Методическая разработка "Брейн-ринг. Лаганя тууж"

«Лаганя тууҗ» гидг төрәр брейн-ринг.

Дөӊцлмүд: компьютер, проектор, презентац.

Нааднд орлцҗах  5-8  классин сурhульчнрас тогтсн школын багмуд.

Мендвт, күндтә багшнр,  сурhульчнр!

Эндрк наадн Лагань балhснд  нерәдгдҗәнә.

(слайдт Лаганя туск зургуд)

Кесг әмтн хурад,

Көдлмшч селә кев.

Лавтрха нер зүүлhв,

Лагань гиҗ нерәдв.

      Лаганя тууҗнь йир соньн. Архивн документәр Лагань 1871 җилд үүдсн болҗ келгдҗәнә. Көк теӊгсин көвәд бәәсн хальмгуд болн нань чигн улс мал-аhрусан өскҗ-босхҗ, заhс чигн аӊнҗ йовсн бәәҗ.

Тиигәд тадн, өсчәх баhчуд, төрскн hазрин тууҗиг сәәнәр медх зөвтәт.

Ода болхла, наадан эклҗәнәвидн.

Нааднд орлцҗах  школын багмуд: (школ болhниг, багин капитанмудыг  нерәдх).

Күндтә орлцачнр, наадачнр!

Наадн 15 раундас тогтна. Раунд болhнд 1 сурвр өггдҗәнә. Ухалад келхд 1 минут өггдҗәнә.  Кемр баг белн  болхла, хәрүhинь меднә, хоӊх җиӊнүләд медүлтн. Олн сурврмудт чик хәрү өгсн баг, наадна дииләч болх.

1-гч раунд.

Цуhар оньган  өгәд  соӊстн. Иим сурвр: 1932 җилд Лаганьд түрүн болҗ ик предприятин тосхлт эклв. Ямаран эн предприять, кезә секгдв?  (заhсна комбинат 1935җилин үкр сарин 2-д секгдв).

Цаг болв. Кен хәрү өгх?

2-гч раунд.

-Ухалад келтн, кедүдгч җилд Лагань  Каспийский гидг нернд сольгдв. (Лагань  Каспийский гидг нернд хойр дәкҗ сольв:  1944 җ. туула сарин 25-д, 1991җ. туула сарин 25-д).

3-гч раунд

Күндтә  наадачнр, оньган  өгәд  соӊстн ! Кедүдгч җилд Лагань балhс болҗ? (1963 җ. лу сарин1-д).

4-гч раунд.

-Ямаран әәрм 1919 җилд Лагань hатлҗ йовсмн? (11-гч әәрм, 7-гч мөрнә дивизь).

5-гч раунд

- Кедүдгч җилд Лаганьд олна гер-клуб секгдв? (1922җилд).

6-гч раунд

- 1922 җилд Лаганя hазрт цаhачудын банд улан церглә дәәлдсмн. Бандын толhач кен билә? Ямаран бумб тер цагин тускар маднд медүлнә? (цаhачудын

Толhач Сычев, олн-әмтнә дунд «Сыч» нер авсмн. Эн гражданск дәәнә цаг медүлҗәх Лаганя цутхлӊд, паркд, граждаснк дәәнә орлцачнрт бумб тәвгдв.)

7-гч раунд.

-Лаганя hазра бичәчнр, номтнр ямаран меднәт? (А.Джимбиев, Бембин Т., Буурла Н., Увша И., Бадм-Хаалhин И. – бичәчнр; Монран М. – номт.)

8-гч раунд.

Ямаран Лаганя района школ ямаран бичәчин нер зүүнә? (Җалга дундын школ Бембин Т.нер зүүнә).

9-гч раунд.

-Лаганя районд кедү күн Алдр Төрскән харсгч дәәнд зөрмг йовдл hарhад, Советск Союзин Геройин нер зүүсмн. Яhҗ  эднә нерд мөӊкрүлҗ? (К.М.Жигульский, Н.И.Баташев, Л.И.Манджиев. Эднә нертә уульнцс бәәнә, Манҗин Л.И. нер Красинск селәнә школ зүүнә.)

10-гч раунд.

- Лаганя көвүд-күүкд сән дурарн Алдр Төрскән харсгч дәәнә цагла цергт мордсн альдас, ямаран ормас дәәнд hарч йовсмн. Ямаран бумб эн ормд секгдв, кезә? (заhсчнрин пристань. Ода эн ормд мемориал «Отстоявшим Отчизну в 1941-1945гг.» 1982 җилд майин 9-д секгдв).

11-гч раунд.

-Дууhин айс соӊстн. Эн дууг мана нег hазра күн бичсмн. Дууhин нернь, кен бичснь келтн. («Цаhан сар» гидг дун Мукөвүнә Эрднь бичсмн).

12-раунд.

(слайдт бумбин зург) Эн бумб кезә, кенд тәвгдсмн? Скульпторин нер келтн.

 ( Аюка-ханд нерәдсн бумб 2000 җилин бар сарин 28-д секгдсмн. Скульптор Эледжиев Наран.)

13-раунд.

-Лагань балhсна сүлдт ю зурата бәәнә. (деернь- цаhан бадм цецг, дорнь –теӊгсин дольган, җахр, барун талд –хойр бекр заhсн, зүн талд тод бичгәр «Лагань»  бичәтә, энүнә дор –зег).

14-раунд.

-Ямаран Лаганя hазра нертә бичәч ниднәhә 90-җилин өөн темдглсмн? (Җимбин А.)

15-гч раунд.

-Цах шовун болсн

Цаhан җивртә Лагань

Җирhлин дольга давх,

Җиврән нанд өглә.

Шүлгин, авторин нер заатн. («Цаhан җивртә Лагань» В. Нуров.)

Иигәд мана  наадн төгсҗәнә.  Эн нааднд  ……. школын баг шүүhәд,_________очко авв.

2-гч орм эзлсн……… школын баг, …очко авв.

3-гч орм эзлсн……… школын баг, …очко авв.

Нааднд орлцсн цуг наадачнрт икәр байрлҗанавидн. Оньдин дөрвн цагт улан залата хальмгуд гиҗ нерән дуудулҗ йовтн. Цааранднь чигн төрскн hазрин тууҗ дасч, хальмг келән чадмгар олзлад, әрүнәр хадhлҗ йовтн.

 Байрта харhҗай!