Күкірттің (IV),(VI) оксидтері.Күкірт қышқылы

Ұзақ мерзімді жоспардың тарауы Бейметалдар және олардың маңызды қосылыстары Күні: № 19 М.Мақатаев ЖОМ КММ Мұғалімнің есімі: Битабарова Хадиша Исабековна Қатысушылар саны: оқушы Қатыспағандар: оқушы Сыныбы: 9 № - сабақ Тақырыбы: Күкірттің (IV),(VI) оксидтері.Күкірт қышқылы Сабақ негізделген оқу мақсаты Күкірттің (IV),(VI) оксидтері, күкіртсутек, күкірт қышқылының таңбаларын білу. Күкірт қосылыстарының физикалық, химиялық қасиеттерін, алыну жолдарын, қолданылуын түсіну, күкірт қосылыстарының формулаларын қолдан жасау арқылы алған білімдерін қолдана білу Сабақтың мақсаттары Барлық оқушылар: Қүкірттің оттекті қосылыстарына салыстырмалы сипаттама береотырып, олардан түзілетін гидроксидтердің (қышқылдарының) атаулары мен қасиеттерін салыстыралады Оқушылардың басым бөлігі: Күкірт қышқылымен жұмыс істеудің сақтық шараларына тәжірибе жасай отырып, көз жеткізеді. Кейбір оқушылар: Концентрлі және сұйытылған күкірт қышқылының қасиеттерін сипаттайтын реакция теңдеулерді тотығу-тотықсыздану тұрғысынан жаза алады. Ойлау деңгейлері Білу, түсіну Бағалау критерийлері Критерийлер: Химия кабинетінде қауіпсіздік техникасы ережелерін еске түсіріп, күкірт қышқылы H2SO4 концентрациялы болған жағдайда суда ерітіп, сұйылту ережесін тәжірибе жасап көрсетеді. Оның күйдіргіштік, су тартқыштық қасиеті айтылады. Тілдік мақсат Оқушылар: Негізгі сөздер мен тіркестер: Тура реакция жүруі үшін қандай жағдай қажет екенін мұғаліммен бірге отырып еске түсіреді. Қышқылдық оксидтердің химиялық қасиетін бұрын алған тірек білімге сүйене отырып жазады. Күкірт (VI) оксидінің химиялық қасиетін, яғни сумен, сілтімен әрекеттесу теңдеулерін жаза отырып түсіндіреді Сыныптағы диалог/ жазылым үшін тілдік бірліктер: Талқылауға арналған тармақтар: Сіз қаншалықты ... білесіз ? Жазылым бойынша: Алдыңғы тақырып (меңгерген дағдылар) 8 сыныпта өткенді еске түсіру Құндылықтар Достық,адамгершілік,жауапкершілікті құндылықтарын дамыту («Мәңгілік –Ел» бағдарламасы) Пәнаралық байланыс Физика ,жаратылыстану Жоспар Жоспар- ланған уақыт Жоспарланған жаттығулар Ресурстар Басталуы: 10 минут Сәлемдесу.Оқушылардың жылдамдық,шапшаңдық дағдысын дамыту үшін бес секундта бірнеше адаммен сәлемдесу тапсырмасын беру. Топқа біріктіру: . Жаңа материалды оқыту: -тапсырма. Сұрақ –жауап. 1.Күкірттің периодтық жүйедегі орны мен атом құрылысын сипаттап беріңдер. 2. Күкірттің темірмен, магниймен әрекеттесу реакцияларының теңдеулерін құрыңдар. 3. Күкірт табиғатта қандай түрде кездеседі? 4. Күкірттің қолданылатын жерлерін айтып шығыңдар. ІІ-тапсырма. Бақылау сұрақтары 1. Күкірт атомы қосылыстарда қандай тотығу дәрежелерін көрсетеді? Мысалдар келтіріңдер. 2. Химиялық реакцияларда а) тек қана тотықтырғыш; б) тек қана тотықсыздандырғыш; в) әрі тотықтырғыш, әрі тотықсыздандырғыш қасиет көрсететін күкірт қосылыстарын атаңдар. 