай батырма бар? («Іске қосу» батырмасы)
4. Терезелер түрін неше топқа бөледі? (4 топқа)
5. Қосымша ақпараттарды енгізуге арналған арнайы терезе: (диалог)
6. Windows жүйесінің басқаруымен жұмыс істейтін программа қалай аталады? (қолданба)
7. Windows жұмысы бойынша анықтама ақпараттарын шығару қызметі: (анықтама)
8. Есептер тақтасында батырмасын қалдырып, терезені жұмыс орнынан алып тастайтын батырма:  (жималау батырмасы)
9. Қапшық терезесіндегі объектілерді үлкен белгішелер түрінде орналастыру үшін: (түр батырмасынан «Крупные значки»)
10. Тышқанныі сол жақ батырмасын қалай атайды? (негізгі)

3. «Асық иірім» топ мүшелерінің сайысы.

     Кез келген топ мүшелері келіп, асық иіреді. Асық иіргенде алшы түсуі керек.

 Қай балдық цифрға түссе оған сәйкес жұмбақ  сұраққа жауап береді.20 балл.

Жұмбақ  сұрақтар: 

1. Батырмасын басасың,

Қажетті файлды ашасың. (тінтуір)

2. Ақпараттарды қағазға шығарады,

Бұл құрылғы қалай деп аталады? ( баспа құрылғысы)

3. Төртбұрышты әйнек

Тұнып тұрған әлек. (монитор)

4. Жақтаулары арқылы шектеледі

Бейнебетте төртбұрыш болып бейнеленеді. (терезе)

5. Қабат – қабат қаттама.

Ақылың болса аттама. (кітап) 

4. «Сергіту сәті»

І  - топ. Егер мен информатик болсам....

ІІ – топ. Егер мен мектеп директоры  болсам...

(оқушылар өздерінің ойларын түсіндіреді)  30 балл

5. «Жанкүйерлермен сайыс» Жанкүйерлерге сұрақтар қойылады. Екі топтың жанкүйерлері дұрыс жауап берсе, сол топқа сәйкес бал қосылады. 5 балл
6. «Нартәуекел» Мұнда тағы да топтарға сұрақ қойылады. Егер сұрақ қойылған топ жауап бере алмаса, қарсылас топ, нартәуекел беріп, екі топта қате жауап айтса, ешнәрсе болмайды. Мұндағы барлық сұрақтар 30 балдық сұрақтар.

Сұрақтар:

1. Фонограф бағдарламасы қандай мәліметті өңдеуге мүмкіндік береді? (дыбыс)
2. Ақпараттың қайнар көзі (табиғат)
3. Графиктік курсорды басқаруды жеңілдететін құрылғы (тышқан)
4. Калькуляторды ең алғаш кімдер жасады? (Чебышев, Однер)
5. Компьютердің қандай құрылғысы адам денсаулығына зиянды? (монитор)
6. Сыртқы құрылғыларды басқаратын арнайы бағдарлама (драйвер)
7. «Адам қайраткерлігінің бұл саласы компьютер көмегімен ақпаратты өңдеу үрдісімен байланысты» – деген анықтама қандай ұғымға жатады? (информатика)
8. Мәтіндік ақпаратты өңдеуге арналған бағдарлама мәтіндік ..... (редактор)
9. Компьютердің қандай құрылғысы ақпарат сақтау үшін қолданылады? (жад)
10. Қандай құрылғы компьютердің миы деп аталады? (процессор)

Қорытынды. Балы жоғары топ жеңіске жетеді. Марапатталады.

                                                           СЫНЫП КӨШБАСШЫСЫ

зерде жетілдіру ойыны

    Жүргізуші: Құрметті ұстаздар, оқушылар және ата-аналар! Мектебімізді өтіп жатқан

 «Қызықты математика» атты математика және информатика пәні апталығына қош келдіңіздер! «Бәйге» турын бастаймыз.

    Ойын шарты: Сайыскерлерге 16 сұрақ қойылады.

Дұрыс жауапқа 10 ұпай беріледі. Егер қате жауап  берсе, сол ойыншы келесі сұраққа жауап беру құқынан  айырылады.

                           «Бәйге» туры

  1.Адам мен компьютер арасындағы қарым ол қатынас  (интерфейс)

  2.Аты бар бірқатар байттар тізбегі (файл)

  3. Ақпараттық процестерді жүзеге асыратын негізгі құрал (компьютер)

  4.  ЭЕМ-мен жұмыс жасау кезінде экраннан қандай қашықтықта отыру керек.(60-70см)

  5. Арифметикалық амалдарды есептейтін 1694 жылы Лейбниц ойлап тапқан машина    (арифмометр)

  6.Қағаздағы кескінді экранға шығаратын құрылғы (сканер)

  7.Компьютердің «ақыл-ойы», ең басты бөлігі (процессор)

  8. Принтердің неше түрі бар. (струйный, лазерный, матричный)

  9. Логикалық көбейту амалы қалай аталады.(конъюкция)

  10. Компакт-диск оқу құрылғысы . (CD-ROM)

  11. Дүниежүзілік компьютерлік желі(интернет)

  12.Компьютер ауруы (вирус)

  13. Windows деген не. (терезе, ОЖ)

  14.Alt +F4 пернелер комбинациясының қызметі (терезені жабу)

  15.Компьютердің атасы (Ч. Бэббидж)

     Жүргізуші

Ана тілім-арым бұл,

Ұятың боп тұр бетте,

Өзге тілдің бәрін біл

Өз тіліңді құрметте – деп ҚадырМырзалиев ағамыз айтқандай жас

 қырандардың тіл білімін   тамашалайық.  

Демек келесі сайысымыз

«Тіл -өнер» деп аталады. Сендерге жұмбақталып  жасырын сөз

оқылады. Сол сөзді тауып, қазақ, орыс, ағылшын тілінде айтқан

оқушыға  20 ұпай, ал екі тілді айтса 10 ұпай беріледі.

                        Сұрақты мұқият тыңдаймыз.

«Тіл-өнер» туры

1.     Ақпараттың қайнар көзі (табиғат, природа, nature)

2.     Фонограф бағдарламасы қандай мәліметтерді өңдейді (дыбыс, звук, sound)

3.     «Ас-адамның арқауы», ал компьютердің асы (ток, ток, currend)

4.     Программадағы немесе мәтіндегі кемшілік (қата, ошибка, error/mistare)

5.     Жіпке ілдім мен өзін, Кіп-кішкентай күн көзін (шам, лампочка, lamp)

6.     Қоршаған орта және онда жүріп жатқан процестер туралы мәліметтер (ақпарат, информация, information)

7.     Компьютермен жұмыс жасауды жеңілдететін қосымша құрылғы (тышқан, мышь, mouse)

8.     Логикалық көбейтудің атауы (және, и, and)

9.     Сәлем ненің патшасы (сөз, слово, word)

10. Кітап ненің бұлағы (білім, знание,rnowledge)

Жүргізуші:

2 тур қорытындысы бойынша ұпайы ең аз оқушығы «Ойында жеңілсең де, өмірде жеңілме» деп, ортадан қошеметпен шығарып саламыз.

Келесі кезең «Жеті жұмбақ»

Жеті жұмбақ

1.       Сандардың аталу және жазылу тәсілі (санау жүйесі)

2.       Гректердің есептеу құралы (абак)

3.       Келесі жолға өту пернесі (Enter)

4.       Кеңестер Одағында алғаш ЭЕМ жасаөған ғалым (С.А.Лебедев)

5.       Ең алғаш программа жазған ғалым (Ада Лавлейс)

6.       Логарифм сызғышын кім жасап шығарды? (Д. Робертсон)

7.       Терезені басқару батырмалары қай жолда орналасқан (тақырып жолы)

8.       Берілген терезедегі орындауға болатын командалар тізбегі не деп аталады? (меню)

Жүргізуші:

Ұпайы аз бір оқушыны рахметімізді айта отырып, қошеметпен ортадан шығарып саламыз.

Көкпардың сабақтан көп сұрағы

Шәкірттердің білгірі алға шығады

Асықпаңдар, ойланыңдар, балалар

Үш жауап бар біреуі оның шырағы.

Алдарыңызда математика, информатика және геометрия пәндерінен сұрақтар берілген. Сұрақты ұпайы аз оқушыдан бастап таңдайды. Сұрақтарға алдарыңыздағы жауап нөмірін көтеру арқылы барлық оқушы жауап береді.

«Дода-Көкпар»

1.                   Математика:

1.                   30-80 санының 15%-і қанша?

           1. 6;             2) 12;       3) 8

2. «0» саны римдік санау жүйесінде нешені білдіреді?

      1)  500;       2) 50;     3) 1000;

3. Анасы 50 жаста, ал қызы 28 жаста Бұдан неше жыл бұрын қызы анасынан екі есе жас еді?

        1) 5 жыл;   2) 6 жыл;    3) 4 жыл

4. у=к/х функциясының графигі не деп аталады?

1) парабола;     2) гипербола;      3) кубпарабола

5. 0,75 дм қанша сантиметр болды?

1)  0,075см;       2) 75см;    3) 7,5 см

2. Информатика:

1. Ондық санау жүйесіндегі 16 саны екілік санау жүйесінде былай жазылады.

1) 1000₂;         2) 1111₂;         3) 10000₂

2. «Бит» сөзінде неше бит бар?

1) 3бит;      2) 24 бит;     3) 8 бит

3. Microsoft фирмасын құрған кім?

1) Билл Гейтс;     2) Пол Аллен;      3)  Ф. Нейман

4. Винчестр деген не?

