Очик дарслар

maktab direktori  D.X.Magrupova  Tasdiqlayman_____________ Toshkent shahri Yunusobod tumani 96­maktab matematika fani  o’qituvchisi Tuxtabayeva Muattarning    algebra      fanidan  7­sinf ucnun  mavzusiga doir 1­soatlik                                                            TOSHKENT ­2019 Sana  26.01.2019                     Mavzu: Ayirmaning kvadrati     Darsning maqsadi:  a) O’quvchilarga ayirmaning kvadratini                                          topish formulalarsini tushuntirish va                                             uni keltirib chiqarishni  o’rgatish                                      b) O’quvchilar hamkorlik bilan berilgan                                           topishiriqlarni inoqlik bilan                                           bajarishlarini  o’rgatish. c) O’quvchilarga  ayirmaning kvadratini topish  haqida olgan  bilimlarni rivojlantirish va mustaqil holda misollarda  qo’llashni  o’rgatish.  Dars tipi:   yangi tushuncha beruvchi   Dars uslubi:  interfaol  Dars usuli:    kichik guruhlarda ish olib boorish Dars jihozi:   darslik, formulalar, taqdimot                                     Dars xaritasi  1.  Kirish                                         3   minut. 2.  Guruhlarga bo’lish                     5   minut. 3.  O’tilgan muvzuni takrorlash      5   minut. 4.  Yangi mavzu bayoni                  10 minut. 5.  Kalitlarda tasvirlar                      6  minut. 6.  Kitob bilan ishlash                      7  minut. 7.  Mavzu yuzasidan test                  5  minut. 8.  Baholash                                      2  minut. 9.  Uyga vazifa                                 2  minut. Ushbu dars interfaol usullardan biri kichik guruhlarda ishlash  tarzida olib    boriladi. Sinf o’quvchilarii 3 – guruhga ajratib olish uchun og’irlik darajasi juda yengil  bo’lgan misollarni javoblarini alifbodagi harflar nomeriga  moslab yozilgan  misollarni yechish bilan har bir guruh o’z guruhini aniqlab oladi.  Navoiy.                    Xorazmiy .                    Bobur.  1.  24 – 3                      1. 24 + 6                          1. 25 : 24 2.  10010                      2. 23 + 6                          2.  54 : 52 – 11  3.  52 – 22   4.  42 – 2       5.  23            6. 62  ­ 13         3.  1240 +1      4.  42 +22      5. 62 : 2 – 1            6. 42 ­ 4          3.  (3+1)2 +1  4.  32 : 9 5.  52  ­ 1 7. 32 – 1  8.  52 – 2                                                  Mana biz guruhga ham ajralib oldik:       1. Navoiy guruhi o’quvchilar siz, Navoiy haqida juda ko’p ma’lumotga egasiz  yaqinda biz nimani nishonladik?   Alisher Navoiy tavalludining 573 yilligi nishonlandi.       2. Al – Xorazmiy guruhi o’quvchilar siz bilasiz fanlar bo’yicha qaysi oylik  ketmoqda?   Matematika oyligidir.   Al – Xorazmiy kim?   Algebra fanining asoschisi.       3. Bobur guruhi o’quvchilar yaqinda biz nimani nishonlaymiz?  Biz Zahriddin Muhammad Bobur tavalludining 531 yilligini nishonlaymiz.  Endi yangi mavzuga o’taylik. Biz qisqa ko’paytirish formulalarini o’rganishni  boshladik.     Xo’sh o’quvchilar qisqa ko’paytirish formulalarini birinchi bo’lib isbotlab, izohlab bergan buyuk mutafakkir kim?     Abu Ali ibn Sino matematikaga oid ishlarida sonlarni kvadratga va kubga  ko’tarish amallarini izohlab bergan.      Siz oldinki darsda ikki son yig’indisining kvadrati haqidagi formulani  o’rgangandiz.  Xo’sh ikki son yig’indisi nimaga  teng ekan? Bu formulaga asosan misollar ham yechgansiz va o’z bilimlaringizni  (a + b)2 = a2 + 2 ab + b2  mustahkamlab olgansiz.  Bugun ikki son ayirmasining kvadrati formulasini o’rganamiz va bu formulani  buyuk mutafakkirlarimiz qanday keltirib chiqarib berganlarini tushunib olamiz.   Ikki son ayirmasining kvadrati – birinchi son kvadrati, ayiruv birinchi son  bilan ikkinchi sonko’paytmasining ikkilangani, qo’shuv ikkinchi son kvadratiga  teng.  (a – b)2 = a2 – 2 ab + b2  Bu ikkala ifodani tengligini geometrik usulda ko’rsatib beramiz.                                                                                    a – b          b Tomoni a ga teng bo’lgan bizga  kvadrat berilgan bo’lsin.                   Kvadratni kesmalar yordamida              a – b 2 ta kichik kvadrat va 2 ta  to’g’ri  to’rtburchakka ajratib olamiz.  a – b  Hosil bo’lgan har bir shakllarning yuzini topib olamiz:  (a – b)(a – b);             b(a – b);         b2 ;        b                                 b               a – b         b (a – b)(a – b) = a2 – b(a – b) – b(a – b) – b2   (a – b)2 = a2 – ab + b2 – ab + b2 – b2   (a – b)2 = a2 – 2 ab + b2  Demak, formula qanday keltirib chiqarilganini tushunib oldik. Endi formulani misollarga qollay olishimiz karak. 1. (x – 3)2 = x2 – 6x + 9 2. (2x – 1)2 = 4x2 – 4x + 1 3. (3x – 2)2 = 9x2 – 12x + 4 4. 992 = (100 – 1)2 = 10000 – 200 + 1 = 9801  O’quvchilar mavzuni siz tushunganinggizni  bilishim uchun kitobdagi misollarni  yechishda “kalitlarda ishlash” oyinini o’tkazamiz. O’yin shunday doskada misollar  yoziladi. Bu misollarni guruhdagi o’quvchilar navbat bilan yechib bo’laklangan  hayvon rasmini yasashi kerak. Oxirida bu hayvon nomini ingliz tilida aytilishi shart.   Ot ( horse )                 Sher (lion)         Zebra (zebra)     (m – 2)2                     (x – 3)2                   (y – 6)2     (3 – x)2                      (7 – m)2                  (8 – x)2     (a –  )2                      (b –  )2                  (y –  )2   1 3 1 2 1 4     (4 – y)2                       (2 – a)2                   (5 – m)2 Aytingchi  o’quvchilar hozirgi musulmonlarning yili bo’yicha qaysi yil?  Ot  yili.  Keyingi yana bir shartimiz “ham bilimdon, ham chaqqon bo’lamiz.” Sharti  bo’yicha  bellashamiz. Bu shart shunday: Mana men stol ustida o’zimiz o’rgangan formulalar bo’yicha misollar  qo’yaman va shu misollardan har bir guruhdan bittadan o’quvchi chiqib, tanlaydi va  o’z guruh a’zolarini  izohlab berishadi.   Bugungi mavzu bo’yicha olgan bilimlaringizni sinab ko’rish uchun eng sodda  misollar yozib test tuzamiz va uni bajarasiz. 1.   9992 ni hisoblang?  A) 998010             B) 998001           C) 999001 Test . 2.   a2 – 4a + 4 nimaga teng?  A) (a + 2)2            B) (a – 4)2             C) (a – 2)2 3.   (2x – 1)2 nimaga teng? A) 4x2 – 4x + 1        B) 4x2 + 4x + 1        C) 2x2 – 4x + 1 4.   (y – 3)2 ni toping.  A) y2 – 3y + 9         B) y2 – 2y + 9            C) y2 – 6y + 9 5.    25x2 – 10x +1  nimaga teng? A) (5x – 1)2           B) (5x + 1)2         C) (10x – 1)2  6.   492 ni hisoblang.  A) 2410            B) 2401             C) 2411 7.   (x – 2)(x – 2) ko’paytmani hisoblang.  A) x2 – 2x + 4            B) x2 – 2x – 4        C) x2 – 4x + 4 8.   24 : 22 – 1 ni hisoblang.  A) 3            B) 4             C) 2 9.   (a – b)2 nimaga teng? A) a2 – 2 ab ­ b2      B) a2 + 2 ab + b2       C) a2 – 2 ab + b2 10.   (3x + 2)2 nimaga teng? A) 3x2 + 12x + 4         B) 9x2 + 12x + 4      C) 3x2 + 12x + 2 Test kaliti             1. B                                      6. B             2. C                                      7. C             3. A                                      8. A             4. C                                      9. C             5. A                                    10. B Uyga vazifa : 114 – bet  № 383 – 385