3. Күкірт қандай аллотропиялық модификациялар түзеді? Олардың қайсысы қалыпты жағдайда тұрақты? Периодтық жүйе Ортасы: 30 минут Күкірт оксидтері Күкірт екі түрлі оксид түзеді: S (IV) оксиді - SO2 (күкіртті газ немесе күкірттің диоксиді), бұл түссіз, тұншықтырғыш өткір иісті газ. Күкірт (VI) оксиді, күкірт ангидриді - SО3, ұшқыш, түссіз сұйықтық. SО3+17°С температурада қатты зат. Олар суда жақсы ериді, нәтижесінде күкіртті қышқыл H2SО3 және күкірт қышқылы H2SО4 түзіледі, олай болса, бұлар қышқылдық оксидтер екен. SO2+H2О=H2SО3 күкіртті қышқыл SO3+H2О=H2SО4 күкірт қышқылы Алынуы Зертханада күкіртті ауада жандырғанда күкірт (IV) оксидін (ауа тартқыш шкафта) алуға болады. Сол сияқты бұл оксидті натрий сульфитінің кристалына, қышқыл ерітіндісін қосып та алады. S+O2=SO2 Na2SO3+HCl=2NaCl+H2O+SO2↑ Өндірісте сульфидтерді жандыру арқылы: 2ZnS+3O2=2ZnO+2SO2↑ 2SO2+O2↔2SO3↑ Химиялық қасиеттері 1) негіздік оксидпен әрекеттесіп тұз түзеді: SO2+Na2O=Na2SO3 SO3+Na2O=Na2SO4 2) негізбен әрекеттескенде тұз және су түзіледі: SO2+2NaOH=Na2SO3+H2O SO3+2NaOH=Na2SO4+H2O Күкірт (IV) оксиді тотығу-тотықсыздану реакцияларында әрі тотықтырғыш, әрі тотықсыздандырғыш; себебі күкірттің тотығу дәрежесі аралық мәнде (+4) болады. Қолданылуы SO2 ағартқыш ретінде және зиянды микроағзалардан көкөніс қоймаларын тазартады.Күкірт (ІV) оксиді микроорганизмдерді өлтіреді, осы газбен көкөніс, жеміс-жидек сақтайтын қоймаларды ыстап, зиянкестерді жояды және оларды шіруден қорғайды.Күкірт (ІV) және (VІ) оксидтері қышқылдық оксидтер. Флипчарт, түрлі – түсті қаламдар, Интербелсенді тақта, интернет желісі, Инетербелсенді тақта, кесте Аяқталуы 5 минут І-тапсырма. Сұрақ-жауап. 1. Күкірт диоксиді табиғатта қалай түзіледі? 2. Күкірт(IV ) және (VI) оксидтерінің физикалық қасиеттерін айтып беріңдер. 3. Күкірт(IV ),(VI) оксидтерінің құрылымдық формулаларын жазыңдар.Химиялық байланыс сипатын, гибридтелу типін көрсетіңдер. 4. Күкірт қышқылының графиктік формуласын жазыңдар. Химиялық байланыс сипатын, гибридтелу типін, күкірт атомының координациялық санын көрсетіңдер. ІІ-тапсырма. Өзгерістерді жүзеге асыру. Мына өзгерістерді жүзеге асыратын реакция теңдеулерін жаз: FeS2 →SО2 → H2SO3 → H2SO4 → Na2SO3→SO2 →SO3 → Na2SO4 Шешуі: 1) FeS2 + 11О2 → 8SO2 + 2Fe2O3 2) SO2 + H2O  H2SO3 3) H2SO3 + СI + H2O  H2SO4 + 2HCI 4) H2SO4 + 2Na  Na2SO3 + 2H2↑ 5) Na2SO3 + H2SO4  Na2SO4 + SО2↑ + H2O 6) 2SO2 + O2  2SO3 7) SO3 + Na2O  Na2SO4 ІІІ-тапсырма. Тест (4-сұрақ) 1. SO2-нің дұрыс атауы: A) күкірт оксиді. B) күкірт (VІ) оксиді. C) күкірттің моноксиді. D) күкірт (ІV) оксиді. E) күкірт (ІІ) оксиді. 2. Күкірттің диоксиді сумен әрекеттескенде түзілетін зат: A) күкірт. B) күкірттің триоксиді. C) күкіртсутек қышқылы. D) күкірт қышқылы. E) күкіртті қышқыл. 3. 