Lutfiy lirikasi

«Mavlono Lutfiy o‘z zamonasining malik ul-kalomi erdi,
forsiy va turkiyda naziri yo‘q erdi… va turkcha devoni ham mashhurdur».
Alisher Navoiy

LUTFIY

«XOH INON, XOH INONMA» RADIFLI G‘AZAL
Sensen sevarim, xoh inon, xoh inonma,
Qondur jigarim, xoh inon, xoh inonma.

Hijron kechasi charxi falakka yetar, ey Moh,
Ohi saharim, xoh inon, xoh inonma.

Haqqoki, qilich kelsa boshimg‘a, eshikingdin
Yo‘qtur guzarim, xoh inon, xoh inonma.

Usruk ko‘zing ashkolina har gah nazar etsam,
Qolmas xabarim, xoh inon, xoh inonma.

Yoqub bikin ko‘p yig‘idin qolmadi sensiz
Nuri basarim, xoh inon, xoh inonma.

Oy yuzung‘a ko‘z solg‘ali o‘zga kishi birla,
Yo‘qtur nazarim, xoh inon, xoh inonma.

Ishq o‘tida Lutfiy yuzi oltunni yoshurdi,
Ey siymbarim, xoh inon, xoh inonma.

G‘azal tamoman turkona ruhda bitilgan.

An’anaviy yetti baytdan iborat.

Ishq mavzusi qalamga olingan.

Bu yerda zimdan ilohiy ishq ko‘zda tutilganini unutmaslik kerak.

Radifi -“xoh inon, xoh inonma” Radifning o‘zida tazod bor.

Qofiyalari-“sevarim – jigarim – saharim – guzarim –xabarim – basarim – nazarim – siymbarim”

G‘azalning tili – sodda, ravon.

Bu g‘azal ham mumtoz yo‘lda, ham zamonaviy estrada usulida ashula qilingan.

Lutfiy lirikasining asosiy mavzusi muhabbatdir.Shoir mana shu umrboqiy
mavzu atrofida hayot go’zalligidan zavqlanish,odamiylik,yuksak insoniy
fazilatlar:mehr-muhabbat,vafo va sadoqat kabilar haqida keng mushohada yuritadi:
“ Haq ul kunkim jamoling bor etibdur ,
Jahon husnin borin senga beribtur... “

Lutfiy g’azallarida xalq maqollari,obrazli iboralar,urf-udumlar va xalq ertaklaridan lavhalar, hikmatli so’zlar tez-tez uchrab turadi.Shoirning “Bir gul qanikim,ollida yuz xor topilmas”,”Sevingandan gul o’z o’rniga sig’mas”,”Yo meni tuproq yo risqi parishon tortadur” kabi misralari bunga misol bo’la oladi.


Shoir ijodida istiora,talmeh,tanosib,isroil masal kabi badiiy tasvir vositalari keng uchraydi:
Bir juzviki Yusufga tegib erdi,chu bordi,
Oning uchun ul ham sanga meros qolubdur (talmeh)
 
Ayog’ing’ tushar har lahza gusi,
Masaldirkim:Charog’ tubi qorang’u” (isroil masal)

CHIRCHIQ SHAHAR 4- UMUMTA’LIM MAKTABI
ONA TILI VA ADABIYOT FANI O‘QITUVCHISI
ZIYAYEV XAMIDJAN AMATOVCHNING
“LUTFIY LIRIKASI”
MAVZUSIDAGI OCHIQ DARSGA TAYYORLAGAN
TAQDIMOTI