1)  қатты диск;    2) иілгіш диск;     3) компакт-диск

5. Нақты бір файлды көрсететін белгіше?

1) файл;        2) таңбаша;         3) қапшық

3. Геометрия:

1. Сыбайлас бұрыштардың бірі екіншісінен екі есе үлкен. Осы бұрыштар неге тең?

1) 40666, 80666;        2) 60666, 120666;         3) 90666, 180666

2. Координаталар жүйесін алғаш енгізген ғалым?

1)    Р.Декард;                 2) Пифагор                    3) Виет

3. Кубтың қанша қыры бар?

1) 8;                  2) 4;                  3) 12

4. Тең қабырғалы үшбұрыштың бір қабырғасы 8 см, оның периметрі неге тең?

1)   16 см;             2) 24см;             3) 32см

5. Шаршының бір қабырғасы 3см, оның ауданы неге тең?

1)  12см²;                2) 9см²;               3) 6см²

Жүргізуші:

Сонымен, осы кезеңнен кейін ұпайы ең аз 1 оқушыны қошеметпен ортадан шығарып саламыз.

Ең қиыны жарыстың енді келді

Мықтылары қалыпты жеңсін енді

Тез жауап бер ойланып тұрып қалмай

Осы ойыннан көреміз ерен ерді

Келесі кезеңіміз «Жорға»

Екі нұсқа бойынша алдын-ала жазылған сұрақтарға шапшаң жауап беру керек. Нұсқаны таңдау еркі ұпайы аз оқушыға беріледі. Берілетін уақыт 1 минут

Жүргізуші:

Ойынымыздың шешуші сәті жеңімпазды анықтап, марапаттау. «Сынып көшбасшысы» атағын беру төрешілер өздеріңізде. Ойынға қатысқан басқа да оқушыларға диплом тапсыру, заттай сыйлықтар беру.

Жүргізуші:

Осымен бұл қызықты тамамдасақ

Бұл жайды айтамыз ба жаман болсақ

Үйрендік білмегенді осы жолы

Тағы да үйренеміз аман болсақ

Бүгінгі көріп тамашалаған зердені жетілдіру шоу  «Сынып көшбасшысы» ойыны өз мәресіне жетті. Зейін қойып тыңдағандарыңыз үшін алғысымыз шексіз.

                                                           «АТАЖҰРТ»  этнографиялық

ойын сабағы

          Мұғалімнің басты міндеті- оқушыларға өз пәнін жете меңгерте отырып, білім сапасын арттыру. Оқушылардың қызығушылығын тудыру, санасында халқымыздың ұлттық салт-дәстүрін қалыптастыру үшін ұлттық ойындарды информатика сабағында пайдаланудың берері көп. Сабақта қазіргі заман талабына сай жаңа ақпараттық технологияны пайдалып оқытуда жаңа технологиямен жұмыс жасай отырып, мұғалім оқушыны пәнге қызықтыра алады, ынтасын арттырады, оқушы ізденімпаздығын, алған білімдерін практикада қолдана білуге мүмкіндік береді. Қайталау сабақтарын қорытындылауда ұлттық танымдық ойындарды жиі қолданамын. Себебі-қайталау оқу анасы. Ойын элементтерін жиі қолдану арқылы оқушының ынтасын арттырып, логикалық ойлау қабілетін, танымдық белсенділіктерін арттыруға болады. Сондай-ақ, бұл ойындар оқушылардың білім деңгейлерін көтеріп қана қоймай бір-бірімен жақындастырып достыққа, адамгершілікке, шапшаңдыққа тәрбиелейді. Отанын сүюге, ұлтына деген ыстық ықылас пен сезімін оятады.

        Сабақтың мақсаты: Ақпарат. Есептеуіш техниканың даму тарихы және ЭЕМ буындары, компьютер құрылғылары тарауы бойынша оқушалардын білімдерін жүйелеу. Оқушылардың талғамын өсіре отырып, информатика пәніне қызығушылығын арттыру.

        Сабақтың түрі: Танымдық ойын сабағы.

        Сабақтың көрнекілігі: Техникалық құралдар, сұрақтар интерактивті тақтада слайдтар арқылы шығарылып отырады, сөзжұмбақтар, әр топтың эмблемасы, мақтау қағазы, сыйлықтар.

         Сабақтың барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі.

         2. Оқушылардың екі топқа бөлу (монитор, сканер)

         3. Әр топтың сәлемдесуі.

           Ойын шарттары:

1.       Қас қағым сәт.  Әр топқа бес сұрақтан қойылады.

2.       Шырқау. Әр топқа екі сұрақ қойылады, сұраққа жауап болмаса көмек беріледі.

3.       Серпілу. Көрермендер кезеңі, жанкүйерлер қатысады.

4.       Шарықтау. Екі топқа сұрақтан қойылады.

5.       Жерұйық. Мұндағы сұраққа жауап берсе ұпай екі еселенеді, ал жауап бермесе ұпай екі еселеді.

          Ойын барысында оқушыларды жалпы ойын ережесімен және мақсатымен, ойынға қатысатын екі топпен, сарапшылармен таныстырып өтемін.

Қас қағым сәт: “Принтер” тобының сұрақтары

1.       Ақпараттың неше түрі бар?

2.       Есепшот Ресейде қай ғасырларда пайда болады?

3.       Марк-1 машинасы қандай элементтерден жасалды?

4.       Транзисторлар қай жылы қрастырылды?

5.       Файл деген не?

  «Сканер»  тобының срақтары:

1.       Акпараттың өлшем бірліктерін ата?

2.       Логарифм түсінігін және логарифм кестесін алғаш рет ұсынған кім?

3.       Алғашқы ЭЕМ қай жылы, қай жерде жасалған?

4.       3 буын ЭЕМ-ның элементтік базасы?

5.       Файлдармен қандай операциялар жүргізуге болады?

II. Шырқау: «Принтер» тобыны  4 сұрақтары: 

1. Қосу машинасын алғаш рет құрастырған француз математигі, физигі.        

  Қосымша көмек: Осы кісі есімімен байланысты   физикалық заң бар.

2 Программа арқылы берілетін Аналитикалық  машина жобасын алғаш рет, қай жылы кім ұсынады?

Қосымша көмек: Ағылшын оқымыстысы, оны қазіргі  компьютер   атасы деп атайды.   ЧАРДЛЗ БЭББИДЖ 

 Сканер тобының сұрақтары. 

1.1660      жылдары логарифм сызғышын жасау идеясын ұсынған кім?

       Қосымша көмек  күш бірлігіне осы ағылшынның ұлы физигінің есімі берілген.    

       2. 1964 ж Паскалдың идеясын дамытып, механикалық  есептеу    машинасын     арифмометрді кім құрастырған.?       

Қосымша көмек   Пропорция ұғымының математикалық  түрде жазылуын алғаш енгізген неміс математигі.

III. Серпілу кезеңі.

1 Ақпараттық процесті  зерттейтін ғылым.

2 Жер төңкергіш ғалым.

Жауаптарын шешіп, оларды АSII кодымен және Морзе әліппесімен  код даму тарихы мен буындары жане компьпьютер құрылғылар бойынша  құрастырған сөзжұмбақтарды шешеді. Принтер мен Сканер  тобы сөзжұмбақтардын өзара бір-бірімен алмастырады..

IV. Шарықтау   Принтер тобының сұрақтары:

1. Компьютердің есепші перфорациялық машинаны кім

құрастырады?

2     С. Лебедовтың басшылығымен  МЭСМ қай жылы жасалады.?

3 «Компьютердің  миы» деп нені атайды?

4 Алғашқы есептеу  құрлысы?

5 Принтер  түрлерін ата.

V. Жерұйық  Бұл бөлімде әр бөлімнің ұпалары  есепке  алынып, жеңіп шыққан топқа анаграмма шешуге беріледі. Жауап дұрыс болмаған жағдайда қойылған ұпай шегеріліп отырады. Анаграмманы шешіп, жауап дұрыс шешілсе, пернелердің атқаратын қызметін түсіндіреді және бүгінгі «Атажұрт» танымдық ойынның жеңімпазы болады.

TNERE, CSE, Alt, Ctrl, Delete, Backspace, End, Caps Lock, Insert;

Жауабы: ENTER, Alt, Ctrl, Delete, Backspace, End, Caps Lock, Insert;

VI. Үйге тапсырма: тарау бойынша қайталау.

VII. Бағалау. Сабаққа белсене қатысқан топ оқушылары бағаланып, сабаққа соңында жеңіске жеткен топ марапатталып, сыйлықтар табыс етіледі.

ҚЫЗЫҚТЫ ИНФОРМАТИКА

әзіл-ысқақ кеші

1-жүргізуші: Түн. Аспан ашық , айлы түн,

                        Тамаша  бір тылсым.

                        Жымыңдайды көктегі,

                        Арайланып жұлдызым.

2-жүргізуші:  Информатика әлемі,

                         Неткен ғажап әсерлі.

                         Шыққан сонау ертеден,

                         Әр қилы компьютер өнері.

3-жүргізуші:  Одан күшті , одан мықты,

                        Жылдам, қызық, әдемі.

                        Табылмаған бұл өмирден,

                        Орын алды көңілден.

1-жүргізуші: -Қараңғы түнді жарық қылып тұратын, қараңғы түнде жол көрсетер серігі ай мен жырқыраған жұлдыздар емеспе?

   2-жүргізуші: -Осыдан бірнеше жылдар бұрын қараңғы қазақ халқына ай мен жұлдаздай жарқырап жол көрсеткен көрсеткен көзі ашық адамдар болды.

