Мактабгача таълимда

REJA:
1.Bolalarni sahnalashtirish va ijodiy faoliyatga o`rgatish fanining asosiy maqsadi.
2.Bolalarni sahnalashtirish va ijodiy faoliyatga o`rgatish fanining asosiy vazifasi
3.Maktabgacha yoshdagi bolalarda ijodkorlikni rivojlantirishda fanning o`rni.

Mavzu: Bolalarni sahnalashtirish va ijodiy faoliyatga o`rgatish fanining maqsad va vazifalari.

Maktabgacha ta`lim tizimi uzluksiz ta`limning boshlangich qismi hisoblanadi.
Maktabgacha ta`lim tashkilotlarida bolalarga beriladigan ta`lim-tarbiya ishlarini sifatli olib borish, bolalar ijodiga rahbarlik qilish va uni to`gri tashkil qilish uchun pedagog kadrlarni tayorlashga ehtiyoj tugildi.
Respublikamizda davlat maktabgacha ta`lim muassasalari bilan birga nodavlat maktabgacha ta`lim muassasalari O`zbekiston Respublikasiningqonuni va < Maktabgacha ta`lim konsepsiyasi> asosida MTMda ijodiy mehnat tarbiyasini to`gri yolga qoyish va bolalar qo`l mehnati faoliyatiga rahbarlik qilishdan iboratdir.

MTM da ijodiy faoliyatga o`rgatish fanining asosiy maqsadi.

ASOSIY MAQSADI: MAKTABGACHA TA`LIM MUASSASALARIDA BOLALAR IJODIGA RAHBARLIK QILISH UCHUN AMALIY BILIM VA KO`NIKMALAR BERISH;

Maktabgacha ta`lim muassasida sahnalashtirish faoliyatining asosiy vazifalari:

1. Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarni badiiy tarbiyalash, estetik rivojlanishiga ko`maklashish, ularni yangi taassurotlar bilan boyitish;

2. Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarni faollashtirish, tashabbuskorligini, nutqi va badiiy didini rivojlantirish.

MTMda bolalarni qo`l mehnatiga qiziqishini uyg`otish;

Mehnat orqali hosil bo`lgan ko`nikma va malakalarini shakllantirish;
Maktabgacha yoshdagi bolalarda mehnatga nisbatan muhabbatni tarbiyalash va kasbga yo`naltirish;
Bolalarda ijodiy ko`rgazmalar, o`yinlar uchun atributlar yasashga xohishlarini uyg`otish;
Qog`oz va karton kabi materiallarning xususiyatlari bilan tanishtirish;

Maktabgacha yoshdagi bolalarda ijodkorlikni rivojlantirishda fanning o`rni

Tasviriy san`at sohasiga doir qobilyatlari aniqlanadi va shakllanadi.
Qalam, mo`yqalamni ushlash, loy, plastilin bilan ishlash, qaychida ayrim narsalarni qirqib yelimlash orqali mayda qo`l mushaklari rivojlanadi. Bola tasviriy faoliyat mashg`ulotlari orqali diqqatini bir joyga taqsimlay olishni va ishini oxiriga qadar bajarishni, o`tira olishni o`rgatadi.


















8

Tabiatni, atrof-olamni kuzatishni, uni asrab-avaylashni, ardoqlashni, unga nisbatan to`g`ri munosabatda bo`lishni o`rganadi.











8

Bola yozuv texnikasini egallashga tayyorlanadi;
Jamoa bo`lib mehnat qilish, ishni rejalashtira olish, o`rtoqlarini eshita olish va o`zaro fikr-mulohazalarini inobatga olgan holda ishlash malakalari shakllanadi;
Xalqimizning boy madaniy-ma`naviy merosi haqida tushuncha va tasavvurga ega bo`ladi va ularni o`z ishlarida ifodalashga o`rganadi.

















8

“Teatr sana`tiga tarbiyaning ilg`or vositasi sifatida qarash
insonni kashf etishga yo`l ochadi.
Insonni kashf etish esa shaxsni kashf etishdir.
Aynan badiiy ijodiy faoliyatda bola o`zini to`laroq namoyon eta oladi”

L.M.Batkin.

Teatr pedagogikasi umumiy pedagogika tarbiya nazariyasining alohida yo`nalishi bo`lib, u teatrlashtirish faoliyatida bola shaxsining o`z-o`zini ifoda etishini taminlovchi usullar tizimini o`z ichiga oladi.

Bola shaxsining o`z-o`zini ifoda etishi esa pedagogning aktyorlik ta`siri ostida ro`y beradi.

Mil.avv.gi IV-V asrlarda Qadimgi Yunoniston (Gretsiya), Qadimgi Rim va Yaqin Sharqda yuzaga kelgan antik teatr Yevropa teatr san`atining tug`ilishiga olib kelgan.

Madaniy meros bilan tanishtirish, qonunlarga nisbatan hurmatni tarbiyalash maqsadida bolalarni teatrga jalb etilgan (bolalar xori). Ba`zi teatr tizimlari esa notiqlik, raqs va qo`shiq aytishga asoslanib, ularda o`yin tamoyili birinchi o`ringa chiqqan.

Xristianlikning shakllanishi davrida san`at haqidagi quyidagi tasavvur ustunlik qilgan:

“San`at diniy haqiqatlarni bilish va o`zlashtirishda yordamchi vosita bo`lib xizmat qilgan”

Xudoga sig`inish, uni ilohiylashtirish, “odamlashtirish”, ritual harakalarning o`tkazilishi ifodalilik vositasiga ehtiyoj tug`dirdi. Natijada qo`g`irchoqlar teatrga ifodalilik vositasi sifatida kirib keladi.

Zamonaviy pedagogikada adaptatsion va kommunikativ vazifalarni hal etishda teatrdan ko`p foydalanilmoqda, bolalar teatr jamoasi esa bola shaxsini rivojlantiruvchi muhit sifatida, ta`lim, tarbiya va psixologik korreksiya vositasi sifatida ko`rilmoqda.

Maktabgacha ta`lim tashkilotida teatrlashtirilgan faoliyatning asosiy vazifalari:

Teatrlashtirilgan faoliyatda bolalarning ijodiy faolligi uchun sharoit yaratish.
Pedagogik jarayonda teatrlashtirilgan va boshqa faoliyat turlari o`zaro aloqadorligi uchun sharoit yaratish.
Bolalar va kattalarning hamkorligidagi teatrlashtirilgan teatrlashtirilgan faoliyat uchun sharoit yaratish.
Bolalarni teatr madaniyatiga oshno qilish.

Teatrlashtirilgan faoliyatda rivojlantiruvchi muhitni tashkil qilishda quyidagi prinsiplarga tayaniladi.

Psixologik komfort prinsipi
Faollik prinsipi
Erkinlik va mustaqillik prinsipi
Hayotiy haqiqat illyziyasi prinsipi
Ijodkorlik ( kreativlik) prinsipi
Variativlik prinsipi

Mtmda teatrlishtirilgan faoliyat quyidagi yo`nalishlardagi ishni o`z ichiga oladi

Bolalarning ijrochilik ijodini ragbatlantirish
Bolalarning kattalar va tengdoshlari oldida chiqish paytida o`zini erkin tutish qobiliyatini rivojlantirish
Bolalarni mimika, pantomimika va intonasiya yordamida improvizasiyalashga undash
Bolalarni personajlarning kayfiyati va emosional holatini farqlashua o`rgatish

Teatrlashtirilgan faoliyatda bolalar ijodiy faolligini oshirish bo`yicha ishlar uch bosqichdan iborat:

Tashkiliy bosqich
- mavzuga oid adabiyotlar o`rganiladi;
- bolalar bilan teatr haqida suhbat o`tkaziladi
- < Ijodkor bola qanday bo`ladi> mavzusida ota-onalarga
so`rov o`tkaziladi

Amaliy bosqich
- bolalar bilan spektakllar tomosha qilish;
-halq ertaklari aks ettirilgan audiyo yozuvlarni tinglash, video materiyallarni tomosha qilish;
- niqob va kostuymlardan foydalangan holda < ayor tulki>,
< kuchukchalsr va mushukchalar> insenirovkasini qo`yish;
- o`yini;
- Halq qo`girchoq teatrini namoyish qilish uchun tayorlash;

Yakunlovchi bosqich

- bolalarning ijodiy qobiliyatlarini aniqlash;

- ota-onalar yordamida rivojlantiruvchi muhitni to`ldirish;

Qog’ozdan buklash yo’li bilan o’yinchoq yasash (“Origami” usuli )

Origami deyilganda odatda to’rtburchakli qog’ozlarni buklab turli buyum va o’yinchoqlarni yasash tushuniladi.

yaponcha

“ori”
(buklangan)

“gami”
(qog’oz)

Origami san`at sifatida ilk marotaba IX-XII asrlarda Yaponiyada paydo bo’lgan. XIX asrning ikkinchi yarmiga kelib‚ bu san`at Yevropa mamlakatlariga ham tarqalib, rivoj topa boshladi.

Rasmlarga qarab qog’oz buklamlaridan turli buyum o’yinchoqlar yasash 4-5 yoshli bolalardan tortib maktabning boshlang’ich sinfi o’quvchilarining ham tasavvur doirasini kengaytiradi, ijodiy fikrlash qobiliyatlarini o’stiradi.

Kvadrat shaklidagi qog`ozni taxlash va buklash orqali kuchukcha o`yinchog`ini yasash

Kvadrat shaklidagi qog`ozni taxlash va buklash orqali kapalak o`yinchog`ini yasash