МАМЛЕКЕТТИК СТАНДАРТ

“Секторду ѳнүктүрүү программасы: Билим берүү тутумун бекемдѳѳ”

Сессиянын күтүлүүчү натыйжалары. Угучуулар:

предмет боюнча окутуунун түрмѳгүндѳгү баалоонун ордун аныкташат;
максатка жараша балоонун стратегияларын түшүндүрүшѳт;
баалоонун түрлѳрүн айтышат жана алардын ѳзгѳчѳлүктѳрүн белгилешет;
деӊгээлге жана максатка ылайык баалоонун методдорун жана техникаларын тандашат;
бири-бирине кайтарым байланыш беришет;
баалоонун чен-өлчөмдөрүн (критерий) аныкташат;
баалоонун планын иштеп чыгышат.

Эмне үчүн окутабыз? (максаттар, күтүлүүчү натыйжалар, билим берүүнүн баалуулуктары – окуу процессинин ѳзѳктүү компоненти)
Эмнени окутабыз? (мазмун)
Кантип окутабыз? (методдор, шыктандыруучу окутуу чѳйрѳ, ресурстар)
Окутуунун натыйжаларын кантип аныктайбыз? (баалоо: коюлган максаттарга тийиштүү мазмундун жана окутуунун методдорунун натыйжалуулугун ченейт).

Окутуу түрмѳгү: окутуу түрмѳгүндѳгү баалоонун орду

4

Баалоонун системасын киргизгенге чейинки билим берүүнүн натыйжаларын жана алардын жетишкендиктерин аныктайт.
Сабак берүү жана окутуу процессин мыктылоого багыт.
Баалоонун процедураларына, инструментарийге окуучуларды даярдоо деӊгээлине бирдей талаптарды иштеп чыгат.
Мамлекеттик жана предметтик стандарттарда бекитилген окутуунун натыйжасы менен окуучулардын жетишкендиктерин баалоо куралдарынын дал келиши.
Баалоо системасын ишке ашыруу жана иштеп чыгуу процессине мугалимдерди кошот.
Баалоонун чен-өлчөмдөрүнүн (критерий) процедураларынын тунуктугун, билим берүү процессинин бардык субъектиси үчүн натыйжалардын түшүнүктүүлүгүн камсыз кылат.
Баалоонун системасын дайыма жакшыртуу

Кыргыз Республикасынын орто жалпы билим берүүнүн мамлекеттик билим берүү стандарты
(Кыргыз еспубликасынын Өкмөтүнүн 2014 ж. 21 июлунан № 403 токтому менен бекитилген)

7

Баалоонун стратегиясы

Баалоонун стратегиясы – максаттарды жетүү даражасын ченөө үчүн ,белгилүү ырааттуулук жана план боюнча мугалим жана окуучулар менен колдонулган ыкмалардын системасы

Баалоонун стратегиясы, баалоонун максаты кандай экендигинен, кандай натыйжа пландаштырылганынан жана ченөөлөрүнөн көз каранды.

Окуу ишмердүүлүгүнүн ар кандай баскычтарында ар башка бааалоонун стратегиялары колдонулат. Баалоонун тиги же бул стратегияларын пайдалануу менен, ал эмнеге максатталгандыгын, кандай натыйжаларга жетишебиз, окуучуга анын окуудагы ийгиликтери жөнүндө ой жүгүртүүсүнө кантип жардам берип жатканыбызды түшүнүү аябай маанилүү.

8

Жалпы стратегия
Окутуунун ченөөлүчү натыйжаларын аныктоо (эгерде максаттарды ченөөлүчү натыйжаларга которуу керек болсо)
Окуучулардын окуу жетишкендиктеринин деңгээлдерин аныктоо (билим? колдонуу? балоо)?
Окутуунун натыйжаларына тийиштүү окутуунун мазмунун жана балоонун техникаларын тандоо (мисалы, компетентүүлүктү билим текшерген тест аныктай албайт)
Максатка ылайык окутуунун методдорун тандоо
Балоонун колдонуу жана максатка жетишүүго баа берүү (калыптандыруучу же жыйынтыктоочу): кайтарым байланыш түрмѳгүн бекитүү.

Окутуунун натыйжаларын аныктоо.
Окуучулардын окуу жетишкендиктеринин деңгээлдерин аныктоо (билим, колдонуу, талдоо, топтоштуруу, баалоо).
Окутуунун натыйжаларына тийиштүү окутуунун мазмунун жана баалоонун техникаларын тандоо (мисалы, компетентүүлүктү билим текшерген тест аныктай албайт).
Максатка ылайык окутуунун методдорун тандоо.
Баалоону колдонуу жана максатка жетишүүгө баа берүү.

.

10

Баалоо, Баа берүү, Баа (белги)синонимдерби?

