Металдардың адам өміріндегі маңызы.

Сынып: 9  күні Сабақтың тақырыбы: Металдардың адам өміріндегі маңызы. Сабақтың мақсаты: Білімділік:Оқушылардың металдардың периодтық жүйедегі орнына  кіші және үлкен период металдарының атом құрылысына тән ерекшеліктеріне көңілін бөле  отырып, жаңа тақырыпты игерту, кейбір кеңінен қолданылатын металдар туралы түсінік  беру; оқушыларды еліміздің қазба байлықтарымен Қазақстан металлургиясы және оның  дамуына ғалым Қаныш Сатпаевтың қосқан үлесімен таныстыру. Дамытушылық:Өзіндік жұмыс істеуге баулу, оқушылардың ойлау және шығармашылық  қабілеттерін дамыту, алған теориялық білімдерін іс­ жүзінде қолдана білуге үйрету;  Қазақстанның металлургиясы туралы мәлімет беру; жаңа технология әдістері арқылы  оқушылардың сабаққа белсенділігін арттыру. Тәрбиелілік:Оқушыларға экологиялық және кәсіптік бағдар беру. Сабақтың түрі:  тарауды қорыту. Сабақтың девизі: «Туған жердің қара тасын мақтан ете білмеген азамат, бөгде жердің  алтын тасын да мақтап жарытпақ емес» Қ.Сәтпаев. Сабақ барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі. 2 топқа бөлу (металдардың валенттілігі бойынша) 1 топ: Li. Na. K. Rb. Cs.  2 топ: Ca. Mg  Zn  Ba Ra І топ тапсырмасы. Адам ағзасындағы металдардың биологиялық ролі.  ( натрий, иод, кальций, алтын, селен, қорғасын, т. б метал үлгілері) ІІ топ тапсырмасы. Металдардың адам өміріндегі маңызы.(өнеркәсіпте, техника,  шаруашылықта, күнделікті тұрмыстағы бұйымдар)  Құрамында металдар бар тағамдар туралы мәлімет.(алма, банан, алмұрт, құрма,  «Ойлан,жұптас, талқыла » стратегиясы бойынша оқушылар өздеріне берілген тапсырмалар  арқылы жұмыс жасайды.. Оқушылар өз бетімен кеңінен қолданылатын металдар жөнінде  мағлұмат алады.киви, анар, сүт өнімдері, қырыққабат, балық, жұмыртқа, қара нан т. б) ІІІ. Ой толғаныс.  А) «Кім жылдам?» ойыны. Әр топқа 5 сұрақ беріледі, шапшаң, ұтымды жауап беру  керек. І ­ топ 1. Жеңіл балқитын металл? /Цезий/ 2. Тез магниттелуге және магниттік қасиетін жоюға бейім металл (темір) 3. Электр шамының қылын жасайтын, ең қиын балқитын металл (вольфрам) 4. Тыңайтқыш ретінде қолданылатын сілтілік металл? /Калий/ 5. Негізгі топшаның металдары (s. p элементтер) ІІ ­ топ. 1. Неліктен темір «аспан тасы» деп аталған? (себебі метеориттің құрамында темір бар) 2. Сүйекті қаптайтын элемент? /Кальций/ 3. Менделеев жасаған химиялық элементтердің периодтық жүйесіндегі металдардың пайыздық мөлшері. (80%) 4. Металдардың және оның құрамаларының айналадағы ортамен әрекеттесіп, бүлінуі. /Коррозия/ 5. Тайқазан 7 металдан құйылған, ол қандай металдар? (темір, мырыш, қалайы, қорғасын,  күміс, алтын, мыс) Б) Полиглот ойыны: «Жеті жұрттың тілін біл». (Химиялық элементтерге жұмбақ  жасырылады, тапқан химиялық элементтің атын қазақша, орысша, латынша атау керек). 1. Өзі ауыр металға жатады, Балалар осы металл құйған сақамен атады (қорғасын, свинец, плюмбум) 2. Аспандағы айды осы элементпен теңестіреді, Салмақты адамды мақтауды да келістіреді. (күміс, серебро, аргентиум) 3. Машина мен трактордың жаны, Қара металлургияның наны. (темір, железо, феррум) 4. Ел іші ­.......... бесік (алтын, золото, аурум) 5. Батыр майданда шыңдалады, ........ қайнауда шыңдалады. (темір, железо, феррум)  Fe2O3   Fe  →  → Al  2 O3  Fe(OH)3  → →  Fe→  → Al 2O3  → Al (OH) 3  → Al 2O3  МСЫ – мыс, Cu, купрум, медь. НЫТЛА – алтын, Au, аурум, золото. МІРТЕ – темір, Fe, феррум, железо. ЛЮАИЙМИН – алюминий, Al, алюминиум. Сергіту сәті «Химиялық эстафета»   Әр топтан бір оқушыдан шығып, бірінші тапсырманы орындап, борды келесі оқушыға  береді. Сөйтіп барлық айналулар іске асқанша бір ­ біріне эстафетаны беріп отырады. (5  ұпай)  1) Fe  2) Al «Кім жылдам»  Реакцияны теңестіріп, жалпы коэффициенттер санын есепте: (5 ұпай)  1 топ    А) Mg + HCl →             Ә) MgO + HCl → 2 топ    А) Na2O + H2O →            Ә) MgCO3 → IV. Бекіту  Тест "Металдар"  1.Менделеев жасаған химиялық элементтердің периодтық жүйесіндегі металдардың  пайыздық мөлшері.            А) 90%                  Ә) 80%                   Б) 50%  2. Сілтілік  Ме  А) Li. Na. K.Rb. Cs. Fr.   Ә) Li. Na.Ca. Mg. Al. 3. Жеңіл балқитын  Ме  А) Күміс, алюминий, мыс     Ә) Сынап, цезий, галлий   Б) Мыс, қорғасын, алтын.  4. Электр шамының қылын жасайтын, ең қиын балқитын  Ме  А) Ti          5. Негізгі топшаның Ме  А)  s.d  элементтер 6.Қосымша топшаның элементтері.   Ә) d           А) s.p        7. Электр тогын ең күшті өткізетін Ме  А) Күміс, мыс, алюминий Ә) Мыс, титан, алюминий  Б) Күміс, алтын, хром  8. Тез магниттелуге және магниттік қасиетін жоюға бейім Ме  А) Марганец 9. 4 Al + 302  2 Al2 O3 реакциясы бойынша 1 моль Al жанғанда неше моль Al2 O3 түзіледі?  А) 0,5 моль    10. Қай элементке сәйкес келетін электрондық формула.  1s2 / 2 s2 2 p6 / 3 s2 3 p6/ 4 s 2  А) Fr        Дұрыс жауабы тақтада беріледі. 5 1 Ә Б Шкала:      «5»  ­ 8­10;  «4»  ­ 4­7;  «3» ­ 1­3. Ә)  p.d элементтер Б)   s.p элементтер.              Ә) Ca          Б) K     Ә) 2 моль    Б) 1 моль      Ә) Мыс     Б) Темір  Б) Na. K. Fr.Au. Al.  6 Б 7 А 8 Б 9 А 10 Ә Ә)V     Б) W    Б) p.d   2 А 3 Ә 4 Б Көк «5», жасыл «4», қызыл «3», сары «толықтыру» +1 бағалау парағына әр оқушы тиісті бағасын қояды. Сабақты қорытындылау. Оқушылардың танымдық қабілеттерін, тақырып шеңберінде алған  білімдерін бағалау.Бағалау парақтарын жинап алу. Үйге тапсырма: «Металдар бейбіт заманға керек пе» – эссе жазу.