Петеселение народов Азии

№

Sana

Fan

Mavzu

Tezislar

Uyga vazifa

1

30.30.

2020

Jaxon

tarixi

1 991-2017 yillarda Isroil davlati va Falastin muammosi

Isroilning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishi.1947-yili BMT Xavfsizlik Kengashi Falastin bo‘yicha rezolutsiya qabul qildi. Unga binoan 1948-yil1-avgustdan Falastinda ikkita — yahudiylarning Isroil va arablarning Falastin davlatlarini tashkil qilish tavsiya etildi. 1990-yillardan  Isroil  iqtisodi  jadal  rivojlanayotgan  mamlakatlar  qa-

toriga  kirdi. 1990-yillari  sobiq  SSSRdan  600  ming  kishining  Isroilga  ko‘chib  kelishi  qurilish,  sanoatning  ayrim  sohalarida  jadal rivojlanishni  ta’minladi.

1991-yil  oktabrda  Madridda  Yaqin  Sharq bo‘yicha  xalqaro  konferensiya  ish  boshladi  va  unda  Falastin  delegatsiyasi  ham  ishtirok  etdi.  Keyin  Norvegiya  hukumati  taklifiga  ko‘ra Oslo  shahrida  Isroil  bilan  FATX  o‘rtasida  muzokaralar  boshlandi. Muzokaralar  natijasida  1993-yili  Isroil  va  FATX  bir-birini  tan  olganligi  e’lon  qilindi. 2006-yili  Falastinning  o‘ziga  xos  ramziga  aylangan  Y. Arofat  vafot etdi.  Uning  o‘rniga  Mahmud  Abbos  Falastin  avtonomiyasining  raisi va  FATX  yetakchisi  etib  saylandi.  2012-yili  Falastin  kuzatuvchi-davlat maqomida  BMT  faoliyatida  qatnashish  huquqini  oldi.

Mavzuni o’qib, savollarga javob yozib,

109-113- betlar.

2

6.04.2020

Jaxon

tarixi

1991-2017 yillarda Lotin Amerikasi mamlakatlari

X X asr oxirida Lotin Amerikasi mamlakatlari. X X asr oxiriga kelib Lotin Amerikasi mintaqasida 34 ta mustaqil davlat va bir necha qaram hududlar mavjud edi. Mintaqada  birinchi  bo‘lib  ncoliberal  islohotlar  yo‘liga  kirgan  Meksikada  1994-yil  dekabrda  moliyaviy-iqtisodiy  inqiroz  boshlandi.  Mamlakatda  ijtimoiy-iqtisodiy  ahvol  og‘ irlashdi.  Meksika  inqirozi  1990-yillarda  Lotin  Amerikasi  mamlakatlarinilarzaga  solgan  ijtimoiy-iqtisodiy  va  siyosiy  inqirozlar  zanjirining  birinchisi  edi.  1990-yillari  «neoliberal  islohot  yutuqlarining  namoyishi» bo‘lgan  Argentina  iqtisodiyoti  qattiq  zarar  ko‘rdi.  2001 -yili  Argcntinada  defolt  e’lon  qilinishi  jahon  tarixidagi  eng  yirik  bankrot  holati boldi. XX   asrning  90-yillarida  Kolumbiyada  qurollangan  so‘l  radikal harakat  avj  olib,  ularning  qo‘shinlari  mamlakat  hududining  40% ini nazorat  qilardi.  1992-yili  Peruda  ham  «Oydin  yo‘l»  qo‘zg‘olonchilar terrorchilik  tashkiloti  faollashdi.  1994-yili  Mcksikada  hindularning ommaviy  qo‘zg‘oloni  boshlandi.  Hukumat  siyosatining  ijtimoiy  oqibatlariga  qarshi  Argentina,  Meksika,  Ekvador  va  boshqa  bir  qator mamlakatlarda  aholining  ommaviy  chiqishlari  bo‘lib  o‘tdi.

