"Натрий" тақырыбы бойынша ашық сабақ әзірлемесі

Сабақтың тақырыбы: Натрий  Сабақтың мақсаты: Тәрбиелік: Шығармашылық ізденістерін, іскерлік дағдыларын арттыра отырып,  ұқыптылыққа, ұйымшылдыққа, бірлікке, өзіндік ой қорытуға баулу, байқампаздыққа, жан­ жақтылыққа тәрбиелеу. Білімділік: Оқушыларға натрий металының физикалық, химиялық қасиеттері, табиғатта  таралуы, алыну жолдары,қолданылуы туралы ұғымды түсіндіру.Тапсырмалар беру арқылы  алған білімдерін бағалау. Дамытушылық: Пәнге деген танымдық қызығушылығын арттыру, тиянақты жауап беру  қабілетін, шығармашылық қабілетін дамыту, өз бетінше ойлап, ой өрісін,зейінін дамыту. Сабақтың міндеті: ­         Металдың физикалық қасиетін ажырата білу ­         Металдың табиғатта таралуын есте сақтау ­         Металдың химиялық қасиеттерін анықтай білу Сабақтың түрі: аралас сабақ, жаңа ұғым қалыптастыру Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ­жауап, жеке, топтық жұмыстар, демонстрация, тест  тапсырмалары,графикалық диктант Сабақтың  көрнекілігі: периодтық жүйе, оқулық, интерактивті тақта, электронды  оқулық,тәжірибе, лабораториялық құралдар Технология түрі: ақпараттық технология, сын тұрғысынан ойлау технологиясы Пәнаралық байланыс: биология, медицина, экология, география Күтілетін нәтиже: ­         Натрий қасиеттерін сипаттай білу ­         Теориялық білімдерін жүйелей білу ­         Есептер мен жаттығуларды өзбетімен шығара білу ­         Элементтердің биологиялық маңызын білу ­         Өзгерістер тізбегін, химиялық реакция теңдеулерін жаза білу Сабақтың жоспары:   1­кезең Ұйымдастыру   2­ кезең  «Қызығушылықты ояту» (өтілген тақырып бойынша танымдық қызығушылығын ояту)   3­ кезең «Мағынаны ашу» (жаңа ақпаратпен таныстыру)   4­ кезең «Ой толғау» (сабақты бекіту, қорытындылау,ойларын толықтыру) Сабақтың барысы: І кезең Ұйымдастыру  (Үш топқа бөлу) ­         Сәлемдесу ­         Оқушылардың сабаққа қатысын, сабақ құралын тексеру ІІ кезең  «Қызығушылықты ояту» Танымдық сұрақтар: Металдар периодтық жүйеде қалай орналасқан? (сол жақ жоғарғы  бөлікте,диагональ бағытта негізгі және қосымша топшада орналасқан) Элементтер қасиеттеріне қарай қалай жіктеледі?( S, p, d, f ) S – элементтерге жалпы сипаттама?( эс эелементтер периодтық жүйеде І, ІІ топтық  негізгі топшасында орналасқан элементтер ) Сілтілік металдардың периодтық жүйедегі орны? ( І топта, негізгі топшада) Сілтілік металдарды ата? ( Литий, натрий, калий, рубидий, цезий, франций) Сілтілік металдардың топ бойынша қасиеттері қалай өзгереді? (жоғарыдан төмен  қарай атом радиусы артады, электртерістілік кемиді, балқу, қайнау температурасы  төмендейді.) Сілтілік металдардың табиғатта кездесуі?( тек қосылыс түрінде кездеседі, көбінесе  сульфаттар, хлоридтер, силикаттар түрінде) Сілтілік металдардың тотықтырғыш және тотықсыздандырғыштық қасиеті? ( ең  күшті тотықсыздандырғыштар, басқа металдарға қарағанда белсенділіктері жоғары  аяқталған қабат  болу үшін өздерінің бір электрондарын оңай беріп жіберіп тотығады) Сілтілік металдардың физикалық қасиеті? ( күмістей ақ түсті, жұмсақ, жеңіл  балқиды ) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Сілтілік металдардың реакциялық қабілеті? ( белсенді металл болғандықтан  қабілеттері өте жоғары, сондықтан сілтілік металдарды керосин н\е парафин майы  қабатының астында сақтайды. Өзін­өзі бағалау карточкасы Орында­ латын  жұмыс