   1-жүргізуші:  -Ал қазіргі уақытта өте қымбат болса да пайдасы өте зор компьютерлерді ай мен жұлдызға теңеуге бола ма?

   2-жүргізуші:  -Компьютердердің өмірдегі орны қандай, қандай пайдасы бар? т.б. мәселелерді бүгінгі «Қызықты информатика» сайысымызда білетін боламыз.

   1-жүргізуші:  -Компьютерлердің пайдасын түсінетін боламыз, арасында күлетін боламыз, көңілдеріңізді көтеріп, қолпаштап отыруға әзір болыңыз.

   2-жүргізуші:  -Ал енедеше «Қызықты информатика» сайысын тамашалауға шақырамыз! Олай болса, аспан әлеміндегі жарқыраған   ЭЕМ жұлдыздарын қарсы алыңыздар.

      8-сынып оқушылары «Windows XP» командасы;

      9-сынып оқушылары  «Microsoft» командасы;

   Жұлдыздарды бағалау үшін әділ-қазы мүшелері және есепші сайлаймыз.

   1-жүргізуші: Жербе тастау. Топтардың нөмірлерін анықтау. Топтар әзірленіп отырсын. Сайысымызға қош келдіңіздер дей отырып, музыкалық сәлем жолдаймыз.

        1-бөлім. «Жұлдыздарға сапар»

Жұлдыздармен танысу,

Сапарға шығу аспанға.

Тамашалайық ендеше,

Қазақ халқы ертеден.

Ата салттан асқан ба?

«Жұлдыздарға сапар» өз-өздерін таныстыру. Әр топ өздерін өлеңмен таныстырады.

    Көрініс: «Компьютер мен өмір байланысы» 7-сынып оқушылары

  «Бір чукча Ақсай қаласына барар поезды күтіп жүріп, вокзалда тұрған компьютерді көріп есінен танады. Әрі-бері қарап жүргенде компьютердің бір пернесін басып қалады.        Компьютерде мына сөздер шыға бастайды: «Сен чукчасын, 1980 жылғысың , әйелің, 2 балаң бар. Сен қазір Ақсай поездін күтіп жүрсің». Мынау мені қайдан біледі екен? Не болса да мен оны алдауым керек деген оймен қарт кісі кейіпінде компьютердің алдына келеді. Компьютерде жанағы сөздер және оларға қоса: «сен мені алдағың келіп қарт кісі кейіпінде келіп тұрсың» деген сөздер шығады.

     Чукча осылай 2-3 рет қайталайды  бірақ компьютер оны тани бергесін бұл жолы ол жас қыз кейіпінде киініп келеді. Бұл жолы компьютерден жанағы сөздерге қоса : «Сен поезд күтіп жүрсің бірақ Ақсай поезді кетіп қалды» деген сөздер шығады.

    2-бөлім: «Мимика және қимыл-қозғалыс конкурсы».

Көрініс: «Программист пен бақа»

     Программалаушы келе жатса, алдынан сөйлейтін құрбақа шығып, оған былай дейді: -Мен шайтан арбар, бақа етіп жібереді, негізінде мен көрікті қыз болатынмын. Егер менің қолымнан сүйіп алсаң, мен қайта адам қалпына келіп, саған жақсылық жасар едім,..

  Программалаушы құрбақаны қалтасына салып алып, ары қарай жүріп келеді.

Құрбақа оған тағы да: -Сен түсінбей қалдың-ау деймін! Мен сұлу қыз болатынмын, тек мені адам қалпыма қайтару керек..

   -Мен программалаушымын, маған қыз қажет емес. Ал сөйлейтін құрбақа, ол өте керемет емес пе? Дейді.

3-бөлім: «Жұлдыздар әңгімесі»

Тақырыбы: «Қазіргі қоғамдағы ЭЕМ-нің рөлі». (берілген уақыты 2-3 минут)

Көрініс «Оқушы мен программист»

Оқушы программалаушыдан Windows 98, Windows XP, DOS операциялық жүйелерінің айырмасын түсіндіруді сұрады. Программалаушы оған:

-                      Аэропортқа келдің дейік. Ұшуға дайындалып, әдемі ұшақ тұр, ішіне кірсең, кілем, күшті орындықтар, шамдары жарқырып тұр. Жолаушылар отырған соң, ұшақ аэропортты бір айналады да, қайта қонып жолаушылардың одан шығуын сұрайды.

-                      Бұл  - Windows XP

-      Келесі орында тағы бір ұшақ тұр, оған жолаушылар отырған соң, ол аэропортты бір айналады да, жарылып жерге құлайды.

-        Бұл - Windows 98

-      Ал үшінші ұшақтың түрі нашар, сырты кір, дөңгелектері де қисайған секілді. Жолаушылар жүктерін ұшаққа тиеп, өздері оны итеріп от алдырып, ішіне секіріп мінген соң, ақырын ұшып барар жеріне жеткізеді.

-        Бұл- DOS, деп түсіндірді.

6.       Қорытынды. Оқушыларды марапаттау.

«ҮЗДІК  ИНФОРМАТИК»

ойыны

1-жүргізуші

        Тойлап маржандай боп өлендесіп,

        Достарым отырсынба елеңдесіп.

        Ата-салт, баба дәстүр жолымен,

        Алайық біз әуелі сәлемдесіп.

2-жүргізуші

        Ұстаздар аман ба екен құрбы-құрдас,

        Сыныптас бірге оқып болған сырлас.

        Жақсы ма денсаулығың хал жағдайын,

        От басында аман ба мал менен бас.                                                 

1-жүргізуші

                Сәлем бердік, құрметті ұстаздар, әділқазылар

мен оқушылар сіздермен бірлесе отырып, бүгін біз «Үздік информатик» атты ойынымызды бастауға рұқсат етіңіздер.

2-жүргізуші

                Бүгін біз әр уақытта білімділігі мен тапқырлығы, алғырлығымен танылған оқушыларды ортаға шақырамыз-деп оқушыларды ортаға шақырады.

1-жүргізуші

                Ең алдымен сіздерге осы ойында әділ бағасын берер әділқазылар алқасымен таныстырайық.

                Әділ халқым берерсің әділ баға

                Өнері мен өренін салыстырып

2-жүргізуші

                Төрағасы, төбе билер, жюрилер

                Әділетпен кеңес құра біліңдер-дей отырып сайысымыздың

1-ші кезеңі «Білімділер» сайысын бастаймыз. Бұл кезеңде жарыс сұрақтары қойылып, жоғарғы бал алған оқушылар 2-кезеңге қабылданады.

1-кезең. «Білімділер» сайысы

1. Алғашқы есептеу құрылғысы  /саусақтар/

2.  Пернетақта дегеніміз не?

                                        /Компьютердің еңгізу құрылғысы/

3. Бит деп нені айтады?

                   /Екілік санның әрбір разрядын бит деп атайды/

4. Компьютердің атасы деп кімді айтамыз? /Ч.Бэббдж/

5.Баспаға шығару құрылғысын не деп атайды? /принтер/ 

6. Ақпараттың неше түрі бар?

                                            /мәтіндік, графикалық, символдық/

7. Компьютердің негізгі құрылғыларын ата

                                    /процессор, монитор, пернетақта, тышқан/

8. Бір символдың орнын көрсетіп тұратын тік төртбұрышты бейне

                                                    /курсор/

9. Файл дегеніміз не?

                        /Программалық деректер және олардың бөліктері/

10. Информатика қандай ғылым?

                        /информатика процестерді үйрететін ғылым/

11. Компьютердің жанындағы өсімдік             /кактус/

12. Операциялық жүйе дегеніміз не?

                            /Басқарушы ж/е қолданбалы программа/

13. Дыбыс шығару құрылғысы                 /фонограф/

14. ДК неше бөліктен тұрады?                   /7 бөліктен/

15. Жалпы желіге қосылу үшін қажетті құрылғы          /модем/

1-жүргізуші:

       Жан достарым

       Мұны жақсы ұғайық

       Информатика

       Құрметтеуге лайық

2-жүргізуші

      Тартысайық сайыста,

      Күш жігермен

      Тартысайық қимас біз,

      Дос көңілмен

1-жүргізуші:

     Қазақ, орыс, ағылшынды білсеңіз

30-ұпай шәкірт саған несібе-дей отырып ойынымыздың 2-ші кезеңін бастаймыз.

         Ойынымыздың 2-ші кезеңі «Қанша тілді білесің?» Бұл кезеңде сұрақтар жасырылып, соның жауабын қазақша, орысша, ағылшынша айтылады.

         Жауапты дұрыс орындаған ойыншыға-30ұпай, қазақша орысшасын айтқан оқушыға - 20ұпай, тек қана қазақшасын айтса онда-10ұпай беріледі.

      2-кезең «Қанша тілді білесің?»

1. Белгілі бір нәрсе (адам, жануар, зат құбылыс) туралы таңбалар мен сигналдар түрінде берілетін мәліметтер тобын не дейміз?

                                       /ақпарат, информация, information/

2. Терезені жабу батырмасының аты.        /жабу, закрыть, exit/

3. Windows- дегеніміз не?-

                          /Ож, операционная система, operation system/

4. Компьютерде  берілетін командаларда жарық қаламымен басқаруға негізделген құрылғы-          /тышқан, мышь,mouse/

5. Дүниежүзілік компьютерлік желі-             /интернет,internet/

6. Үйдің негізгі бөлшегі немесе объектісі терезелер мен белгілер болып табылады ОЖ.                   /терезе, окно, Windows/

7. Құжатты сақтау батырмасының аты-

                                                 /Сақтау, сохранить как, Save as/

8. Сурет салу қаламы-                     /қарындаш, карандаш, pencil/

9. Қажет емес символды алып тастау пернесі-

                                                /алып тастау, удалить,delete/

10. Жолдар мен бағандарда реттеліп берілетін ақпарат-

                                                           /кесте, таблица,chart/

1-жүргізуші:

шарты бойынша  ұпай саны аз оқушы ойыннан шығады.