Mavzudagi savol bajarish.

113-118-betlar.

3

13.04 2020

Jaxon

tarixi

1991-2017 yillarda Afrika davlatlari

Shimoliy  Afrika  mamlakatlariga  Misr,  Sudan, Liviya,  Jazoir,  Tunis,  Marokash,  Mavritaniya  va  G ‘arbiy  Sahroyi kabir  kiradi.

X X   asr  oxiri —X X I   asr  boshlarida  Misr  iqtisodiy  rivojla-

nishda,  qishloq  xo‘jaligi,  madaniyatda  katta  yutuqlarni  qo‘lga  kiritdi, rivojlangan  sayyohlik  industriyasini  yaratdi. Ammo  2000-yillarga  kelib,  Misrda  ham  islom  fundamentalizmi faollashib  qoldi.  Ular  bosimi  ostida  Misr  prezidenti  Husni  Muborak 2011-yili  iste’foga  chiqdi.  Shundan  so"ng  bo’lib  o’tgan  prezidentlik saylovlarida  «Musulmon  birodarlar»  radikal  tashkilotidan  nomzod  Muhammad  Mursi  g‘alaba  qozondi. 2013-yili  M. Mursi  harbiylar  tomonidan  ag‘darildi  va  qamoqqa  olindi.Hokimiyatga  mudofaa  vaziri  general  Abdul  Fattoh  as-Sisi  keldi.  U2014-yili  bo‘lib  o’tgan  saylovlarda  Misr  prezidenti  etib  saylandi.

Sudan  X X   asr  oxiri — X X I   asr  boshlarida  mintaqaning  eng  qoloq mamlakati  bo’lib   qolmoqda. Liviyada  M. Kaddafiyning  uzoq  hukmronligi  davrida  neftdan  olingan  daromad  yirik  ijtimoiy  islohotlarni  amalga  oshirish  imkonini  berdi.  Liviyaliklar  Shimoliy  Afrikada  eng  ta’minlangan  aholiga  aylandi. 1990-yillari  Tropik  va  Janubiy  Afrika mamlakatlarida  ham  muhim  va  o‘ta  murakkab  o‘zgarishlar  yuz  berdi. MTning  hisob-kitobiga  ko‘ra,  Afrika  aholisi 2050-yilga  kelib  2  mlrd  kishiga  yetadi.  Bu  yangi  asrda  Afrika  juda katta  muammolar  oldida  turganligidan  dalolat  beradi.

Mavzuni o’qib savollarga javob yozish

118-124-betlar.

20.04.

2020

Jaxon

tarixi

XX asr oxiri-XX1 asr boshlarida glabollashuv  muammolari,harbiy,eksteremistik va ekologik xavf-hatarlar

Globallashuv  (globus - Yer  shari)  deganda  umumjahon  iqtisodiy,  siyosiy  va  madaniy  integratsiyalashuv  va unifikatsiyalashuv  jarayoni  tushuniladi.  Globallashuv  obyektiv  va  tizimli jarayon  bo‘lib,  jamiyat  hayotining  barcha  sohalarini  qamrab  olmoqda.

X X I   asr  boshida  Braziliya,  Peru,  Venesuela,  Ekvador  hokimiyatiga  yangi,  mustaqil  nomzodlar  keldi.1994 — 2010-yillari  Meksikaga  kiritilgan  chet  el  investitsiyalari  miqdori  tobrt  marta  o‘sdi. 2008-yildan  mintaqadagi  eng  yirik  uchta  davlat — Braziliya,  Meksika  va  Argentina  G-20  («Katta  yigirma1ik»)  obro‘li  klubiga  a’zo  boklsada,  jahon  siyosatida  hali  katta  rol oynamaydi. «Al-Qoida»,  ISHID  kabi  islom  dinini  niqob  qilib  olgan  terrorchi  tashkilotlar  bugun  dunyoning  eng  katta  ekstremistik  va  terroristik  xavfiga  aylandi.  Bu  xavfni  bilmaydigan  yoki  oxirigacha  tushunib

yctmayotgan  kishilar,  ayniqsa,  yoshlar  terrorchilar  changaliga  ilinib  qolmoqda.  Ekstremistik  g‘oyalarning  yoyilishida  Internet  va  boshqa  zamonaviy  axborot  vositalari  ham  ma’lum  salbiy  rol  o‘ynamoqda.

