Конспект урока по кабардинскому языку по теме "Глагол" 1-урок (3 класс)

Темэр. Глагол.   Мурадыр. Глаголыр псалъэ лъэпкъыгъуэу зэрыщытыр, абы предметым  ищ1эр е къыщыщ1ыр къызэригъэлъагъуэр ящ1эн. Я бзэм, тхыбзэм зегъэужьын. Адыгэ фащэм и дахагъыр, абы пщ1э хуащ1у зэрыщытыр ящ1эн.   Урокым къагъэсэбэпыпхъэр. « Адыгэбзэ тхылъым зэрелэжьын тетрадь» (С. Л.), «Глагол» таблицэ (Т. С.), компьютер, интерактивнэ доска, тестхэр.                           Урокыр зэрек1уэк1ынур 1. Урокым зыхуэгъэхьэзырын 2. Къабзэрытхэмк1э лэжьыгъэ Ф ф фэ фа фы фу фо аф уф оф фащэ фонащэ Фаризэт Фу1эд къофэ  зэмыфэгъу  Фаризэти Фуади фащэ ящыгъыу къофэ.     1) Ф хьэрфым сыт хужыф1эфын? (Ф –хьэрф дэк1уашэ дэгу гуэгъу зи1эщ).     2) Псалъэхэм упщ1э хуэвгъэув, зыщыщ лъэпкъыгъуэхэр къыжыф1э.  (Хэт?)Фэризэт, Фу1эд, (сыт?) фащэ, фонащэ – щы1эц1эхэщ.  (Сыт ищ1эр?) къофэ – глаголщ. (Сыт хуэдэ?) зэмыфэгъу – плъыфэц1эщ.     3) Псалъэухам фыкъеджэж. Псалъэухар нэхъ гуры1уэгъуэ, шэрыуэ фщ1ы. Фаризэт ц1ык1уи Фуад губзыгъи фащэ зэмыфэгъу ящыгъыу къофэ.     4) Псалъэухам хэт псалъэхэм упщ1э хуэвгъэувурэ фтхы. (Хэт?)Фаризэт (сыт хуэдэ?) ц1ык1уи (хэт?)Фу1эд (сыт хуэдэ?)губзыгъи (сыт?) фащэ (сыт хуэдэ?) зэмыфэгъу (сыт ящ1эр?)ящыгъыу (сыт ящ1эр?) къофэ. 3. Темэм елэжьын     Лэжь. 178. Сурэтхэм феплъи я лъабжьэм щ1эт упщ1эхэм зы псалъэк1э  жэуап ефт. (Къофэ, матхэ, джэлащ, чащ).      Лэжь. 179. Упщ1эхэм жэуап ефт. Предметхэм къащыщ1ыр къызэрык1  псалъэхэр къэвгъуэти упщ1э яхуэвгъэув.   ( Унэ хуабэм щ1эпхьэм уэсыр  мэтк1у. (Сыт ищ1эр? мэтк1у).   Щ1ы1э  уаем хэпхьэмэ псыр мэщт. ( Сыт ищ1эр?) мэщт. Куэдрэ псы имыгъуэтмэ удзыр мэгъуж. (Сыт ищ1эр? мэгъуж. Псым  хэплъхьэмэ мывэ сэхур мэт1эп1. (Сыт ищ1эр? мэт1эп1.Маф1эм  епхьэл1эмэ маф1эдзыр къолыд.(Сыт ищ1эр? къолыд. Шейм хэбдзэмэ  фошыгъур мэтк1у. (Сыт ищ1эр?) мэтк1у. Шэ хуабэм шхупц1атэ ептмэ  мапц1э. (Сыт ищ1эр?  мапц1э).   Правилэм къыдогъаджэри къащ1амрэ абырэ зыдолъыт. Лэжь. 180. Школак1уэхэм я письмом фыкъеджэ. Упщ1эр вгъэувурэ  глаголхэр къэвгъуэт. Хьэрфхэр хэвгъэувэжурэ къифтхык1.    Словарнэ лэжьыгъэ.    1)Мывэ, театр псалъэхэр хэту псалъэуха зэхэфлъхьэ, глаголыр къэвгъуэт,  упщ1э хуэвгъэув.  2)Вариантк1э гуэшауэ мывэ, театр псалъэр пычыгъуэ, макъ, хьэрф елъытауэ зэпкърыфх.   Мывэ, мы­вэ м/м/ ­ хьэрф дэк1уашэ жьгъыжьгъ гуэгъу зимы1эщ ы/ы/ ­ хьэрфзешэ ударенэ зытелъщ в/в/ ­ хьэрф дэк1уашэ жьгъыжьгъ гуэгъу зи1эщ э/э/ ­ хьэрф дэк1уашэ ударенэ зытемылъщ хьэрфу4, макъыу4    Театр, те­атр т/т/ ­ хьэрф дэк1уашэ дэгу гуэгъу зи1эщ е/е/ ­ хьэрфзешэ ударенэ зытемыхуэщ а/а/ ­хьэрфзешэ ударенэ зытехуэщ т/т/ ­ хьэрф дэк1уашэ дэгу гуэгъу зи1эщ р/р/ ­ хьэрф дэк1уашэ жьгъыжьгъ гуэгъу зимы1эщ хьэрфу 5, макъыу 5. 4. Адыгэбзэ тхылъым зэрелэжьын тетрадь     Упщ1эхэм жэуап ефт, 1уэхугъуэр щек1уэк1 зэманыр къэфхутэ.    Лэжь. 1. Сыт ищ1эр? (Уафэр мэгъуагъуэ. Жьы къопщэ. Уэшх къошх. Удз  къок1. Уэс къос. Псыхьэлыгъуэхэр йожэх. Уэ къох.)    Лэжь. 2. Сыт ищ1энур? Джэдыр къэкъэнущ. Шыр щыщынущ. Хьэр  бэнэнущ).    Лэжь. 3. Сыт ищ1ар?  (Дэрбзэрым бостей дахэ идащ. Пхъащ1эм ст1ол  дэгъуэ ищ1ащ. Еджак1уэр псынщ1эу еджап1эм к1уащ.)    Лэжь. 4. Сыт къыщыщ1ар? (Мы1эрысэр ст1олым къехуэхащ. Телефоныр  с1эпыхури къутащ. Шэр къэкъуалъэурэ къик1ащ).     Лэжь. 7. Глаголхэр зэрыт зэманыр упщ1эк1э къэхутэ.            (Сыт ищ1эр?) Йок1уэк1ыр зэманыр,            Ди 1уэхухэр (сыт ищ1эр?) мэк1уатэр,            Илъэсхэм (сыт ящ1эр?) заужьхэр,            Насыпыр (сыт ящ1эр?) къытхуахьыр.                                                    (Уэхъут1э Абдулыхь)       Лэжь. 8. Мыхьэнэк1э къыпэщ1эуэ глаголхэр къэхь.         Бгъэдыхьащ – бгъэдэк1ащ.         Бгъурыхьащ – бгъурык1ащ.         Тэджащ – т1ысащ.         Къехащ – дэк1уеящ. Дэпк1еящ – къепк1ыхащ.        Лэжь. 9. Псалъэ къэс упщ1э хуэбгъэувурэ псалъэуха зэхэгъэувэ.   (Хэт?) Программистым (сыт?) компьютерыр (сыт ищ1эр?) зэтреухуэ.   (Хэт?) Дохутырым (хэт?) сымаджэр (сыт ищ1эр?)егъэхъуж.   (Хэт?) Художникым (сыт?) сурэт (сыт хуэдэ?)дахэ (сыт ищ1эр?)ещ1.   (Хэт?) Вагъуэджым (сыт?) вагъуэхэр (сыт ищ1эр?)едж.        Лэжь. 11. Дауэ къыбгуры1уэрэ мы псалъэжьыр? Уэ сытым уегугъуурэ  бгъэзэщ1а? Узэгугъуар дауэ хъуа? 5. Яджар къызэщ1экъуэжын     Лэжь. 10. Псалъэхэр упщ1э хуэбгъэувурэ зэхэдз.          Сыт?                             Сыт хуэдэ?                        Сыт ищ1эр?       щабэ                               щэбагъ                                 егъэщабэ       быдэ                                быдагъ                                 егъэбыдэ       гъащ1э                             гъащ1эф1                            къигъэщ1ащ       усэ                                    усэщ1э                                 иусащ 6. Унэ лэжьыгъэ     Лэжь. 181. Упщ1эхэмк1э хъыбар зэхэфлъхьи тхы. Глаголхэр екъуаитк1э  щ1этхъэ.      Лэжь. 5. (тет.) Къик1эц1ащ, мэгъуэлъхьэж, къришынущ псалъэхэр хэту  рассказ к1эщ1 зэхэлъхьи тхы.