  2-жүргізуші:

Ең қиынын жарыстың

Жеңіп алда жарыссын

3-кезең «Тапқырлар» сайысы

1. Математикадан сұрақ. 12+48х389 есебін компьютерде қалай шығарамыз?

      /Іске қосу-Программалар-Стандартты-Калькулятор/

2. Информатикадан сұрақ Компьютердің тілі деп нені атайды?        /монитор/

3. Қызықты сұрақ. 3 әке және 6бала серуенге шықты. Олар 42 алма сатып алды. Бұлардың әрқайсысына 6 алмадан тиді.               /1атасы, 2әкесі, 4 немере/

4. Тарихтан сұрақ. Ең алғаш ЭЕМ қай жылы,  қай жерде жасалған?  /1946жылы АҚШ-та/

5. Информатикадан сұрақ. Принтер түрлері                   /Лазерлі, құйылмалы, матрицалық/

6. Суреттер салут үшін қандай программа қолданамыз?            /Графикалық редактор-Paint/

1—жүргізуші

Тез жауап бер ойланып тұрып қалма

Мәреге таяп қалды бұл жарыста

2- жүргізуші

Келесі кезеңіміз «Кім жылдам»

4-кезең «Кім жылдам». Тақтада тапсырма орындайды Мысалы Бірінші оқушы Б әріпінен басталатын информатикалық терминдерді жазса, екінші оқушы Д әріпінен басталатын сөздерді жазып шығады.

Бит                                         Дискжетек

Байт                                       Декодтау

Бағыттауыш                          Датаграмма

Бет-нұсқа                              Драйвер

        Оқушылар белгілі бір қашықтықтан табан астындағы қағазды жылжыта отырып жетуі керек. Қайсысы бұрын жетіп, тапсырманы дұрыс және тез орындаса сол жеңімпаз яғни «Үздік информатик» аталады.

1-       Жүргізуші

         Сонымен бүгін біз информатика пәнгі бойынша «Үздік информатик» ойынын өткізіп, ең жақсы ойын көрсеткен оқушыларға және де ойынды жақсы бағалап отырған әділқазылар ал\қасына да рахметімізді айтамыз.

2-       жүргізуші:

Өмір деген өнермен қатар жүрген

Жадыратар жанымызды ән тыңдасақ-дей отырып кезекті әнге береміз.

«ЭЛЕКТРОНИКА ӘЛЕМІНДЕ»

атты танымдык кеш

     «Электроника әлемінде» атты танымдық кеште жаңа заманға  сай электрондық технологиялар туралы мағұлмат береміз. Ең алдымен, «Электроника әлемінің» шығу тарихына тоқталайық..

«Электроника әлемінің» шығу тарихы.

     1993 ж Американың инвестиялық «WEST ASIA-FINANCIAL» кампаниясының қатысуы негізінде кұралған «Электроника әлемі» компаниясы бүгінгі таңда  Қазақстандық саудада  жетекші деп танылып отыр.

    «Электроника әлемі» жан-жақты, мобильді фирма. Басқа кәсіптік компаниялардын ешқайсысы өзінің құрамында  «Электроника әлемі» сияқты басым  бағыттарға   ие болған емес. Өзінің жан – жақтылығы мен мобильдігінің арқасында   «Электроника әлемі» фирмасы электроника саудасындағы кез   келген өзгерістерді шұғыл қабылдап, сауданы жоғары деңгейде жүргізіп отырады

     «Электроника әлеміндегі»  жаңа технологиялардың түрлері мен  олардың шығу тарихы

     1993 жылы Американың инвестиялық  WEST ASIA-FINANCIAL компаниясының қатысуы негізінде құрылған «Электроника әлемі» компаниясы бүгінгі таңда Қаазақстандық саудада жетекші деп танылып отыр.

    «Электроника элемі» жан-жақты, мобильді фирма. Басқа кәсіптік компаниялардың ешқайсысы өзінің құрамында «Электроника әлемі» сияқты басым бағыттарға ие болған емес. Өзінің жан-жактылығы мен мобильдігінің арқасында «Электронимка әлемі» фирмасы электроника саудасындағы кез келген өзгерістерді шұғыл қабылдап, сауданы жоғары деңгейде жүргізіп отырады.

     Мультимедианың  шығу  тарихы                             

         Мультимедиа-бұл компьютерде дыбысты, ақпаратты тұрақты  және қозғалыстағы бейнені  біріктіріп көрсету үшін  жинақталған компьютерлік  технология.  Мультимедиа өзі  көптеген   мәлімет тасымалдаушылар жиынын білдіреді.

       Мультимедиалық  зат құрамына музыкалық және ауызекі жетелеу, бейнеклиптер, анимация, графикалық және слайдтар, мәтіндер базасы кіретін интерактивті компьютерлік жиынтық кіреді.

       Өзіндік бағыттағы «компьютерлік жүйе» ретінде Америкада 1990жылдың басында пайда болды. Сол кезде алғашқы программалық жабдықтамалар компакт дискілер арқылы шыға бастады. 1990жылы СД-де  барлығы 10 мультимедиалық бағдарламалар шығарылды, ал бүгін олардың саны одан мыңдаған есе артық болып отыр. Мультимедиалық компьютердің құрамы: 386-дан жоғары процессорлы жүйелік блок, 512 және одан жоғары килобайт болатын бейне карталы Super VGA монитор, қатты диск, дыбыстық карта, CD-ROM   дискжетегі, акустикалық жүйе кіреді.

Есептеуіш техниканың шығу тарихы

     1617 жылы ағылшын ғалымы Д. Робертсон логарифм сызғышын жасады. Бұл идеяны1660 жылы И. Ньютон ұсынған,

      1644 жылы француз математигі Блез Паскаль 19 жасында бірінші рет қосу машинасын құрастырды. Сондықтан оны Паскаль машинасы деп атады.

      1674 жылы атақты неміс математигі Лейбниц Паскальдің идеясын дамытып, арифмометр құрастырды. Орыс өнертапқыштары П. Чебышев пен В. Однер қазіргі қолда жүрген калькулятордың негізін салды.

      1834 жылы ағылшын оқымыстысы Чарлз Бэббидж «Аналитикалық машинаның» жобасын жасады. XIX  ғасыр соңында американдық Герман Холлерит есепші-перфорациялық машинаны құрастырды.

     1944 жылы американ математигі Горвард Айкен Гарвард университетінде бағдарламамен басқарылатын Марк-1 автоматты есептеуіш машинасын құрастырды.

      Ол 1946 жылы АҚШ-тың Пенсильван уиверситетінде жасалды, оны ENIAC деп атады. Оны құрастырушылар Джон Моучли мен Преспар Эккрет.

Бұрынғы Кеңестер Одағында алғаш рет 1947-1948 жж. академик С. А. Лебедевтің басшылығымен  МЭСМ машинасы жасалды.

     1980 жылдан бастап АҚШ-тың IBM фирмасы дербес компьютерлер шығара бастады.

                           Интернеттің шығу тарихы

     Интернет – бүкіл әлемдегі миллиондаған шағын компьютерлік желілерді бір-бірімен байланыстырып тұрған орасан зор компьютерлік желі, ол хаттама деп аталатын бірыңғай стандартпен жұмыс істейді. Елідегі компьютерлерде мәтін сурет, аудио, бейнематериалдар, т.с.с өте үлкен ақпарат көлемі сақталады. Желіні пайдаланудың ең негізгі түрлеріне – Бүкіләлемдік өрмек, электрондық пошта, желілік чат және дискуссиялық топтар жатады. Желіге қойылатын ең негізгі талап- байланыс арналары елеулі өзгерістерге ұшырағанмен, кез келген жағдайда  ақпарат бір орыннан екінші орынға сенімді түрде жеткізу қажеттілігі болып саналады. Жаңа технологиялар өте жемісті нәтиже беріп, бұл бастама 1969 жылы АҚШ-тың бірсыпыра әскери, ғылыми және білім орталықтарын біріктірген ARPANET желісінің ұйымдастырылуына себепшіболды. Көп ұзамай INTERNET желісі желлілерді біріктіру термині пайда болды . Интернеттің дамуы мен таралуы оның құрамының негізгі үш бөлігі болып табылатын төмендегі үш бағытта жүргізіліп келеді:

- технологиялық компонент;                                           

- программалық компонент;

- ақпараттық компонент;

 Осы құрылымға сәйкес аппаратық, программалық  және ақпаратық қорларда біртіндеп дамып келеді, олар құрастырылуына байланысты әр түрлі меншікте бола береді.

