Конспект урока по кабардинскому языку по теме "Щы1эц1э" 4-урок (3 класс)

Темэр. Щы1эц1э. Ц1э унеймрэ зэдаймрэ.   Мурадыр. Ц1э унеймрэ ц1э зэдаймрэ зэхагъэк1ыфу есэн. Я бзэм, тхыбзэм  зегъэужьын. Унагъуэм илъ 1эмэпсымэхэм зэреджэр, ахэр къызэрагъэсэбэпыр  ящ1эн.   Урокым къэгъэсэбэпыпхъэр. «Адыгэбзэ тхылъым зэрелэжьын тетрадь» (С. Л.), компьютор, интерактивнэ доска.                           Урокыр зэрек1уэк1ынур 1. Урокым зыхуэгъэхьэзырын 2. Къабзэрытхэмк1э лэжьыгъэ   У у уэ уа ау уи иу уе еу усэ уанэ уэншэку Умар Мудар сурэт бзу Умар Мудар и шым уанэ трилъхьащ.   1) У хьэрфым сыт хужыф1эфын? (У хьэрфыр макъзешэуи макъ дэк1уашэуи къок1уэ. Усэ, уанэ, уэншэку, Умар псалъэхэм макъ дэк1уашэу къэк1уащ,  Мудар, сурэт, бзу псалъэхэм макъзешэу къэк1уащ.     2) Псалъэхэр сыт хуэдэу зэхэбдз хъуну? (Умар, Мудар – ц1э унейхэщ, усэ,  уанэ, уэншэку, сурэт, бзу – ц1э зэдайхэщ). Ц1э унейхэр сыт хуэдэ хьэрфк1э  къегъэжьауэ ятхрэ? Ц1э зэдайхэр щэ?( Ц1э унейхэр хьэрфышхуэк1э  къегъэжьауэ ятх, ц1э зэдайхэр хьэрф ц1ык1ук1эщ зэратхыр).    3) Псалъэухар сыт хуэдэ псалъэухауэ п1эрэ? (Зэра1уатэ псалъэухащ).  Иджыри сыт хуэдэ псалъэуха щы1э? (Зэрыупщ1э псалъэухарэ хэ1этык1а  псалъэухарэ). Къысхухэфщ1ык1ыт зэра1уатэ псалъэухам зэрыупщ1э  псалъэухарэ хэ1этык1а псалъэухарэ. (Умар, Мудар и шым уанэ трилъхьа? Мудар,  Умар и шым уанэ трилъхьай! ) 3. Темэм елэжьын     Лэжь. 153. а) Псалъэуха къэс къыхэгъэща псалъэхэр зы псалъэк1э  зэфхъуэк1. Зэрызэфхъуэк1а псалъэхэм упщ1э яхуэвгъэуви ахэр зыщыщ  псалъэ лъэпкъыгъуэхэр къафщ1э.   (Сэ си анэм сыдо1эпыкъу. Хадэхэк1хэр согъэкъабзэ. Махуэ къэс  хьэкъущыкъухэр сотхьэщ1. Унэлъащ1эхэм ятелъ сабэр  къытызолъэщ1ык1). Сэ си адэми сыдо1эпыкъу. Пщыхьэщхьэ къэс 1эщыр псы изогъафэ.)                б) Зи тхык1эр гук1э зэгъэщ1эн хуей псалъэхэр псалъэухахэм къыхэвгъуати  зэрытхыпхъэм тету къэфпсэлъыж.      Лэжь. 154. Псалъэ гуп къэс зы ф1эщыгъэк1э зэфхъуэк1. Абыхэм упщ1э  яхуэвгъэув. (Сыт? ­  Къэхъукъащ1э, къэк1ыгъэ, гъудэбадзэ, ц1ыху, гъэм и  зэман, щыгъын).     Лэжь. 155. а)Точкэхэм я п1эк1э езэгъыну щы1эц1эхэр вгъувурэ  псалъэухахэм фыкъеджэ. Шыр мэщыщ. Дыгъэр къопс. Хьэр мэбанэ. Къанжэр мэк1ак1э. Уафэр  мэгъуагъуэ. Уафэр мэхъуэпск1. Джэдыр мэкъакъэ. Жэмыр мэбу. Уэшх къошх. Адакъэр ма1уэ. Уэ къох. Мэлыр мэ1уей. Шыр мэхьэмк1э.  Хьэндыркъуакъуэр мапк1э. Джэдыр мэкъурт. Уэс къос. Псыр йожэх.  Жыгыр мэгъагъэ.Хьэр мэкъугъ. Ц1ыхур мэдыхьэшх.    б) Хэвгъэувэжа псалъэхэм упщ1э хуэвгъэув. 4. Адыгэбзэ тхылъым зэрелэжьын тетрадь    Лэжь. 1. Дадэ и 1эмэпсымэхэр сурэту щ1ы, я ц1эхэри к1эщ1этхэж. Дэтхэнэ  зыри къызэрагъэсэбэпыр уигу къэгъэк1ыж. (Уадэ, 1эдэ, джыдэ, шэмэдж).    Лэжь. 2. Нанэ и 1эмэпсымэхэр сурэту щ1ы. Дауэ абыхэм зэрырилажьэр? А  1эщ1агъэм зэреджэр, ф1ыуэ хэлъыр жы1эж. (Мастэ, 1уданэ, 1эпхъуалэ., лэныстэ. Абыхэмк1э мадэ, мабзэ. Дэрбзэру  ущытыну сэбэпышхуэщ. Дэрбзэрым щыгъын дахэ куэд ед).     Лэжь. 3. Нэм ф1эбэр 1эбэм еух. Жьэры1эзэ 1эпэ задэ. Сыт мы  псалъэжьхэм къарык1ыр? Лэжьыгъэм теухуауэ уэ сыт хуэдэ псалъэжьхэр  пщ1эрэ? Уэ сыт хуэдэ къалэн ущи1э унэм? Ар дауэ бгъэзащ1эрэ?    Уи классэгъухэм урагъусэу сыт хуэдэ псапэ фщ1а? Хэт фыдэ1эпыкъуа?    Лэжь. 4. Уи классым щ1элъ хьэпшыпхэм я ф1эщыгъэу 5­6 тхы. Абыхэм  упщ1э хуэгъэув. Ахэр зэращ1ыр, зыщ1ым и 1эщ1агъэм зэреджэр дауэ? Фэ  ахэр дауэ зефхьэрэ?    Лэжь. 5. Зэрызэхэт 1ыхьэк1э псалъэхэр зэпкърых. Соджэ, сыхьэщ1ащ, удэсшэнут, фыкъафэкъым, ищ1акъым, умык1уэж. 5. Яджар егъэбыдыл1эн     Зыхуэмыдэ лэжьыгъэхэр вариантк1э егъэзэщ1эн 1 вар. Псалъэм къызэщ1иубыдэ щы1эц1эхэр тхы, упщ1э хуэгъэув.           Джэдкъазхэр:           Хьэк1экхъуэк1эхэр: 11 вар. Псалъэ гуп къэс зы ф1эщыгъэк1э зэфхъуэк1.             Тепщэч, гуахъуэ, шейщ1эт, сэ ­ …  .              Уадэ, 1эдэ, джыдэ, пхъэх ­ …   . 6. Унэ лэжьыгъэ     Лэжь. 156. Къифтхык1. Щы1эц1эхэм упщ1э яхуэвгъэув. Фтхам гъэхуауэ  фыкъеджэж.