Ауызша  сұрақтар Сәйкес­ тігін   тап Графика­ лық  диктант  Кім  жылдам? Кім  тапқыр? Тест Оқушының  аты ­жөні Бағасы             ІІІ – кезең   «Мағынаны тану»   (жаңа сабақ түсіндіру)  Ертегі: Натрий          Менделеев қалашығында сілтілік металдар деп аталатын микро аудан бар. Бұл  ауданның бұлай аталуының өзіндік сыры бар. Сумен қосылысып, барлығы дерлік сілті  түзеді, сондықтан осылай аталған. Бұл микроауданның  үйлері қызылмен боялған,  басқаларынан ерекшеленіп тұруы үшін. Осы микроауданда 3 көшенің 11 пәтерінде натрий  тұрады. Бұл үйді ол Менделеев атамыздың қолынан алған.             Өзінің қасиеті алуан түрлі, барлық жұрт осы натрийден хабардар. Ешқашан жалғыз  жүрмейді, мүмкін өзінің шатақ мінезінен қорқатын болар, сондықтан қасына үнемі біреу  еріп, қосылып жүреді. Мінезі де қызық, өзі металдардың ішіндегі ең жұмсағы, дегенмен өзі  жарықты ұнатпайды, қараңғы бөлмеде жатқанды ұнатады.            Өзі өте белсенді, жұртпен тез тіл табысады. Қолындағысын жұртқа беруге даяр,  ешқашан біреуден бірдеңе алған емес. Жалғыз электронын біреуге қажет болса,  қиналмастан бере салады. Өзі суда жақсы жүзеді, ауаға сутекті бөліп, суды да сілтіге  айналдырады. 8 пәтерді тұратын оттекті көрсе, жана түседі, сары жалынға айналады. Демек, бүгінгі сабағымызда сілтілік металдардың ішінде кең тараған натриймен танысамыз. Ендеше дәптерлеріңізге бүгінгі күн мен жаңа тақырыпты жазып қойыңыздар. Бұл  элементпен күнделікті сабақтарымызда жиі естіп жүрміз.Жаңа сабағымыздың жоспарымен  таныс болыңыздар. Жоспар: ­  Натрий металының периодтық жүйедегі орны ­  Натрий металының физикалық қасиеттері ­  Натрий металының алынуы  ­  Натрий металының химиялық қасиеттері  ­  Натрий металының табиғатта таралуы мен қолданылуы Жаңа сабақты тірек­ сызбалар арқылы сатылай кешенді түсіндіру.  1 – тірек сызба 2 – тірек сызба Біздің планетамызда таралуы бойынша 6 – шы орында. 3– тірек сызба Натрий – «натрон», «сода», «сілті» деген араб сөздерінен шыққан. Натрийдің  көмірқышқылы тұзы өте ерте кезден – ақ кір жууға пайдаланған. Оның гидрод тотығы  белгілі болған, оны сілті деп атаған. 1, 2,3 – ші сызбанұсқаларын мұғалім өзі құрастырып, түсіндіреді. IV кезең «Ой толғау» Өзін­өзі бағалау карточкасы Орында­ латын  жұмыс Ауызша  сұрақтар Сәйкес­ тігін   тап Графика­ лық  диктант  Кім  жылдам? Кім  тапқыр? Тест Оқушының  аты ­жөні Бағасы             ІІІ – кезең   «Мағынаны тану»   (жаңа сабақ түсіндіру) 4 – тірек сызбаны оқушылардың 1­ші тобы өздері құрастырады. Бейнеролик: Натрийдің физикалық қасиеттері. Мұғалім тек оқушылардың айтпаған мәліметтерін ғана қосады, сөйтіп оқушылардың  өздерінің алуына мүмкіндік тудырады. Оқушыларға натриймен жұмыс істегенде қауіпсіздік техникасының және натрийдің сақтау  ережелерін түсіндіреді. 5 – тірек сызбаны мұғалім өзі құрастырып, түсіндіреді. → Натрийдің алынуы. 1807 жылы ағылшын ғалымы Дэви электролиз әдісі арқылы алды.         2NaCl  2Na + Cl IV кезең «Ой толғау»  2↑ Өзін­өзі бағалау карточкасы Орында­ латын  жұмыс Ауызша  сұрақтар Сәйкес­ тігін   тап Графика­ лық  диктант  Кім  жылдам? Кім  тапқыр? Тест Оқушының  аты ­жөні Бағасы             6 – тірек сызбаны оқушылардың 2­ші тобы құрастырады. Тәжірибе: Натрийдің сумен әрекеттесуі. Осы тәжірибені қызықтаған оқушылар мына  жұмбақты шешеді. Ақ түйір айналады, тыным таппай, Жүргендей су бетінде орын жоқтай. Сәлден соң суға сүңгіп жоқ болады, Не түзілді қай зат кім айтады?  (Натрий гидрооксиді) Жану реакциясы  2Nа+О2 Nа→ 2О2          пероксид түзеді.       Хлормен әрек.      2Nа+СІ2 2NаСІ Сутекпен әрек.     2Nа+Н2 2NаН→           гидрид түзеді. Күкіртпен әрек.    2Nа+S Nа→ 2S             сульфид түзеді. Тұз қышқылымен әрек.      2Nа+2НСІ 2NаСІ        хлорид түзеді → →  +Н2      Сумен әрек.                            2Nа+2Н2О 2NаОН+Н IV кезең «Ой толғау»  → 2              Өзін­өзі бағалау карточкасы Орында­ латын  жұмыс Ауызша  сұрақтар Сәйкес­ тігін   тап Графика­ лық  диктант  Кім  жылдам? Кім  тапқыр? Тест Оқушының  аты ­жөні Бағасы             Сапалық реакция. Натрий иондары жалынды сары түске бояйды, ол үшін платина сымын  алақанға салып ұстап, содан соң спирт шамының жалынына ұстаса жалын сары түске  боялады. Неге? (себебі, адам терлегенде алақанда ас тұзы болады.) 7 – тірек сызбаны оқушылардың 3­ші тобы құрастырады. Алғаш натрийді күшті тотықсыздандырғыш ретінде алюминий өндіруге пайдаланды. Сол  кезде алюминий алтыннан да қымбат болды. Қазір натрийді таза алтын алуға қолданады.  IV кезең «Ой толғау»  Өзін­өзі бағалау карточкасы Орында­ латын  жұмыс Ауызша  сұрақтар Сәйкес­ тігін   тап Графика­ лық  диктант  Кім  жылдам? Кім  тапқыр? Тест Оқушының  аты ­жөні Бағасы             Дәрігердің сөзі:  Натрий  ­  адам  ағзасының  миына,  сүйегінде,  бүйрегінде, ас қорыту  сөлінде,  жұлын  сұйықтығында,  көз  шырынында,  қан  түйіршіктерінде болады.  Натрий  ионы  адам  ағзасының  ішкі  ортасының  қалыпты  болуы  үшін үлкен  роль  атқарады.  Олар  су  мөлшерін  реттейді,  ферменттердің  жұмысын жақсартады. К+, Мg2+, Ca2+, Cl­, Na+ иондары жүйке импульстері мен бұлшықет жасушаларының  жұмысына  қатысады.  Ағзада  натрийдің  өзгеруінен  жүйке жүйесі,  жүрек қан  тамырлары,  бұлшықет  қызметтері  бұзылады.Әр  күні  адам ағзасына  1г  натрий  қажет,  оны  ас  тұзы  түрінде  қабылдайды.  Сау  адамның ағзасында Na+ қажеттілігі мен ағзадан бөлінген Na+ тепе­теңдігі сақталады. 90 пайыздай натрий несеппен бірге шықса, қалған мөлшері термен шығарылады.  Зиянды  әсері. Натрий  ионының  ағзада  көп  мөлшерде  болуы  ас  тұзын  мол пайдалануға  байланысты.  қанды  қоюлатады,  Бұл  су  алмасуын  бұзады, бүйрекке әсер етеді және зат алмасуға жүрек тамыр жүйесіне зиянды. Қорытындылау кезеңі  Мұғалім: жаңа сабақты мына өлең жолдары арқылы  қорытындылайды: Мен – натрий, сілтілік жеңіл металмын Өзім жайлы баяндауға бет алдым Алуан түрлі қасиетім бойымда Қосылысым сабынның да бойында Бу түрінде сары түске енемін Суыңды да айналдырам сілтіге Су бетінде еркін жүре бермін Мен ауаға сутекті де бөлемін Тұздарыммен астың дәмін кіргізем Сол арқылы пайдамды да тигизем Космоста да сары түсті буыммен Зымыранды көз алдыңда жүргізем. Үйге тапсырма. §6.3 оқып түсіну. №6 есеп.  Шығармашылық жұмыс:  «Сілтілік металдар  әлемі» тақырыбына  калийдің химиялық, физикалық қасиеттерін сиппаттай отырып,  кластер құрастыру. Оқушылар қосымша мәліметтерді физика, биология кітаптарынан,  интернеттен іздеуіне болады. Н А Т Р И Й Бағалау карточкасы Орында­ латын  жұмыс Ауызша  сұрақтар Сәйкес­ тігін   тап Графика­ лық  диктант  Кім  жылдам? Кім  тапқыр? Тест Оқушының  аты ­жөні Бағасы Бағалау карточкасы Орында­ латын  жұмыс Ауызша  сұрақтар Сәйкес­ тігін   тап Графика­ лық  диктант  Кім  жылдам? тапқыр? Тест Оқушының  Кім  аты ­жөні Бағасы