Mavzuni o’qib savollarga javob yozish

124-130-betlar.

27.04.

2020

Jaxon

tarixi

XX asr oxiri-XX! Asr boshlarida barqaror rivojlanish va etno-ijtimoiy muammolar

Atrof-muhitni  himoya  qilish  va  barqaror taraqqiyot  bo‘yicha  1992-yili  Rio-de-Janeyro  shahrida  o‘tkazilgan  konferensiyada  X X I   asrdagi  harakat,  jumladan,  butun  insoniyat  uchun barqaror-xavfsiz  rivojlanish  konsepsiyasini  ishlab  chiqish  dasturi  qabul

qilindi.  Dunyoning  yetakchi  mamlakatlari  ozon  qatlamini  yemiruvchi moddalarni  atmosfcraga  chiqarishni  kamaytirish  va  kcyinchalik  butunlay  to‘xtatish  majburiyatini  oldilar. 1987-yili  Buyuk  Britaniyada  ilk  bor  jamoa  palatasiga  etnik  ozchilik  vakillaridan  to‘rt  nafari  saylandi.  Keyin  qora  tanli  Devid

Dinkins  Nyu-York  shahar  mcri,  afro-amcrikalik  Barak  Husayn  Obama AQSH  prezidenti,  kelib  chiqishi  belujlardan  boklgan  Sodiq  Omonxon London  shahrining  meri  etib  saylandi.Ammo  2015 -yil i  AQSHning  bir  necha  shaharlarida  politsiyachilar

va  irqchilar  tomonidan  qora  tanli  amerikaliklarning  o’ldirilishi  ortidan prezident  B.Obama  AQSH  uchun  irqchilik  hamon  dolzarb  muammo ekanligini  tan  oldi. ahonda  aholisi  1  milliondan  ziyod  boMgan  164  ta  davlatning  yarmidan  kamrog‘i  nisbatan  bir  millatli,  ya’ni  asosiy  aholisi  bitta  millatga  mansub  davlatlardir.

Mavzuni o’qib savollarga javob yozish

130-135-betlar

4.05.