Жаңа технологиялық құрал DVD – дің шығу тарихы

    DVD – бұл СD сияқты оптикалық диск. ХХ ғасырдың аяғында ақпаратты 17 гигабайттық тасымалдау мен цифрлы бейнелеуге көшуді алмастыратын жаңа құралды шығару басталды. Бірнеше жылға созылған талқылаудан кейін 1995 жылдың 15 қыркүйегінде жаңа дискіні жасау туралы келісім жасалды. 1995  жылы 8 желтоқсанында CD – Rom  мен онымен байланысты құралдарды шығарушы ірі компаниялар   DVD  форумын құрып, ақырғы келісімге қол қойды. Олар жаңа  DVD, яғни  Digital Video Disk ұғымын бекітті. 1996 жылы  DVD  плейерлер  Токиода сатылды. 2000 жылы алғашқы DVD  аудио дискілер шығарылып, өндіріле бастады. 2001 жылы алғашқы DVD  бейнемагнитофондар шығарылды. ХХI ғасырға дейін CD  компакт дискісінің сыйымдылығы 650 МВ-қа теңесті. Соңғы уақытта мұндай сыйымдылықтағы дискілер жайлап қатардан шыға бастады, Ал қазіргі уақытта – CD –ді шығарушылар сыйымдылығы 100 Мега байт болатын дискілерді өндіре бастады.

Ұялы телефондар тарихы

        Әлемде тұңғыш рет ұялы телефонды Моторола компаниясы ойлап тауып, шығарды. Алғашқы телефондар салмағы 790 гр болған. Оларды ойлап табу үшін 15 жыл 100 миллион доллар ақша кеткен екен. Ұялы телефондардың алғашқы легі 1984 жылы шыққан. Оның құны 4 мың доллар көлемінде болыпты.

                                                «2030  ЖЫЛҒА САПАР» ойыны

      Оқушылардың пәнге деген қызуғышылықтарын арттыру үшін сабақты ойын тұрғысында жүргізу арқылы программалуда пайдаланатын тармақталу командасы және олардың түрлерімен пысықтау жұмысын жүргіздім.

   Сабақтың мақсаты:  Паскаль тіліндегі басқару операторларына амалдар қолдану дағдыларын қалыптастыру. Шартты көшуде қолданылатын амалдарды қайталау. Оқушылардың ойлау қабілеттерін, өз беттерімен жұмыс жасау мүмкіндіктерін дамыту.

    Сабақтың түрі:  ойын сабақ

    Сабақтың барысы: 1.Ұйымдастыру жұмысы 2030 жылға сапар ойыны. Болашаққа қол жеткізу мақсатында 2030 жылға сапар ойынын ойнаймыз. Артында әр сабақ  бөлімдерінің тапсырмалары жазылған бейнелер слайдта бейнеленген. Яғни, бұл 2030 жылға жету үшін осылардан өту керек дегінді білдіреді. Ең соңғы сабағымыздың кезенінде экранға бәйтеректің символының бейнесі шығады. Ол   бейнені ашқанда 2030 жылға хош келіпсіз деген жазу болады.

I.                    Жүйелі блокты жинау

  А – тобының сұрақтары;

   Дыбыстық тақша

  Алгоритмдеу және программалау дегніміз не?

  Бейнеадептер

  ЭЕМ – да есеп шығарудың кезеңдерін ата?

  Желілік тақшалар 

  Программалау тіліндегі оператор дегніміз не?

  Аналық тақша

  Паскаль тіліндегі команда дегніміз не?

  В– тобының сұрақтары;

    CD  және DVD дискілердің жетектері  Поскаль программалау терезесі функционалдық мақсаттарына сәйкес неше бөліктен тұрады және оларды ата.

     Порттар

Паскаль тілінде программа қандай бөліктерден  тұрады?

Енгізу –шығарудың  базалық жүйесі

Паскаль программалау тілінде айнымалылардаң типтерін ата.

Орталық процессор

Қай операторлар дұрыс жазылмаған?

Program qq

 Var a b integer

X, y: real:

Begin

A;=5

10:=x

Y:= 7, 8

B:=2, 5

X:=2*(a+y)

              A:=b+x

End

  С-тобының сұрақтары:

Арифметикалық өрнектердің Паскаль тіліндегі дұрыс жазылған нұсқасын анықта:

  (4, 285- 3,75  )* (5,8-3,2  )+7,5

I. (4,285-3,75)*(5,8-3,2)+7,5

II. (4,285-3.75) (5.8-3.2)=7.5

III      (4.285-3.75)*(5.8-3.2)+7.5

Паскаль тіліндегі енгізу-шығару операторларын ата.

Паскаль тіліндегі шартты оператордың  жалпы түрін түсіндіріңдер.

                     Берілген блок схема бойынша жұмыс.

 II.Үйге берілген тапсырмалар бойынша жұмыс.

1.3.5           такырып. Паскаль тіліні баскару операторлары.

2.№ 9 есеп (Алгоритмін құру, блок схемасын сызу, программа құру)

ІІІ. 1. Деңгейлік тапсырмалармен жұмыс

 А - тобы: Алгоритмдік тілде жазылған алгоритм бойынша формула құрыңдар:

Алг есептеу

 Арг  х

 Нәт  у

y= 5*x*x*4

Соңы

В-тобы:

ІІ-тапсырма: Графикалық тілде жазылған алгоритм бойынша формула құр.

С-тобы: Қателерді анықтап, кестені толтырыңдар:

    Program Esep

    Var a,b,c: Integer

    begin

           read (a,b,c)

           b:=c+1

           S:=a+b+c;

           write(‘S=,S)

     end.

III.Сайыс «Әр қолда-өз ісің»  

   А-тобы:

76 бет. 1-мысалдың хаттамасын алу, түсіну.

    В-тобы:

     Жазықтықта мынадай координаттармен А(х1,х2), В(х2,у2), С(х3,у3) үш нүкте жатыр. Осы нүктелер бір түзудің бойында жата ма, соны анықтау программасын құр?

   Математикалық моделі:

 Х1-х2\ у2-у1=x3-x1\y3-y1

     C-тобы:

    А(х;у) нүктесі центрі координата басында болатын барлық бірлік шеңбердің ішінде жату, жатпауын анықтау программасын құр.

   Математикалық моделі:

Х2-х1/ у2-у1=х3-х1 /у3-у1

(Х2-х1   )*(у3-у1)=`(х3-х1)*(у2-у1)

   С-тобы;

      А(х:у) нүктесі центрі координата  басында болатын барлык  бірлік шеңбердің жату, жатпауын анықтау программасын құр.

IҮ.Кім жүйрік  полигот ойыны (барлық топ оқушылары)

1.Windows –тың қазақша аудармасы қалай аталады? (Терезе)

2.Зиянкесті программа  калай аталады. (Вирус)

3. Мәтіндік мәліметі компъютар жадына қолмен термей енгізу құрылғысы    (Сканер)

4. Ақпараттың ең кіші өлшем бірлігі. (Бит.)

5. Компъютердің микросхемасы жасалатын материал.

                                                                          (Интегралдық схема.)

6. Паскалъ программалау тілін қалай ашамыз

                        (Іске қосу-программалар-Турбо Паскаль)

7. Баспаға басу құрылғысы      (Принтер)

V. Қабылдауды анықтау

А-тобы: Информатикалық  диктант

1. Құрылымдық оператор неше топқа бөлінеді?

2. Шартты операторлар қандай қызметші сөздермен жазылады?

3. Шарт  қандай геометриялық фигураға жазылады?

4. Сызықтық алгоритмнен тармақталу алгоритмінің айырмашылығы қандай?

В-тобы: Kzinform мультимедиялық электрондық кітаптан «Алгоритмдеу және программалау» бөліміндегі тармақталу командасы тарауындағы 5,9 блогсызбаларға қарай отырып күнделікті өмірде кездесетін тармақталу командасына мысалдар келтіру.

С-тобы: Қандай да бір екі сан берілген (a,b) олардың үлкенін, кішісін теңдігін анықтау программасын құр. Мысалы:

VI.Сабақты қорытындылау:

INSERT Стратегиясы.

        «Қазақстан 2030» стратегиялық бағдарламасы приориттетерінің бірі ұлттық білім моделін қалыптастыру болып табылады. Қазір бүкіл әлемде ақпараттық қоғамға көшу процесі жүріп жатқанда ақпараттық қоғамның мақсаты оқушының жеке тұлғасын және индуктивті лайықты өмірге дайындау болып саналады. Сол себепті бүгінгі сабағымыз жеке тұлғаға бағытталған түрде, яғни деңгейге бөліп оқытылды.

Үйге тапсырма:

1. Интернет жүйесінен тармақталу командасына берілген есептер үлгілерін алу, оларды шығару
2. Оқушыларды бағалау: Оқушылар өз-өздерін бағалайды.

                       КОМПЬЮТЕРДІ ПАЙДАЛАНУШЫЛАРҒА ПАЙДАЛЫ КЕҢЕСТЕР

     1.Программаларды іске қосудың немесе бумаларды ашудың пернелер арқылы басқарылатын қарапайым әрі әмбебап әдістері бар.Ол жарлықтар арқылы жүзеге асырылады. Ол үшін жұмыс үстелінде қажетті программаның жарлығын құру керек. Жарлықта тышқаннның  оң жағын шертіп,  мәзірден қасиетттер  пунктін талдап алыңыз. Жалпы (Общие)Қосымшасынан Быстрый Вызов өрісін тауып аласыз.Осы өрісте тышқанды шертіп, кез-келген пернені басасыз.Терезден сол арада қажетті пернелер жиынтығы көрінеді.(Мысалы:CLTR+ALT+K).Осы пернелер жиынтығын басу арқылы программаңызды жедел іске қосуыңызға болады.

2. Программаның немесе буманың терезесі бүкіл экранға шығатындай немесе қарапайым режімде көрініп тұратындай қалыпты таңдау үшін, жұмыс үстеліндегі программаны қосуға немесе буманы ашуға арналған кез-келген жарлықта тышқанның оң жақ пернесін шертіп, Қасиеттер пунктінен ЖАЛПЫ қосымшасын таңдап, ТЕРЕЗЕ өрісінен қажетті қалыпты таңдаймыз.

