Методическая разработка (Презентация по чеченской литературе) "Арахь"

Хьехарсахьтан ц1е:
Кагерманов Докка «Арахь».

1алашонаш.
1аморан: дешархойн хаарш зер, 1амийнарг карладаккхар;
кхиоран: Д. Кагермановн «Арахь» ц1е йолу стихотворени йовзийтар; нийса а, кхеташ а, шера а стихотворни тексташ йеша 1амор; ойлайар, тидамбар, къамел кхиор;
кхетам – кхиоран: 1аламе безам кхиор.

Билгалбаьхна кхиамаш: берашна 1емар ду нийса а, кхеташ а стихотворни тексташ йеша.
Берашна 1емар ду авторан дог - ойла а гойтуш йеша. Берашна хуур ду хьехархочун хаттаршна жоьпаш дала. Берашна 1емар ду 1аламан хазалла ган.

Догдаийтаран мур.
Кицанаш:
1. Ницкъал хьекъал тоьлла.
2. Бедана нека 1амо ца оьшу.
3. Зен меттах1оьттина, эхь метта ца х1оьттина.

Ц1ера болх таллар.
- Х1ун йеллера шуна ц1ахь 1амо? (Хь. Хасаевн «Зевне
хьеший» ц1е йолчу дийцаран 3 - г1а дакъа).

Мотт шарбар.
Хутал хецна хорбаз, бухка йуххехь беха пха.

- Д1адеша чехкаалар меллаша массара цхьана.
- Д1адеша чехкаалар хезаш массара цхьана.
- Дагахь 1амаде.

1алашо йовзийтар.
- Муьлха произведени йевзар йу вайна тахана? («Арахь»).
- Мила ву цуьнан автор? (Д. Кагерманов).
- Муха болх бийр бу вай тахана и дийцар дика 1амийта?
- Вайна тахана йевзар йу Д. Кагермановн «Арахь»
ц1е йолу стихотворении. Вайна 1емар ду нийса а,
кхеташ а стихотворни тексташ йеша. Вайна 1емар
ду хаттаршна жоьпаш дала, 1аламан хазалла ган.

Кагерманов Докка «Арахь».

Керла тема хьехар.
1. Хьехархочо кхетош д1айоьшу Д. Кагермановн «Арахь» ц1е йолу
стихотворени.
2. Чулацамах къамел дар.
- Шеран муьлха зама йу стихотворении т1ехь йуьйцург? (Б1аьсте).
- Муха йог1у боху автора б1аьсте? (Б1аьсте йог1у дуьне хьостуш).
- Муьлха белхаш бан буьйлало йуьртахой? (Йалташ кхио буьйлало).
- «Хьуьнар долчийн латта хаздан. Сий деш боьлу дашо малх» бохучух
муха кхета шу? (Говзала, лаам болуш наха хаздо дахар, царна боьлуш бу
малх боху).
- Муьлш бу хьуьнарш дерш? (Хьанала къахоьгуш болу нах).

Сада1аран минот.
Бераш, гуо бохуш лела х1ара байташ а йоьшуш:
Т1араш тухуш, т1араш тухуш
Тхуна т1аьххье дуьйлало.
Хьан т1е куьйгаш х1иттаде.
Цхьаъ – схьаверза,
Шиъ – д1аверза.
Кхоъ – охьата1а,
Диъ – хьалата1а.
Т1араш тухуш, т1араш тухуш,
Тхуна т1аьххье дуьйлало.
Йуха хаьн т1е куьйгаш х1иттош,
Когаш тохий, кхоссало.

Керла тема кхин д1а а хьехар.
1. Бераша массара цхьана хезаш цхьанаэшарехь
д1айоьшу Д. Кагермановн «Арахь» ц1е йолу
стихотворени.
2. Бераша массара цхьана меллаша цхьанаэшарехь
д1айоьшу Д. Кагермановн «Арахь» ц1е йолу
стихотворени.
3. Кхетош д1айоьшу бераша Д. Кагермановн «Арахь»
ц1е йолу стихотворени.

Жам1 дар.
- Муьлха стихотворени йийшира вай?
- Стенах лаьцна йара иза?
- Хаза йарий иза?
 

Ц1ахь бан болх.

Д. Кагермановн «Арахь» ц1е йолу
стихотворени дагахь 1амо.

Массарна а хуьлда шуна баркалла!
Беркате хуьлда шун хаарш а!!!