Баалоо – окуучунун окуу жана билүү ишмердүүлүгүн байкоо процесси, билим берүүнүн сапатын жакшыртуу максатында окуучу жөнүндө маалыматты интерпретациялоо, чогултуу, сүрөттөп берүү процесси.
Баа берүү – баалоо процессинин натыйжасы, баалоо боюнча ишмердүүлүк же иш - аракет, кайтарым байланыштын сандык жана сапаттык маалыматы.
Баа (белги) – символ, шарттуу-формалдуу, цифралар, тамгалар жана башка белгилер менен окуучунун окуу жетишкендиктерин баалоонун сандык туюнтулушу.

Окуучулардын жеке жетишкендиктерин жана прогрессин ченөө үчүн баалоонун үч түрү колдонулат:
Алдын алуу (диагностикалык) баалоо
Калыптандыруучу (формативдик) баалоо
Жыйынтыктоочу (суммативдик) баалоо

Учурдагы баалоо
Аралык баалоо
Жыйынтык баалоо

Тапшырма: «Окуучулардын окуу жетишкендиктерин баалоо» - бөлүгүн окуп чыккыла;
Маркировка:
۷ – мен үчүн тааныш маалымат
+ - мен үчүн жаны маалымат
?- менде суроо бар, кенен билгим келет

Жашыл стикер – Калыптандыруучу (формативдик) баалоо
Сары стикер – Алдын алуу (диагностикалык баалоо)
Кызыл стикер - Жыйынтыктоочу (суммативдик) баалоо

Диагностикалык баалоо (I)(претест максаттарынын тизмеси)

Зарыл билимдин, тажрыйбанын жана көндүмдөрдүн
диагностикасы;
ƒБолгон билим менен тажрыйбаны актуалдаштыруу;
ƒБолгон билим менен тажрыйбаны ƒпроблематизациялоо (Алардын чектелгендигин көрсөтүү );
ƒОкуучулардын өзүнө баа коюу
Окуучулардын көз карашы менен предметтин маанилүү аспектилерин бөлүп чыгаруу
Алдыда турган курсту изилдөөгө кызыгууну «чакыруу»
Алдыда турган курсту изилдөөдөн окуучулардын күтүүлөрүн коюү
II
Жаӊы тема боюнча окуучулардын компетентүүлүгүнүн калыптануу деӊгээлин текшерүү;
Претест->посттест.

Максат: Окутуу процессинде мугалим менен окуучулардын ишмердүүлүгүн оӊдоо - түзөтүү. Окутуунун натыйжасын жакшыртуу үчүн окуучулар менен бирге же мугалимдин маселе коюусун болжолдойт.
Мугалимге: Баштапкы баскычтарда окуу процессин оӊдоп түзөтүүгө, окуучулардын максаттарына жетишүүсүн караганга.
Окуучуга: Өзүнүн билим алуусуна чоӊ жоопкерчиликти сезгенге.
Мүмкүнчүлүк берет:
Күнүмдүк практикада кездешет (ар бир сабакта, күнүгө)
Окуучуга, ошондой эле мугалимге кабыл алына турган формада кездешет

Окуп-үйрөнүү процессинин негизги бөлүгү.
Окуучу жана мугалим биргелешип окутуунун максаттарын аныкташат.
Окуучулардын окуу стандарттарын түшүнүп билүүсүнө багытталган.
Окуучулар менен натыйжалуу кайтарым байланышты камсыз кылат.
Окуучу окуу процессине активдүү катышат.
Баалоонун натыйжаларын эске алуу менен окуп-үйрөнүүнү ыңгайлаштырат.
Баалоо окуучулардын өзүн сыйлоосуна жана сабакка кызыгуусуна терең таасир тийгизет, бул өз кезегинде окууга да олуттуу таасир этет.
Окуучулар бири-биринин жана өз билимдерин баалай билиши керек.

Жыйынтыктоочу (суммативдик) баалоо белгилүү убакыт аралыгында теманы, бөлүмдү аяктоо учурунда билимдердин, билгичтиктердин жана көндүмдөрдүн калыптануу деңгээлин аныктоого арналган. Жыйынтыктоочу баалоо ар түрдүү текшерүүчү иштердин (тест, текшерүү иши, лаборатордук, изилдөө иши, дилбаян, эссе, долбоор, оозеки презентация ж.б.) жыйынтыктары боюнча жүргүзүлөт. Текшерүү иштерине коюлуп жүргөн баалар жыйынтыктоочу бааларды коюу үчүн негиз болуп саналат.

Жыйынтыктоочу (суммативдик) баалоонун максаты – белгилүү убакыт аралыгында окуучулардын билимдерди өздөштүрүү, билгичтиктеринин жана көндүмдөрүнүн калыптануу деңгээлин белгилөө жана алынган натыйжалардын стандарт талаптарына шайкештигин аныктоо.

1. Колдоно турчу методдун максаттарын жана негизги мүнөздөмөлөрүн айтып бергиле (билүүгө жана түшүнүүгө, көндүмгө, өз ара байланыштарга баа берүү, рефлексия ж.б.) ?
2. θз сабагынарда колдонгон ыкма жана методдорду көрсөткүлө.
3. Пайдаланууда эмнеге көнүл буруу керек экендигин сунуштагыла.

Тема: Кыргызстандын дары өсүмдүктөрү

Б.Блумдун таксономиясынын кайсы деӊгээлине туура келет?
Окуу китептеги бардык дары өсүмдүктөрдү атагыла.
Берилген тема боюнча реферат жазгыла.
Дары өсүмдүктөрдү (5 түрдөн аз эмес) чогултуп аларды колдонуу жолдорун көрсөткүлө.
Эӊ популярдуу дары өсүмдүктөр жөнүндө слайд-шоу даярдагыла.
Билим,
Түшүнүү
Колдонуу
Анализ/Баа коюу

Кайтарым байланыш – максатка эң жакшы жол менен жетишүүгө өбөлгө түзүүчү конкреттүү иш-аракеттер, кырдаалдар, талаш суроолор жөнүндө билдирүү жана түшүндүрмөлөрдү (сын пикирлерди) алуу процесси.
«Калыптандыруучу баалоо – окуучулар менен дайыма жүргүзүлүүчү үзгүлтүксүз кайтарым байланыш», «маалыматты дагы да терең өздөштүрүүгө жол ачуу үчүн, окуучулардын түшүнүүдөгү мүчүлүштүктөрүн жоюуга жардам бергидей орундуу жана таасын түшүндүрмөлөр».
Кайтарым байланыш мугалимге окутуу процессинин жүрүшү, окуучулардын жетишкендиктери жана кемчиликтери тууралуу маалыматтарды берет. Кайтарым байланыш өз ара сыйлашуу жана жаркын маанайда жүргүзүлүп, окуучулардын туура жооп бериши, каталарын оңдошу же ойлонуу багытын өзгөртүшү үчүн убакыт берет да, ийгиликке өбөлгө түзөт.
 Кайтарым байланыш алгылыктуу болушу зарыл, бирок ал окуучу аткарылган иштин кемчиликтерин билбеши керек дегендик эмес.

Окуучулар менен жүргүзүлгөн сапаттуу кайтарым байланыш таанып-билүү милдеттерин түшүнүүгө багытталат да, окуучу эмне үчүн жана кандайча түшүнүп же түшүнбөй жатканы жөнүндө маалымат берет, ошондой эле окуучунун илгерилешине көмөктөшүүчү жолдорду табууга мүмкүндүк түзөт.
Бул ыңгайдагы кайтарым байланыш сереп салууга, окуучунун иштерин багыттоого жана түшүндүрмө берүүгө, аны белгиленген натыйжаларга жакындатууга багытталган.
 бир эле жумушка өтө көп түшүндүрмө жасай бербегиле;
 түшүндүрмөлөр окуучуларга окуп-үйрөнүү максаттарына ылайык кандай иштегендиги жана ишин жакшыртууга эмне кылышы керектиги жөнүндө маалымат бериши керек;
 түшүндүрмөлөр иштелип чыккан чен-өлчөмдөргө (критерий) ылайык жасалышы керек.

мугалим-окуучуларга
окуучу-окуучуларга
мугалим-окуучуга
окуучу-окуучуга берет

Кайтарым байланышка тапшырма

Окутуунун натыйжалуулугун калыптандыруучу баалоо жогорулатат деген тезиске аргументтер бар;
Жакшылоонун механизмдерин айтат;
Оригиналдуу турдө көрсөтүлгөн.

Жыйынтыктоочу (суммативдик) баалоо – окуучулардын жыйынтыктоочу баасы окутуунун ар бир баскычы үчүн пландаштырылган натыйжаларга окуучунун жетишүү даражасын аныктоо үчүн колдонулуп, күндөлүк, аралык жана жыйынтык баалоодон келип чыгат.
Күндөлүк (утурумдук) баалоо теманы сабакта өздөштүрүүдө жүргүзүлөт. Анын негизги милдеттери болуп: теманы түшүнүү жана баштапкы өздөштүрүү деңгээлин аныктоо, анын айрым элементтери менен мурунку темалардын мазмуну ортосундагы байланыштарды белгилөө эсептелинет. Күндөлүк баалоо окуучулардын окуу материалын өздөштүрүүдөгү жекече өзгөчөлүктөрүн эске алуу менен, предметтик стандарт тарабынан сунушталган баалоонун чен-ѳлчѳмдѳрүнѳ (критерийлери) ылайык жүргүзүлөт. Күндөлүк баалоону мугалим, ошондой эле жуптардагы жана топтордогу өз ара көзөмөл, өзүн өзү көзөмөлдөө аркылуу окуучулар ишке ашырат.