3. Егер SHIFT пернесін басып тұрып, файлда екі рет шертсеңіз, программа минималды түрде іске қосылады.

4. Файлды корзинаға тасымалдау кезінде SHIFT пернесін басулы күйде ұстап тұрсаңыз (немесе мәзірден Удалить пунктін таңдағанда),  файлыңыз корзинаға түспей ,   бірден жойылады.

5. Егер сіз файлыңызды өзінің типінен бөлек программаның көмегімен ашқыңыз келсе, SHIFT пернесін ашулы күйінде ұстап тұрып, файлыңызда тышқанның оң жақ пернесін шертіңіз,. Пайда болған жанама менюден Открыть С помощью пунктін көресіз. Сол жерден файлыңызды ашуға керекті программаны таңдай аласыз.

6. WORD  мәтіндік редакторында сіз мәтіндегі шағын бөлікті ерекшелеп алғыңыз келсе, тышқанды немесе SHIFT курсорды басқару пернелерін пайдалануыңызға болады.Ал егер мәтіннің үлкен бөлігін ерекшелеп алғыңыз келсе, алдымен өзіңізге қажетті бөліктің басында тышқанды шертіңіз .

7. Мәтіннің әр жерінен үзінділер ерекшелеп алу үшін алдымен бір үзіндіні, сонан соң CTRL пернесі басулы күйінде қалған  үзінділерді

ерекшелеу керек.

8. Дискіні дефрагментациялауды орындау кезінде, дискімен жасалатын кез-келген операциялар жұмыс процесіне кедергі келтіреді. Дефрагментация кезінде эран контекстін өшіру үшін SION/Applets/defrag/settinds/Disable  Screen saver реестрінің бөлімінде Үнсіз келісім бойынша ”yes’’ мәнін кою керек.

9. WINDOWS XP операциялық жүйесінде жане программалармен жұмыс істеу кезіндегі қателер кездескен  жағдайда ‘MIСROSOFT- қа қате  жөнінде есеп беру туралы ұсыныс хабарлар шыға береді. Бұл фуңцияны өшіріп тастау  үшін,msconfig.exe файлын іске қосып, SERVICESA қосымшасында ERROR REPORTING SERVISE

Жалаушасын алып тастау керек.

10. Сіздің бумалар құрылымыздағы бумалардың бәрі сары түсті және бәрі бірдей әрі сәнсіз көрінеді. Ол буманы іздеуге және жұмыс жасауға қолайсыз. Сіздің әр буманың өз ерекшелігіне қарай оның түрін өзгерткіңіз келді делік, ол үшін, қажетті буманы таңдап алып, тышқанның оң жағын шертесіз де, Қасиеттер пунктінің  СМЕНИТЬ ЗНАЧОК өрісінен  өзіңізге қажетті суретті таңдап аласыз.Енді бумаларыңыз біркелкі түсте көрінбейтін болады. Буманы бұрынғы қалпына келтіруде осы ережемен орындалады.    

11.Интернет- браузердің рөлін кез- келген програманың терезесі атқара алады.Файлдарға жол сілтенетін адрес жолына кез – келген сайттың адресін көрсетіп, жұмысқы қоссаңыз, қалаған сайтыңызды оқи аласыз.

 12.windows қателер жөнінде тіреку журналдарына жазып қояды. Егер компьютерде  бірнеше адам жұмыс іститін болса қатенің қай уақытта болғанын біліп отыру үшін қателерді тіркеу опциясын қосып қою керек қажет болмаса ажыратып тастау керек.

13. ХР жүйесінде жүйені қалпына келтіруге болатынын білесіңдер. Қалпына келтіру нүктелерін қалауымызша реттеуге болады. Ол үшін HKLM/SOFTWARE/ MICROSOFT/ WINDOWS NT/  Current Version/ System Restore DWORD командаларын RP Lifelterval параметрі 1-ден 365ке дейінгі мәндерді қоюға мүмкіндік береді.

14.  Windows XP операциялық жүйесінің жүйені қалпына келтіру функциясы өте қолайлы екендігі рас. Бірақ әрбір құрылған қалпына келтіру нүктелері қатты дискіде орын алады. Әр апта сайын оларды жойып отырмасаңыз, 1,5 гбайт көлеміндегі жадының жоғалғанын байқайсыз. Сондықтан, бұл функцияны өшіріп тастауға да болады. Қатты дискідегі, жүйені қалпына келтіру функциясына арналған орынның көлемін азайтуға да болады. Ол үшін мына командаларды орындау керек немесе дискіде қалпына келтіру функциясына қажет деген орын көлемін қалауыңызша көрсетуіңізге болады.

15. Windows XP.2000, Ме және 98 жүйелерінде компьютерді өшіруді, тек қораптағы энергияны сөндіру батырмасын басу арқылы ғана орындауға болады. Ол үшін мына командаларды орындаса жеткілікті. Осы жерден батырманы басқанда компьютермен жұмысты аяқтау командасы орындалатын жарлықты іске қосасыз.

16. WORD мәтіндік редакторына мәтінді ерекшелеп алып, сурет салу тақтасындағы «жазба» құралын таңдайтын болсақ, ерекшеленген мәтін жазбаның ішіне түседі. Басқа да автофигуралардың ішіне тышқанның оң жағын басып, қажетті мәтінді таңдау арқылы ерекшеленген мәтінді енгізуге болады. Автофигуралардан мәтінді қайта шығарып алу үшін, автофигураны ерекшелеп CTRL пернесімен тышқанның оң жақ батырмасын қатар басу жеткілікті.

17. Егер сіздің жұмысыңызға тапсырмалар тақтасы кедергі келтіретін болса, оны кедергі келтірмейтіндей орналастыруға немесе жасырып қоюға болады. Ол үшін тапсырмалар тақтасын экранның жоғары немесе бүйір жақтарына тышқанның көмегімен сүйреп апарып қоюға болады. Жасырып қою үшін тапсырмалар тақтасында тышқанның оң жақ батырмасын басып, Қасиеттер пунктінен «есептеулер тақтасын автоматты түрде жасырып қою» өрісіне жалауша қоясыз. Тышқанның көрсеткішін тапсырмалар тақтасы жасырылуы тұрған жиекке апарсаңыз, тақта қайтадан пайда болады.

18.  WORD немесе EXCEL де сурет кезінде, төмендегі амалдар сурет алуды жеңілдетеді. SHIFT пернесін басулы күйде ұстап тұрып, тышқанмен қажетті фигураны жоғары төмен сүйресеңіз, фигураңыз,сол фигураның өзі тұрған сызық бойымен жоғары төмен жылжиды. Ал SHIFT пернесін жібермей ұстап тұрып, CTRL пернесін қосымша басып фигураны тышқанмен сүйресеңіз фигураңыздың көшірмесі фигура орналасқан сызық бойымен вертикаль және горизонталь бағытта жайғасады.

«БІЛІМПАЗДАР»

атты  білім сайысы

Окушылардың сабаққа деген қызығушылығын, белсенділігін арттырудың бірнеше жолдары бар. Сабақ барысында оқушыларды біліммен ғана қаруландырудың олардың ойлау қабілеттерін дамытуға көңіл бөлген жөн.

Дөңгелек үстел, тренингтер, ойын сабақтары, білім сайыстары оқытудын белсенді әдістері болып табылады

1-тур «Бәйге» Берілген түрлі анықтамалардың шешімін шапшаң жауап берген оқушылар 10 ұпайға ие болады

1. Алғашқы есептеу құрылғысы    (саусақ)

2. Адам мен компьютер арасындағы  қарым  қатынас           (интерфейс)

3. Монитор мен көздің арақашықтығы қандай болу керек  (60,70)

4. Принтер түрлері    (лазерлік, кұрылмалы, матрицалық )

5. Компьютерлік негізгі құрылғыларын ата ?  (жүйелік блок монитор пернетақта)

6. Есептер панельдегі Іске қосу батырмасын басқанда не шығады ?  (бас меню)

7. Компьютер кұралдары нешеге бөлінеді     (2)

8. Ең бірінші программа құрған оқымысты   (Ада Лавлес)

2-тур «Тапқырлар» берілген тест тапсырмардың дұрыс жауабын жауап парағына жазыңдар жауап парағын болғаннан кейін әділқазыларға береді Әр дұрыс жауап 10 балл

1Ақпараттың ең кіші бірлігі

А) байт

В) кбайт

С) Мбайт

Д) бит*

2. ТХТ қандай файл?

А) калькулятор

В) блокнот*

С) paint

Д) ойын

3 Операциялык жүйеге қайсы жатады? 

А) MS DOS, QBASIC

В) WINDOWS, WORD

С) MS DOS, WINDOWS*

Д) QBASIC, PASCAL

4. MS Office пакетіне жатпайтынын көрсет

А) MS Word

В) MS Excel

С) MS Pascal*

Д) MS Access

5. MS Excel-де формуланың қайсысы дұрыс жазылған

А) а1+а2+а3=

В) а1+а2+а3

С) =а1+а2+а3*

Д) =1а+2а+3а

3 тур «Қатесін анықта» электронды поштамен келген хатқа вирус кіріп ақпаратты бүлдіріпті. Сіздердің мақсаттарыңыз бүлінген ақпаратты қалпына келтіру

1 хат  сканер мен пернетақтаны іске қосып компьютерді қосу керек Монитормен мәтін жазып суретті компьютерге енгізу үшін принтерді пайдаланамын. Жазылған ақпаратты қағазға басып шығару үшін жүйелік блок қолданамын.

