Конспект урока по кабардинскому языку по теме "Глагол" 3-урок (3 класс)

Темэр. Глаголым теухуауэ къащ1ар къызэщ1экъуэжын. Мурадыр. Еджак1уэхэм глаголыр псалъэ лъэпкъыгъуэу зэрыщытыр, абы  предметым илэжьыр е къыщыщ1ыр къызэригъэлъагъуэр зэращ1эр  егъэбыдыл1эн. Упщ1эр къагъэсэбэпурэ глаголыр адрей псалъэ  лъэпкъыгъуэхэм къыхагъэк1ыфу, зэманк1э зэхагъэк1ыфу егъэсэн.        Еджак1уэхэр зэдэ1эпыкъуу, зэгъусэу, я пащхьэм къиувэ къалэныр  зэдагъэзащ1эу, ар гъэзэщ1энымк1э зыхуеинухэр къалъыхъуэфу, къагъуэтар  зэрагъэу1уфу, абы нэхъыщхьэр къыхахыфрэ жэуап тэмэм ятыфу егъэсэн.       Сабийхэм я бзэм, зэхэщ1ык1ым зегъэужьын.       Гущ1эгъу яхэлъу, псапэ ящ1эфу сабийхэр къэгъэтэджын. Урокым къыщыдгъэсэбэпыпхъэр. «Адыгэбзэ тхылъым зэрелэжьын  тетрадь»,  «Глагол» таблицэр, компьютерыр, интерактивнэ доскар,  карточкэхэр, псалъэжьхэр, акъылым зезыгъэужь лэжьыгъэхэр.                   Урокыр зэрек1уэк1ынур                                                                        1. Урокым зэрыхуэхьэзырымк1э (зэрылэжьэну 1эмэпсымэхэмк1э  къызэрызэгъэпэщар) еджак1уэхэм зыкъегъэпщытэжын. 11. Зэджа темэхэр къэпщытэжын.  1. Пэжырытхэмрэ къабзэрытхэмк1э лэжьыгъэ егъэк1уэк1ын.          Хьэрфыр, пычыгъуэхэр, псалъэхэр, псалъэухар еджак1уэхэм егъэтхын. Гу гу гуэ эгу гуа агу гуи игу егу хугу гуэгуэн Гуэщэнэ Гуэщэгъагъ гухьащ Гуэщэгъагъ гуэгуэн дахэм псы щ1ы1э иригъэхъуащ.       Ятхар зэрыбгуэш хъуну гупхэр, зыщыщ лъэпкъыгъуэхэр зэхегъэгъэк1ын. Гу – хьэрфщ;  гуэ, эгу, гуа, агу, гуи, игу – пычыгъуэхэщ; егу, хугу, гуэгуэн,  Гуэщэнэ, Гуэщэгъагъ, гухьащ – псалъэхэщ; Гуэщэгъагъ гуэгуэн дахэм псы  щ1ы1э иригъэхъуащ – псалъэухащ.      Гу –  хьэрф дэк1уашэ жьгъыжьгъ гуэгъу зи1эщ.      (Сыт ищ1эр?) егу, (сыт ищ1ар?) гухьащ – глаголхэщ. (Сыт?)хугу, гуэгуэн, (хэт?) Гуэщэнэ, Гуэщэгъагъ – щы1эц1эхэщ.     Дджа псалъэ лъэпкъыгъуэхэм щыщу мы псалъэхэм сыт хуэдэ лъэпкъыгъуэ  хэмытми къегъэщ1эн.     Гуэщэгъагъ гуэгуэн дахэм псы щ1ы1э иригъэхъуащ псалъэухам хэт  псалъэхэм упщ1э хуегъэгъэувын, зыщыщ лъэпкъыгъуэр къыжегъэ1эн.      Глаголыр зи гъусэ псалъэр къегъэгъуэтын, абы къыбгъэдэк1ыу упщ1э  хуегъэгъэувын. 111.Глаголым теухуауэ яджар къызэщ1экъуэжын.     Лэжьыгъэ 188 – р условием тету гъэзэщ1эн.     Лэжьыгъэ 189  ­ р условием тету гъэзэщ1эн.        Текстыр зытепсэлъыхьыр дэнэ щыщ къалэми къыдогъащ1э. (Текстыр  зытепсэлъыхьыр ди Къэбэрдей­Балъкъэрым и къалащхьэ Налшыкщ).  Интернетым къыщытлъыхъуа Налшык теухуа сурэтхэр интерактивнэ  доскамк1э идогъэлъагъу, абыхэм тыдогъэпсэлъыхь. Мэщ1эращ1э псалъэм мыхьэнэк1э къигъунэгъу псалъэ хъыбарым  къыхыдогъэгъуатэ. (Мэщ1эращ1э – гъэдахащ)        Ди къалэр мэщ1эращ1э. Дыгъэми къалэ щ1эращ1эм зыкъыдещ1. Мы псалъэухаит1ми мэщ1эращ1э псалъэр  дауэ къыщык1уами упщ1э  хуегъэгъэувурэ къегъэщ1эн.       Сыт къалэм ищ1эр? – мэщ1эращ1э (глаголщ).       Сыт хуэдэ къалэ? – къалэ щ1эращ1эм (плъыфэц1эщ).    Словарнэ лэжьыгъэ.        1)  Салъкъын (и мыхьэнэр псалъалъэм къыщыдогъэгъуэт) – щ1ы1эты1э, жьы къабзэ.                                                                                                            2) Салъкъын псалъэр псалъэухам хэту зэхыдогъалъхьэ.        3) Пычыгъуэ, хьэрф, макъ ехьэл1ауэ зэпкърыдогъэх.    Салъкъын, салъ­къын с/с/ ­ хьэрф дэк1уашэ дэгу гуэгъу зи1эщ а/а/ ­ хьэрфзешэ ударенэ зытемыхуэщ лъ/лъ/ ­ хьэрф дэк1уаш  дэгу гуэгъу зи1эщ къ/къ/ ­ хьэрф дэк1уашэ дэгу п1ыт1ащ ы/ы/ ­ хьэрфзешэ ударенэ зытехуэщ н/н/ ­ хьэрф дэк1уашэ жьгъыжьгъ гуэгъу зимы1эщ  хьэрфу 6, макъыу 6 Лэжьыгъэ 190 – р условием тету егъэгъэзэщ1эн.    1. Упщ1эхэм жэуап ирегъэтын.        Сыт хуэдэ зэман мы тхыгъэр зытепсэлъыхьыр?        Иджыпсту сыт хуэдэ зэман?         Гъатхэм и сыт хуэдэ нэщэнэхэр пщ1эрэ?    2. Гъатхэм и нэщэнэхэмк1э нэхъыжьхэм егъупщ1у къегъэщ1эн, зэрегъэщ1эн. Адыгэбзэ тхылъым зэрелэжьын тетрадь Лэжьыгъэ 1.                                                                                                         У  1.Упщ1эхэм жэуап ирыдогъэт.          Сыт нанэр и закъуэ къыщ1энар?          Сытк1э сэбэп фыхуэхъурэ нанэм?          Сыт нанэ къывжи1эр?          Сыт хуэдэ 1уэхугъуэ къэвлэжьауэ фыбжрэ фэ? (псапэ)  2. Псапэ псалъэм и мыхьэнэр псалъалъэмк1э къыдогъэгъуэт.         Псапэ – зыгуэрым гущ1эгъу хуэпщ1ыну, удэ1эпыкъуну ухуезыджэ  гурыщ1э, апхуэдэ гурыщ1эм къыхэк1 гущ1эгъу, дэ1эпыкъуныгъэ. 3.  «Жьым пщ1эрэ гущ1эгъурэ хуэзымыщ1ыр ф1ым щремыгугъ»  псалъэжьыр япэ ит лэжьыгъит1 дгъэзэщ1ам хуэпхь хъунрэ хуэпхь мыхъунрэ  къыдогъащ1э.    Еджак1уэхэр жьы хъуа ц1ыхум гущ1эгъу хуащ1ым дакъикъи 2­3­к1э  тыдогъэпсэлъыхь. Лэжьыгъэ 4 –р гуп гупурэ гуэшауэ идогъэзащ1э.       1. Япэ гупым: сыт ищ1эр? упщ1эм жэуап хуэхъуу  псалъитху идогъэтх.          Ет1уанэ гупым: сыт ищ1ар? упщ1эм жэуап хуэхъуу псалъитху идогъэтх.          Ещанэ гупым: сыт ищ1энур? Упщ1эм жэуап хуэхъуу псалъитху  идогъэтх.  2. Япэ гупым: хэт? упщ1эм жэуап хуэхъуу псалъищ идогъэтх.     Ет1уанэ гупым: сыт? упщ1эм жэуап хуэхъуу псалъищ идогъэтх. Лэжьыгъэ 5. Псалъэжьым и къыщ1эдзап1эр и к1эм негъэгъэсыжын, абы и  мыхьэнэри къыжегъэ1эн.     Гупсыси … ( псалъэ, зыплъыхьи т1ыс). 1111. Яджар егъэбыдыл1эн.      1. Сэ нобэ къэзгубзыгъыжащ  …  .         Сэ нобэ урокым сэбэпу къыхэсхащ …  .          Гъэщ1эгъуэн сщыхъуащ …  .      2. Упщ1эхм жэуап ирегъэтын.          Сыт хуэдэ псалъэ лъэпкъыгъуэхэр дджа?            Сыт глаголым къигъэлъагъуэр?          Сыт хуэдэ упщ1эм жэуап хуэхъурэ глаголыр?          Сыт хуэдэ псалъэ лъэпкъыгъуэм ехьэл1ауэ къак1уэрэ глаголыр?          Сыт хуэдэ къалэн щигъэзащ1эрэ ди бзэм глаголым?       3. Адыгэбзэмрэ урысыбзэмк1э глаголым теухуауэ яджар зыдогъэлъыт. 11111.Урокым щаджар къызэщ1экъуэжын.       1. Псалъэухахэм къыпегъэщэн.           Сэ нобэ къэзгубзыгъыжащ …  .           Сэ нобэ щ1эуэ къэсщ1ащ …  .            Сэ нобэ урокым сэбэпу къыхэсхащ …  .            Гъэщ1эгъуэн сщыхъуащ …   .       2. Упщ1эхэм жэуап ирегъэтын.           Урокым узэрыщылэжьар дауэ къыпщыхъуа?            Узэрыхуейм хуэдэу улэжьэфа?            Зыгуэр сэбэп къыпхуэхъуа?            Уэ уи ныбжьэгъум сэбэп ухуэхъуфа?             Сыт иджыри узэрыхуейм хуэдэу умыщ1эр?              Абы зыщыбгъэгъуэзэн папщ1э сытхэр пщ1эну уи мурад? 11111.Унэ лэжьыгъэ.     1. Лэжьыгъэ 191 –р условием тету гъэзэщ1эн.     2. Гъатхэм и нэщэнэхэр зэхуэхьэсын.