Орто аралык баалоо предметтик стандартта аныкталган күтүлүүчү натыйжаларга, мазмундук тилкелерге ылайык жана иштин төмөнкү негизги түрлөрү аркылуу жүргүзүлѳт:
байкоо жүргүзүү жана объектини математикалык баяндоо;
лабораториялык-практикалык иштер;
ар кандай булактар менен иштөө (аныктагычтар менен иштөө);
жазуу иштери (математикалык диктант, өз алдынча иштер, тесттик тапшырмалар, таяныч конспект-схемаларын түзүү);
оозеки жооп/презентация;
эксперимент ѳткѳрүү;
долбоор, изилдөө иштери, иштин ѳзгѳчѳлѳнгѳн түрлөрү;
портфолио (жетишкендик папкасы).

Иштин бардык түрлөрү баалоонун чен-ѳлчѳмдѳрүнүн жана нормаларынын негизинде жүргүзүлүп, милдеттүү болуп саналышат жана мугалим тарабынан календардык-тематикалык планды иштеп чыгууда пландаштырылат.
Жыйынтыктоочу баалоо мектеп календарына (чейрек, жарым жылдык, окуу жылы), окуу-тематикалык планына (темалар боюнча баалоо) ылайык өткөрүлүп, төмөнкү формаларда болот:
Зачет, текшерүү иш, тандалган тема боюнча реферат, презентация, слайддарды даярдоо; баа коюу.

Составлено с опорой на материалы:
http://www.narva.ut.ee/sites/default/files/nc/oppevahend.pdf

Чен-ѳлчѳмдѳрдү биргелешип иштеп чыгуу окуучулардын баалоого болгон позитивдик мамилесинин калыптанышына жана натыйжага жетишүү үчүн жоопкерчилигинин жогорулашына мүмкүнчүлүк берет.

Баалоонун чен-ѳлчѳмдѳрүн иштеп чыгууда сабактын максаттарын жана мазмунун дайыма эске алуу зарыл.

Теманы баштоонун алдында сабактын максаттарын жана милдеттерин окуучуларга тааныштыргыла.
Ар бир окуучуну бир-эки чен-ѳлчѳмдү жазууну сурангыла;
Окуучулар сунуштаган чен-ѳлчѳмдү жазгыла;
Бардык окуучулар сунуштаган чен-ѳлчѳмдѳрдү түшүнгөнүнө ынангыла;
Чен-ѳлчѳмдѳрдү маанилүүлүк даражасы боюнча койгула;
Артыкчылыктуу чен-ѳлчѳмдѳрдү тандагыла;
Ар бир чен-ѳлчѳмдүн (упайын) сандык көрсөтүүсүн аныктагыла жана анын градациясын чыгаргыла;
Андан ары окуучулардын ишин иштелип чыккан чен-ѳлчѳмдѳргѳ гана ылайык баалоо керек.

– окуучунун өзүнүн белгилүү, алдын ала иштеп чыккан чен-өлчөмдөрүнүн негизинде көзөмөлдөө жана баа берүү аракеттерин калыптандыруу;
башкалар менен салыштырбастан баланын жекече өнүгүү динамикасын байкоо.

32

33

Идеалда окуу тапшырмасын аткаруу жыйынтыгы кандай болушу керектигине так түшүнүк берилет.
Баалоо окуучу бул максатка жакындоо даражасын аныктоо катары шкаланы билдирет.
Мугалим баалоонун чен-өлчөмдөрүн иш үчүн баа коюлса дагы, коюлбаса дагы баалоонун бардык түрүндө пайдаланышы керек: диагностикалык, калыптандыруучу жана жыйынтыктоочу

Эмне үчүн, мындай деп ойлойсуӊар?

34

.
.

Кээ бир учурларда, чен-өлчөм кенен болгон учурда, чен-өлчөмдөрдүн градациясы керек.
Чен-өлчөмдөрдүн градациясы - бул күтүлүүчү жыйынтыктын жетишүүнүн ар түрдүү деӊгээлдеринин баяндалышы

36

Аткарылган ишке баа берүү шкаласын жана чен-өлчөмдөрүн иштеп чыгууОкутуунун жыйынтыгы____________

38

Окуу долбоорундагы баалоо (Баалоонун планын иштеп чыгуу)

9.23. Баалоонун планы

Предмет______________чейрек_______________

40

Тапшырма. Баалоонун жаны системасына ийгиликтүү өтүш үчүн эмнени өзгөртүш керек?