2 хат Компьютерге мәтін жазу үшін paint текстік редакторды пайдалануды болады мәтін жазу үшін сызғыш өшіргіш құралдарын пайдаланамын Ал сурет салғым келсе Word pad  стандартты программасымен сала аламын. Мұнда Word Art панелі арқылы әр түрлі суреттерді аламыз

3 хат. Мен пернетақтамен жұмыс істегенді ұнатамын. Өйткені онда коптеген құжаттарды сақтауға, сканерлеуге болады. Пернетақтаның үш түрі бар: Лазерлік, матрицалық, сия бүріккіш. Сақталған құжаттарды SHIFT пернесін басып, жоюға болады. Функционалдық пернелерге әріптер блогы жатады.

4-хат: Мен электронды кестемен жұмыс істегенді ұнатамын. Онда әр түрлі кестелер мен слайдтар жасауға болады. Дыбыс жазып, видео роликтерді көруге болады. Және де бұл программа арқылы интернет жүйесіне шыға аламыз.

4-тур. «Ғажайып алаң» Бұл турда әр сайыскер жеке-жеке әр түрлі  тақырыптан таңдап өзі жауап береді.

1-тақырып: Дербес компьютер

10-Компьютердегі мәліметтерді сақтайтын  негізгі құрылғы қалай аталады? (қатты диск)

20- Компьютердің қандай құрылғысында  информация өңделеді? (процессор)

30- Мультимедия дегеніміз не? (дыбыстық, музыкалық, графикалық, және бейне ақпараттың бірігуі)

2-тақырып: Windows ОЖ

10- ОЖ дегеніміз не? (басқарушы және қолданбалы программа)

20-Экранның фонын өзгерту

30-ОЖ сыртқы құрылғыларымен байланысын қамтамасыз ететін программалар

3-тақырып MS Office

10- Құжатты сақтау

20- Құжатты баспаға шығару

30- MS Office пакетіне кіретін программаларды ата

4- тақырып Жалпы

10- Электронды поштамен жұмыс істейтін программа

20-1Г байт информация мынаған тең (1024Мбайт)

30- Билл Гейтс алғашқы программасын неше жаста құрды (13)

V- тур. «Кім жүйрік»

1. Компьютер жанындағы өсімдік (кактус)

2. Баспаға шығару құрылғысы (принтер)

3. Жалпы желіге қосылу үшін не керек (модем)

4. Калькулятордың неше түрі бар (2)

5. Вирусқа қарсы программа (антивирус)

6. Дыбыс шығару құрылғысы (колонка)

7. Бос орын қалтыру пернесі (провел)

8. Үш программалау тілдерін ата

9. Дыбыс жазу құрылғысы (микрофон)

10. Вирус деген не? (компьютердегі ақпараттарды бүлдіруге арналған программа)

11. Ақпаратты компьютерге енгізу құрылғысы (пернетақта)

12. Winzip,  winrar  қандай программа (архиватор)

      Сонымен бүгін біз информатика пәнгі бойынша «Білімпаздар» сайысын өткізіп, ең жақсы ойын көрсеткен оқушыларға және де ойынды жақсы бағалап отырған әділқазылар алқасына да рахметімізді айтамыз.

                                                    МИЛЛИОН КІМГЕ БҰЙЫРАДЫ?

       Жаңа заман талабына орай қоғамдық өмірге еніп отырған әртүрлі жаңалықтарды сабақ бағдарламасына дұрыс қолдана білу  оқушы санасын жете қалыптастырып, білімдерін шыңдап, компьютерлік сауаттылыққа тәрбиелейді. Ойын барысында сұраққа жауап беру қыйындық тудырған жағдайда мынандай 3 жеңілдіктің біреуін бір рет ғана пайдалану керектігін ескертемін.

1.       Жауаптардың ішінде дұрыс емес жауабы алынылып тасталынады, қалған екі жауаптың бірін таңдайды.

2.       Көрермендер жауаптарының үлес салмағын бойынша ойынға қатысушы дұрыс жауабын таңдайды.

3.       Досынан көмек сұрайды.

      Оқушыларға сұрақ беру арқылы негізгі ойынға  қатысатын оқушыны анықтаймыз. Оқушыны деңгейлік тапсырмалар бойынша құрылған сұрақтарға жауап беріп, өзіне ұпай жинайды. Дұрыс жауап берілмей қалған жағдайда ойыннан шығарады. Келесі ойыншыда осындай әдіспен ойынға қосылады.

   Кеш барысында пайдаланған сұрақтар.

7 сынып бойынша берілген сұрақтар

I-деңгей

1.Компьютермен жұмыс жасау үшін қажетті құрылғылар жиынтығы

·         Принтер,  жүйелік блок,пернетақта

·         Монитор, жүйелік блок,пернетақта

·         Монитор, тышқан,процессор

2.Сандық пернетақтаға қандай перне жатады?

·         Enter       

·         Num Lock     

·         Insert

3.Үлкен әріптермен теру үшін қандай пернені іске  қосамыз?

·         Num Lock  

·         Caps Lock 

·         Shift

4.Инфарматика ғылымы...

·         Техникалық тасмалдаушыға ақпараттарды орналастыру

·         ЭЕМ-нің          көмегімен            ақпаратты жинақтау, сақтау, өңдеу, тасымалдау заңдылықтарын мен тәсілдері

·         Телекоммуникациялық технологиялар.

5.1,2,4,8  сандарының  тізбегі  берілген, келесі санды көрсет

·         18  

·         16  

·         32

II-деңгей

1.       Телефон желісі көмегімен басқа телефонға байланысқа шығатын құрылғы

·         Модем  

·         Сканер  

·         Адаптер

2. Дербес компьютерлер АҚШ-та қай жылдан бастап дамыды?

• 1979   
• 1980     
• 1983

3. Windоws жүйесінде компьютерді өшіру үшін....

• Экрандағы өшіру батырмасын басып, өшіру керек.
• Жұмыс істеп тұрған барлық программаларды мәліметтерді дискіге сақтап, олардың терезелерін жауып, жүйелік блоктағы қосқышты басу керек.
• Бас меню арқылы Іске қосу-Жұмысты аяқтау –Компьютерді өшіру –Ия қатарын таңдап өшіру керек...

4. Бас менюдің атқаратын қызметі ...

• Программалар жұмысын бақылайтын меню.
• Кез келген объектіге баратын жолды көрсететін сатылы командалар.
• Кез келген қолданбалы програманы немесе құжатты көрсету.

5.Жұмыс устелінде мынадай объектілер орналасқан...

• Wort, Excel, Access, Windows белгілері
• батырмалар, меню командалары, саймандар тақтасы, жұмыс алаңы, қалып күй қатары
• Менің компьютерім, сілтеуіш, қоржын, желі ортасы белгілері, тапсырмалар тақтасы, іске қосу батырмасы, жарлықтар, бумалар.

ІІІ –деңгей

1. Бас менеюді алу үшін...
• Іске қосу батырмасын шерту.
• Іске қосу пернесін басу керек.
• Ctrl+Esc  батырмасын басу керек.

2.Сілтеуіш программасын іске қосу үшін...

·         Жұмыс үстелінде Сілтеуіш белгісіндегі тышқан батырмасын шерту.

·         Бас менюді Іске қосу- Программалар- Сілтеуіш қатарларын таңдау.

·         Менің компьютерім белгішесіндегі жанама менюдің сілтеуіш қатарын таңдау.

3. Жанама меню қай кезде ашылады?

·         Меню қатарындағы команданың кез-келген тышқанды шерту кезінде ашылатын меню;

·         Кез-келген белгіні ерекшелеп, тышқанның оқ жақ батырмасын  шерткенде ашатын меню;

·         Іске қосу батырмасында тышқанды шерткенде ашылатын меню;

4.       Саймандар тақтасы қандай қызмет атқарады?

·         Меню қатарындағы командалардың орындалуына әсер етеді;

·         Жанама менюдегі командалардың атқаратын әрекеттерін толықтырады;

·         Терезедегі барлық орындалатын іс-әрекеттерді басқарады;

5.       Дербес компьютерге альфавитті, цифрлық деректерді және басқарушы жерлерді енгізуге арналған құрылғы?

·         Пернетақта

·         Түзету пернесі

·         Жүйелік меню батырмасы

8 сынып бойынша берілген сұрақтар

I-деңгей

1.Сегіздік санау жүйесінде өрнектелетін ең үлкен сан:

1. 256;

2. 512:

3. 2047

4. 4096:

2. Ондық санау жүйесінде өрнектелетін ең үлкен сан:

1. 4596:

2. 2121:

3. 8969

4. 9002

3. Екілік санау жүйесі кездесе ме?

1. 10022

2. 110001

3. 2201011

4. 11012011

4. Екілік санау жүйесі мына сандармен өрнектеледі:

1. 0,2

2. 2,3

3. 1,2

4. 0,1

5. Сегіздік санау жүйесі қандай сандармен өрнектеледі?

1. 0,1,2,3,4,5,6,8

2. 0,1,2,3,4,5,6,7

3. 1,2,3,4,5,6,7,8

4. 2,3,1,4,5,6,7,8

II –деңгей

1. WORD- Іске қосу былай орындалады:

1. Іске қосу- программалар-MICROSOFT  WORD

2. Іске қосу-  программалар-  стандартты-  WORD

3. Экрандағы бос орынға жанама менюді шақырып, оның ішінен WORD программасы қатарын таңдау керек.

2. Егер мәтін бөлігі ерекшеленіп тұрған мезетте теру жұмысы орындалса қандай өзгеріс болады?