22,4 л күкірт (IV) оксиді суда еріген кезде түзілетін қышқылдың массасы: A) 36 г. B) 22,4 г. C) 164 г. D) 82 г. E) 28 г. 4. SO3+Al2O3 = реакция теңдеуіне қойылатын барлық коэффициенттер қосындысы: A) 4. B) 2. C) 5. D) 6. E) 3. Оқушылар күкірт және күкірт қосылыстары тақырыптары бойынша берілген сұрақтарға тек»иә»немесе «жоқ»деген жауаптарын береді 1)Сенесің бе сенбейсің бе? табиғатта бейметалдар саны металдарға қарағанда көп емес »иә» 2)сенесің бе сенбейсің бе? 6 а тобының элементтері халькогендер деп аталады «иә» 3) сенесің бе сенбейсің бе? күкірті бар кен орындары Қазақстанда жоқ «жоқ» 4) сенесің бе сенбейсің бе? күкірт суда жақсы еритін сары түсті кристалды зат «жоқ» 5) сенесің бе сенбейсің бе ? күкірт тек тотықтырғыш қасиет көрсетеді «жоқ» 6) сенесің бе сенбейсің бе? күкіртсутек улы зат, онымен тыныс алса адам тұншығады «иә» 7) сенесің бе сенбейсің бе? табиғатта күкіртсутек мұнай, жанартау газдары құрамында болады. «иә» 8)сенесің бе сенбейсің бе? күкірт 4 түрлі оксид түзеді «жоқ» 9) сенесің бе сенбейсің бе? күкірт қышқылы үш негізді қышқыл «жоқ» 10) сенесің бе сенбейсің бе? күкірт қышқылымен жұмыс істеген кезде қауіпсіздік ережесін қатаң сақтауымыз керек «иә»Кері байланыс: Тақырып соңындағы сұрақтарға жауап беру. 1-5 жаттығулар /ауызша/ Оқушылар білімін «Ыстық орындық» әдісі арқылы қорытынды жасалады. Оқушылар білімін кері байланыс «Инсерт әдісі»арқылы қорытынды жасалды. 1.Сіз бүгін нені білдіңіз? 2.Сіз үшін не құнды болды? 3. Қандай тапсырманы орындау қиынға соқты? Оқушылар өз пікірлерін айтып,сабақ қорытындыланды. Үйге: №1,3,4,6 жаттығуларды орында. Қосымша ақпарат Саралау – Сіз қосымша көмек (қолдау) көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Анағұрлым қабілетті оқушыларға жаттығуларды күрделендіруді қалай жасайсыз? Бағалау-оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайсыз? Пəнаралық байланыс. Қауіпсіздік жəне еңбекті қорғау ережелері. АКT байланыстары. Құндылықтардағы байланыс. Формативті бағалау, бір-біріне түсіндіру және дұрыс нәтижеге бағыттау әдістері арқылы қосымша көмек көрсетемін. Деңгейлік тапсырмалар, жұмыстар беру арқылы қаблетті оқушыларды дамытамын. Латын тілі алфавиті (таңбалар).математика,биология,физика. Рефлексия Сабақ / оқу мақсаттары шынайы ма? Бүгін оқушылар не білді? Сыныптағы ахуал қандай болды? Мен жоспарлаған саралау шаралары сəтті болды ма? Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе? Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім жəне неліктен? Өз сабағыңыз туралы рефлексияны төмендегі бос орынға жазыңыз. Қорытынды бағамдау: Қандай екі нəрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1. 2 Қандай екі нəрсе сабақты жақсарта алады (оқытуды да, оқуды да ескеріңіз)? 1. Критериалды бағалауды дұрыс жосарлағанда деп ойлаймын. 2. Академиялық тілді дұрыс қолданғанда. Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім? 1. Қалыптастырушы бағалау кезінде мен нені,қалай оқыту керектігін түсіндім. 2. Кері байланыс ала отырып.