2020

Jaxon

tarixi

XX asr oxiri-XX! Asrboshlarida ilmiy-texnik taraqqiyot  ilm fan adabiyot, san’at

X X   asrning  ikkinchi  yarmidagi  ilmiy- texnik  inqilob  so‘nggi  yuz  yil  davomida  ilm-fan  rivojlanishining  qonuniy  natijasi  bo‘ldi. AQSH  va  Yaponiyada  bu  ko‘rsatkich  yanada yuqori.  Agar  Afrikada  aholining  2/3  qismi  qishloq  xo‘jaligi  sohasida band  bo‘lsa,  AQSHda  bu  ko‘rsatkich  3%  dan  oshmaydi.  AQSHda axborot  texnologiyalari  sohasida  80%  aholi  mchnat  qildi. X X   asrda  qorachechak,  ispan  grippi,  o‘lat,  vabo,  terlama, sil,  bezgak  kabi  kasalliklar  Yer  yuzida  1  mlrd ga  yaqin  kishining o’limiga  olib  keldi.  Asr  oxiriga  kelib  yangi  yuqumli  kasallik — OITS paydo  bo‘ldi.  Shunga  qaramasdan,  aynan  X X   asrda  tarixda  birinchi bor  yuqumli  kasalliklar  odamlar  o‘limining  asosiy  sababi  bo‘lmay qoldi.XXI angi  asr  boshida  ko‘plab  tillarda  nashr  qilingan  va  katta  shov-shuvga  sabab  boigan  shunday  asarlardan  biri  afg‘onistonlik  Xolid Husayniyning  «Shamol  ortidan  yugurayotgan  odam»  deb  nomlangan romani  boidi.  Roman  voqealari  Kobulda  «tolibon»  harakati  avjiga chiqqan  davrda  yuz  beradi.  Bu — Amir  va  Hasan  o‘rtasidagi  do‘stlik tarixi.  Unda  odamlar  o‘rtasidagi  do‘stlik  va  majburiyatning  ma’naviy asoslari  haqida  fikr  yuritiladi.  Asar  2001-yil  sentabr  voqcalaridan keyin  nashr  etilgani  uchun  ham  katta  qiziqish  uyglotdi.X X I   asrda  o‘zbek  kitobxoniga  yetib  kelgan  yana  bir  mashhur  asar braziliyalik  yozuvchi  Paulo  Koelyoning  «Alkimyogar»  romanidir.  Asar yoshlik,  orzu  va  unga  intilish  haqida.  «CKz  Taqdiriga  erishish — mana insonning  haqiqiy  burchi»,  deb  yozadi  P. Koelyo.

Mavzuni o’qib savollarga javob yozish

135-140-betlar

Jaxon

tarixi

Takrorlash

(1991-2017 yillarda Afrika davlatlari)

Dasturida  marksizm-leninizm  haqidagi  nizom  saqlanib  qolayotgan  hukmron  partiyalar bu  yo‘riqlardan  voz  kechdilar,  marksizmga  sodiq  qolgan  Efiopiyadagi Mengistu  Xayle  Mariam  hukumati  1991-yili  ag‘darib  tashlandi.Ammo  bu  jarayonlar  mintaqadagi  siyosiy  holatni  keskinlashtirib yubordi.  1989-yili  Liberiyada  etnik  asosda  boshlangan  fuqarolar  urushi  ko‘plab  qurbonlar  va  1  mln  aholining  qo‘shni  davlatlarga  ommaviy  qochishiga  olib  keldi.  Mamlakat  xarob  ahvolga  keldi.  Faqat Liberiyaga  xalqaro  harbiy  kuchlarni  kiritish  ahvolni  biroz  tartibga keltirdi.Syerra-Leoneda  ham  harbiy  to‘ntarishlar  va  qurolli  mojarolar  fuqarolar  urushiga  olib  keldi.  Faqat  BMT  aralashuvi  keskinlikni  biroz yumshatdi,  ammo  mamlakat  iqtisodi  vayron  bo‘lgan  edi.Ruanda  va  Burundida  ham  qonli  mojarolar  bo‘lib  o‘tdi.  1990-yillar o‘rtalariga  kelib  tutsi  va  xutu  xalqlari  o‘rtasidagi  kurash  keskinlashib, genotsidga  olib  keldi.  Natijada  Ruandaning  1  mln  ga  yaqin  aholisi halok  bo‘ldi,  Burundida  1  mln  ga  yaqin  kishi  qochoqqa  aylandi.1997-yili  Kongo  Demokratik  Respublikasida  Mobutuning  diktatorlik  rejimi  ag"darildi.  Ammo  yangi  hukumat  uzoq  yillar  davomida to"planib  qolgan  ijtimoiy-iqtisodiy  inqirozni  yengib,  etnik  ziddiyatlarni yumshata  olmadi.

Mavzuni o’qib savollarga javob yozish

122-124-betlar.

Jaxon

tarixi

Nazorat ishi-2

Nazorat ishida 15 ta onlayn rejimida test olinadi

Takrorlash

Jaxon

tarixi

Yakuniy dars

O’tilgan mavzular yuzasidan taxlil o’tkaziladi.

Takrorlash