1. Ерекшеленіп тұрған аумақ автоматты түрде форматталады;

2. Ерекшеленіп тұрған аймақ солға қарай жылжиды;

3. Ерекшеленіп тұрған аумақ өшіріліп, оның орнына жаңа терілген мәтін жылжиды.

3. WORD редакторымен жұмысты аяқтау былай орындалады:

1. Файл-Жабу меню командаларын таңдау арқылы

2. Файл-Шығу  меню командаларын таңдау арқылы

3. Түр -Шығу  меню командаларын таңдау арқылы

4. WORD редакторында қалып-күй қатары негізгі терезенің қай маңында?

1. Терезенің жоғары жағында

2. Терезенің төменгі жағында

3. Терезенің оң жағында

5. WORD редакторында жаңадан мәтін терілетін терезе ашу үшін:

1. Файл менюінің  Құру командасын таңдау керек;

2. Түзету менюінің Жаңа мәтін командасын таңдау керек

3. Кірістіру менюінің Құру командасын таңдау керек.

III -деңгей

1. Ондық санау жүйесіндегі 2 санын екілік санау жүйесінде қалай жазады?

1. 11

2. 01

3. 10

4. 1111

2. Логика дегеніміз не?

1. Логика сөйлеу тілмен білдіретін ықтималды логика заңдары туралы ғылым

2. Логика формалды логиканың бір бөлігі

3. Адамның ойлау нысандары мен заңдары туралы нақты айтқанда дәлелді пікір заңдары туралы ғылым

3. 1 килобайтта бар

1. 1000байт

2. 1000бит

3. 100 байт

4. 1024 байт

4. Қолданбалы программа терезесінің стандартты элементтерін атаңыз?

1. Тақырып аймағы, меню жолы, саймандар тақтасы, жұмыс өрісі, қалып –күй қатары

2. Файл, Правка, Вид, Сервис командалары, терезенің мазмұны

3. Меню қатары, саймандар тақтасы

5. Операциялық жүйе дегеніміз не?

1. Компьютер мен адамдар арасында байланысты ұйымдастыратын программа;

2. Компьютерді және оның сыртқы құрылғыларын басқару ісін атқаратын программалық жүйе

3. Компьютердегі мәліметтерді өңдеу ісін жүргізуге арналған программа

Кешімізді қорытындылап марапаттау сыйлықтарын бердік

                                                            ЖАРЫС САБАҚ

Сабақтың тақырыбы: «Үзінділерге амалдар қолдану»

Сабақтың мақсаты: Оқушылардың Paint графикалық редакторының командалары арқылы үзінділерге амалдар қолдану туралы алған білімдерін қорытындылау. Үзінділерді жылжыту, көшіру, бұру, қисайту, көбейту, өшіру әрекеттерін практика жүзінде  дамыта түсу.

Сыныпты екі топқа: «Графика» «Палитра» тобына бөліп, оқушыларды сабақтың өтілу ретімен таныстырып, оларға тапсырмалар беріледі.

1-       кезең. «Танысайық» Әр топ өздерін таныстыра отырып, өздерінің эмблемаларын қорғайды.

2-       кезең.  «Айтайық» Оқушылар оргтехника жұмыс жасар алдында бөлмеде, компьютер алдында техника қауіпсіздік ережесін қайталап, айтып өтеді.

3-       Кезең. «Құрастырайық» Екі топтан бір-бір оқушы шығып, компьютерді іске қосқанша «Домино» ойынын құрастырады.

4-       Кезең «Көрсетейік» Тақтадағы сурет бойынша жұмыс істеу.  Тақтадағы суретке көңіл аударайық, шыбынның алғашқы  жағдайына байланысты тапсырмалар.

«Палитра» тобына:

1. Шыбынның жоғарыдан/ төменге қараған қалпын көрсетіңдер
2. солдан /оңға қараған қалпын көрсетіңдер
3. 90 градусқа бұрылғандағы қалпын көрсетіңдер

«Графика» тобына

1.       Шыбынның  төменнен /жоғарығы қараған қалпын көрсетіңдер оңнан/ солға қараған қалпын көрсетіңдер

2.       180 градусқа бұрылғандағы қалпын көрсетіңдер

5-       кезең «Сөйлесейік» Қазақ орыс ағылшын тілдерін қандай деңгейде  білетіндіктерін тексеру үшін информатикалық термин сөздерін білдіретін суреттер көрсетіледі.

1.       Терезелер- окна

2.       Өшіргіш- ластик

3.       Бума- папка

4.       Қарындаш- карандаш

5.       иілгіш диск- гибкий диск

6.       шекара-граница

7.       сызғыш-линия

8.       жұмыс аймағы- рабочая область-

9.       бояу-закрашивание

10.    қылқалам-кисть

6-кезең «Орындайық» Дискетпен жұмыс істеу. Әр оқушыға  дискет бойынша арнаулы тапсырмалар беріледі. Дискетпен орындалатын тапсырмалар:

1. Дискеттегі құжатты ашып, енгізілген суреттің  көшірмесін сол бетке түсіріп, сақтап қойыңдар

2. Дискеттегі суретті бөліп алып, солдан/оңға  қарай бұрып, орындаған амалды болдырмау тастаңдар

3. Дискеттегі суретті 90 градусқа бұрып көрсетіңдер

4. Дискеттегі суреттің көшірмесін жасап, алғашқы суретті өшіріп, көшірмесін қалдырыңдар.

5. Дискеттегі суретке мәтін енгізіңдер, тырнақшаның ішіне топтың атын жазып қойыңдар

6.  Paint құжатын дискетке көшіріп, көрсетіңдер, құжаттың дискетке орналасқанын тексеріңдер

7- кезең «Сұрайық» топ мүшелері өзара сұрақ алмасады.

         Оқушылардың алған сыйлықтарын есептей келе қорытынды бағасы шығарылып, білімдері бағаланады.

                                            «АЛТЫН САНДЫҚ ІЗДЕУ» сайысы

  Сәлеметсіздер ме, қымбатты балалар!

  Дүниедегі құбылыстың мәнін де,

  Интернеттің, жаңалықтың бәрін де

  Мүмкін емес информатикасыз түсіну,

   Компьютер  дүние кілті бүгін де,- демекші, заман талабына сай әрбір адам компьютердің қыр- сырын білгенге не жетсін! Біздің Алдар ағамыз да компьютерді меңгеруді бастапты, Интернет желісі арқылы  мынадай дыбыс хат жолдапты (алдын -  ала «Звукозапись» бағдарламасында жазылған дыбыстық файл іске қосылады):

«Мен Алдармын, Алдармын, елдің бәрін алдармын,

Баста ақылдың жоғынан, сұрайтын көмек болармын!

       Мен жер шарын аралап жүріп Компландия деген елге бардым, сол жерде бір алтын сандық бар екен, сол аралға барып алтын сандықты іздейін десем, жол бойы толған тапсырма, сендердің көмектерің керек болып тұр. Сапарға аттаналық!»

Мұғалім: Ал, балалар! Аттанамыз ба? Жолға шықпас бұрын бізге карта керек, мына тапсырманы орындасақ, картаны ала аламыз.

Тапсырма: Берілген сөзден жаңа сөз құрастыру қажет.

1. ПЕРНЕТАҚТА (перне, тақта, пер, ақ, ақта, қанат, тақ, тап, рет, ер)

2. БАҒДАРЛАМА(бағдар, лама, рама, баға, марал, ара, дара, амал)

Алдар: Осы аралдың табиғаты тамаша, орманы бай, осы аралдың тау тасы, өзені, көлі, тіпті батпақты жерінің өзі тапсырмаларын дайындап қойыпты, оларды орындап аралды зерттеп сандықты тезірек іздеп көрелік!

Таулардың тапсырмасы: Әр топқа 3 жұмбақтан беріледі. Жұмбақтың шешімін тауып, оның суретін «Ребустар кітапханасынан» тауып алып, жанына сурет атын пернетақтаның көмегімен жазулары керек

Көлдің тапсырмасы: Екі топтың қайсысы сөзжұмбақты бұрын толтырады?

1. Дискіні оқитын құрылғы

2. Алғашқы шоттың грекше аты

3. Ақпараттың өлшем бірлігі

4. Шығару құрылғысы

5. Сызбаның орысшасы

6. Іс -әрекеттің орындалу тәртібі

Тастарлың тапсырмасы: Ребусты шешу.

Өзеннің тапсырмасы: Өзеннің арғы жағына жүзіп өту үшін бізге қайық керек, ал жағада тұрған екі қайық әріптерден құралған арқанмен байланып жатыр, арқанды шешу үшін информатика пәніне байланысты сөздерді табуымыз керек:

1. ПРОГРАММАЛГОРИТМОНИТОРЕДАКТОРЕЦЕНЗИЯРЛКОНСТРУКТОР

2. АЛГОРИТМАКЕТАБЛИЦАВТОФИГУРАБЗАЦЕНТРАФИКЛИПРИНТЕРНЕТ

Батпақты жердің тапсырмасы: Алтын сандықты қорғап аралда Қадыр ата тұрады екен. Сандықта не бар екенін білгілерің келсе, аталарыңа тапсырыс жасаңдар. Ол үшін интернет желісіне кіріп, керекті сыйлығыңның суретін алып, қасына қылқаламмен атын жазуларың тиіс. Соңында оның қапшығында не бар екенін «лупа» арқылы көресіңдер.

Орманның тапсырмасы: Сиқырлы сөздер. Жасырылған сөздерді  және сәйкестір: