Конспект урока по кабардинскому языку по теме "Щы1эц1э" 2-урок (3 класс)

Темэр. Щы1эц1э.    Мурадыр. Ц1ыхухэм я ц1э къызэрык1 щы1эц1эхэм хэт? упщ1эр  зэрыхуэувыр ящ1эн. Я бзэм, тхыбзэм зегъэужьын. Дунейм и къэхъукъащ1эхэм щыгъэгъуэзэн.   Урокым къыщыдгъэсэбэпыпхъэр. «Адыгэбзэ тхылъым зэрелэжьын  тетрадь» (С. Л.),  «Щы1эц1э»таблицэ (Т. С.), тест лэжьыгъэ, интерактивнэ  доска.                                Урокым зэрек1уэк1ынур 1. Урокым зыхуэгъэхьэзырын 2. Къабзэрытхэмк1э лэжьыгъэ Къ къ Къу къу къуэ Къумыкъу Къубатий къулыкъу къэптал къулыкъущ1э Къумыкъу Къубатий къулыкъущ1эщ. Абы къэптал дахэ и1эщ.    1) Къ, къу хьэрфхэм сыт хужыф1эн? (Хьэрф дэк1уашэ дэгу п1ыт1ащ).    2) Псалъэхэр сыт хуэдэу зэхэбдз хъуну? (Ц1э унейрэ ц1э зэдайрэ; Хэт?  упщ1эр зыхуэуврэ сыт? упщ1эр зыхуэуврэ).    3) Къулыкъу, къэптал псалъэхэм къарык1ыр яже1эн (словарнэ лэжьыгъэ). Къулыкъу – здэлажьэ щ1ып1эм ц1ыхум щи1ыгъ 1энат1э; къэптал –  адыгэ цейм и щ1агъым щ1алъхьэ щыгъын щ1ы1утелъ, щ1ы1унэ­щ1ы1ущхьэ  и1эу). 3. Темэщ1эм елэжьын     Лэжь. 145. Фыкъеджэ. а) Дэут1ыпщык1а хьэрфхэм я ц1э иф1уэ. Ц1ыхухэм  я ц1э къызэрык1 щы1эц1эхэр къыхэвгъэщхьэхук1.  Хэт? – космонавт, сабий, хъыджэбз, къуэш, адэ, инженер, егъэджак1уэ,  пхъащ1э, лётчик, шофёр, комбайнёр, дэрбзэр, Мызэ, Зрамыку.     б) Ц1ыху 1эщ1агъэ къызэрык1 щы1эц1эхэм щхьэхуэу фыкъеджэ. Дэтхэнэ  1эщ1агъэм нэхъ фыдихьэхрэ? Сыт щ1эн хуейр, ф1ыуэ флъагъу 1эщ1агъэр  зэвгъэгъуэтын папщ1э.     в) Сыт щыблэр зищ1ысыр? Дунейм и къэхъукъащ1эу фызыщыгъуазэр  къыжыф1э. (щыблэ – хьэуам, пшэхэм хэт электричествэр зэлъэ1эсу маф1э бзий псыгъуэ к1ыхь зэф1эщ1ык1а къыдидзу, къызэщ1эчэу уэныгъэ;  уафэгъуагъуэ, уафэхъуэпск1, уэшх,уэс,1умыл ,хьэщхьэтеуэ,жэп).     г) Дэрбзэр псалъэр зэрызэхэтым фегупсыс.    Лэжь. 146. а) Фыкъеджэ. Ц1ыхухэм я ц1э къызэрык1 щы1эц1эхэм упщ1э  яхуэвгъэув.     б) Гъуэзэджэ псалъэр зэпхъуэк1 зэрыхъуну псалъэ хъыбарым  къыхэвгъуатэ. (Гъуэзэджэ – хьэлэмэт).     в) Пащ1э Бэчмырзэ и чэнджэщым къыдогъаджэ         Л1ыгъэр, щ1эныгъэр насыпым И благъэ дыдэу 1уэхуит1щ. (Л1ыгъэ пхэмылъым, щ1эныгъэ уимы1эм насып уи1энукъым, жыхуи1эщ).  Правилэм къыдогъаджэри езыхэм къащ1ам идогъэлъыт.    Лэжь. 147. Фыкъеджэ. а) Дэут1ыпщык1а хьэрфхэм я ц1э иф1уэ.  Къыхэгъэща щы1эц1эхэм сыт хуэдэ упщ1э хуэбгъэув хъуну?  Къалэн (сыт?), егъэджак1уэ (хэт?), дохутыр (хэт?), тхак1уэхэм (хэт?), рабочэхэм  (хэт?), еджак1уэ (хэт?).      б) Лэжьыгъэр псалъэр зэрызэхэт 1ыхьэ ехьэл1ауэ зэпкърыфхи  мыхьэнэк1э абы пэгъунэгъу псалъэ къэфхь. (Лэжьыгъэ –гуащ1эдэк1, 1уэху,  1уэхугъуэ)  4. Адыгэбзэ тхылъым зэрелэжьын тетрадь     Лэжь. 1. Зи мыхьэнэк1э зэгъунэгъу щы1эц1эхэр зэщ1ыбгъуурэ тхы.  Псалъэхэм упщ1э яхуэгъэув. Къыхэгъэща псалъэхэр хэту псалъэуха  зэхэлъхьэ. Жьапщэ, борэн; къурш, бгы; гуащ1эдэк1,лэжьыгъэ; ф1ыщ1э, щытхъу,  бгы.    Лэжь. 2. Жыгым къыпык1эр и уасэщ, ц1ыхум и уасэр и лэжьыгъэрщ. Сыт мы псалъэжьым къик1ыр?     Лэжь. 3. Зи мыхьэнэк1э къыпэщ1эуэ щы1эц1эхэр зэщ1ыбгъуурэ тхы. Щхъухь – хущхъуэ, пц1ы – пэж, к1эух – пэщ1эдзэ, щ1агъ – щ1ы1у.    Лэжь. 4. Псалъэжьхэр къэщ1эж.  Узэгугъур къогугъуж. Пэжым пц1ыр и хьэрэмщ. 5. Яджар къызэщ1экъуэжын    Тест лэжьыгъэхэр 1) Псалъэ гуп хэт? упщ1эр жэуап  зыхуэхъур:    а) къэптал, ц1ыху, щ1алэ    б) артист, шофёр, лётчик    в) тхылъылъэ, гуащ1эдэк1, егъэджак1уэ 2)  Псалъэ гуп сыт? упщ1эр жэуап зыхуэхъур:    а) лэжьыгъэ, къурш, елыркъэш    б) хъыджэбз, бабыщ, еджак1уэ    в) шэнт, джырафинэ, къафак1уэ 6. Унэ лэжьыгъэ     Лэжь. 148. Фыкъеджэ, щы1эц1эхэм упщ1э яхуэвгъэув. Хэт? упщ1эм жэуап  хуэхъу щы1эц1эхэм  я лъабжьэхэр къэвгъуэт.  Къэфак1уэ псалъэр пычыгъуэ, макъ, хьэрф ехьэл1ауэ зэпкърыфх.